Μετον όρο Βουδισμός ή Βουδδισμός εννοείται μία από τις μεγάλες θρησκείεςτου κόσμου με κεντρικό πρόσωπο του μυθολογικού υλικού της τη ζωή καιτη διδασκαλία τουΣιντάτ(χ)α Γκοτάμα (Σιντάρτα Γκαουτάμα σανσκριτικά) Μπούντχα (Buddha) ή Βούδα ή Βούδδα, του Πεφωτισμένου όπως αποκαλείται ενίοτε.
Ο Βουδισμός είναι ένα από τα αρχαιότερα θρησκεύματα (6ος-4ος αιώνας π.Χ.).[1] Περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα θρησκευτικών δοξασιών, φιλοσοφικών αρχών, εθίμων, θεσμών και ηθικών κανόνων που αποδίδονται στον Βούδα. Σήμερα υπολογίζεται ότι περίπου μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι ακολουθούν τον Βουδισμό.
Αναγνωρίζονται γενικά δύο σχολές Βουδισμού: ηΜαχαγιάνακαιηΤεραβάντα. Η κάθε σχολή διαφέρει σχετικά μετην ακριβή φύση της Νιρβάνα, τη σημαντικότητα και κανονικότητα των διαφόρων διδασκαλιών και κειμένων καθώς και τις μοναστικές και τις λειτουργικές πρακτικές.[2][3]
ΟΒούδας γεννήθηκε ως Σιντάρτα Γκοτάμα, πρίγκιπας της φυλής Σάκυα τουΝεπάλ (Σακυαμούνι) το 563 π.Χ. Στην ηλικία των 30 ετών εγκατέλειψε τις ανέσεις του βασιλικού οίκου, γιανα αναζητήσει το νόημα της οδύνης που αντίκριζε γύρω του. Μετά από 6 χρόνια σκληρού ασκητισμού και έχοντας φθάσει στο χείλος του θανάτου λόγω έλλειψης τροφής εγκατέλειψε την οδό του ακραίου ασκητισμού και μία νύχτα διαλογίστηκε κάτω από ένα δέντρο Μπόντικαι έφτασε στη Φώτιση. Κατά το πρώτο μέρος της νύχτας μέσω του διαλογισμού Αναπανασάτι έφτασε στις Εκστάσεις και είδε τις προηγούμενες ζωές του. Κατά το δεύτερο μέρος της νύχτας είδε και κατανόησε πλήρως τον νόμο τουΚάρμακαι πως αυτός ο νόμος διέπει τις ζωές όλων των όντων. Τέλος στο τρίτο μέρος της νύχτας εφάρμοσε τον Διορατικό διαλογισμό (Βιπάσανα) και έχοντας κατανοήσει και πραγματώσει πλήρως τις Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες έφτασε στη Φώτιση (Νιρβάνα).
Τηνπανσέληνοτου Μαΐου, μετην ανατολή του πρωινού άστρου, ο Σιντάρτα Γκοτάμα έγινε Βούδας (Μπούντχα) ο Πεφωτισμένος. Κατόπιν περιπλανήθηκε στις πεδιάδες της βορειοανατολικής Ασίας επί 45 περίπου χρόνια, διδάσκοντας την ατραπό τουΝτάρμα. Γύρω του αναπτύχθηκε μια κοινότητα ή Σάγκχα μοναχών -ανεξαρτήτως φύλου από κάθε κάστακαι κάθε φυλή- αφοσιωμένων στην άσκηση της ατραπού του Βούδα. Το ιστορικό πρόσωπο που έλαβε τον τίτλο Βούδας πέθανε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις σύγχρονων ιστορικών, το 486 π.Χ., στην ηλικία των 80 ετών περίπου.
Σύντομα μετά από τον θάνατο του Βούδα (που σημαίνει «αυτός που αφυπνίστηκε») ή παρινιρβάνα, πεντακόσιοι μοναχοί συναντήθηκαν στο πρώτο συμβούλιο της Ρατζάγκρ(χ)α, υπό την ηγεσία του Κασυάπα, (Kashyapa). Ο Ουπάλι (Upali) απήγγειλε τον YO μοναστικό κώδικα (Βινάγια) όπως τον θυμόταν. Ο Ανάντα (Ananda), εξάδελφος, φίλος και αγαπημένος μαθητής του Σιντάτα -άτομο με καταπληκτική μνήμη- απήγγειλε τα μαθήματα του Βούδα (Σούτρα). Οι μοναχοί συζήτησαν τις λεπτομέρειες και ψήφισαν γιατην τελική μορφή του κειμένου. Κατόπιν δεσμεύτηκαν να απομνημονεύσουν το κείμενο καινατο μεταφέρουν σε άλλους μοναχούς, καθώς επίσης καινατο μεταφράσουν σε πολυάριθμες γλώσσες και διαλέκτους τωνινδικών πεδιάδων. Ο Βουδισμός παρέμεινε προφορική παράδοση σχεδόν για 200 χρόνια.
Στους επόμενους αιώνες, η αρχική ενότητα του Βουδισμού άρχισε να κομματιάζεται. Η σημαντικότερη διάσπαση εμφανίστηκε μετά από το δεύτερο συμβούλιο, που έγινε στο Βαϊσχάλι (Vaishali) 100 χρόνια μετά από το πρώτο (δηλαδή προς τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ). Μετά από αρκετές συζητήσεις μεταξύ μιας ανανεωτικής ομάδας καιτων παραδοσιακών μοναχών του Βουδισμού οι ανανεωτές έφυγαν διαμορφώνοντας τη Μαχασάνγκ(χ)α[...] Στο πέρασμα του χρόνου από αυτή την ανανεωτική ομάδα διαμορφώθηκε η παράδοση Μαχαγιάνα της βόρειας Ασίας. Η εγκαθίδρυση της Μαχαγιάνα ως διακριτής παράδοσης ή κλάδου τοποθετείται στον 1ο αιώνα μ.Χ.. Μία αρκετά γνωστή (στη Δύση) σχολή Μαχαγιάνα είναι οζεν βουδισμός.
Ο τροχός της Ατραπού (Νταρματσάκρα) στηνΟρίσα της Ινδίας, ο οποίος συμβολίζει την πράξη της διδασκαλίας καιτο οκταπλό μονοπάτι.
Οι παραδοσιακοί βουδιστές, που αναφέρονται πλέον ως Στ(χ)αβιραβάντα (Sthaviravada) ή «ατραπός των πρεσβύτερων» (Τ(χ)εραβάντα στη διάλεκτο Πάλι), ανέπτυξαν ένα σύνθετο σύνολο φιλοσοφικών ιδεών πέρα από εκείνες που διευκρίνισε ο ίδιος οΒούδας. Αυτές οι ιδέες συλλέχθηκαν και καταγράφηκαν μετον γενικό τίτλο Αμπιντάρμα (Abhidharma) ή «ανώτερες διδασκαλίες». Ωστόσο και εδώ προέκυψαν αλλεπάλληλες διαφωνίες, με αποτέλεσμα τη διάσπαση της αρχικής παραδοσιακής ομάδας σε 18 διαφορετικές σχολές που ανέπτυξαν η καθεμία τη δική της ανεξάρτητη ερμηνεία επί διαφόρων θεμάτων. Αυτές οι σχολές μετη σειρά τους εξαπλώθηκαν σε όλη την Ινδία καιτη νότια Ασία. Σήμερα, μόνο η σχολή της Σρι ΛάνκαΤεραβάντα επιβιώνει.
Οι δύο σχολές, Μαχαγιάνα και Τεραβάντα, περιγράφονται από τους μελετητές του Βουδισμού ως οι δύο ατραποί (οδοί ή μονοπάτια) προς την επίτευξη της Φώτισης. Επίσης, μεταξύ 3ουκαι 7ου αιώνα μ.Χ. αναπτύχθηκε η τρίτη ατραπός ονομαζόμενη Βατζραγιάνακαιη οποία αποτελεί ουσιαστικά τον Βουδισμό Τάντρα. Σύμφωνα με κάποιες κατατάξεις η Βατζραγιάνα ανήκει και εντάσσεται στη σχολή Μαχαγιάνα, ενώ σύμφωνα με άλλες θεωρείται διακριτή σχολή. Η ατραπός του Τάντρα αφορά στην ταχεία επίτευξη της Φώτισης μέσω ειδικών μορφών διαλογισμού που κάνουν ευρεία χρήση νοητών οπτικών σχημάτων και εικόνων.[4]Ο Βουδισμός Βατζραγιάνα απαντάται κυρίως στοΘιβέτ, τοΝεπάλκαιτη βόρεια Ινδία.
Όπως σε όλες τις θρησκείες, έτσι καιστον Βουδισμό υπάρχουν ποικίλα «δόγματα» με διαφορές σε κάποια σημεία της πίστης. Δεδομένου μάλιστα ότι γενικά για τους βουδιστές δεν υφίσταται ένας (ή περισσότεροι) προσωποπαγής(-εις) Θεός(-οι), υπάρχουν διαφορετικά πιστεύω ακόμα και σχετικά μετη θεϊκότητα του προσώπου του Γκαουτάμα Βούδα. Κεντρικό σημείο της πίστης, ανεξαρτήτως δόγματος είναι άλλωστε τομη-Εγώ (anātman), η απόλυτη μη-ύπαρξη του ατομικού προσώπου. Για τους βουδιστές το κεντρικό ζήτημα δεν είναι η Θεότητα ή μητου Βούδα αλλά η Αλήθεια της Οδύνης (dukkha) καιη Διδασκαλία γιατον τερματισμό της (η οκταπλή ατραπός). Το θεμέλιο της βουδιστικής παράδοσης και πρακτικής είναι οιΤρεις Θησαυροί: ο Βούδας, το Ντάρμα (η Διδασκαλία) καιη Σάνγκα (η Μοναστική Κοινότητα). Τονα έχεις καταφύγιο στους τρεις θησαυρούς έχει παραδοσιακά αποτελέσει δήλωση και δέσμευση ότι ακολουθείς την ατραπό του Βούδα, και διακρίνει έναν βουδιστή από έναν μη βουδιστή.
Στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες υπάρχουν διάφορες σχολές και βουδιστικά κέντρα κυρίως Βατζραγιάνα (Θιβετανικός Βουδισμός) καιΖεν. Το 2018 ιδρύθηκε στην Αθήνα το πρώτο Βουδιστικό Κέντρο Τεραβάδα όπου διδάσκονται οι διδασκαλίες του Βούδα μέσα από τονΚανόνα Πάλι
↑Robinson et al., Buddhist Religions, page xx; Philosophy East and West, vol 54, ps 269f; Williams, Mahayana Buddhism, Routledge, 1st ed., 1989, pp. 275f (2nd ed., 2008, p. 266)
↑"...κανένα από τα παρουσιαζόμενα κείμενα -ακόμα καιτου ιδίου του Βούδα, δεν «εκφράζει» το Βουδισμό."(Βουδιστικά Κείμενα, ελλ. βουδδιστική εταιρεία, Αιμίλιος Μπουρατίνος, Αθήνα 1984)
↑Introducing Buddhism, The Buddhist Society, ed. 1988 and 1993.
,_Sun_temple,_Orissa.jpg)
Κίνα
Ταϊλάνδη
Ιαπωνία
Μιανμάρ
Καμπότζη
Ταϊβάν
Λάος
Σιγκαπούρη
Μογγολία
Μπουτάν
