ΗΒολαπιούκ ή Volapük (προφορά : volaˈpyk [1]) είναι μιατεχνητή γλώσσα, που δημιουργήθηκε το 1879–1880 από τονΓιόχαν Μάρτιν Σλάιερ (γερμ. Johann Martin Schleyer), έναν Ρωμαιοκαθολικό ιερέα στο Μεγάλο Δουκάτο της Βάδης στηΓερμανία.
Ο Σλάιερ ένιωσε ότι οΘεόςτου είπε στον ύπνο τουνα δημιουργήσει μιαδιεθνή γλώσσα. Τα πρώτα συνέδρια της Βολαπιούκ έλαβαν μέρος το 1884 στοΦριντριχσχάφεν, το 1887 στοΜόναχοκαιτο 1889 στοΠαρίσι. Στα 2 πρώτα συνέδρια χρησιμοποίησαν ταΓερμανικά, ενώ στο τελευταίο συνέδριο χρησιμοποίησαν μόνον τη Βολαπιούκ. Το 1889, υπολογίζονταν ότι υπήρχαν 283 όμιλοι, 25 περιοδικά γιατηνκαι σχετικά μετη Βολαπιούκ, και 316 βιβλία σε 25 γλώσσες.[2] Σήμερα οι ομιλητές της Βολαπιούκ υπολογίζονται σε 20 με 30 παγκοσμίως. Η Βολαπιούκ σε μεγάλο βαθμό αντικαταστάθηκε στα τέλη του 19ουκαι στις αρχές του 20ου αιώνα από απλότερες καιπιο εύκολες στην εκμάθηση γλώσσες, όπως ηΕσπεράντο, ηΊντοκαιηΙντερλίνγκουα.
Σημείωση: Ταä, öκαιüδεν έχουν εναλλακτικές μορφές όπως ταae, oeκαιue της Γερμανικής.
Δεν υπάρχουν δίφθογγοι, ενώ κάθε φωνήεν προφέρεται ξεχωριστά. Οι πολυσύλλαβες λέξεις τονίζονται πάντα στο τελευταίο φωνήεν. Για παράδειγμα, neaiπου σημαίνει "ποτέ" προφέρεται ως [[ne.a.ˈi]]. (Ανκαι, η ερωτηματική κατάληξη "-li" δεν επηρεάζει τον τονισμό της λέξης στην οποία επικολλάται.)
Το γράμμα r αποφεύχθηκε να χρησιμοποιηθεί στην αρχική Βολαπιούκ του Σλέϋερ, μετο σκεπτικό ότι θα ήταν δύσκολο για τους Κινέζους νατο προφέρουν, καιμετην υιοθέτηση ξένων ριζών λέξεων τοr γενικά διαμορφώθηκε σεl.Για παράδειγμα, το αγγλικό rose γίνεται lol. Εντούτοις, άλλα ασυνήθιστα φωνήματα, όπως ταö /ø/ καιü /y/, δεν αποφεύχθηκαν,[3]καιο Άρι ντεΓιονγκ πρόσθεσε το /r/ στη δική του αναθεώρηση της γλώσσας. Η σύγχρονη Βολαπιούκ έχει ελάχιστα ζευγάρια l-r όπως ταrel (που σημαίνει "θρησκεία") vs lel (που σημαίνει "σίδηρος").
Ο Σλέϋερ υιοθέτησε το λεξιλόγιο κυρίως από τηνΑγγλική, με μικρότερα δάνεια από τηΓερμανικήκαιτηΓαλλική. Μερικές λέξεις τροποποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό γιατημη εύκολη αναγνωρίσιμοτητά τους, παρόλο που πολλές άλλες παρέμειναν ευκόλως αναγνωρίσιμες για έναν ομιλητή των γλωσσών που αποτελούν πηγή γιατο λεξιλόγιο της Βολαπιούκ.[4]Για παράδειγμα, οι λέξεις volκαιpük προέρχοναι από τις Αγγλικές λέξεις worldκαιspeak. Ανκαι γλωσσολογικά ασήμαντες, και αδιάφορες σχετικά μετην απλότητα και συνοχή του κανόνα του τονισμού, αυτές οι παραμορφώσεις των λέξεων λοιδορήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τους δυσφημιστές της γλώσσας. Φάνηκε όμως ότι ήταν στην πρόθεση του Σλέϋερ, εντούτοις, να τροποποιήσει τις δανεικές λέξεις με τέτοιο τρόπο πουθα ήταν δύσκολο να τις αναγνωρίσεις, χάνοντας έτσι τους δεσμούς τους με τις γλώσσες (και κατ΄επέκταση μετα έθνη) από τα οποία προήλθαν. Ας το συγκρίνουμε μετην κοινή κριτική που ασκήθηκε ότι ηΕσπεράντοκαιηΙντερλίνγκουα είναι πολύ ευκολότερες στην εκμάθηση για τους Ευρωπαίους παρά για εκείνους που έχουν ως μητρικές γλώσσες μη-Ευρωπαϊκές.
Ηγραμματική είναι περίπου βασισμένη σε αυτήν τωνΙνδοευρωπαϊκών γλωσσών αλλά με έναν ομαλοποιημένο συγκολλητικό χαρακτήρα: τα γραμματικά χαρακτηριστικά υποδηλώνονται μετη σύμπηξη αναλοίωτων στοιχείων περισσότερο, παρά μετην προσφυγή σε κλίσεις με πολυσημία νοημάτων.
Όπως καισταΓερμανικά, τοουσιαστικόστη Βολαπιούκ έχει τέσσερις πτώσεις: τηνονομαστική, τηγενική, τηδοτικήκαιτηναιτιατική. Στις σύνθετες λέξεις, το πρώτο μέρος της σύνθετης λέξης συνήθως χωρίζεται από το δεύτερο από την κατάληξη της γενικής -a, e.g. Vola-pük, "του-κόσμου γλώσσα". Ανκαι, οι καταλήξεις για τις άλλες πτώσεις (-eγιατη δοτική, και-iγιατην αιτιατική) χρησιμοποιούνται μερικές φορές, ή οι ρίζες μπορεί να προστίθενται στην ονομαστική, χωρίς κανένα διαχωριστικό φωνήεν.
Ακολουθεί η κλίση της Βολαπιούκ λέξης vol, που σημαίνει "κόσμος" στα ελληνικά:
Κλίση της Βολαπιούκ
Ενικός
Πληθυντικός
Ονομαστική
vol (ο κόσμος)
vols (οι κόσμοι)
Γενική
vola (του κόσμου)
volas (των κόσμων)
Δοτική
vole (εις τον κόσμο)
voles (εις τους κόσμους)
Αιτιατική
voli (τον κόσμο)
volis (τους κόσμους)
Ταεπίθετα, σχηματίζονται μετο επίθεμα (κατάληξη) -ik, συνήθως ακολουθώντας το ουσιαστικό από το οποίο προέρχονται. Τα επιρρήματα σχηματίζονται μετην κατάληξη -o, είτε στη ρίζα είτε στα επίθετα με κατάληξη -ik (gudik "καλό", gudiko "καλά"). Συνήθως ακολουθούν το ρήμα ή το επίθετο το οποίο τροποποιούν.
Οι αντωνυμίες αρχίζουν από o-.Στον ενικό αριθμό, είναι οιob "Εγώ", ol "εσύ", om "αυτός", of "αυτή", on "αυτό, s/he". Σχηματίζουν τον πληθυντικό τους με-s: obs "εμείς", ons "αυτοί". Η κτητική αντωνυμία μπορεί να σχηματιστεί είτε μετη γενική σε-a είτε μετο επιθετικό -ik: oba ή obik σημαίνει "δικό μου". Οι προθέσεις, οι σύνδεσμοι καιτα επιφωνήματα σχηματίζονται επίσης από ρίζες ουσιαστικών μετην προσθήκη των κατάλληλων επιθεμάτων (ή καταλήξεων).
Τορήμα μεταφέρει έναν μεγάλο βαθμό λεπτομέρειας ή πληροφορίας, μεμορφήματαπου σηματοδοτούν τον χρόνο, την έγκλιση, τη φωνή (ενεργητική ή παθητική), το πρόσωπο, τον αριθμό και (στην περίπτωση του 3ου προσώπου) το φύλο του υποκειμένου της πρότασης. Ανκαι, πολλές από αυτές τις κατηγορίες είναι προαιρετικές, και ένα ρήμα μπορεί να σταθεί αυτόνομα σεμια κατάσταση χωρίς προσδιορισμούς. Ένα ρήμα της Βολαπιούκ μπορεί να κλιθεί με 1.584 τρόπους (περιλαμβάνοντας τα απαρέμφατα καιτα αυτοπαθή). Ανκαιστον απλό ενεστώτα, οι αντωνυμίες συγκολλούνται στον ρηματικό κορμό: binob "Εγώ είμαι", binol "εσύ είσαι", κλπ. Η παθητική φωνή παίρνει το πρόθημα pa-: palöfons σημαίνει "αυτοί αγαπιούνταν".
Ο Σλέϋερ πρώτος δημοσίευσε ένα σχεδίασμα της Βολαπιούκ τον Μάιο του 1879 στοSionsharfe, ένα καθολικό περιοδικό ποίησης του οποίου ήταν εκδότης. Μετά ακολούθησε το 1880 ένα πλήρες σε έκταση βιβλίο στα Γερμανικά. Ο ίδιος ο Σλέϋερ δεν έγραψε βιβλία γιατη Βολαπιούκ σε άλλες γλώσσες, αλλά σύντομα το έκαναν άλλοι συγγραφείς.
Ο Αντρέ Σερπιγιό γράφει γιατο τρίτο συνέδριο της Βολαπιούκ,
Τον Αύγουστο του 1889 το τρίτο συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι. Περίπου διακόσιοι συμμετέχοντες το παρακολούθησαν από πολλές χώρες. Και, σε αντίθεση μετα πρώτα δύο συνέδρια, οι συμμετέχοντες μιλούσαν μόνο Βολαπιούκ. Για πρώτη φορά στην ιστορία την ανθρωπότητας, δεκαέξι χρόνια πριντοΔιεθνές Συνέδριο γιατην ΕσπεράντοστηΒουλώνη, ένα διεθνές συνέδριο διεξάγονταν σεμια διεθνή γλώσσα.[5]
ΟΟλλανδόςκρυπτογράφοςδρ. Ωγκύστ Κέρκχοφς ήταν για κάποια χρόνια Διευθυντής της Ακαδημίας Βολαπιούκ, και εισήγαγε το κίνημα σε πολλές χώρες. Εντούτοις δημιουγήθηκαν εντάσεις ανάμεσα στονδρ. Κέρκχοφς και άλλα μέλη της Ακαδημίας, που επιθυμούσαν να γίνουν μεταρρυθμίσεις στη γλώσσα, καιστον Σλέϋερ, που επέμενε έντονα να διατηρήσει τα ιδιοκτησιακά του δικαιώματα. Αυτό οδήγησε σε σχίσμα, με ένα μεγάλο μέρος μελών της Ακαδημίας να εγκαταλείπει τη Βολαπιούκ του Σλέϋερ για χάρη της Idiom Neutralκαι άλλων νέων εγχειρημάτων για τεχνητές γλώσσες. Ένας άλλος λόγος γιατην παρακμή της Βολαπιούκ μπορεί να ήταν η άνοδος της Εσπεράντο. Το 1887, δημοσιεύθηκε το πρώτο βιβλίο της Εσπεράντο, το (Unua Libro). Καθώς η γλώσσα αυτή ήταν ευκολότερη στην εκμάθηση, πολλές λέσχες Βολαπιούκ έγιναν λέσχες γιατην Εσπεράντο. Το 1900, υπήρχαν μόνο 159 μέλη σε λέσχες Βολαπιούκ που αναγνωρίζονταν από τον Σλέϋερ.[5]
Αφίσα του 1898 που διαφημίζει τη Βολαπιούκ.
Στη δεκαετία του 1920, ο Άρι ντε Γιονγκ, μετη συναίνεση των αρχηγών από τη μικρή κοινότητα των ομιλητών της Βολαπιούκ που είχε απομείνει, έκανε μια αναθεώρηση της Βολαπιούκ η οποία δημοσιεύτηκε το 1931. Η αναθεώρηση αυτή έγινε αποδεκτή από μερικούς ομιλητές της γλώσσας. ΟντεΓιονγκ απλοποίησε τη γραμματική, εξαλείφοντας κάποιες πολύ σπάνια χρησιμοποιούμενες ρηματικές μορφές, και εξάλειψε αυτό που θεωρήθηκε ως σεξισμόςστα ουσιαστικά και στις καταλήξεις των ρημάτων που δηλώνουν γένος. Επανέφερε επίσης τοφώνημα /r/ καιτο χρησιμοποίησε γιανα δημιουργήσει μερικά πιο λογικά μορφήματα. Για παράδειγμα, τοlömib, που σημαίνει "βροχή", έγινε rein.
Η Βολαπιούκ γνώρισε μια σύντομη ανανέωση της δημοφιλίας της στην Ολλανδία καιστη Γερμανία υπό την καθοδήγηση τουντε Γιονγκ, αλλά υπέστη μεγάλη καταστολή (μαζί με άλλες τεχνητές γλώσσες) σε χώρες με ναζιστική κατοχή και έκτοτε δεν ανέκαμψε.
Σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν 20 ομιλητές της Βολαπιούκ στον κόσμο. Υπάρχει συνεχώς μια κοινότητα ομιλητών της Βολαπιούκ από την εποχή του Σλέϋερ, μεμια αδιάκοπη διαδοχή τωνCifals (αρχηγών), μετον σημερινό αρχηγό της να είναι ο Μπράιαν Ρ. Μπίσοπ.
Μεγάλες συλλογές της Βολαπιούκ κατέχει το Διεθνές Μουσείο της Εσπεράντο[6]στηΒιέννη, στηνΑυστρία, τοΚέντρο γιατην τεκμηρίωση καιτη μελέτη της διεθνούς γλώσσαςστηΛαΣω-ντε-Φον, στηνΕλβετίακαιηΑμερικανική Φιλοσοφική ΚοινωνίαστηΦιλαδέλφεια (ΗΠΑ).[7]
Ven lärnoy püki votik, vödastok plösenon fikulis. Mutoy ai dönu sukön vödis nesevädik, e seko nited paperon. In dil donatida, ye, säkäd at pebemaston, bi tradut tefik vöda alik pubon dis vöds Volapükik. Välot reidedas sökon, e pamobos, das vöds Volapükik pareidons laodiko. Gramat e stabavöds ya pedunons in nüdug; too loged viföfik traduta pakomandos ad garanön, das sinif valodik pegeton. Binos prinsip sagatik, kel sagon, das stud nemödik a del binos gudikum, ka stud mödik süpo.
Μετάφραση:
Όταν κάποιος μαθαίνει μια άλλη γλώσσα, το λεξιλόγιο παρουσιάζει δυσκολίες. Πρέπει συνεχώς να ψάχνει για άγνωστες λέξεις, και ως επακόλουθο το ενδιαφέρον του χάνεται. Στο αρχικό στάδιο, εντούτοις, το πρόβλημα αυτό έχει ξεπεραστεί, επειδή η σχετική μετάφραση της κάθε λέξης εμφανίζεται κάτω από τις λέξεις της Βολαπιούκ. Ακολουθεί μια επιλογή κειμένων, και προτείνεται οι λέξεις της Βολαπιούκ να διαβαστούν δυνατά. Η γραμματική καιτο βασικό λεξιλόγιο έχουν ήδη παρουσιαστεί στην εισαγωγή. Ωστόσο, συνίσταται μια γρήγορη ματιά στη μετάφραση γιανα διασφαλιστεί ότι το πλήρες νόημα έχει γίνει αντιληπτό. Υπάρχει ένα απόφθεγμα που λέει ότι λίγη μελέτη κάθε μέρα είναι καλύτερη από την πολλή μελέτη δια μιας.
Η λέξη Βολαπιούκ χρησιμοποιείται επίσης σε ορισμένες γλώσσες γιανα υποδηλώσει την "ανοησία" ή την "ασυναρτησία". Για παράδειγμα, σταΕσπεράντο, μια αντίπαλο τεχνητή γλώσσα, η έκφραση "Tio estas volapukaĵo por mi" (αυτό είναι Βολαπιούκ για μένα) μερικές φορές χρησιμοποιείται όπως στα Ελληνικά η έκφραση "αυτά είναι κινέζικα για μένα" (δηλαδή, "δεν μπορώ νατα καταλάβω" ή "είναι μια ανοησία").[8]
↑Front rounded vowels such as /y/ and /ø/ occur in only 7.10% of the languages in the UCLA Phonological Segment Inventory Database.[1]
↑"For example, while it is true that words like vol and pük don't really look like world and speak, but the whole language is not like that. Scores of words are very obvious as what they mean - if, fasilik, gudik/badik, smalik, jerik (pronounced sherík - expensive), bank, bäk (back), deadik." — "What the L!", AUXLANG list posting by Thomas Alexander, 15 November 2005.
↑ 5,05,1Πρόλογος στοKonciza Gramatiko de Volapuko, André Cherpillod. Courgenard, 1995.
↑«Wayback Machine». web.archive.org. 21 Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2022.CS1 maint: Unfit url (link)
