Στη διοικητική διαίρεση της Γαλλίας, ονομός (Γαλλικά: département) είναι εδαφική διαίρεση του κράτους και τοπική αρχή με ειδικές εξουσίες. Είναι μία από τις βαθμίδες διοικητικής διαίρεσης σε εθνικό επίπεδο («εδαφικές συλλογικότητες»), ανάμεσα στις διοικητικές περιοχέςκαι τις κοινότητες.
Στη Γαλλία υπάρχουν 101 νομοί, οι 96 νομοί βρίσκονται στηΜητροπολιτική Γαλλίακαι 5 σταυπερπόντια διαμερίσματα, τα οποία ταξινομούνται επίσης ως υπερπόντιες περιοχές. Οι νομοί υποδιαιρούνται περαιτέρω σε 342 διοικητικά διαμερίσματα (arrondissements), τα οποία χωρίζονται σε 2.054 καντόνια. Τα δύο τελευταία δεν έχουν αυτονομία και χρησιμοποιούνται γιατην οργάνωση της αστυνομίας, των πυροσβεστικών υπηρεσιών και, μερικές φορές, των εκλογών.
Κάθε νομός διοικείται από ένα εκλεγμένο όργανο, το διοικητικό συμβούλιο. Από το 1800 έως τον Απρίλιο του 2015, ονομάζονταν Γενικό συμβούλιο.[1] Κάθε συμβούλιο έχει έναν πρόεδρο. Οι κύριοι τομείς ευθύνης τους περιλαμβάνουν τη διαχείριση ορισμένων επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας, κτηρίων και τεχνικού προσωπικού σχολείων, τοπικών δρόμων και σχολικών και αγροτικών λεωφορείων, καθώς και συμβολή στις δημοτικές υποδομές.
Οι τοπικές υπηρεσίες της κρατικής διοίκησης είναι παραδοσιακά οργανωμένες σε επίπεδο νομού, όπου ο νομάρχης εκπροσωπεί την κυβέρνηση. Ωστόσο, οιπεριοχές έχουν αποκτήσει περισσότερες εξουσίες από τη δεκαετία του 2000, με ορισμένες υπηρεσίες σε επίπεδο νομού να συγχωνεύονται σε υπηρεσίες σε περιφερειακό επίπεδο.
Η δημιουργία των γαλλικών νομών χρονολογείται από το διάταγμα της 22ας Δεκεμβρίου 1789 που έλαβε ηΣυντακτική Συνέλευσητου 1789, με ισχύ από τις 4 Μαρτίου 1790, [2]ως ορθολογική αντικατάσταση τωνιστορικών επαρχιώντουπαλαιού καθεστώτοςμε σκοπό την ενίσχυση της εθνικής ενότητας. Αρχικά δημιουργήθηκαν 83 νομοί [3]και σχεδόν όλοι τους πήραν το όνομά τους από φυσικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά (ποτάμια, βουνά ή ακτές), αντί για ιστορικά ή πολιτιστικά εδάφη, τις παλαιές επαρχίες, που αναφέρονταν και θύμιζαν το παλαιό καθεστώς.
Ο διαχωρισμός της Γαλλίας σε νομούς ήταν ένα έργο που ταυτίστηκε ιδιαίτερα μετον Γάλλο επαναστάτη ηγέτη, τοναββά Σιεγές, ανκαιτο θέμα είχε συζητηθεί και αναφερθεί συχνά από πολλούς πολιτικούς και στοχαστές. Η πρώτη γνωστή πρόταση είναι από το 1665 στα γραπτά του πολιτικού Μαρκ-Ρενέ ντ'Αρζανσόν. [4]
Η διαίρεση σε νομούς στη Γαλλία ενέπνευσε παρόμοιες διαιρέσεις σε πολλές χώρες, μερικές από τις οποίες ήταν πρώην γαλλικές αποικίες.
Στους γαλλικούς νομούς έχει εκχωρηθεί ένας μοναδικός διψήφιος ή τριψήφιος αριθμός, οΕπίσημος Γεωγραφικός Κώδικας, που κατανέμεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών. Τα υπερπόντια διαμερίσματα έχουν τριψήφιο αριθμό. Ο αριθμός χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, στον ταχυδρομικό κώδικα και μέχρι πρόσφατα χρησιμοποιήθηκε για όλες τις πινακίδες κυκλοφορίας οχημάτων. Οι κάτοικοι χρησιμοποιούν συνήθως τους αριθμούς γιανα αναφερθούν στο δικό τους νομό ή σε ένα γειτονικό, για παράδειγμα, οι κάτοικοι του νομού Λουαρέ μερικές φορές αναφέρουν το νομό τους ως «το 45». Οιπιο απομακρυσμένοι νομοί αναφέρονται γενικά μετα ονόματά τους, καθώς λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν τον αριθμό όλων των νομών.
Σε όλους τους νομούς ισχύουν και εφαρμόζονται αυτόματα οι νόμοι καιοι κανονισμοί της Γαλλίας. Στην ηπειρωτική Γαλλία, υπάρχει ωστόσο το τοπικό δίκαιο Αλσατίας-Μοζέλα που εφαρμόζεται στους νομούς Κάτω Ρήνου, Άνω ΡήνουκαιΜοζέλ. Η ιδιαίτερη αυτή κατάσταση οφείλεται στο γεγονός ότι μετά τη γαλλική ήττα κατά τονΓαλλοπρωσικό Πόλεμοτου 1871, αυτά τα εδάφη προσαρτήθηκαν από τηΓερμανική Αυτοκρατορία από το 1871 έως το 1919.[5]
