ΗΣίρλεϊ Τεμπλ (γεννημένη ως Shirley Jane Templeκαι μεταγενέστερα η ίδια αναφερόταν ως Shirley Temple Black, ορθή προφορά Σέρλι Τεμπλ, 23 Απριλίου1928 – 10 Φεβρουαρίου2014) ήταν Αμερικανίδαηθοποιός, τραγουδίστρια και χορεύτρια, και μεταγενέστερα, ως ενήλικη, πολιτικόςκαιδιπλωμάτης. Ήταν ένα από ταπιο επιτυχημένα παιδιά ηθοποιούς στην ιστορία τουκινηματογράφουκαι ένα από τα αστέρια με τις υψηλότερες εισπράξεις στοΧόλυγουνττηδεκαετία του 1930. Μερικές από τις πιο γνωστές ταινίες της στηνπαιδική ηλικία, περιλαμβάνουν τοΗ μασκότ των λογχοφόρων (Wee Willie Winkie)του 1937,[16]Το αγριοκόριτσο (Heidi)του 1937[17]καιτοΗ μικρή πριγκίπισσα (The Little Princess)του 1939,[18] ενώ μεταγενέστερα, ως έφηβη πλέον, καιηεπική ταινίατου 1944 Απ' όταν έφυγες (Since You Went Away), σε ηλικία 16 ετών.
Ήταν επίσης επιτυχημένη ως χορεύτρια και τραγουδίστρια. Το 1935, σε ηλικία σχεδόν 7 ετών, κέρδισε ένα βραβείο Όσκαργια παιδιά ηθοποιούς. Καθώς όμως ηεφηβεία της προχωρούσε, η δημοτικότητά της μειωνόταν. Τελικώς, έπαιξε στις τελευταίες της ταινίες το 1949 και αποσύρθηκε από τον κινηματογράφο το 1950, σε ηλικία μόλις 22 ετών, με επίσημη ανακοίνωσή της. Μεγαλώνοντας είχε αρχίσει να χάνει τη δημοτικότητά της, καθώς το κοινό είχε ταυτιστεί μετο μικρό ξανθό κοριτσάκι και όχι μετην έφηβη πλέον Σίρλεϊ. Μεταγενέστερα, ασχολήθηκε μετηνπολιτικήκαι υπηρέτησε ως πρέσβειρα τωνΗνωμένων ΠολιτειώνστηνΓκάνακαιτηνΤσεχοσλοβακία. ΤοΑμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε τη Σίρλεϊ Τεμπλστον αριθμό 18 στη λίστα με τις μεγαλύτερες γυναίκες του κινηματογράφου.
Γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1928 στην Καλιφόρνια από πατέρα τραπεζικό υπάλληλο και μητέρα νοικοκυρά. Η οικογένεια ήταν ολλανδικής, αγγλικήςκαιγερμανικής καταγωγής. Ιστορικά ενδιαφέρον είναι ότι η ίδια ανατράφηκε ως ΠρεσβυτεριανήκαιΑγγλικανή (εδώ ειδικότερα το Αγγλικανικό παρακλάδι που είναι γνωστό ως «Επισκοπική Εκκλησία» στις ΗΠΑ) ταυτόχρονα.[19]Η μητέρα της, την έγραψε σε ηλικία 3 ετών σε μαθήματα χορού καιτην προώθησε στην υποκριτική τέχνη από μικρή ηλικία.[20]
Το 1932, σε ηλικία μόλις 4 ετών, έπαιξε τον πρώτο της κινηματογραφικό ρόλο σε ταινία μεγάλου μήκους στο έργο The Red-Haired Alibi («Το άλλοθι μετα κόκκινα μαλλιά»). Για πρώτη φορά έγινε διάσημη μετην ταινία του 1934 Stand up and cheer! της εταιρείας Fox, σε ηλικία μόλις 6 ετών, καιη επιτυχία που σημείωσε ήταν τέτοια που μετά ακολούθησε μεγάλος αριθμός ταινιών μετην ίδια, η οποία μάλιστα έγινε εξαιρετικά κερδοφόρα ως όνομα. Οι ταινίες της Τεμπλ, που κόστιζαν (μετην τότε ισοτιμία) μεταξύ 400.000 και 700.000 δολαρίωνη καθεμία, κέρδισαν εκατομμύρια δολάρια σε ακαθάριστα έσοδα στις Ηνωμένες ΠολιτείεςκαιτονΚαναδά.[21]Οι ταινίες της, κατέλαβαν την πρώτη θέση στοbox officeτο 1935, το 1936, το 1937 και το 1938.[22][23]Η επιτυχία των ταινιών της, πιστώθηκε επίσης μετη διάσωση του στούντιο όπου ανήκε, της 20th Century Fox, από τηχρεωκοπία κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.[22]
Παράλληλα, οι γονείς της, είχαν εξ αρχής εισάγει όρους γιατην προστασία της ιδιωτικής ζωής της κόρης τους, ενώ η 20th Century Fox διατήρησε τον έλεγχο όλων των δημόσιων εμφανίσεών της.
Η Σίρλεϊ Τεμπλ ενώ αφήνει τονΛευκό Οίκο μαζί μετη μητέρα της καιτον σεκιουριτά ασφαλείας John Griffith, στις 24 Ιουνίου 1938, σε ηλικία 10 ετών, μετά από συνάντησή της μετον Πρόεδρο Ρούζβελτ.
Στις ταινίες που πρωταγωνιστούσε, χόρευε και τραγουδούσε με άνεση, ακόμα και δύσκολα είδη χορών. Αρκετά από τα τραγούδια που ερμήνευε στις ταινίες έγιναν επιτυχίες, όπως το «On the Good Ship Lollipop» από την ταινία Bright Eyesτου 1934 (ταινία που γράφτηκε ειδικά για αυτήν), το «Αnimal Crackers in My Soup» από την ταινία Curly Topτου 1935 και το «Goodnight My Love» από την ταινία Stowawayτου 1936, ήταν δημοφιλείς ραδιοφωνικές επιτυχίες. Η Σίρλεϊ Τεμπλ έγινε σύμβολο όλης της Αμερικής την εποχή της προσπάθειας ανάκαμψης μετά τηνοικονομική κρίση που ξεκίνησε το 1929. Στη δεκαετία του 1930 ήταν ένα πραγματικό πολιτιστικό φαινόμενο, το οποίο πολλοί προσπάθησαν να εξηγήσουν με κοινωνικούς και ψυχολογικούς λόγους. Χαρακτηρίστηκε ως παιδί-θαύμακαιγιατηνΤεμπλ είχε μιλήσει δημόσια ακόμα καιο τότε Πρόεδρος τωνΗΠΑΦραγκλίνος Ρούζβελτ.
Ενδεικτικό της ραγδαίας της ανόδου, είναι επίσης το γεγονός ότι ο συμβατικός μισθός της στις 18 Ιουλίου 1934 αυξήθηκε από τα αρχικά 150 στα 1.000 δολάρια την εβδομάδα, μαζί καιμε μπόνους 15.000 δολαρίων ανά ταινία, και έως τα τέλη του 1935 ο συμβατικός μισθός της είχε φτάσει τα 2.500 δολάριατην εβδομάδα (μετην τότε ισοτιμία).[24]
Η πρώτη της έγχρωμη ταινία (γυρίστηκε σε Technicolor, τεχνικόλορ)[25]και ταυτόχρονα η τελευταία μεγάλη της επιτυχία ως παιδική ηθοποιός,[26] ήταν η δραματική ταινία του 1939 The Little Princess, καθώς στις επόμενες επιτυχίες της ήταν πλέον έφηβη.
Επίσημη φωτογραφία της Σίρλεϊ Τεμπλστον Τύπο, από την ταινία Miss Annie Rooneyτου 1942.
Μεγαλώνοντας, όμως, άρχισε για πρώτη φορά να δυσκολεύεται να πείσει τον Τύπο καιτο κοινό, καθώς το 1942 έπαιξε τον ηγετικό ρόλο στην ταινία Miss Annie Rooney, αλλά για πρώτη φορά σε εφηβικό ρόλο, καθώς ήταν 14 ετών πλέον, καιη ταινία αυτή θεωρήθηκε ανεπιτυχής, καθώς η ίδια δεν κατάφερε να πείσει σε ρόλο εφηβικής κουλτούρας. Μάλιστα στην ταινία αυτή έλαβε το πρώτο της φιλί επί της οθόνης από τον Ντίκι Μουρ (Dickie Moore) και έτσι έκανε το άλμα στην ενηλικίωση, χωρίς όμως επιτυχία τότε. Λόγω της πίκρας της, σταμάτησε προσωρινά κάθε συμμετοχή, για 2 έτη. Τότε όμως, ο τιτάνας της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ παραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ, την έπεισε να παίξει στηνεπική ταινίατου 1944 Απ' όταν έφυγες (Since You Went Away), η οποία έκανε πρεμιέρα στις 20 Ιουλίου 1944, γνώρισε τεράστια εισπρακτική επιτυχία και μάλιστα όλοι οι κριτικοί συμφώνησαν ότι οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών ήταν εξαιρετικές. Η ταινία αυτή σηματοδότησε μια δυναμική επάνοδο στη μεγάλη οθόνη γιατηνΤεμπλσε ηλικία 16 ετών. Αντίστοιχα μεγάλη εμπορική επιτυχία γνώρισε καιη επόμενη ταινία της, το δράμα Θασε ξαναδώ ή Θασεδω ξανά (I'll Be Seeing You)του 1944, που έκανε πρεμιέρα 6 μήνες μετά την προηγούμενη, ενώ μετά ακολούθησε η κωμωδία του 1945 Χαρίζω τα φιλιά μου (Kiss and Tell), όπου η ηθοποιός απέσπασε εγκωμιαστικά σχόλια.
Η Σίρλεϊ Τεμπλσε φωτογραφία του 1943, σε ηλικία 15 ετών.
Ωστόσο, στη συνέχεια τα πράγματα άλλαξαν, καθώς οι επόμενες ταινίες της, τρεις το 1947, μία το 1948 και τέσσερις το 1949, συνήθως ή ήταν αδιάφορες ή εμπορικώς δυσκολεύονταν εμφανώς. Με εξαίρεση τηνΟ εργένης καιτο αγριοκόριτσο (The Bachelor and the Bobby-Soxer)του 1947 και τογουέστερνΕπέλαση την αυγή ή Το οχυρό αμύνεται (Fort Apache)του 1948, που ήταν κερδοφόρες, συχνότερα σημείωναν εισπρακτική αποτυχία, με αποτέλεσμα η ίδια, πικραμένη από την πορεία αυτή που είχε πάρει η καριέρα της, να αποφασίσει τελικώς να σταματήσει οριστικά. Η τελευταία ταινία της, ήταν η κωμωδία A Kiss for Corliss, που έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ στις 25 Νοεμβρίου 1949.
Αποσύρθηκε από τον κινηματογράφο το 1950, σε ηλικία μόλις 22 ετών, με επίσημη ανακοίνωσή της. Μεγαλώνοντας, είχε αρχίσει να χάνει ραγδαία τη δημοτικότητά της, καθώς το κοινό είχε ταυτιστεί μετο μικρό ξανθό κοριτσάκι και όχι μετην έφηβη πλέον Σίρλεϊ.[20]Η έντονα νεανική της εμφάνιση καιτο χαμηλό της ανάστημα, που τελικώς έφτασε μόλις τα 1,57 μέτρα όταν ενηλικιώθηκε, δεν στάθηκαν αρκετά γιανα αλλάξουν την αρνητική εξέλιξη στο σκηνικό για αυτήν.
Η Σίρλεϊ Τεμπλσε φωτογραφία στις 6 Σεπτεμβρίου 1963.
Προηγουμένως, σε ηλικία 14 ετών, η Σίρλεϊ Τεμπλ είχε, για μόλις λίγους μήνες, δική της ραδιοφωνική σειρά, τηνJunior Miss, στοCBS, που έκανε πρεμιέρα στις 4 Μαρτίου 1942, αποκλειστικά στοραδιόφωνο. Στη σειρά αυτή, που βασίστηκε σε ιστορίες της Sally Benson, έπαιξε τον ρόλο του τίτλου. Χρηματοδότης ήταν η αμερικανική πολυεθνική εταιρείαProcter & Gamble, μουσικός διευθυντής της σειράς ήταν ο David Rose καισκηνοθέτηςο Gordon Hughes.[27]Η σειρά έληξε στις 26 Αυγούστου 1942.[28]
Το 1958, σε ηλικία 30 ετών, δημιούργησε το τηλεοπτικό πρόγραμμα Shirley Temple's Storybook, το οποίο προβλήθηκε στην αμερικανική τηλεόρασηγια δύο σεζόν και διασκεύασε κλασικά παραμύθια και παιδικές ιστορίες. Η πρώτη σεζόν προβλήθηκε στοABC από τις 12 Ιανουαρίου έως τις 21 Δεκεμβρίου 1958, με συνολικά 16 επεισόδια, ενώ στη συνέχεια τα 13 από αυτά προβλήθηκαν σε επανάληψη, ξεκινώντας από τις 12 Ιανουαρίου 1959.[29]Η δεύτερη σεζόν διατήρησε την ίδια φόρμουλα, αλλά προβλήθηκε στοNBCκαιμε διαφορετικό τίτλο, The Shirley Temple Show, από τις 18 Σεπτεμβρίου 1960 έως τις 16 Ιουλίου 1961, με συνολικά 25 επεισόδια.[30][31][32] Μετά τη λήξη της σειράς, αποσύρθηκε οριστικά από τον χώρο του θεάματος.
Στις 15 Ιουνίου 1999, σε ηλικία 71 ετών, παρουσίασε την εκπομπή AFI 100 Χρόνια... 100 Αστέρια, στοCBS, καιτο 2001 υπηρέτησε ως σύμβουλος σεμια παραγωγή τουABC-TV της αυτοβιογραφίας της, Child Star: The Shirley Temple Story.[33]
Το 1935, σε ηλικία σχεδόν 7 ετών, της απονεμήθηκε το παιδικό βραβείο Όσκαρ στην 7η απονομή βραβείων Όσκαρ.[34] Έγινε έτσι η πρώτη, χρονολογικά, ηθοποιός πουτο κέρδισε και παραμένει ο μικρότερος σε ηλικία άνθρωπος που έχει κερδίσει ποτέ Όσκαρ, ανκαι είναι απαραίτητο να τονιστεί ιστορικά ότι το παιδικό βραβείο Όσκαρ διήρκησε από το 1935 έως το 1961 και μετά καταργήθηκε οριστικά.
Εκτός από τις ταινίες της, πολλά διαφημιστικά προϊόντα της Σίρλεϊ Τεμπλ διατέθηκαν στην αγορά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Πολλές παιδικές κούκλες Σίρλεϊ Τεμπλ, ντυμένες με κοστούμια από τις ταινίες της, έγιναν best seller, σημειώνοντας ρεκόρ πωλήσεων.[20] Άλλα επιτυχημένα προϊόντα που πήραν την έμπνευσή τους από τις συμμετοχές της Τεμπλ περιελάμβαναν μια σειρά από φορέματα κοριτσιών, φιόγκους μαλλιών και άλλα αξεσουάρ. Όπως είπε σχετικά ο John Kasson σε συνέντευξή του:
«Η Σίρλεϊ ήταν ηπιο δημοφιλής διασημότητα γιατην προώθηση προϊόντων για παιδιά και ενήλικες, με αντίπαλο μόνο τονΜίκυ Μάους. Μεταμόρφωσε την παιδική μόδα, διαδίδοντας την εμφάνιση μικρών κοριτσιών για κορίτσια ηλικίας δώδεκα ετών και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930 η σειρά κούκλων Σίρλεϊ Τεμπλ από την Ideal Novelty καιτην Toy Company αντιπροσώπευε σχεδόν το ένα τρίτο όλων των κούκλων που πωλήθηκαν στη χώρα.»
Ανκαι από το 1950 είχε πλέον αποσυρθεί από τον κινηματογράφο, γιατην τεράστια προσφορά της όμως στη μεγάλη οθόνη, ήδη από τις 8 Φεβρουαρίου 1960 η Σίρλεϊ Τεμπλ απέκτησε το δικό της αστέρι στηΛεωφόρο της Δόξας στο Χόλυγουντκαι υπήρξε από τους πρώτους ηθοποιούς πουτο απέκτησαν, καθώς τα πρώτα αστέρια τοποθετήθηκαν την ίδια ημερομηνία.[35]
Το 2000, γιατην προσφορά της στον κινηματογράφο, της απονεμήθηκε το βραβείο Guild.[36]
Ως ενήλικη, ηΤεμπλ ασχολήθηκε μετα κοινά και ιδίως μετηνπολιτική. Ξεκινώντας από το 1950, ζήτησε δωρεές γιατοΡεπουμπλικανικό Κόμμα.[37]Την ίδια χρονιά, ανακάλυψε επίσης ότι αρκετές χιλιάδες δολάρια από τα κέρδη της, των εκατομμυρίων δολαρίων, είχαν εξαφανιστεί, λόγω της δαπανηρής ζωής της οικογένειάς της και κάποιων λανθασμένων υπολογισμών του πατέρα της.[38]Το 1966, έβαλε ανεπιτυχώς υποψηφιότητα γιαμια θέση στηΒουλή των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειώνγιατο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Με 22,4% των ψήφων, ήρθε τρίτη στις εκλογές, και τελικώς κέρδισε τη θέση οΠιτ ΜακΚλόσκι (Pete McCloskey) ένας άλλος Ρεπουμπλικανός που εκπροσωπούσε φιλελεύθερες θέσεις.
Επί προεδρίας Τζέραλντ Φορντ, ονομάστηκε πρέσβειρα επί τιμής τωνΗΠΑστηνΓκάνα από τις 6 Δεκεμβρίου 1974 έως τις 13 Ιουλίου 1976.[39] Μεταγενέστερα, υπήρξε επίτιμη πρέσβειρα στηνΤσεχοσλοβακία από τις 23 Αυγούστου 1989 έως τις 12 Ιουλίου 1992 (μόλις λίγους μήνες πριντηδιάλυση της Τσεχοσλοβακίαςτην 1η Ιανουαρίου 1993) επί προεδρίας Τζορτζ Μπους. Δραστηριοποιήθηκε γιατην αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης, από την οποία έπασχε ο αδελφός της.[40]
Σε ηλικία 44 ετών, το 1972, η Σίρλεϊ Τεμπλ διαγνώστηκε μεκαρκίνο του μαστού. Εκείνη την εποχή, οκαρκίνος συζητιόταν συνήθως «με σιγανούς ψιθύρους» καιη δημόσια αποκάλυψη τουΤεμπλγιατην ασθένειά της και, τελικώς, την επιβίωσή της, ήταν ένα σημαντικό ορόσημο γιατη βελτίωση της ευαισθητοποίησης γιατον καρκίνο του μαστού καιτη μείωση του κοινωνικού στίγματος γύρω από την ασθένεια.[41][42]
Η Σίρλεϊ Τεμπλ μαζί μετην πρώτη της κόρη, Linda Susan Agar, το 1948.
Το 1943, σε ηλικία 15 ετών, η Σίρλεϊ Τεμπλ συνάντησε για πρώτη φορά τον ηθοποιό Τζων Άγκαρ και στις 19 Σεπτεμβρίου 1945 τον παντρεύτηκε σε ηλικία μόλις 17 ετών, και απέκτησαν μαζί μία κόρη το 1948. Σύντομα όμως, εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα, καθώς σύμφωνα με επίσημες αναφορές ο Άγκαρ ήταν αλκοολικόςκαι είχε εξωσυζυγικές σχέσεις. Ως αποτέλεσμα, ηΤεμπλ πήρε διαζύγιο το 1950, με βάση του σχετικού της αιτήματος ότι της ασκούσε ψυχολογική σκληρότητα.[43] Στις 16 Δεκεμβρίου 1950, μόλις έναν μήνα μετά το διαζύγιο, έκανε τον δεύτερο γάμο της, μετον επιχειρηματία Τσαρλς Άλντεν Μπλακ (Charles Alden Black), και απέκτησαν μαζί έναν γιο, τον Charles Alden Black Jr. και μία κόρη, την Lori Black. Το ζευγάρι μεγάλωσε καιτα τρία παιδιά και έμεινε μαζί έως τον θάνατο τουΜπλακ στις 4 Αυγούστου 2005. Λόγω του δεύτερου γάμου της, στο διάστημα αυτό η ίδια αναφερόταν ως Σίρλεϊ Τεμπλ Μπλακ (Shirley Temple Black).
Στις 10 Φεβρουαρίου του 2014, σε ηλικία 85 ετών, η Σίρλεϊ Τεμπλ απεβίωσε στο σπίτι της, στο Γούντσαιντ (Woodside), κοντά στοΣαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια.[44][45][46]Η αιτία θανάτου, σύμφωνα μετην επίσημη βεβαίωση που εκδόθηκε στις 3 Μαρτίου 2014, ήταν χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.[47] Θεωρείται ιστορικά ότι η κατάληξη αυτή συνέβη διότι ηΤεμπλ ήταν βαριά καπνίστρια τσιγάρων συνέχεια σε όλη της τη ζωή, ανκαι απέφευγε νατο δείξει αυτό δημόσια, καθώς δεν ήθελε να δώσει ποτέ κακό παράδειγμα στα εκατομμύρια των θαυμαστών της.[48] Τάφηκε στοAlta Mesa Memorial Parkστην Καλιφόρνια.
↑Robinson, George (March 1994), Wee Willie Winkie: Hollywood's version of a Highland Regiment on the NW Frontier, Soldiers of the Queen (Journal of the Victorian Military Society).
↑Windeler, Robert (1992) [1978], The Films of Shirley Temple, New York: Carol Publishing Group.
↑Woolery, George W. (1985). Children's Television: The First Thirty-Five Years, 1946-1981, Part II: Live, Film, and Tape Series. The Scarecrow Press. σελίδες 452–453. ISBN0-8108-1651-2.
↑Windeler, Robert (1978). The Films of Shirley Temple. New York: Carol Publishing Group. σελ. 255. ISBN0-8065-0725-X.
↑Brooks, Tim and Marsh, Earle, The Complete Directory to Prime Time Network TV Shows 1946 – Present, Ballantine Books, 1979, page 558.
Dawicki, Shelley (10 Αυγούστου 2005). «In Memoriam: Charles A. Black». Woods Hole Oceanographic Institution. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2011.
Cook, James W.· Glickman, Lawrence B.· O'Malley, Michael (2008). The Cultural Turn in U.S. History: Past, Present, and Future. University of Chicago Press. σελίδες 186ff. ISBN978-0-226-11506-1.
Dye, David (1988). Child and Youth Actors: Filmography of Their Entire Careers, 1914–1985. Jefferson, NC: McFarland & Co., pp. 227–228.
Kasson, John F. The Little Girl Who Fought the Great Depression: Shirley Temple and 1930s America (2014) ExcerptΑρχειοθετήθηκε March 16, 2016, στοWayback Machine.
Minott, Rodney G. The Sinking of the Lollipop: Shirley Temple vs. Pete McCloskey (1968).
Thomson, Rosemarie Garland, επιμ. (1996). Freakery: Cultural Spectacles of the Extraordinary Body. New York University Press. σελίδες 185–203. ISBN978-0-8147-8217-0.
.jpg)
.jpg)
.png)
.jpg)
. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-508810-6.