Οι Προεδρικές εκλογές στην Κύπρο καθορίζουν ποιος θα υπηρετήσει ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας τα επόμενα πέντε χρόνια.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε επίσημα την 16η Αυγούστου 1960.[1][2] Η ανεξαρτησία της χώρας προέκυψε μέσα από τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου του Φεβρουαρίου 1959.[3][4] Βάσει του συντάγματος, το σύστημα διακυβέρνησης είναι η προεδρική δημοκρατία με πρόεδρο Ελληνοκύπριο και αντιπρόεδρο Τουρκοκύπριο εκλεγμένους, τον πρώτο από τους ελληνικής και τον δεύτερο από τους τουρκικής καταγωγής κατοίκους της χώρας.[3][5] Και ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος είχαν το δικαίωμα του βέτο για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενόπλων δυνάμεων, ασφάλειας κλπ.[3]
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέγεται άμεσα από τον λαό (Ελληνοκύπριους) με καθολική και μυστική ψηφοφορία.[5][6] Η θητεία του προέδρου είναι πενταετής.[5][6]
Όταν μόνο ένας υποψήφιος υποβάλλει υποψηφιότητα, τότε ανακηρύσσεται ως εκλεγείς Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς ψηφοφορία.[5][6] Όταν οι υποψήφιοι είναι περισσότεροι από έναν, τότε εκλέγεται ο υποψήφιος που εξασφαλίζει πάνω από το 50% των εγκύρων ψήφων.[5][6] Αν κανένας από τους υποψήφιους δεν εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, τότε διεξάγεται επαναληπτική εκλογή την αντίστοιχη μέρα της αμέσως επόμενης βδομάδας ανάμεσα στους δυο υποψηφίους που πήραν τις περισσότερες ψήφους.[5][6] Ο υποψήφιος που παίρνει, κατά την επαναληπτική εκλογή, το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων θεωρείται εκλεγείς.[5][6]
Η εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται πριν από τη λήξη της θητείας του απερχόμενου προέδρου, έτσι ώστε ο νεοεκλεγόμενος πρόεδρος να είναι σε θέση να αναλάβει τα καθήκοντα του όταν η θητεία αυτή λήξει.[5][6]
Σε περίπτωση που η θέση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας παραμένει κενή, διεξάγεται αναπληρωματική εκλογή εντός 45 ημερών από την ημέρα που η θέση παρέμεινε κενή.[6] Η θητεία του εκλεγομένου με αναπληρωματική εκλογή προέδρου είναι ίση με τη μη εκπνεύσασα περίοδο της θητείας του προηγούμενου προέδρου.[6]
Ο Αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέγεται άμεσα από τον λαό (Τουρκοκύπριους) με καθολική και μυστική ψηφοφορία. Η θητεία του αντιπροέδρου είναι πενταετής. Ωστόσο, δεν διεξήχθη ποτέ ψηφοφορία για εκλογή αντιπροέδρου. Στις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1959 εκλέχθηκε ο Φαζίλ Κιουτσούκ χωρίς ανθυποψήφιο.[3][4][2][7] Μετά τις δικοινοτικές διαταραχές της περιόδου 1963-1964 οι Τουρκοκύπριοι αποχώρησαν από τη διακυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.[3][4][2][7] Ωστόσο, προκύρρηξαν εκλογές για αντιπρόεδρο το 1968 και το 1973, αλλά αυτές θεωρήθηκαν παράνομες από την ελληνική πλευρά, επειδή η διαδικασία δεν έγινε υπό τον έλεγχο των κρατικών αρχών. Και στις δύο περιπτώσεις δεν έγινε ψηφοφορίας αφού μόνο ένα πρόσωπο έθεσε υποψηφιότητα. Το 1968 επανεκλέγηκε ο Φαζίλ Κιουτσούκ και το 1973 ο Ραούφ Ντεκτάς.[7][2][8][9][2]
Κάθε πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να θέσει υποψηφιότητα αν:[5]
- κατά τον χρόνο εκλογής θα έχει συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας του
- δεν έχει καταδικασθεί για αδίκημα ατιμωτικό η ηθικής αισχρότητας ή δεν έχει στερηθεί της εκλογιμότητας, κατόπιν απόφασης αρμόδιου δικαστηρίου της χώρας, ένεκα οιουδήποτε εκλογικού αδικήματος
- δεν πάσχει από διανοητικό νόσο που να τον καθιστά ανίκανο να ασκήσει τα καθήκοντα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας που συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους την ημέρα των εκλογών και οι οποίοι έχουν τη συνήθη διαμονή τους στην Κύπρο.[5]
Οι προεδρικές εκλογές προκηρύσσονται με διάταγμα του Υπουργού Εσωτερικών, που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.[5] Με το διάταγμα ορίζεται η ημερομηνία κατά την οποία υποβάλλονται οι υποψηφιότητες για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας.[5] Ακολούθως, ο Υπουργός Εσωτερικών διορίζει τον Γενικό Έφορο, τον Βοηθό Γενικό Έφορο, τους Εφόρους και τους Βοηθούς Εφόρους Εκλογής για τη διενέργεια της προεδρικής εκλογής.[5] Επιπλέον, ο Υπουργός Εσωτερικών εκδίδει ειδικό ένταλμα εκλογής που καθορίζει την ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορία, αν υποβληθούν περισσότερες από μια υποψηφιότητες.[5]
Μέχρι σήμερα έχουν προκηρυχθεί δώδεκα προεδρικές εκλογές και μία αναπληρωματική εκλογή:[5]
- ↑ «Η ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων στην Κύπρο». www.kathimerini.gr. 28 Ιανουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Νικόλα, Νικόλας (28 Ιανουαρίου 2018). «Από τον Μακάριο στο σήμερα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «16 Αυγούστου 1960: Η γέννηση ενός «καταδικασμένου» κράτους». 16 Αυγούστου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2020.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Στυλιανού, Μαρία (12 Νοεμβρίου 2012). «Ιστορία των Προεδρικών Εκλογών». www.sigmalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2020.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» (PDF). Υπουργείο Εσωτερικών. 1 Νοεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 «Eκλογές - Προεδρικές». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2020.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 «Ιστορικό εκλογών 1960-1973». www.bbc.co.uk. 7 Φεβρουαρίου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2020.
- ↑ «16.2.1973: Ο Ραούφ Ντενκτάς ανακηρύσσεται στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας "Αντιπρόεδρος" της Κυπριακής Δημοκρατίας θέτοντας για καλά στο περιθώριο τον γηραιό πολιτικό Φαζίλ Κουτσιούκ». www.papademetris.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020.
- ↑ «Μακάριος Δρουσιώτης - Δημοσιογράφος, Συγγραφέας». www.makarios.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020.
