ΟΒιντσέντσο Γκαλιλέι (Vincenzo Galilei, 3 Απριλίου1520 – 2 Ιουλίου1591) ήταν Ιταλόςλαουτίστας, συνθέτης και θεωρητικός της μουσικής και πατέρας του διάσημου αστρονόμου και φυσικού Γαλιλαίου Γαλιλέικαιτου βιρτουόζου λαουτίστα και συνθέτη Μικελάντζελο Γκαλιλέι. Ήταν σημαντική προσωπικότητα της μουσικής ζωής της ύστερης Αναγέννησηςκαι συνέβαλε σημαντικά στη μουσική επανάσταση που οριοθετεί την αρχή της εποχής της μπαρόκ μουσικής.
Υπήρξε όχι μόνο σπουδαίος θεωρητικός της μουσικής αλλά και εξαιρετικός επιστήμονας. Πολλοί μελετητές τον πιστώνουν μετο ότι ήταν αυτός που κατηύθυνε την επιστημονική δραστηριότητα τουγιουτου, όχι προς τα «καθαρά», αφηρημένα μαθηματικά αλλά προς την επεξεργασία των πειραματικών δεδομένων -χρήση μαθηματικής ποσοτικής περιγραφής των αποτελεσμάτων-, ένα σκεπτικό υψίστης σημασίας γιατην ιστορία της φυσικήςκαιτων φυσικών επιστημών, γενικότερα (βλ. ο Γκαλιλέι ως θεωρητικός).
O Βιντσέντσο Γκαλιλέι γεννήθηκε, γύρω στο 1520, [5]στηΣάντα Μαρία α Μόντε της Τοσκάνηςκαι άρχισε να μελετάει λαούτο σε μικρή ηλικία. Κάποια στιγμή, πριν από το 1562, εγκαταστάθηκε στηνΠίζα, όπου νυμφεύτηκε μιαν ευγενή. Το 1564, γεννήθηκε ο Γαλιλαίος, το πρώτο από τα έξι ή επτά του παιδιά. Ένας άλλος γιος, ο Μικελάνιολο (Michelagnolo), γεννημένος το 1575, [6] έγινε επίσης καταξιωμένος λαουτίστας και συνθέτης.
Ο Βιντσέντσο ήταν δεξιοτέχνης λαουτίστας και, νωρίς στη ζωή του, προσείλκυσε την προσοχή των ισχυρών, καλά διασυνδεδεμένων πατρόνων. Το 1563, συναντήθηκε μετονΤ. Τσαρλίνο (Gioseffo Zarlino), τον σημαντικότερο θεωρητικό μουσικής του 16ου αιώνα στηΒενετία, και άρχισε να μελετάει μαζί του. [7] Λίγο αργότερα, άρχισε να ενδιαφέρεται για τις προσπάθειες αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής μουσικής και δράματος, μέσω της Καμεράτα Φλωρεντίνα[8][9], ενός κύκλου ποιητών, μουσικών και διανοουμένων με επικεφαλής τον κόμη Τ. ντε’ Μπάρντι (Giovanni de 'Bardi), καθώς και μέσω των επαφών τουμετονΤ. Μέι (Girolamo Mei), τον πρωτοπόρο μελετητή της εποχής, γιατην αρχαία ελληνική μουσική. Κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1570, τα ενδιαφέροντά τουστη μουσική θεωρία και σύνθεση άρχισαν να κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση (βλ. ο Γκαλιλέι ως θεωρητικός).
Ορισμένες από τις σημαντικότερες θεωρητικές συνεισφορές του Βιντσέντσο Γκαλιλέι περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της διαφωνίαςστη μουσική: είχε μια πολύ σύγχρονη αντίληψη, επιτρέποντας τις περαστικές διαφωνίες «εφόσον οι φωνές ρέουν ομαλά». Προχωρώντας, όμως, παραπέρα επιτρέπει και τις διαφωνίες στο ισχυρό μέρος του μέτρου (!) όταν υπάρχει σύζευξη διαρκείας μετον τελευταίο φθόγγο του προηγουμένου μέτρου, κάτι που αποκαλούσε «απαραίτητη διαφωνία».
Αυτό το σκεπτικό δεν είναι παρά ένα «πρόδρομο» στοιχείο της μπαρόκ πρακτικής, ειδικά όταν ορίζει κανόνες γιατην επίλυση των διαφωνιών μέσω προετοιμασίας φθόγγου που εκτελεί «πήδημα», πάντοτε ακολουθούμενου από επιστροφή στον αναμενόμενο φθόγγο λύσης της διαφωνίας.
Ο Βιντσέντσο Γκαλιλέι ήταν ένας από τους πρωτοπόρους στη συστηματική μελέτη της ακουστικής, κυρίως στην έρευνά του (μετη βοήθεια τουγιουτουΓαλιλαίου) στη μαθηματική φόρμουλα των τεντωμένων χορδών. Ο ίδιος ο Γαλιλαίος είπε στον βιογράφο του ότι, ο πατέρας τουτον εισήγαγε στην ιδέα της συστηματικής δοκιμής και μέτρησης που γινόταν στο υπόγειο του σπιτιού τους στην Πίζα, το οποίο ήταν γεμάτο με χορδές λαούτου, με διαφορετικά μήκη από τις οποίες κρέμονταν διαφορετικά βάρη.
Ο Βιντσέντσο έκανε, έτσι, κάποιες σημαντικές ανακαλύψεις στην ακουστική, που αφορούσαν ιδιαίτερα τη φυσική τωνδονουμένων χορδώνκαιτων, εξ’ αυτών παραγομένων, στηλών αέρα. Ανακάλυψε ότι, ενώ ο λόγος ενός μουσικού διαστήματος είναι ανάλογος μετο παλλόμενο μήκος της χορδής (π.χ. μια 5η καθαρή έχει την αναλογία 3:2, κάτι που είχε διαπιστώσει οΠυθαγόρας αιώνες πριν) υπάρχει διαφοροποίηση ανάλογα μετην τετραγωνική ρίζα της εφαρμοζόμενης τάσης (καιτην κυβική ρίζα των παραγομένων κοίλων όγκων αέρα). Έτσι, μέσω των πειραματικών μετρήσεων, τα βάρη που κρέμονται από τις χορδές πρέπει να βρίσκονται σε λόγο 9:4 για να παραχθεί η 3:2, 5η καθαρή.
Την εργασία αυτή, προχώρησε περαιτέρω ο μαθηματικός και πολυμαθής Μ. Μερσέν (Marin Mersenne), ο οποίος διατύπωσε τον ισχύοντα νόμο τωνδονουμένων χορδών. Ο Μερσέν αναφερόταν στο έργο πολλών επιστημόνων και, μετά τον θάνατο του Βιντσέντσο Γκαλιλέι, τον αντιμετώπισε ως εξέχον μέλος του επιστημονικού του δικτύου. Ανέφερε τις ιδέες του Γκαλιλέι για ένα ρολόι εκκρεμούς στον περίφημο Κρίστιαν Χόυχενς, ο οποίος πραγματοποίησε βελτιώσεις πάνω σε αυτές. Έτσι, ο Βιντσέντσο Γκαλιλέι, μέσω των πειραματικών μελετών του πάνω στις χορδές δημιουργεί, ίσως, την πρώτη μη-γραμμική μαθηματική περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου στην ιστορία. [10]
Το εξώφυλλο του σημαντικού βιβλίου θεωρίας μουσικής του Γκαλιλέι,Dialogo di Vincentio Galilei nobile Fiorentino della musica antica et della moderna
Η χρήση τουρετσιτατίβουστηνόπερα αποδίδεται ευρέως στον Γκαλιλέι, αφού ήταν ένας από τους εφευρέτες της μονωδίας, του μουσικού ύφους που ήταν πιο κοντά στο ρετσιτατίβο. Κάποια έργα του Γκαλιλέι εκδόθηκαν όσο ζούσε, καιο ίδιος ήταν περήφανος πως, ήταν ο πρώτος που έγραψε μουσική για σόλο τραγούδι (μονωδία) πάνω στα πρότυπα της αρχαίας ελληνικής μουσικής, ανκαι σήμερα αυτή η μουσική έχει χαθεί. Δύο τέτοια, χαμένα, έργα ήταν ηκαντάταΟ Κόμης Ουγκολίνο, πάνω σε ένα έργο τουΔάντηκαιοιΘρήνοι του Ιερεμία. Έγραψε, ακόμη, 2 βιβλία με μαδριγάλια, κομμάτια για 2 βιόλες, ένα βιβλίο για λαούτο σε ταμπλατούρα, μοτέτα, [11]κ.α. Αυτή η τελευταία κατηγορία συνθέσεων γιατο λαούτο, θεωρείται η σημαντικότερη συμβολή του, καθώς «προφήτευε» με ποικίλους τρόπους το ύφος του πρώιμου μπαρόκ. [12]
Ωστόσο, ήρθε σε αντίθεση μετον δάσκαλό του, Τσαρλίνο, πολλές φορές έντονη, ως προς το σύστημα κουρδίσματος. Αυτό είναι εμφανές στην πραγματεία του, Dialogo... nel liuto (βλ. παραπάνω), όπου επικρίνει τοναντιστικτικό[13] τρόπο σύνθεσης, κατά τον οποίο 4 ή 5 φωνές τραγουδούν ταυτόχρονα διαφορετικές μελωδικές γραμμές , αγνοώντας τον φυσικό «ρυθμό» των λέξεων και επισκιάζοντας με αυτό τον τρόπο το κείμενο. [14]Ο Γκαλιλέι, μέσω αυτής της κριτικής, αποστασιοποιείται σαφώς από το ιταλικό μαδριγάλι όπως, τουλάχιστον, το τραγουδούσαν στην εποχή του. [15]
[Fronimo] Dialogo nel quale si con tengono le vere et necessarie regole del intavolare la musica nel liuto («Διάλογος ο οποίος περιέχει τους αληθείς και αναγκαίους κανόνες γιατην εκτέλεση της μουσικής γιατο λαούτο») (Βενετία, 1568).
Dialogo di Vincentio Galilei nobile Fiorentino della musica antica et della moderna («Διάλογος του Βιντσέντιο Γκαλιλέι Φλωρεντίνου ευγενούς, σχετικά μετη μουσική, αρχαία και σύγχρονη») (Φλωρεντία, 1581).
Discorso di Vincentio Galilei intorno alle opere di Gioseffo Zarlino et altri importanti particolari attenenti alla musica («Ομιλία του Βιντσέντιο Γκαλιλέι σχετικά μετα έργα του Τζοζέφο Τσαρλίνο και άλλα σημαντικά στοιχεία σχετικά μετη μουσική») (Φλωρεντία, 1589). [16][17]
Πολυμέσα σχετικά