Ο Κομφουκιανισμός αποτελεί ένα ηθικό και φιλοσοφικό σύστημα, το οποίο αναπτύχθηκε αρχικά βάσει των διδασκαλιών του Κινέζου διανοητή και κοινωνικού φιλοσόφου Κομφούκιου, ο οποίος έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ.
Ο Κομφουκιανισμός είναι η πιο διαδεδομένη θρησκεία στην Κίνα. Βασίζεται στην ηθική διδασκαλία του Κομφούκιου (551-479), καθώς και σε παραδοσιακό υλικό θρησκευτικό και ηθικού χαρακτήρα, που μελέτησαν αυτός και οι μαθητές του. Η θρησκεία αυτή έχει διαδοθεί κυρίως στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Κορέα και στο Βιετνάμ.
Στην εποχή του ο κινεζικός λαός σπαρασσόταν από εμφύλιους πολέμους, στους οποίους η κεντρική εξουσία της δυναστείας Τσε αδυνατούσε να επιβληθεί. Ο Κομφούκιος αφιέρωσε τη ζωή του στη διαμόρφωση ηθικό-θρησκευτικού συστήματος, που θα έθετε τις βάσεις για μια αρμονική κοινωνία.
Η βάση αυτή ήταν περισσότερο ηθική παρά θρησκευτική. Ήταν αντίθετος με τις δεισιδαιμονίες, με τις οποίες το πλήθος είχε ταυτιστεί.
Πίστευε ότι η κοσμική τάξη ταυτίζεται με την ηθική τάξη, δίδαξε την αρετή ως προϋπόθεση για τη συντήρηση της κοινωνίας.
Σύμφωνα με τη διδασκαλία του, η «αυτάρκης πραγματικότητα» (τάο η ντάο), από την οποία έχουν δημιουργηθεί τα πάντα, αποτελεί δημιούργημα του Ουρανού. Ο Ουρανός θεωρείται ο θεμελιωτής της αρετής, η οποία, στην πλέον απόλυτη μορφή της, είναι η καλοσύνη, «μητέρα» όλων των αρετών. Αυτή ονομάζεται Ζεν. Η σημασία της λέξης αυτής είναι της αυτοεπιβολής, που προϋποθέτει τον πλήρη αυτοέλεγχο για την εξάλειψη όλων των επιθετικών ενστίκτων και αρνητικών συναισθημάτων, που βρίσκονται μέσα στον άνθρωπο. Η ενάρετη συμπεριφορά επιβάλλει την αγάπη στον πλησίον, με συγκεκριμένο τρόπο. Έτσι ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να αγαπά πρώτα την οικογένειά του, ακολούθως να επεκτείνει την αγάπη αυτή στα μέλη της κοινωνίας και τέλος να συμπεριλάβει και την πολιτεία, της οποίας ο ηγεμόνας είναι ο γιος του Ουρανού και πατέρας όλων των υπηκόων του.
Η Κομφουκιανική αρετή επιβάλει την ευσέβεια (σιάο xiao), μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η σύνδεση από τη μία των ζωντανών με τους νεκρούς προγόνους τους και από την άλλη των ατόμων με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Η Κομφουκιανική ευσέβεια εκφράζεται στις εξής αμοιβαίες σχέσεις δικαιωμάτων και καθηκόντων (Βου Λου):
- καλοσύνη του άρχοντα-νομιμοφροσύνη του αρχόμενου.
- αγάπη του πατέρα – υπακοή του γιου.
- αγαθότητα των ηλικιωμένων – σεβασμός των νέων.
- δικαιοσύνη του συζύγου – υπακοή της συζύγου.
Αιώνες αργότερα, ο Κομφουκιανισμός εισχώρησε στην Ιαπωνία, την Κορέα, το Βιετνάμ και άλλες περιοχές όπου υπήρχαν κινεζικοί πληθυσμοί, ασκώντας βαθιά επίδραση σε όλους τους κοινωνικούς θεσμούς. Ο Κομφουκιανισμός τονίζει την αρχή που προσομοιάζει στον Χρυσό Κανόνα: «Ό,τι δεν επιθυμείς για τον εαυτό σου, μην το επιβάλεις στους άλλους»[1].
- ↑ Στα Ανάλεκτα, ο Κομφούκιος απαντάει στο ερώτημα του μαθητή Τσι Κογκ «Υπάρχει άραγε μία λέξη ικανή να καθοδηγεί τις πράξεις του ανθρώπου σε όλη του τη ζωή;» λέγοντας «Ναι, η λέξη επιείκεια: Ό,τι δεν επιθυμείς για τον εαυτό σου, μην το επιβάλεις στους άλλους». (Ανάλεκτα 15:24[23], Μεταφρ. Σωτ. Χαλικιά) Μια άλλη απόδοση της απάντησης του Κομφούκιου είναι η εξής: «Είναι η "Συγχώρεση". Ό,τι δεν επιθυμείς για τον εαυτό σου μην το επεκτείνεις στους άλλους». (Μετάφρ. Confucius Publishing) Το απόσπασμα αυτό μπορεί να βρεθεί στο ίντερνετ εδώ, στον ιστότοπο confucius.org Αρχειοθετήθηκε 2013-01-24 στο Wayback Machine..
