Παρά το ότι δεν κατόρθωσε ποτέ να φθάσει στον υπέρτατο προορισμό του, την ιερή πόλη ΛάσαστοΘιβέτ, ταξίδεψε σε πολλές περιοχές που ήταν τότε άγνωστες στον υπόλοιπο κόσμο, όπως το βόρειο Θιβέτ, τοΑμντόκαιηΤζουνγκαρία (το σημερινό βόρειο Σιντζιάνγκ).[10] Συνεισέφερε σημαντικά στη γνώση της γεωγραφίας της Κεντρικής Ασίας. Περιέγραψε επίσης αρκετά είδη ή υποείδη ζώων που μέχρι τότε ήταν άγνωστα στη δυτική επιστήμη, όπως το άγριο άλογο Πρζεβάλσκι, τηνγαζέλα του Πρζεβάλσκικαιτηνάγρια καμήλα της Βακτριανής, που όλα σήμερα κινδυνεύουν με αφανισμό.
Ο Πρζεβάλσκι γεννήθηκε στο χωριό Κιμπόροβο τουΚυβερνείου του Σμολένσκ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, στις 31 Μαρτίου 1839 μετο Ιουλιανό (παλαιό) ημερολόγιο που ήταν σε χρήση τότε στη χώρα (12 Απριλίου μετο νέο ημερολόγιο). Οι γονείς του είχαν ευγενή καταγωγή, πιθανώς από εκπολωνισμένα γένη Λευκορώσων ή Ουκρανών[11] (ηπολωνική γραφή του επωνύμου είναι Przewalski). Ο Νικολάι σπούδασε στη στρατιωτική ακαδημία στηνΑγία Πετρούποληκαιτο 1864 έγινε καθηγητής της γεωγραφίας στη στρατιωτική σχολή της Βαρσοβίας.
Το1867ο Πρζεβάλσκι υπέβαλε με επιτυχία αίτηση στηΡωσική Γεωγραφική Εταιρείανα αποσταλεί στοΙρκούτσκ της ανατολικής Σιβηρίας, προκειμένου να εξερευνήσει τη λεκάνη του ποταμού Ουσούρι, μεγάλου παραποτάμου τουΑμούρστη ρωσοσινική μεθόριο. Αυτή ήταν η πρώτη σημαντική εξερεύνηση του Πρζεβάλσκι και διήρκεσε μία διετία, μετά την οποία ο εξερευνητής δημοσίευσε ένα ημερολόγιό της υπό τον τίτλο Ταξίδια στην περιοχή του Ουσούρι, 1867-69.
Τα επόμενα έτη ο Πρζεβάλσκι πραγματοποίησε τέσσερα ακόμα ταξίδια στην Κεντρική Ασία:
Το 1870-1873, ξεκινώντας από τηνΚιάχτα, διέσχισε τηνΈρημο Γκόμπι μέχρι τοΠεκίνοκαι κατόπιν εξερεύνησε τον άνω ρουτουΓιανγκτσέ. Το 1872 πέρασε στο Θιβέτ. Επισκόπησε περισσότερα από 18 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρακαι συνέλεξε και έφερε στην Αγία Πετρούπολη 5.000 δείγματα φυτών, χίλα είδη πτηνών, τρεις χιλιάδες είδη εντόμων, 70 ερπετάκαιτα τομάρια 130 ειδών θηλαστικών.[12] Μετά από αυτά, ο Πρζεβάλσκι τιμήθηκε μετο «Μετάλλιο του Κωνσταντίνου» από τη Γεωγραφική Εταιρεία, προάχθηκε σε υποστράτηγο και διορίσθηκε στο Γενικό Επιτελείο του Τσάρου.
Κατά τη διάρκεια της εξερευνήσεών του μαινόταν στηνΚίναηΕξέγερση των Ντουνγκάν[13]Το ταξίδι παρέσχε στο Γενικό Επιτελείο σημαντικές πληροφορίες σχετικώς μετην εξέγερση τωνΜουσουλμάνωνστο βασίλειο τουΓιακούμπ Μπεγκ, στη δυτική Κίνα, ενώ η διάλεξη του Πρζεβάλσκι στη Γεωγραφική Εταιρεία έγινε δεκτή με «βροντώδη χειροκροτήματα» από την υπερπλήρη αίθουσα. Η ρωσική εφημερίδα Golos Prikazchika απεκάλεσε το ταξίδι του «ένα από τα τολμηρότερα της εποχής μας».[14]
Το 1876-1877 ο Πρζεβάλσκι ταξίδεψε μέσα από τοΑνατολικό Τουρκεστάν, διέσχισε την οροσειρά ΤιενΣανκαι επισκέφθηκε μια λίμνη πουτη νόμισε γιατηΛίμνη Τσινγκχάι, γιατην οποία γραφόταν ότι δεντην είχε επισκεφθεί κανένας Ευρωπαίος μετά τονΜάρκο Πόλο. Η εξερευνητική αποστολή του αποτελείτο από δέκα άνδρες, 24 καμήλες, τέσσερα άλογα, τρεις τόνους αποσκευών και προμηθειών, και είχε προϋπολογισμό 25.000 ρουβλίων. Ωστόσο μαστίχθηκε από ασθένειες καιτην κακή ποιότητα των καμηλών. Τον Σεπτέμβριο του 1877 το καραβάνι εφοδιάσθηκε με καλύτερες καμήλες και άλογα, άφθονα πυρομαχικά (72.000 σφαίρες) και μεγάλες ποσότητες από μπράντι, τσάικαιλουκούμια, και ξεκίνησε γιατη Λάσα, αλλά δεν έφθασε μέχρι εκεί.
Το 1879-1880 πέρασε από την πόλη Χάμικαι διέσχισε τη Λεκάνη του Qaidam μέχρι τη Λίμνη Τσινγκχάι. Στη συνέχεια η αποστολή διέσχισε την οροσειρά ΤιενΣανκαι εισήλθε στο Θιβέτ, φθάνοντας σε απόσταση μικρότερη των 260 χιλιομέτρων από τη Λάσα, αλλά τότε αξιωματούχοι του Θιβέτ τη γύρισαν πίσω.
Το 1883-1885 ξεκίνησε και πάλι από την Κιάχτα, διέσχισε την Έρημο Γκόμπι μέχρι το Αλασάν καιτο ανατολικό τμήμα των ορέων της ΤιενΣαν, γυρίζοντας πίσω στον Γιανγκτσέ. Η αποστολή επέστρεψε στη Λίμνη Τσινγκχάι και από εκεί κινήθηκε προς τα δυτικά, φθάνοντας στοΧοτάνκαιστη λίμνη Ισσύκ-Κουλ.
Τα αποτελέσματα αυτών των εκτεταμένων ταξιδιών άνοιξαν μια νέα εποχή στη μελέτη της γεωγραφίας της Κεντρικής Ασίας, αλλά καιστη μελέτη της πανίδας και της χλωρίδας αυτής της τεράστιας περιοχής. Μεταξύ άλλων, ο εξερευνητής περιέγραψε το άγριο άλογο Πρζεβάλσκικαιτηγαζέλα του Πρζεβάλσκι, που πήραν αμφότερα το όνομά του. Ανέφερε επίσης έναν άγριο πληθυσμό από βακτριανές καμήλες. Τον 21ο αιώνα αποδείχθηκε ότι αυτή ηάγρια βακτριανή καμήλα ήταν ξεχωριστό είδος από την εξημερωμένη βακτριανή καμήλα.
Το συγγραφικό έργο του Πρζεβάλσκι περιλαμβάνει 5 μεγάλα βιβλία γραμμένα στη ρωσική. Η βρετανική Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία βράβευσε τον Πρζεβάλσκι μετο Χρυσό της Μετάλλιο το 1879 για το σύνολο του έργου του.[15]
Ο Νικολάι Πρζεβάλσκι πέθανε από τύφοσε ηλικία 49 ετών, στις 20 Οκτωβρίου 1888 μετο Ιουλιανό (παλαιό) ημερολόγιο (1 Νοεμβρίου μετο νέο ημερολόγιο), λίγο πριντην έναρξη και πέμπτου εξερευνητικού ταξιδιού. Λέγεται ότι η νόσος του μεταδόθηκε από τα νερά τουΠοταμού Τσου.[16][17]Ο Τσάρος μετονόμασε αμέσως την πόλη Καρακόλ της περιοχής του θανάτου τουσε «Πρζεβάλσκ», ονομασία που διατηρείται ως τμήμα καιτου σημερινού Καρακόλ («Πριστάν-Πρζεβάλσκ»). Υπάρχουν σε αυτή την πόλη της σημερινής Κιργισίας μνημεία του εξερευνητή και ένα μουσείο αφιερωμένο στη ζωή καιτο έργο του. Μνημείο του υπάρχει επίσης στην Αγία Πετρούπολη.
Μνημείο του Πρζεβάλσκι στον Κήπο του Αλεξάνδρου στηνΑγία Πετρούπολη
Υπάρχει ένα ακόμα μέρος που πήρε το όνομά του: Ο Πρζεβάλσκι είχε ζήσει σε ένα μικρό χωριό ονόματι Σλομπόντα, κοντά στο χωριό όπου είχε γεννηθεί, από το 1881 έως το 1887 (εκτός των διαστημάτων που έλειπε στα ταξίδια του) και προφανώς το αγαπούσε. Το Σλομπόντα μετονομάσθηκε σεΠρζεβάλσκογιετο1964. Διατηρείται εκεί στη μνήμη του Πρζεβάλσκι το συγκρότημα που περιλαμβάνει το παλαιό καιτο νέο σπίτι του, προτομή του, λιμνούλα, κήπος καιχάτκα. Αυτό είναι το μοναδικό μουσείο στη μνήμη τουστα όρια της σημερινής Ρωσίας.
Ο Πρζεβάλσκι παρέμεινε άγαμος σε όλη τη ζωή του. Είναι γνωστό ότι είχε μια αισθηματική σχέση μετην Τασία Νουρόμσκαγια, την οποία γνώρισε στοΣμολένσκ. Λέγεται ότι κατά την τελευταία τους συνάντηση η Νουρόμσκαγια έκοψε την κοτσίδα της καιτουτην έδωσε, λέγοντας ότι η κοτσίδα θα ταξίδευε μαζί του μέχρι τον γάμο τους. Ωστόσο η Τασία πέθανε από ηλίασηπρινκαι από εκείνον, ενώ ο Πρζεβάλσκι ταξίδευε σεμια από τις εξερευνήσεις του.[19]
Μία ακόμα γυναίκα στη ζωή του Πρζεβάλσκι φαίνεται ότι ήταν μια άγνωστη κατά τα άλλα κοπέλα, της οποίας το πορτρέτο, μαζί με μερικούς στίχους, βρέθηκαν στο λεύκωμα του εξερευνητή. Σε αυτούς τους στίχους, εκείνη του ζητάει να μείνει κοντά της καιναμην πάει στο Θιβέτ. Σε αυτή την έκκληση, εκείνος απάντησε ως εξής στο ημερολόγιό του: «Δενθα προδώσω ποτέ το ιδανικό στο οποίο είναι αφιερωμένη όλη μουη ζωή. Μόλις καταγράψω καθετί το απαραίτητο, θα επιστρέψω στην έρημο ... όπου καιθα είμαι πολύ πιο ευτυχής από όσο στα επίχρυσα σαλόνια που μπορούν να αποκτηθούν διατου γάμου.»[19][20]
Υπάρχει ένας αστικός μύθος ότι οΙωσήφ Στάλιν ήταν εξώγαμος γιος του Νικολάι Πρζεβάλσκι.[21][22]Ο θρύλος αυτός βασίζεται στη φυσιογνωμική ομοιότητα των δύο, στην αμφισβήτηση σχετικώς μετην ημερομηνία γεννήσεως του Στάλιν (6 Δεκεμβρίου 1878 αντί της 21ης Δεκεμβρίου 1879) καιστο γεγονός ότι στη μεταπολεμική σταλινική περίοδο υπήρξε μια μεγάλη αναβίωση ενδιαφέροντος γιατην προσωπικότητα του Πρζεβάλσκι: Πολλά βιβλία εκδόθηκαν στη Σοβιετική Ένωση καισε χώρες τουΑνατολικού Μπλοκ (σπάνιο πράγμα για επιστήμονα της τσαρικής εποχής), ενώ σοβιετικές εγκυκλοπαίδειες περιέγραφαν τον εξερευνητή σε αναλογία μετον Στάλιν, οπότε θρυλήθηκε ότι με αυτό τον διακριτικό τρόπο ο Στάλιν «απέτιε φόρο τιμής» προς τον υποτιθέμενο βιολογικό πατέρα του. Η M. Χατσατούροβα, μια κάτοικος της Τιφλίδας που έτυχε να γνωρίζει μια ανώνυμη γριά, την αρχική κάτοχο του «μυστικού», θεωρήθηκε ότι διέδωσε τον μύθο σχετικώς μετην υποτιθέμενη ανηθικότητα της μητέρας του Στάλιν. Το προσωπικό ημερολόγιο του Πρζεβάλσκι, αν υπήρξε ποτέ, υποτίθεται ότι εξαφανίσθηκε από τα αρχεία κατά τις πρώτες ημέρες της ανόδου του Στάλιν στην εξουσία. Υπήρξαν αθεμελίωτοι ισχυρισμοί ότι κάποια βιβλιάρια τραπέζης του 1881 περιείχαν σύντομες καταγραφές μεταφοράς χρημάτων από τον Πρζεβάλσκι προς τη μητέρα του Στάλιν. Ωστόσο δεν καταγράφεται πουθενά κάποια επίσκεψη του εξερευνητή στη Γεωργία, ενώ καιοΓ. Εγκνατασβίλι, οικογενειακός φίλος των Τζουγκασβίλι, δεν αναθυμάται κάτι πουθα μπορούσε να παρέχει ενδείξεις υπέρ αυτών των ισχυρισμών.[23] Κατά τη σταλινική περίοδο, οποιαδήποτε αναφορά σχετικώς μετην καταγωγή καιτην παιδική ηλικία του Στάλιν ήταν δημόσιο ταμπού, αλλά η ένταση μετην οποία διαψευδόταν ο μύθος μετά τον θάνατό του, με ολόκληρα βιβλία να έχουν γραφεί προκειμένου να αποδείξουν το αβάσιμό του (μέχρι καιτη δεκαετία του 2010) θεωρήθηκε από μερικούς ως επιπλέον ένίσχυση της υποτιθέμενης πατρότητας του μεγάλου ηγέτη από τον Πρζεβάλσκι. Μια χιουμοριστική ανάπτυξη του μύθου εμφανίζεται στο μυθιστόρημα Η ζωή καιοι περιπέτειες του στρατιώτη Ιβάν Τσόνκιν (Βιβλίο ΙΙΙ) τουΒλαντίμιρ Βοϊνόβιτς.
Μιασοβιετική κινηματογραφική ταινία του 1951-1952 σε σκηνοθεσία Σεργκέι Γιουτκέβιτς, μετον τίτλο Πρζεβάλσκι, αφηγείται δραματοποιημένα, με ηθοποιούς, τη ζωή καιτα εξερευνητικά ταξίδια του Νικολάι Μιχάηλοβιτς Πρζεβάλσκι.[24]
↑Beolens, Bo, Watkins, M. και Grayson, M.: The Eponym Dictionary of Reptiles, Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη 2011 xiii + 296 σσ., ISBN 978-1-4214-0135-5, σελ. 212
Meyer, Karl E.· Brysac, Shareen Blair (25 Οκτωβρίου 1999). Tournament of Shadows: The Great Game and the Race for Empire in Central Asia. Basic Books. ISBN978-1-58243-106-2.
Σχετικά πολυμέσα
.jpg)
. Berkeley, CA: University of California Press. σελίδες 165–169. ISBN 978-0-520-24340-8.