|
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 06/02/2020. |
 | Η ακρίβεια και η πληρότητα του λήμματος μπορεί να υπονομεύεται από σοβαρές ελλείψεις σχετικών πληροφοριών.
Το λήμμα μπορεί να είναι αρκετά εκτεταμένο καλύπτοντας αρκετές πτυχές του θέματος αλλά δεν υπάρχει ικανή κάλυψη άλλων εξίσου ή σημαντικότερων πτυχών του.
Παρακαλούμε βελτιώστε το λήμμα ενημερώνοντάς το, μη ξεχνώντας να αναφέρετε και αξιόπιστες πηγές.
Μπορεί να υπάρχουν πληροφορίες και στη σελίδα συζήτησης του λήμματος. |
Ο Τάνταλος υπήρξε ένα από τα χαρακτηριστικότερα πρόσωπα θείας και αιώνιας καταδίκης στην Ελληνική Μυθολογία.
Ο Πλάτωνας αναφέρει ότι η λέξη Τάνταλος προέρχεται από τη λέξη ταλάντατος, που σημαίνει «πολύ βασανισμένος».[7] Το αρχικό ρήμα τλάω σημαίνει «υπομένω, καρτερώ». Παράγωγα αυτού του ρήματος είναι λέξεις όπως ο τάλας (= ταλαίπωρος, δυστυχισμένος), ο Τάνταλος, ταλαντεύω (= ζυγίζω χρήματα, κουνώ πέρα δώθε), τάλαντον (= ζυγαριά, νόμισμα),[8] τληπαθής (= δυστυχισμένος), κ.α.[9] Το όνομα Τάνταλος υποδηλώνει επίσης τον πλούσιο άνδρα, γιατί συνδέεται με τις λέξεις ταλαντεύω και τάλαντον.[7]
Συγκεκριμένα ο Τάνταλος φέρονταν ως Βασιλεύς της Φρυγίας με έδρα τη Σίπυλο. Ήταν εξαιρετικά πλούσιος.[10] Ήταν γιος του Δία ή του Τμώλου (ο θεός του ομώνυμου βουνού) και της Πλουτώς,[11] πατέρας της Νιόβης, του Πέλοπα[12] από την Διώνη και του Βροτέα.[13][14] Ως γυναίκες του αναφέρονται η Ευρυάνασσα, η Ευρυθεμίστη, η Κλυτία και η Πλειάδα Διώνη.[15]
Ο Τάνταλος, ως γιος της Πλουτούς (= της αφθονίας), έφθασε να θεωρείται φίλος και ομοτράπεζος των Ολύμπιων θεών όπου εκ της απληστίας του έκλεψε νέκταρ και αμβροσία, που μετέφερε στ΄ ανάκτορό του. Παράλληλα δε, προσπάθησε να μεταδώσει μυστικά των θεών στους ανθρώπους.
Εκείνο όμως που αποτέλεσε το φρικαλέο των πράξεών του ήταν που ήθελε να διαπιστώσει αν οι Ολύμπιοι θεοί μπορούσαν να εξαπατηθούν. Για τον σκοπό αυτό, έσφαξε τον γιο του, Πέλοπα, και τον προσέφερε ως γεύμα στο συμπόσιο των θεών. Θεωρείται πως μόνο η θεά Δήμητρα, απορροφημένη στη θλίψη της από την απώλεια της κόρης της Περσεφόνης, έφαγε τμήμα από τον βραχίονα του παιδιού, οι δε άλλοι θεοί που αντελήφθησαν το ανόσιο έγκλημα του παιδοκτόνου Ταντάλου, ανέστησαν τον Πέλοπα και αποκατέστησαν τον ακρωτηριασμό του. Με εντολή του Δία συγκεντρώθηκαν τα μέλη του Πέλοπα και ξαναβράστηκαν. Μέσα από το λέβητα ξεπήδησε ο Πέλοπας ξανά ζωντανός και αρτιμελής και πιο ωραίος απ' ότι ήταν προηγουμένως. Η θεά Δήμητρα φρόντισε να αντικαταστήσει τον ώμο του με ελεφαντόδοντο, επειδή ήδη τον είχε φάει.[16] Η σφυρηλάτηση του ελεφαντόδοντου έγινε από τον Ήφαιστο.[14] Ο Πέλοπας ήταν τόσο όμορφος, που τον ερωτεύτηκε ο Ποσειδώνας και τον ανέβασε με το χρυσό του άρμα στον Όλυμπο και τον έκανε οινοχόο και ερωμένο του.[17]
Οι θεοί τιμώρησαν τον Τάνταλο με αιώνια τιμωρία, επειδή τόλμησε να τους βάλει σε δοκιμασία. Σύμφωνα με τον Όμηρο η επιβληθείσα θεία και αιώνια καταδίκη του ήταν η ακόλουθη: Αφού κεραυνοβολήθηκε από τον πατέρα των θεών Δία (=θανατώθηκε) κατήλθε στον Άδη όπου κατ΄ εντολή των θεών, διατηρουμένων των έμβιων αναγκών, τοποθετήθηκε σε λάκκο γεμάτο νερό κάτω ακριβώς από κλώνους δένδρων κατάφορτων με ποικίλους καρπούς (αφθονία). Πεινώντας όμως και διψώντας αφόρητα μόλις άπλωνε το χέρι του να κόψει καρπούς οι κλάδοι ανέρχονταν αμέσως σε μεγάλο ύψος, όταν δε έσκυβε να πιει νερό αυτό εξαφανιζόταν ή απομακρύνονταν από τα πόδια του.[18][19][11][20][12][10][21]
Αυτή η καταδίκη του σε αιώνια δίψα και πείνα έμεινε παροιμιώδης.[22] Η θεία και αιώνια αυτή τιμωρία έμεινε περισσότερο γνωστή ως «μαρτύριο του Ταντάλου». Κατά τον Παυσανία, ο τάφος του Ταντάλου βρισκόταν στο όρος Σίπυλο.[22]
Σύμφωνα με μία παραλλαγή του μύθου όταν κάποτε ο Τάνταλος κάλεσε τους θεούς σε δείπνο στη Σίπυλο, ο Ποσειδώνας ερωτεύτηκε τον Πέλοπα και τον πήρε μαζί του κρυφά στον Όλυμπο. Επειδή όμως ο Πέλοπας απουσίαζε από τη Σίπυλο και δεν μπορούσαν να τον βρουν κάποιος μοχθηρός γείτονας είπε ότι τον είχαν σφάξει και τον είχαν δώσει στους θεούς, για να τον φάνε. Ο Τάνταλος από αλαζονεία έκλεψε νέκταρ και αμβροσία και τα έδωσε στους ανθρώπους. Οι θεοί εξοργίστηκαν από αυτό το γεγονός και έδιωξαν τον Πέλοπα από τον Όλυμπο και τον έστειλαν πίσω στους απλούς ανθρώπους. Ο ίδιος ο Δίας κρέμασε πάνω από το κεφάλι του Ταντάλου μία μεγάλη πέτρα, που ανά πάσα στιγμή υπήρχε κίνδυνος να πέσει πάνω του.[18][23]
Σύμφωνα με μία άλλη παραλλαγή του μύθου ο Δίας κάποτε υποσχέθηκε στον Τάνταλο να του δώσει ό,τι ήθελε. Ο Τάνταλος του ζήτησε να ζει μία επίγεια ζωή όπως ζούσαν οι θεοί στον Όλυμπο. Ο Δίας εξοργίστηκε με αυτή την επιθυμία του Ταντάλου, αλλά επειδή του το είχε υποσχεθεί, του πραγματοποίησε την επιθυμία. Ωστόσο, κρέμασε μία πέτρα πάνω στο κεφάλι του Ταντάλου ώστε να μην μπορεί να απολαμβάνει τα υλικά αγαθά, που διέθετε. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος προσπαθεί να μοιάσει στους θεούς συνιστά ύβρι, που οδηγεί στην τιμωρία του ανθρώπου από τους θεούς.[24]
Σύμφωνα με μία άλλη παραλλαγή του μύθου ο Τάνταλος ήταν συνένοχος για την κλοπή από τον Πανδάρεο ενός χρυσού σκύλου, που ήταν φύλακας ενός ιερού του Δία στην Κρήτη. Ο Πανδάρεος, αφού έκλεψε το χρυσό σκύλο, πήγε στη Φρυγία στο όρος Σίπυλο και παρέδωσε στον Τάνταλο τον σκύλο, για να τον φυλάξει. Ο Ερμής, που έψαχνε να βρει τον κλέφτη κατ' εντολή του Δία, βρήκε τον Τάνταλο, αλλά ο τελευταίος ορκίστηκε ότι δεν ήξερε κάτι σχετικά με την κλοπή. Αργότερα όταν επέστρεψε ο Πανδάρεος και ήθελε να πάρει τον σκύλο, ο Τάνταλος ορκίστηκε ότι δεν τον είχε στην κατοχή του. Τελικά ο Ερμής βρήκε τον σκύλο και τον επέστρεψε στο Δία. Ο Δίας εξοργίστηκε και καταπλάκωσε τον Τάνταλο κάτω από το όρος Σίπυλο. Σύμφωνα με το μύθο ο Δίας μετέτρεψε τον Πανδάρεο σε πέτρα ή κατά μία άλλη εκδοχή τον άφησε αρχικά να πάει στην Αθήνα και στη Σικελία και αργότερα τον σκότωσε και αυτόν και τη γυναίκα του.[25][26]
Ο Τάνταλος στην τέχνη και στην επιστήμη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο αρχαίος Έλληνας ζωγράφος Πολύγνωτος σε πίνακά του απεικόνισε αυτό το μαρτύριο. Επίσης διασώθηκε η εικόνα του μαρτυρίου αυτού σε γλυπτή σαρκοφάγο που φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο του Βατικανού στην οποία και συνυπάρχουν τα επίσης μαρτύρια του Σίσυφου και του Ιξίονα. Τέλος το αυτό μαρτύριο φέρεται σε παράσταση σε αγγείο στο Μουσείο του Μονάχου.
Επίσης, το όνομα του Ταντάλου φέρει ο αστεροειδής 2102 Τάνταλος (2102 Tantalus), που ανακαλύφθηκε το 1975 από τον C. Kowal.
Ακόμη, το χημικό στοιχείο Ταντάλιο με ατομικό αριθμό 73 που ανακαλύφθηκε το 1802 από τον Σουηδό ερευνητή Άντερς Έκεμπεργκ (Anders Ekeberg) πήρε το όνομα του από αυτό το μυθικό πρόσωπο.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Νικολάι Ομπνόρσκι: «Тантал» (Ρωσικά)
- ↑ «Pelops» (Ρωσικά)
- ↑ Νικολάι Ομπνόρσκι: «Пелопс» (Ρωσικά)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Tantalus» (Ρωσικά)
- ↑ 5,0 5,1 Νικολάι Ομπνόρσκι: «Тмол» (Ρωσικά)
- ↑ 6,0 6,1 «Tmolus» (Ρωσικά)
- ↑ 7,0 7,1 Γκρέιβς, Ρόμπερτ (1998). Οι Ελληνικοί Μύθοι, Δεύτερος Τόμος. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 36. ISBN 9789603525004.
- ↑ «Ετυμολογικό Λεξικό Αρχαίας Ελληνικής by ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΜΑΝΤΟΥΛΙΔΗ - Issuu». issuu.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022.
- ↑ «Ετυμολογικό Λεξικό Αρχαίας Ελληνικής by ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΜΑΝΤΟΥΛΙΔΗ - Issuu». issuu.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022.
- ↑ 10,0 10,1 «Tantalus». World History Encyclopedia (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ 11,0 11,1 «Ποιο ήταν το «μαρτύριο του Ταντάλου» και γιατί τον καταράστηκε ο Δίας. Οι θηριωδίες του βασιλιά που εξόργισαν τους θεούς του Ολύμπου». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. 24 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ 12,0 12,1 «Tantalus | Relationships & Story | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τόμος 3, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 325-326.
- ↑ 14,0 14,1 «Tantalus». www.greekmythology.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ Γκρέιβς, Ρόμπερτ (1998). Οι Ελληνικοί Μύθοι, Δεύτερος Τόμος. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 30. ISBN 9789603525004.
- ↑ Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τόμος 3, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 325.
- ↑ Γκρέιβς, Ρόμπερτ (1998). Οι Ελληνικοί Μύθοι, Δεύτερος Τόμος. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 33. ISBN 9789603525004.
- ↑ 18,0 18,1 Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τόμος 3, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 326.
- ↑ Ελληνική Μυθολογία, Οι Θεοί, τόμος 2, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 221.
- ↑ Παπαναστασοπουλου, Δημητρα (26 Νοεμβρίου 2021). «ΤΑΝΤΑΛΟΣ: Η ΘΕΪΚΗ ΤΙΜΩΡΙΑ». Books and Style (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ Οδύσσεια, λ, 582-593: «καὶ μὴν Τάνταλον εἰσεῖδον κρατέρ᾿ ἄλγε᾿ ἔχοντα
ἑστεῶτ᾿ ἐν λίμνῃ: ἡ δὲ προσέπλαζε γενείῳ:
στεῦτο δὲ διψάων, πιέειν δ᾿ οὐκ εἶχεν ἑλέσθαι:
ὁσσάκι γὰρ κύψει᾿ ὁ γέρων πιέειν μενεαίνων,
τοσσάχ᾿ ὕδωρ ἀπολέσκετ᾿ ἀναβροχέν, ἀμφὶ δὲ ποσσὶ
γαῖα μέλαινα φάνεσκε, καταζήνασκε δὲ δαίμων.
δένδρεα δ᾿ ὑψιπέτηλα κατὰ κρῆθεν χέε καρπόν,
ὄγχναι καὶ ῥοιαὶ καὶ μηλέαι ἀγλαόκαρποι
συκέαι τε γλυκεραὶ καὶ ἐλαῖαι τηλεθόωσαι:
τῶν ὁπότ᾿ ἰθύσει᾿ ὁ γέρων ἐπὶ χερσὶ μάσασθαι,
τὰς δ᾿ ἄνεμος ῥίπτασκε ποτὶ νέφεα σκιόεντα.»
- ↑ 22,0 22,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμος 56, Αθήνα 1993, σελ. 341.
- ↑ «ΠΙΝΔΑΡΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΟΙ (Μεταφρασμένοι από μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων) | Εταιρεία Συγγραφέων». www.authors.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τόμος 3, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 326-327.
- ↑ Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τόμος 3, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 287, 327.
- ↑ Internet Archive, Pierre (1996). The dictionary of classical mythology. Oxford, England ; New York, NY : Blackwell. ISBN 978-0-631-20102-1.
Σχετικά πολυμέσα
