Σούνιο (ή Κάβο κολώνες ή Καβοκολώνες) ονομάζεται τοακρωτήριοπου βρίσκεται στονοτιότερο άκρο στην εσχατιά τουνομού Αττικής. Τα παράλια του είναι βραχώδη και απότομα. Υψώνεται σχεδόν κάθετα από την θάλασσα σε μεγάλο ύψος σχηματίζοντας στους πρόποδες αυτού προς δυσμάς μικρό όρμο πουμε ισθμό χωρίζεται από έτερο ανατολικό ορμίσκο. Το Σούνιο είναι γνωστό λόγω της σημαντικής γεωγραφικής θέσης του αλλά και εξαιτίας των ερειπίων του αρχαίου ναούτουΠοσειδώναπου βρίσκονται σε αυτό. Στα νεότερα χρόνια, η ευρύτερη περιοχή λόγω της περιβαλλοντικής αξίας της, ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός. Το Σούνιο είναι γνωστό γιατο ηλιοβασίλεμα.
Η πρώτη γραπτή αναφορά γιατο Σούνιο γίνεται από τονΌμηρο, πουτο αποκαλούσε «Σούνιον ιερόν» (Οδύσσεια )[2] Συγκεκριμένα αναφέρει πως εκεί ο Μενέλαος στο ταξίδι της επιστροφής από την Τροία, σταμάτησε γιανα θάψει τον καπετάνιο του πλοίου τουτον Φρόντη. Μαρτυρίες δίνουν επίσης οιΣοφοκλής (Αίας 1235), Ευριπίδης (Κύκλωπες 292), Παυσανίας (Ι, 1) καιΒιτρούβιος (IV 7).
Στηαρχαϊκή περίοδο αναπτύχθηκε το ιερό του Σουνίου, κάτι που αποδεικνύεται από τους κολοσσιαίους κούρους που είχαν στηθεί εκεί. Βρέθηκαν τρεις εξ αυτών που βρίσκονται σήμερα στοΕθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Εκείνη τη περίοδο, φαίνεται, κτίστηκε ο ναός της Αθηνάς Σουνιάδος σε χαμηλότερο γειτονικό λόφο. Η κατασκευή του πώρινου ναού του Ποσειδώνα χρονολογείται στις αρχές του5ου αιώνα. Όμως ο υπό κατασκευή αυτός ναός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ γιατί καταστράφηκε από τους Πέρσεςστη διάρκεια τωνΜηδικών πολέμων. Ένας μικρός ναός του Ποσειδώνα, κτίστηκε λίγο αργότερα, προσωρινά γιανα καλύπτει τις ανάγκες της λατρείας. Το444 π.ΧοιΑθηναίοι έκτισαν τον νεότερο ναό του Ποσειδώνα. Το Σούνιο οχυρώθηκε κατά το 9ο έτος τουΠελοποννησιακού Πολέμουγιατην προστασία της από εκεί διέλευσης των σιτοφορτίων (Θουκυδίδης VIII 4) και μάλιστα το οχυρό αυτό θεωρούνταν το ισχυρότερο της Αττικής, όπως μαρτυρούν οιΔημοσθένης («Περί Στεφάνου» 238), Λίβιος (ΧΧΧΙ 25) καιοΣκύλαξ (21). Τα τείχη του, τμήματα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα, είχαν πάχος 3,5 μ. και περιέκλειαν κυκλικά το χώρο σε περιφέρεια 500 μ. ενώ, ανά 20 μέτρα, το τείχος εκείνο έφερε προστατευτικούς τετράγωνους πύργους. Το οχυρό αυτό επανδρώθηκε από φρουρά στρατιωτών της Μακεδονικής φάλαγγας, η οποία όμως απομακρύνθηκε από τονΔημήτριο Πολιορκητήτο307 π.Χ.Το263 π.Χ.η φρουρά του Σουνίου αντιστάθηκε σε επίθεση τουΑντίγονου Γονατά, αλλά τελικά έπεσε το οχυρό καιμιαμακεδονική φρουρά ξαναεγκαταστάθηκε εκεί. Οι Αθηναίοι ανακατέλαβαν το φρούριο το229 π.Χ. όταν ο Άρατος της Αχαϊκής Συμπολιτείας επενέβη καιο διοικητής αναγκάστηκε να παραδώσει τη θέση τουμε αντάλλαγμα χρήματα. Την περίοδο 104-100 π.Χ, το Σούνιο το κατέλαβαν χίλιοι επαναστατημένοι σκλάβοι από τα ορυχεία τουΛαυρίου.
Γενικά η τότε περιοχή του Σουνίου έφθανε προς μεν ανατολικά μέχρι τον όρμο του Θορικού, βόρεια του σημερινού λιμένα του Λαυρίου, από δε δυτικά μέχρι την Ανάφλυστο κατέχοντας έτσι την Σουνιακή άκρα «τον γουνόν τον Σουνιακόν» όπως αναφέρει οΗρόδοτος (IV 99).
Ο ναός του Ποσειδώνα κατασκευάστηκε από μάρμαρο της Αγριλέζας Λαυρίου, 4 χλμ. βόρεια από το ακρωτήριο του Σουνίου, όπου σώζονται σε καλή κατάσταση τόσα τα λατομεία, από τα οποία εξορύχθηκε το μάρμαρο γιατην οικοδόμηση του ναού, όσο καιη αρχαία οδός μεταφοράς τους προς το ακρωτήριο του Σουνίου. Ο ναός του Ποσειδώνα κατασκευάστηκε το 444–440 π.Χ. κατά την περίοδο του πολιτικού Περικλή , ο οποίος ανοικοδόμησε καιτονΠαρθενώναστην Αθήνα. Χτίστηκε στα ερείπια ενός ναού που χρονολογείται από τηναρχαϊκή περίοδο. Βρίσκεται πάνω από τη θάλασσα σε ύψος σχεδόν 60 μέτρων (200 πόδια). Το σχέδιο του ναού είναι τυπικό εξάστυλο, δηλαδή είχε μπροστινή στοά με έξι κίονες. Μόνο μερικές κολώνες του ναού του Σουνίου υπάρχουν μέχρι σήμερα, αλλά όταν ήταν άθικτος θα έμοιαζε πολύ μετον σύγχρονο και καλοδιατηρημένο Ναό του Ηφαίστου κάτω από την Ακρόπολη, που μπορεί να σχεδιάστηκε από τον ίδιο αρχιτέκτονα.
Μαζί μετον ναό του Ποσειδώνα, υπήρχε καιοναός της Αθηνάς, βρισκόταν σε χαμηλό λόφο περίπου 300 μ. βορειοανατολικά του. Χτίστηκε το 470 π.Χ., αντικαθιστώντας παλαιότερο κτίσμα του 6ου αιώνα. Η αρχιτεκτονική του ήταν ασυνήθιστη, καθώς είχε κιονοστοιχίες στη νότια και ανατολική πλευρά, αλλά όχι στη δυτική ή τη βόρεια πλευρά, μια ιδιαιτερότητα που αναφέρει οΒιτρούβιος. Χτίστηκε δίπλα σε έναν περίβολο που προσδιορίζεται ως οταφικός τύμβοςκαιτο ιερό του Φρόντη , του τιμονιού τουΜενέλαουτου οποίου η ταφή στο Σούνιο, αναφέρεται στηνΟδύσσεια. Ένας μικρότερος δωρικός ναός δίπλα στο ναό της Αθηνάς, πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένος είτε στον ήρωα Φρόντη είτε στηνΆρτεμηις. Ένας βαθύς λάκκος νοτιοανατολικά του τέμενου χρησιμοποιήθηκε γιατην απόθεση των υπολειμμάτων των αναθημάτων της αρχαϊκής περιόδου που καταστράφηκαν κατά την περσική εισβολή.
Ο αρχαίος οικισμός του Σουνίου ήταν παράλιος συνοικισμός του δυτικού όρμου, οδε κάτοικος «Σουνιεύς» ανήκε στην αρχή στην Λεοντίδα φυλή και αργότερα από το200 π.Χστην Ατταλίδα φυλή. Κατά το265 π.Χ.ο Πάτροκλος, ναύαρχος τουΠτολεμαίου Λυγίδου έκτισε στην απέναντι νησίδα, σημερινή Πάτροκλος, επίσης ισχυρό φρούριο μετην φρουρά του οποίου κατάφερε ο Αντίγονος Γονατάς να καταλάβει το Σούνιο το260 π.Χ.το οποίο αποδόθηκε αργότερα και πάλι στους Αθηναίους από τον Άρατο το229 π.Χ.
Το1762στην περιοχή του Σουνίου ναυάγησε ο Άγγλος ποιητής Γουίλιαμ Φάλκονερ (1732-1769) που ταξίδευε από Βενετία προς Αλεξάνδρεια. Σχετικά γιατο ναυάγιο αυτό καιτην εμπειρία του περιέγραψε σεμια περίφημη ποιητική τριλογία μετον τίτλο «Το ναυάγιο», η οποία και έτυχε ιδιαίτερης αποδοχής και θαυμασμού από τους κριτικούς καιτο κοινό της εποχής. Αναφέρεται στα «λαμπερά-λευκά ερείπια του ναού». Στην δυνατή θαλασσινή αύρα, «αυτές οι λίγες όρθιες κολώνες ήταν οι χορδές μιας αόρατης λύρας, το τραγούδι της οποίας ο μακρόπνοος Δηλιακός θεός άφησε να αντηχήσει στον κυκλαδίτικο κόσμο των νησιών». Θαυμάζει «τον τρόπο που αυτή η μοναδική χειρονομία της γης υποδηλώνει την αόρατη εγγύτητα του θείου καιτου αφιερώνει κάθε ανάπτυξη και κάθε ανθρώπινο έργο» (ό.π.). Συνεχίζει σχολιάζοντας «οι άνθρωποι αυτής της χώρας ήξεραν πώς να κατοικούν καινα οριοθετούν τον κόσμο ενάντια στους βάρβαρους προς τιμήν της έδρας των θεών. ...ήξεραν πώς να επαινούν ό,τι είναι σπουδαίο και αναγνωρίζοντάς το, να φέρονται μπροστά στο ύψιστο, ιδρύοντας, έτσι, έναν κόσμο» (ό.π.).
Πολυμέσα
Λήψη
Λήψη
Ηλιοβασίλεμα
Ηλιοβασίλεμα
Εθνικός Δρυμός Σουνίου (Αρχείο ντοκιμαντέρ της 