Τοτομόε (巴, επίσης γράφεται ως 鞆絵),[α] συνήθως μεταφράζεται ως «κόμμα»,[2][3] είναι ένα περιστρεφόμενο σύμβολο, που μοιάζει με κόμμα, και χρησιμοποιείται στα Ιαπωνικά εμβλήματα μον (σχεδόν ισοδύναμο με ένα εραλδικό σήμα ή σύμβολο στην ευρωπαϊκή εραλδική). Μοιάζει στενά μετη συνήθη μορφή ενός μαγκατάμα.
Ιαπωνικό πανώ, που τοποθετείτο σε πλοία της φυλής Σο.
Το τομόε εμφανίζεται σε πολλά σχέδια με διάφορες χρήσεις. Ταπιο απλά, πιο κοινά μοτίβα της τεχνικής περιέχουν από ένα έως τέσσερα τομόε και θυμίζουν παρόμοια σχέδια, που έχουν βρεθεί σε ευρεία διανομή σε όλο τον κόσμο. Όταν περιγράφεται σε κύκλο, εμφανίζεται συχνά σε ένα σύνολο τριών, με αυτό το σχέδιο γνωστό ως μιτσουντομόε (mitsudomoe) (三ツ巴).[4]
Ο χαρακτήρας 巴 (κινεζική προφορά βα) έχει πολλές σημασίες, από τοπωνύμιο της επαρχίας Σιτσουάν ως ρήμα που φέρει τις έννοιες του «ελπίζω», «αναμένω» ή «ανησυχώ».
Η ίδια η λέξη Τομόε μπορεί να είναι μογγολικής προέλευσης, καθώς συγκρίνεται μετη μέση μογγολική tomuγa (στριμμένη κόμμωση αλόγου, από το ρήμα tomu (κοτσίδα, στρίψιμο)) και Ordos t'omok («μικρή τσάντα κρεμασμένη στο κεφάλι του αλόγου»). Σε αυτήν την τελευταία σχέση, κεραμικές φιγούρες αλόγων της δυναστείας Τανγκ δείχνουν μικρούς σάκους δεμένους στο κάτω μέρος του λαιμού, ίσως γιανα εμποδίσουν το άλογο να σηκώσει το κεφάλι του πίσω.[5]
Μια άποψη είναι ότι η λέξη αναφέρεται σεμια εικόνα e (絵) ενός tomo (鞆), ή ζωγραφιές στο τελευταίο, τοεν λόγω tomo , στα αρχαϊκά ιαπωνικά tömö,[β] είναι ένα στρογγυλό δερμάτινο προστατευτικό χέρι, όπως το μπρατσάκι ή το γάντι της ευρωπαϊκής τοξοβολίας.[8]Ο Ρόι Άντριου Μίλλερ το περιγράφει ως "ένας μικρός κοίλος σάκος ή βολβός από ραμμένο δέρμα με δερμάτινους ιμάντες δεσμών, μερικές φορές ανάγλυφο με ένα κόμμα σαν διακοσμητικό εργαλείο (τομόε) ηπειρωτικής προέλευσης". [6] Φοριόταν στον αριστερό αγκώνα ή στον καρπό ενός τοξότη είτε γιανα αποτρέψει τοτσούρου από το τόξο (tsuru: 弦) να ξαναγυρίσει στη θέση του κατά την απελευθέρωση ενός βέλους, είτε γιανα προκαλέσει φόβο στον εχθρό από τον αιχμηρό ήχο, που προκλήθηκε από το κορδόνι, που χτυπά τον προφυλακτήρα του καρπού.[9][10][6]Η «εικόνα τόμο» (tomoe) μπορεί επομένως να ερμηνευθεί είτε ως οπτικό λογοπαίγνιο στο τόμο, που αναπαρίσταται, είτε, διαφορετικά, ότι παίρνει το όνομά της από αυτό το αντικείμενο. Αρκετά τέτοια παραδείγματα διατηρούνται στη Νάρα στο Σόσοϊν.[6]
Μια εναλλακτική ερμηνεία θεωρεί ότι είναι ένα στυλιζαρισμένο μαγκατάμα.[11]
Η προέλευση του σχεδίου τομόε είναι αβέβαιη. Ένα μοτίβο, που μοιάζει μετο τομόε με δύο κόμματα (φουτατσουντομόε) έχει βρεθεί σε αρχαίους πολιτισμούς σε όλες τις κατοικημένες ηπείρους.[12] Ένα στυλιζαρισμένο σχέδιο σε ένα μπολ Γιανγκσάο χρονολογείται από το 2.000 π.Χ.[12]Το μοτίβο δύο περικυκλωμένων δελφινιών, που δαγκώνουν το ένα την ουρά του άλλου έχει βρεθεί σεκρητικά κεραμικά, που χρονολογούνται από τηΜινωική περίοδο (1700-1400 π.Χ.)καιτα δύο ψάρια, που δαγκώνουν το ένα το άλλο με κυκλικό τρόπο επαναλαμβάνεται τόσο σε κινέζικα όσο καισε κεντρομεξικάνικα σκεύη.[13] Εμφανίζεται συχνά σε προϊστορικά κελτικά λείψανα και ένας καθρέφτης από το Μπαλμακλέλλαν είναι σχεδόν πανομοιότυπος μετομιτσουντομόε.[14]Στην Κίνα, η μορφή του διπλού κόμματος αφομοιώθηκε μετηφιλοσοφία Γιν-Γιανγκτων αντίθετων αρχών αρσενικού/θηλυκού, που επισημοποιήθηκε στο σχέδιο Tàijítúτης ύστερης περιόδου της δυναστείας Σονγκ.[γ] Αυτό μετη σειρά του επαναλαμβάνεται τον 7ο αιώνα στην Κορέα, όπου ήταν γνωστό ως Ταεγκέουκ.[16]και αναπαράχθηκε στα ιαπωνικά φουτατσουντομόεκαιμιτσουντομόε, το πρώτο σε συνδυασμό με μαντικές τελετουργίες, το δεύτερο συχνά συνδέεται με τύμπανα ναών με αποτροπαϊκές λειτουργίες.[3] Σύμφωνα μετονΖαν Χέρμπερτ σε αυτά τα συμφραζόμενα, τομιτσουντομόε ενσάρκωσε τρία πνεύματα, μετηδυάδα Γιν-Γιανγκνα αντιπροσωπεύεται από ένα αραμιτάμα (άγριο κάμι) και ένα νιγκιμιτάμα (ευγενικό κάμι), ενώ το τρίτο κόμμα υποδήλωνε το σακιμιτάμα ή το τυχερό πνεύμα.[δ]
Ο N. Γκόρντον Μούνρο υποστήριξε ότι η βάση γιατομιτσουντομόε, ένα μοτίβο που βρέθηκε επίσης μεταξύ τωνΑϊνού, ήταν η ανατολικοευρωπαϊκή καιδυτικοασιατική φιγούρα του τρισκέλιου, που πίστευε ότι βρισκόταν πίσω από το σχέδιο του κινεζικού τρίποδου κορακιού, και κατά την άποψή του, το αντανακλαστικό τουστο μυθικό ιαπωνικό κοράκι, τοΓιαταγκαράσου (八咫烏).[17][18]
Ως δερμάτινο[ε] προστατευτικό καρπού, το τόμο φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον ήδη από την περίοδο Κοφούν, όπου μαρτυρούνται συχνά σε ειδώλια χανίβα από τερακότα, που απεικονίζουν τοξότες,[20]και μπορεί ακόμη καινα είχαν, εκτός από τους στρατιωτική λειτουργία, μια τελετουργική αξία ή αξία φετίχ, που σχετίζεται ίσως μετοφαλλικό τους σχήμα.[5]
Το έμβλημα τομόε καθιερώθηκε ως κοινό έμβλημα κατά τη διάρκεια της ανόδου της φυλής Φουτζιβάρα στην ύστερη περίοδο Χεϊάν, γύρω στον 10ο-11ο αιώνα, και πολλαπλασιάστηκε μέχρι την εποχή Καμακούρα . Θεωρείται ότι η ομοιότητα μεταξύ του τομόε καιτου αυτοκράτορα Ότζιν, που βρέθηκε στοΝιχόνγκι, μπορεί επίσης να ευθύνεται γιατην αύξηση της δημοτικότητάς του μεταξύ των σαμουράι, δεδομένου ότι ο Ότζιν τιμώνταν σαν θεός στα ιερά Χατσίμαν.[9][21]
Στην αφήγηση τουΝιχόνγκι, όταν γεννήθηκε ο Ότζιν, η επιθεώρηση του σώματός του αποκάλυψε μια σαρκώδη ανάπτυξη στο χέρι του παρόμοια μετον καρπό ή τον αγκώνα ενός πολεμιστή, καιγι' αυτό τον έλεγαν χομούτα (誉田: κυριολεκτικά (Κύριος) προστάτης χεριού)[22] (παλιά Ιαπωνικά: πομούντα),[ζ]μια παλιά λέξη για ένα τόμο.[η]
Αποσπασματικές πηγές υποδεικνύουν ότι η πρώτη δυναστεία Σο, που ίδρυσε το βασίλειο Ριουκιού, χρησιμοποίησε το σύμβολο αν όχι ως οικογενειακό έμβλημα. Ο Αμερικανός ιστορικός Τζορτζ H. Κερρ ισχυρίζεται ότι ο βασιλιάς Σο Τόκου υιοθέτησε τομιτσουντομόε ως το έμβλημα του βασιλικού οίκου μετά την επιτυχή εισβολή τουστο νησί Κίκαϊ το 1465. (Kerr 2011, σελ. 101). Η δεύτερη δυναστεία Σο, η οποία κυβέρνησε το βασίλειο Ριουκιού από το 1470 έως το 1879, υιοθέτησε τομιτσουντομόε ως οικογενειακό έμβλημα. Δεδομένου ότι ήταν το έμβλημα της βασιλικής οικογένειας, η χρήση του ήταν κάποτε αυστηρά περιορισμένη. Οι κάτοικοι της Οκινάουα, που επισκέφτηκαν την Ιαπωνία λίγο μετά την προσάρτηση του βασιλείου το 1879 εξεπλάγησαν που πανό μεμιτσουντομόε κυμάτιζαν παντού.[26] Κατά τη διάρκεια της αμερικανικής στρατιωτικής κατοχής του νομού Οκινάουα, η Πολιτική Διοίκηση των Νήσων Ριουκιού (USCAR) έκανε μια αποτυχημένη προσπάθεια να αναδημιουργήσει μια εθνική σημαία Ριουκιού με ένα μιτσουντομόε, μόνο γιανα διαπιστώσει ότι οι κάτοικοι της Οκινάουα ήταν απαθείς ή δεν αναγνώριζαν το σύμβολο της πρώην βασιλικής οικογένειας. Σήμερα το σύμβολο εξακολουθεί να θεωρείται σύμβολο γιατο Ριουκιού και, σε μικρότερο βαθμό, γιατηνΟκινάουα.
Τομιτσουντομόε συνδέεται στενά μετα ιερά του Σιντοϊσμού, ιδιαίτερα αυτά που είναι αφιερωμένα στον Χατσίμαν, τον θεό του πολέμου και της τοξοβολίας. Ο Χατσίμαν στη Σιντοϊστική κοσμολογία και τελετουργία, όπως για παράδειγμα στο Ιερό Χακοζάκι, συνδέεται επανειλημμένα μετον αριθμό τρία.[27]Στη σιντοϊστική σκέψη, αυτός ο αριθμός θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει τις τρεις όψεις των τεσσάρων μιτάμα ή «ψυχών» (η άλλη, τοκουσιμιτάμα θεωρείται πολύ πιο σπάνιο).[28]
Επίσης εμφανίζεται συνήθως σε πανό και φανάρια, που χρησιμοποιούνται σε φεστιβάλ και τελετουργίες, που σχετίζονται μετηνΑματεράσου-ομικάμι,[29]η οποία στο Κοτζίκι αντιμετωπίζει τον αδελφό της Σουσάνοο, όταν σφετερίζεται το έδαφος της στηγη φορώντας στολή τοξότη, στολισμένη με χάντρες μαγκατάμα και «ένα φοβερό ψηλό προστατευτικό του βραχίονα» (itu nö takatömö).[θ]
Ένα τρίτο στοιχείο του συμβολικού του πανοράματος αφορά το νερό, μια σύνδεση, που προκύπτει από το στροβιλιζόμενο μοτίβο του. Γιατο λόγο αυτό λέγεται ότι βρίσκεται σε στέγες και αετώματα ως γούρι κατά της φωτιάς.[31]
Δεδομένου ότι οΧατσίμαν λατρευόταν ως ο φύλακας των πολεμιστών, υιοθετήθηκε ως κοινό στοιχείο σχεδίασης στα Ιαπωνικά οικογενειακά εμβλήματα (家紋, kamon) από διάφορες φυλές σαμουράι[32] όπως η Κομπαγιακάβα καιη Ουτσουνομίγια. Μεταξύ των αριστοκρατών, η οικογένεια Σάιοντζι το χρησιμοποιούσε ως οικογενειακό έμβλημα. Ηαίρεση Κογιάσαν Σίνγκον του Βουδισμού χρησιμοποιεί τομιτσουντομόε ως οπτική αναπαράσταση του κύκλου της ζωής.
Το τομόε είναι επίσης ένα προσωπικό όνομα, που χρονολογείται τουλάχιστον από τηνΤομόε Γκοζέν (巴御前), μια διάσημη γυναίκα πολεμίστρια, που είναι διάσημη στην αφήγηση Η Ιστορία του Χάικε, η οποία αναφέρεται στονπόλεμο Γκένπεϊ. Στο φεστιβάλ Τζιντάι ΜατσούριτουΚιότο, εμφανίζεται στο τμήμα της πομπής περιόδου Χεϊάν με κοστούμια σαμουράι και παρελαύνει ως σύμβολο γυναικείας γενναιότητας.[33]
Το τομόε έχει επίσης υιοθετηθεί ως εταιρικό λογότυποστην Ιαπωνία.[34]
Το διπλό τομόε είναι σχεδόν πανομοιότυπο στα σχεδιαστικά του στοιχεία μετο κινέζικο σύμβολο γνωστό ως ταϊτζίτου (taijitu), ενώ το τρίπτυχο τομόε μοιάζει πολύ μετο κορεάτικο τρίχρωμο ταεγκέουκ (taegeuk). Σημειώστε επίσης ότι ο αρνητικός χώρος μεταξύ των στροβιλισμών ενός τετραπλού τομόε σχηματίζει ένα σχήμα, που μοιάζει με σβάστικα, το οποίο είναι αρκετά εμφανές σε πολλές ινδικές θρησκείες όπως οΙνδουισμόςκαιοΤζαϊνισμόςκαιοΒουδισμός. Ένα παρόμοιο σχέδιο μπορεί επίσης να βρεθεί σε ορισμένες μορφές τουκελτικού σπειροειδούς τρισκέλιου καθώς καιμετοβασκικό λαουμπούρου καιτο σικελικό Trinacria.
↑The Engishiki states that the tomo consisted of an outer covering of bearskin, and an inner sheath of cowhide, though variants with deerskin were also manufactured.[19]
↑既産之、宍生腕上、其形如鞆、是肖皇太后爲雄裝之負鞆肖、此云阿叡、故稱其名謂譽田天皇 ('When he was born there was flesh growing on his arm in shape like an elbow pad. As to this resemblance, the Emperor judged that it was the elbow-pad worn as a manly accoutrement. Therefore he was styled by this name, and called the Emperor Homuda'). [24][25]
Aston, W. G. (1972) [1896]. Nihongi:Chronicles of Japan from the earliest Times to A. D. 697. Volume 1. Tuttle Publishing.
Bauer, Helen; Carlquist, Sherwin (1974) [1965]. Japanese Festivals. Tuttle Publishing.
Brown, Steven T. (June 1998). "From Woman Warrior to Peripatetic Entertainer: The Multiple Histories of Tomoe". Harvard Journal of Asiatic Studies. 58 (1): 183–199. doi:10.2307/2652649. JSTOR 2652649.
Chamberlain, Basil Hall (1982) [1882]. The Kojiki: Records of Ancient Matters. Tuttle Publishing.
Darvas, György (2007). Symmetry: Cultural-historical and Ontological Aspects of Science-Arts Relations; the Natural and Man-made World in an Interdisciplinary Approach. Springer Science & Business Media. ISBN 978-3-764-37554-6.
Eberhard, Wolfram (1986). A Dictionary of Chinese Symbols. Routledge. ISBN 978-0-415-00228-8.
Garcia, Hector (2011). Geek in Japan: Discovering the Land of Manga, Anime, Zen, and the Tea Ceremony. Tuttle Publishing. ISBN 978-1-462-90629-1.
Heldt, Gustav (2014). The Kojiki: An Account of Ancient Matters. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-16388-0.
Herbert, Jean (2010) [1967]. Shinto: At the Fountainhead of Japan. Routledge. ISBN 978-1-136-90376-2.
Honda Sōichirō (本田総一郎) (2004). Nihon no Kamon Taizen (日本の家紋大全). Tokyo: Gotō Shoin (梧桐書院). ISBN 978-4-340-03102-3.
Takamori, Ikuya; Huffman, Jeff, eds. (2007). Family Crests of Japan. Stone Bridge Press. ISBN 978-1-933-33030-3.
Karlgren, Bernhard (1974) [1923]. Analytical Dictionary of Chinese and Sino-Japanese. Dover Publications.
Kerr, George H. (2011) [1958]. Okinawa: The History of an Island People. Tuttle Publishing. ISBN 978-1-462-90184-5.
Miki Fumio (三木文雄) (1969). Haniwa: the clay sculpture of protohistoric Japan. Tuttle Publishing.
Miller, R. A. (1967). The Japanese Language. University of Chicago Press.
Munro, N. Gordon (1911). "Some Origins and Survivals" (PDF). Transactions of the Asiatic Society of Japan. 38: 1–74, 48ff.
Numata (沼田), Yorisuke (頼輔) (1940). Monshō no Kenkyū (紋章の研究: A Study of Crests). Sōgensha (創元社).
Philippi, Donald L. (1968). Kojiki. Princeton University Press, Tokyo University Press.
Repp, Martin (2002). "Protecting kami of the Japanese Nation". In Kubota, Hiroshi; Antoni, Klaus J.; Nawrocki, Johann; Wachutka, Michael (eds.). Religion and National Identity in the Japanese Context. LIT Verlag Münster. pp. 169–191. ISBN 978-3-825-86043-1.
"Shinto Symbols (Continued)". Contemporary Religions in Japan. Nanzan University. 7 (2): 89–142. June 1966. JSTOR 30232989.
Snodgrass, Mary Ellen (2015) [2013]. World Clothing and Fashion: An Encyclopedia of History Culture, and Social Influence. Routledge. ISBN 9781317451662.
Taguchi Nishū (田口二州) (1978). Ryūkyū monshō fu (琉球紋章譜). Hyakunensha (百年社).
Turnbull, Stephen (2012) [2002]. Samurai Heraldry. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-782-00014-3.
van Gulik, Willem R. (1982). Irezumi. Brill Archive. ISBN 978-1-782-00014-3.
Williams, E. Leslie (2007). Spirit Tree: Origins of Cosmology in Shintô Ritual at Hakozaki. University Press of America. ISBN 978-0-761-83416-8.
.svg)
Φουτατσουντομόε (Futatsudomoe), "διπλό τομόε"
Χιντάρι-μιτσουντομόε (Hidari-mitsudomoe) ("αριστερό τριπλό τομόε") χρησιμοποιείται ευρέως
Γιοτσουντομόε (Yottsudomoe) ("τετραπλό αριστερό τομόε")
