ΗΝίσυρος είναι νησίτου νότιου Αιγαίουκαι ένα από ταΔωδεκάνησα. Ανήκει στην ομάδα των αρχαίων Νοτίων Σποράδων, και βρίσκεται βορειοδυτικά της Ρόδου, ανάμεσα στηνΚω, τηνΤήλοκαιτηνΑστυπάλαια. Συγκεκριμένα, απέχει 8 μίλιαΒΔ. της Τήλου, και 10 μίλια νότια της Κω, στην οποία και υπάγεται διοικητικά, και 9 ναυτικά μίλια δυτικά από το ακρωτήρι Ντάτσα της Τουρκίας. Η Νίσυρος έχει έκταση περίπου 41 τετραγωνικά χιλιόμετρακαι συνολικό μήκος ακτών περίπου 24 χιλιόμετρα.
Οπληθυσμός της το 1950 αριθμούσε 2.516 κατοίκους. Κατά την τελευταία απογραφή (2021), ο πληθυσμός της ανερχόταν στους 1.048 κατοίκους.[1] Πρωτεύουσα του νησιού είναι τοΜανδράκι. Άλλα χωριά της Νισύρου είναι ο Εμπορειός, οι Πάλοι, τα Νικειά καιτα Λουτρά.
Κρατήρας ηφαιστείου στη Νίσυρο.Ο κρατήρας Πολυβώτης, κοντινή άποψη.Ο κρατήρας Αλέξανδρος, κοντινή άποψη.Ηφαίστειο της Νίσυρος στο οικόσημο της οικογένειας Νίσυρíος (Nissirios)
[2]Η Νίσυρος είναι ένα ηφαίστειοπου αποτελεί μέρος του ηφαιστειακού τόξου της νότιας Ελλάδας. Βρίσκεται στην άκρη του τόξου του Αιγαίου, μαζί μετη Καλδέρα της Κωκαιτη νήσο Γυαλί. Οι πρώτες υποθαλάσσιες εκρήξεις έλαβαν χώρα πριν 150.000 χρόνια, ενώ η κύρια δραστηριότητα συνέβη 40 με 10 χιλιάδες χρόνια πριν. Σήμερα λαμβάνουν χώρα υδροθερμικές εκρήξεις. Η Νίσυρος αποτελείται από ηφαιστειογενή βουνά, ενώ το κέντρο της νήσου καταλαμβάνει μία καλδέρα διαμέτρου 4 χλμ., από τον πυθμένα και μέχρι την επιφάνεια του οποίου απαντάται θείο. Μέσα στη καλδέρα βρίσκεται ο μεγαλύτερος υδροθερμικός κρατήρας στον κόσμο, ο Στέφανος, ο οποίος έχει διάμετρο 300 μέτρα, ενώ συνολικά η Νίσυρος έχει 5 κρατήρες. Η τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα το 1888 και σήμερα στο νησί υπάρχουν ενεργές φουμαρόλες. Λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας στη Νίσυρο υπάρχουν θερμές πηγές με θερμοκρασία από 30 μέχρι 60 °C,[3]εκτων οποίων οι κυριότερες είναι στα Λουτρά και τους Πάλους. Ένας ηφαιστειακός δόμος υψώνεται στα 700 περίπου μέτρα, δίνοντας καιτο μεγαλύτερο υψόμετρο της νήσου.
Η μορφολογία της έχει επηρεαστεί από το ηφαίστειο καιτο ηφαιστειογενές της έδαφος που είναι πολύ εύφορο και ευνοεί τη δενδροκομία καιτην πλούσια βλάστηση. Έχει έκταση 41 τετραγωνικά χιλιόμετρα, υψόμετρο 698 μέτρα και μήκος ακτών 30 χιλιόμετρα. Δυτικά και βόρεια της Νισύρου βρίσκονται τέσσερις νησίδες, τα λεγόμενα Νισύρια.
Σύμφωνα μετον μετεωρολογικό σταθμό από τοΕθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνώνπου λειτουργεί στη Νίσυρο από το 2017 η περιοχή εμφανίζει ένα θερμό ημίξηρο κλίμα στέπας μεμια μέση ετήσια θερμοκρασία περίπου στους 20.0°C καιμια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 350 χιλιοστά (Μαι 2017-Μαρ 2023). [4][5]
Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται μετηγεωργία, τηναλιείακαιτον τουρισμό. Το μεγαλύτερο έσοδο του νησιού όμως, προέρχεται από την εκμετάλλευση της ελαφρόπετρας, μετην οποία απασχολούνται αρκετοί κάτοικοι στο νησάκι Γυαλί, που απέχει 3 μίλια από τη Νίσυρο, καθώς και από την εκμετάλλευση του περλίτη. Τοηφαίστειο της Νισύρου μετον κρατήρα του Στεφάνου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του νησιού.
Η Νίσυρος διαθέτει ένα από τοπιο σημαντικά βεβαιωμένα Γεωθερμικά (Γ/Θ) πεδία υψηλής ενθαλπίας στην Ελλάδα με θερμοκρασία ρευστού άνω των 350°C και υψηλή πίεση 18 bar, ενώ βάσει των μελετών σκοπιμότητας, το γεωθερμικό δυναμικό του νησιού είναι τουλάχιστον 50 MW[6].
Σε αυτά τα γεωθερμικά ρευστά, δηλαδή τα υπόγεια ταμιευτήρια από νερά και άλλα υγρά που αναπτύσσουν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες, βρίσκεται η πηγή της αξιοποίησης της γεωθερμίας ως εναλλακτική μορφή ενέργειας.
Η ιστορική διαδρομή της εκμετάλλευσης της γεωθερμίας στην Ελλάδα έχει ως εξής[7]:
1973: Έναρξη ερευνών γιατο γεωθερμικό δυναμικό της Ελλάδας
1986: Κατασκευή της πρώτης γεωθερμοηλεκτρικής πιλοτικής μονάδας παραγωγής στη Μήλο (2 MW)
1998: Ίδρυση της ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ
2006: Μεταβίβαση όλης της δραστηριότητας τωνΑ.Π.Ε. από τηΔΕΗστηΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ
2011: Μεταφορά των γεωθερμικών δικαιωμάτων από τηΔΕΗστηΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ
Τοπιο πρόσφατο σενάριο υλοποίησης προβλέπει τη σταδιακή δημιουργία και λειτουργία μιας γεωθερμικής μονάδας με ισχύς από 20 μέχρι 25 MW σε συνεργασία με διεθνείς εξειδικευμένους φορείς [8]. Με δεδομένες τις εκτιμώμενες ενεργειακές ανάγκες της Νισύρου (1-2MW), θεωρήθηκε δυνατή η ηλεκτροδότηση καιστα γειτονικά νησιά όπως η Κως, η Τήλος, η Κάλυμνος καιη Λέρος. Παρόλα αυτά, διαχρονικές κινητοποιήσεις της τοπικής κοινωνίας της Νισύρου έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια κάθε προσπάθεια υλοποίησης των πλάνων εκμετάλλευσης του πεδίου γεωθερμίας.
Μάλιστα, το 1997 ο Δήμος Νισύρου πραγματοποίησε δημοψήφισμα γιατο θέμα, μετο αποτέλεσμα να βγάζει 87% ΟΧΙστα πλάνα της ΔΕΗ.
Φορείς της Νισύρου, όπως η Εταιρία Νισυριακών Μελετών, οι κατά καιρούς Δημοτικές Αρχές αλλά και πολλοί επιστήμονες του κλάδου, έχουν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους γιατα πλάνα της ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε. θίγοντας ζητήματα ασφάλειας λόγω της ιδιαίτερης επικινδυνότητας του ηφαιστείου της Νισύρου, της σεισμικής δραστηριότητας που συχνά ακολουθεί ανάλογες γεωτρήσεις καιτη διαχείριση των τοξικών αποβλήτων. Ιδιαίτερα σημαντικό σημείο τριβής ήταν καιτο γεγονός ότι η τοπική κοινωνία θεώρησε ότι αγνοήθηκε στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων καιστη μετέπειτα οργάνωση διαχείρισης του έργου. [9].
Η γένεσή της συνδέεται μετη μυθική φαντασία των Αρχαίων Ελλήνων. Η Νίσυρος γεννήθηκε σύμφωνα μετο μύθο της Γιγαντομαχίας. Η μητέρα των πάντων Γη, έστρεψε τους θνητούς Γίγαντες κατά των αθάνατων θεών του Ολύμπου. Οι θεοί καταδίωξαν τους Γίγαντες, οι οποίοι υποχώρησαν έντρομοι. Ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας είχε αναλάβει, κατόπιν εντολής τουΔία, να εξαφανίσει το Γίγαντα Πολυβώτη, ο οποίος διέσχισε φοβισμένος το Αιγαίο προκειμένου να σωθεί. Ο Ποσειδώνας τον πρόφτασε κοντά στηνΚω. Μετην τρίαινά του, απέσπασε ένα τμήμα από τηνΚωκαιτο εκσφενδόνισε εναντίον του Πολυβώτη. Ο Ποσειδώνας πέτυχε το Γίγαντα καιτον καταπλάκωσε. Το κομμάτι αυτό της Κω έγινε η Νίσυρος.
Σύμφωνα μετηνΑρχαία ελληνική μυθολογίαη Νίσυρος δημιουργήθηκε όταν οΠοσειδώνας έκοψε ένα τμήμα της νήσου Κωςκαιτο έριξε στον γίγαντα Πολυβώτηγιανατον εμποδίσει να δραπετεύσει. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν "Πορφυρίς", στην σημερινή θέση Μανδράκι έχουν βρεθεί ίχνη του τείχους της αρχαίας Ακρόποληςπου χρονολογούνται τον 5ο αιώνα π.Χ. Στην Νίσυρο υπήρχαν στην αρχαιότητα άφθονες μυλόπετρες που χρησιμοποιούνται στους σημερινούς Νερόμυλους, την ύπαρξη τους αναφέρει τον 1ο αιώνα π.Χ. οΑντίπατρος ο Θεσσαλονικεύς.[10]Το όνομά της είναι προϊστορικό, την Νίσυρο καταγράφει οΌμηροςστηνΙλιάδα μαζί με πολλά άλλα νησιά σταΔωδεκάνησα.[11] Κατά τους Περσικούς πολέμους η Νίσυρος μαζί μετηνΚάλυμνοκαιτηνΚω υπάγονταν στο Βασίλειο της Αλικαρνασσού υπό τηνΑρτεμισία. Στη συνέχεια ακολούθησε την τύχη των υπολοίπων πέριξ αυτής νήσων. Φαίνεται ότι άποικοι από το νησί ίδρυσαν τηΝίσυροστηνΚαρία της Μικράς Ασίας. Στα κείμενα των Χιττιτών η χώρα των Ασσυρίων καταγράφεται ως "Νισσυρίγια", πράγμα που ενδεχομένως παραπέμπει σε κατοίκους του νησιού που προήλθαν ως έποικοι από εκεί. ΣτηνΡωμαϊκή αυτοκρατορία εισήλθε στην Ρωμαϊκή Επαρχία των Νήσων.
Στις αρχές τουΜεσαίωνα (10ος-11ος αιώνας) ηΔημοκρατία της Γένοβας ανέλαβε δράση στις ακτές των Δωδεκανήσων με στόχο να εκδιώξει τους πειρατές, ηΒυζαντινή αυτοκρατορίασε αντάλλαγμα τους έδωσε το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται τις ορυκτές πηγές των νησιών. Στην Νίσυρο εγκαταστάθηκαν οιΟσπιτάλιοι Ιππότες της Ρόδου (1315) αφού πλήρωσαν ενοίκιο στην Γενοβέζικη οικογένεια Βινιόλο που είχε το νησί υπό την ιδιοκτησία της, κατόπιν οικοδόμησαν το Σταυροφορικό κάστρο. Τους επόμενους αιώνες λεηλάτησαν το νησί ΣαρακηνοίκαιΕνετοί πειρατές μέχρι την χρονιά που κατακτήθηκε από τηνΟθωμανική αυτοκρατορία (1566). Μετά από 3,5 αιώνες Οθωμανικής κυριαρχίας όταν έληξε οΙταλοτουρκικός Πόλεμος (1911) η Νίσυρος μετα υπόλοιπα Δωδεκάνησα πέρασαν στοΒασίλειο της Ιταλίας, όταν έληξε οΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ενσωματώθηκαν στο τελικό Βασίλειο της Ελλάδας (1947)
Το πανηγύρι της Παναγιάς της Σπηλιανής τοΔεκαπενταύγουστο είναι τοπιο γνωστό έθιμο του νησιού. Στην ακολουθία τουΕσπερινού ψάλλεται στο τέλος ένα μοιρολόι που θυμίζει Μ.Εβδομάδα καιτηΜ.Παρασκευή. Οι Νισύριοι έχουν συνθέσει δικά τους εγκώμια γιατη γιορτή. Μετά την ακολουθία του Εσπερινού προσφέρεται νηστίσιμο δείπνο και παραδοσιακοί λουκουμάδες. Κατά την ακολουθία του Όρθρου γίνεται το κόλλυβο της Παναγίας μετη συνοδεία μοιρολογιών από τις εννιαμερίτισσες, οι οποίες έχουν φέρει καιτα υλικά γιατο κόλλυβο. Οι εννιαμερίτισσες είναι γυναίκες που έχουν κάνει τάμα να περάσουν 9 μερόνυχτα προσευχής στα κελιά της μονής, προσφέροντας διάφορες εργασίες γιατην καθαριότητα καιτην προετοιμασία του μοναστηριού κατά τη διάρκεια του πανηγυριού. Μετά το τέλος της λειτουργίας το κόλλυβο μεταφέρεται μαζί μετην εικόνα της Παναγίας καιμετη συνοδεία της πομπής των πανηγυριωτών από το Ηγουμενείο στην τραπεζαρία της μονής, όπου παρατίθεται πάνδημο γεύμα. Μετά το τέλος του γεύματος κάθε προσκυνητής ασπάζεται τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, δέχεται από τον ιερέα κόλλυβα και αφήνει τον οβολό τουγιατην αντιμετώπιση των εξόδων του γεύματος.
Μετην εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά τοΠρόγραμμα Καλλικράτηςτο 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα μετο άρθρο 1,§ 2.10.Γ. αυτού.
Το νησί έχει ένα νηπιαγωγείο, ένα δημοτικό σχολείο και ένα γυμνάσιο με λυκειακές τάξεις.
Ο δήμος Μανδρακίου συστάθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1948 και λειτούργησε ως το 1997.[12]Στη συνέχεια, συστάθηκε ο Δήμος Νισύρου, ο οποίος λειτουργεί ως σήμερα.
Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες γιατη νήσο Νίσυρο παρέχει οΕλληνικός Πλοηγός 4ος τόμος και ιδιαίτερα οχάρτης ελληνικής έκδοσης: ΧΕΕ-4513, που καλύπτει καιτη νήσο Τήλο. Η νήσος Γιαλί είναι η αρχαία Αιγιαλίς, η οποία στα χρόνια του κοσμογράφου μητροπολίτη Μελέτιου (17ος αι. μ.Χ.) καταγράφεται μετη λαϊκή προφορά ως Βεγιαλίς. Επομένως η ορθή γραφή είναι με γιώτα (ι).
Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλής, Νίσυρος και Πάτμος (17ος-19ος αι.), «Νισυριακά» 8(1982)7-21
Έργα του Χάρη Κουτελάκη γιατη Νίσυρο:1. «Ποικίλα έγγραφα από τα Νικιά Νισύρου», Νισυριακά 6 (1978) 114-127. 2. «Η επένδυση μιας εικόνας στη Σπηλιανή Νισύρου», Νισυριακά 8 (1982) 157-278. 3. «Νίσυρος και Τήλος: Κοινωνικές, Οικονομικές και Πνευματικές διασυνδέσεις (17ος--20ος αι.)», Νισυριακά 9 (1984) 215-230. 4. «Η Νίσυρος καιτα γύρω μικρονήσια στο βιβλίο ναυσιπλοΐας του Piri Reis», Νισυριακά 11 (1990) 111-128. 5. «Τα Νικιά της Νισύρου μέσα από το Αρχείο Σταύρου Χαρτοφύλη (1740-1948)», Νισυριακά 12 (1993) 151-200. 6. «Νισύριοι αργυροχρυσοχόοι», Νισυριακά 13 (1994) 123-142. 7. «Η Πέρβα της Νισύρου». Ένα μυκηναϊκό κατάπλοιπο;, ΔωδΧρον. 27 (2017) 230-237.
Σχετικά πολυμέσα
.jpg)
Νίσυρος, κάτω 
