Συντεταγμένες: 49°43′44″N 26°9′58″E / 49.72889°N 26.16611°E / 49.72889; 26.16611
Ο Ζμπρουτς (ουκρανικά: Збруч, πολωνικά: Zbrucz) είναι ποταμός στη Δυτική Ουκρανία, αριστερός παραπόταμος του Δνείστερου.[1]
Ο ποταμός ρέει μέσα στα Υψίπεδα Ποδολίας, όπου ξεκινάει από τα Αβρατινιανά Υψίπεδα. Ο ποταμός Ζμπρουτς πήρε το όνομά του από ομώνυμο Είδωλο Ζμπρουτς, ένα γλυπτό μιας σλαβικής θεότητας (9ος αιώνας) σε μορφή στήλης με κεφάλι με τέσσερα πρόσωπα, που ανακαλύφθηκε το 1848 δίπλα στον ποταμό. Το είδωλο είναι έχει ύψος 2,67 μέτρα. Από το 1851 το άγαλμα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κρακοβίας, ωστόσο τα αντίγραφά του είναι διαθέσιμα στο Κρατικό Ιστορικό Μουσείο της Μόσχας, στο Περιφερειακό Μουσείο του Τερνόπιλ και στο Μουσείο Αθεϊσμού Ποτσαίβ. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το είδωλο είναι μια ερμηνεία του αρχαίου σλαβικού θεού Σβάντεβιτ, που λεηλατήθηκε κατά το εκχριστιανισμό του ντόπιου πληθυσμού.
Πάνω στο ποταμό βρίσκονται μερικοί μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί (Μποντναρίβ και Μαρτινκίβ), ενώ κατά μήκος του ποταμού υπάρχουν περίπου 140 λιμνούλες. Ο ποταμός χρησιμεύει ως φυσικό σύνορο μεταξύ των Όμπλαστ Τερνόπιλ και Όμπλαστ Χμελνίτσκι. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο ποταμός ρέει μέσα από τα Υψίπεδο Ποδολίαςa περνώντας ακαθόριστα από τους λόφους της Ποδολίας, γνωστούς και ως Medobory («Μεντομπορί») για τη μελιτοφόρα χλωρίδα τους (κυριολεκτικά: Med - «μέλι» και Bory - «μαζεύω»). Κατά μήκος του ποταμού υπάρχουν χώροι αναψυχής για κολύμπι στο νερό. Το Μεντομπορί εκτείνεται από το βορειοανατολικό τμήμα του Όμπλαστ Λβιβ έως τα βόρεια σύνορα της Δημοκρατίας της Μολδαβίας. Ο Ζμπουρτς, στην εκβολή του, έχει πλάτος περίπου 18 μέτρα. Η πηγή του ποταμού βρίσκεται σε σχετική εγγύτητα με άλλους ποταμούς, όπως ο Χορίν και ο Σλουτς, και χρησίμευε ως εναλλακτική οδός για την Εμπορική Οδός Βαράγγων - Ελλήνων. Πιθανώς το πιο πρώιμο όνομα για τον ποταμό ήταν Μπορούχ (Boruch).
Ο Ζμπρουτς είχε διεθνή σημασία μετά τον πρώτο διαμελισμό της Πολωνίας, όταν μεταξύ 1772 και 1793 ο ποταμός ήταν σύνορο μεταξύ της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας και της Μοναρχίας των Αψβούργων. Μετά το δεύτερο διαμελισμό της Πολωνίας το 1793-1807 και το 1815-1918, ο ποταμός ήταν σύνορο μεταξύ του αυστριακού Βασιλείου της Γαλικίας και Λοδομερίας από τη μια πλευρά και της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από την άλλη. Την εποχή εκείνη ο ποταμός ονομαζόταν και Πιντίρτσι (Pidhirtsi). Μετά την Πολωνο-Ουκρανική Συμμαχία του 1920 προοριζόταν ως σύνορο μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας. Μετά τη Συνθήκη της Ρίγας, τα σύνορα Σοβιετικής Ένωσης-Πολωνίας καθορίστηκαν στην περιοχή, κατά μήκος του ποταμού (αυτή η κατάσταση κράτησε μέχρι το 1939).
Ο Σαρλ ντε Γκωλ, ο οποίος υπηρέτησε με το επιτελείο της γαλλικής στρατιωτικής αποστολής στην Πολωνία ως εκπαιδευτής του πεζικού της Πολωνίας κατά τη διάρκεια του Πολωνο-Σοβιετικού Πολέμου (1919–1921), διακρίθηκε σε επιχειρήσεις κοντά στον Ζμπρουτς, όπου κατείχε τον βαθμό του ταγματάρχη στον Πολωνικό Στρατό και κέρδισε το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο της Πολωνίας, το Τάγμα Στρατιωτικής Αξίας της Πολωνίας.[2]
Το μήκος του ποταμού είναι 247 χλμ.και η λεκάνη απορροής του είναι 3.330 χλμ2.[1] Το μέσο βάθος του είναι 1,5–2 μέτρα και το πλάτος 8–11 μέτρα. Το κανάλι έχει πολλούς μαιάνδρους, υπάρχουν όρια, πολλά νησάκια. Η κλίση του ποταμού είναι 0,8 μ./χλμ., η περιοχή διατομής είναι 22 μ2, ο ρυθμός ροής είναι 0,57 μ./δ. και η ροή του νερού είναι 15,54 μ³/δ..
