Μετον όρο ανιμισμός (από τολατινικόanimusπου σημαίνει ψυχή)[1]στηθρησκειολογίακαιτηνανθρωπολογία εννοείται η αρχέγονη ανθρώπινη θρησκεία, η οποία θεμελιώνεται στην πεποίθηση της ύπαρξης πνευματικών υπάρξεων που εμψυχώνουν κάθε μορφή και εκδήλωση του φυσικού κόσμου.
Πρόκειται γιατην αρχαιότερη λατρευτική πρακτική της ανθρωπότητας καιτα χαρακτηριστικά της απαντώνται σε γηγενείς πολιτισμούς.[2]Η βάση του ανιμισμού είναι η άποψη ότι υπάρχει ένα πνευματικό βασίλειο το οποίο μοιράζονται οι άνθρωποι μετο σύμπαν. Η θεμελιώδης άποψη ότι οι άνθρωποι, τα φυτά, τα ζώα καιτα ουράνια σώματα κατέχουν πνεύμα ανεξάρτητο από το φυσικο είναι κεντρική στον Ανιμισμό.
ΟΆγγλος ανθρωπολόγος Έντουαρντ Μπάρνετ Τέιλορστο έργο τουΠρωτόγονος Πολιτισμός (Primitive Culture, 1871) όρισε τον ανιμισμό «ως γενική πίστη στις πνευματικές υπάρξεις» καιτην όρισε ως «ελάχιστο ορισμό της θρησκείας». Γιατον Taylor ανιμισμός είναι η πίστη του "πρωτόγονου" ανθρώπου σε ψυχές που εμψυχώνουν τη φύση.[3]Ο Taylor διατύπωσε τον ανιμισμό ως μια θεωρία επί εθνολογικής και κοινωνικής βάσης γιατην προέλευση της θρησκείας. Θεώρησε ότι όλες οι θρησκείες από την απλούστερη έως την πλέον σύνθετη μοιράζονται κάποιου είδους ανιμιστικές πεποιθήσεις. Κατά την άποψή του, ως πρωτόγονοι πολιτισμοί ορίζονται εκείνοι πουδε διαθέτουν γραπτή παράδοσηκαι πιστεύουν ότι πνεύματα ή ψυχές έδωσαν ζωή στις ανθρώπινες και τις υπόλοιπες υπάρξεις του φυσικού κόσμου. Ο Taylor χρησιμοποίησε τη θεωρία της εξέλιξης γιανα παρουσιάσει το πως η θρησκεία αποτελεί σταδιακή εξέλιξη από τον Ανιμισμό, ότι δηλαδή ο Ανιμισμός είναι η αρχαιότερη φάση της θρησκείας. Από αυτή την πίστη ο "πρωτόγονος" οδηγήθηκε ύστερα στην προγονολατρεία καιστην πίστη της μετεμψύχωσης, και από εκεί στην πίστη σε θεούς. Από την πίστη σε θεούς οδηγούμαστε στον πολυθεϊσμό, κι έπειτα στον μονοθεϊσμό. Παρ' όλ' αυτά η θεωρία τουδεν ευσταθεί, καθώς η αντίληψη της ψυχής εκφράζει έναν μεταγενέστερο πολιτισμό, ο οποίος δεν μπορεί να είναι η πηγή της θρησκείας. Με άλλα λόγια γιανα βρούμε την πηγή της θρησκείας πρέπει να βρούμε την πρωτογενή αδιαφοροποίητη κοινωνία, η οποία δεν μπορεί να είναι μια κοινωνία που έχει αναπτύξει θεωρία περί ψυχών.
Σημειώνεται ότι παλαιότερα ο όρος αυτός αποδόθηκε στη ελληνική ως "ψυχολατρεία", ή "ψυχοκρατία", με βάση τη λατινική λέξη animus, animaπου σημαίνει ψυχή. Πλην όμως οεξελληνισμός αυτός δεν επικράτησε.
Julian Jaynes: Der Ursprung des Bewusstseins durch den Zusammenbruch der bikameralen Psyche; Reinbek: Rowohlt, 1988; (= Der Ursprung des Bewusstseins; rororo TB (Sachbuch 9529), 1993)
Lothar Käser: Animismus. Eine Einführung in die begrifflichen Grundlagen des Welt- und Menschenbildes traditionaler (ethnischer) Gesellschaften für Entwicklungshelfer und kirchliche Mitarbeiter in Übersee; Bad Liebenzell: Liebenzeller Mission, 2004; ISBN 3-921113-61-X; mit dem verkürzten Untertitel Einführung in seine begrifflichen Grundlagen auch bei: Neuendettelsau: Erlanger Verlag für Mission und Okumene, 2004; ISBN 3-87214-609-2
Bronislaw Malinowski: Magie, Wissenschaft und Religion; Reihe Conditio humana; Frankfurt/Main: Fischer, 1973; ISBN 3-10-846601-1; Fischer-TB 7335; Frankfurt/Main: Fischer, 1983; ISBN 3-596-27335-8