ΗΤύχη της Γαλλίας (γαλλικός τίτλος: Fortune de France) είναι σειρά ιστορικών μυθιστορημάτωντουΡομπέρ Μερλ. Το λογοτεχνικό έργο περιλαμβάνει συνολικά 13 τόμους που δημοσιεύθηκαν από το 1977 έως το 2003. Η σειρά έχει ιστορικό υπόβαθρο τηνιστορία της Γαλλίαςτου 16ουκαι 17ου αιώνα.[1]
Η μυθιστορηματική σειρά είναι μια ιστορική τοιχογραφία που εκτείνεται από το 1547 έως το 1661, εστιάζοντας στους Θρησκευτικούς πολέμους της Γαλλίας κατά τον 16οκαι 17ο αιώνα.
Αποτελείται από δύο μέρη. Αφηγητής στο πρώτο μέρος, τα έξι πρώτα μυθιστορήματα, είναι ο φανταστικός χαρακτήρας Πιέρ ντε Σιοράκ, Ουγενότος γιατρός, γόνος ευγενούς οικογένειας τουΠεριγκόρ. Ο γιος του Πιέρ-Εμμανυέλ είναι ο αφηγητής του δεύτερου μέρους, οι υπόλοιποι επτά τόμοι. Στην εξέλιξη των περιπετειών τους, οι αφηγητές συναντούν πολλά σημαντικά ιστορικά πρόσωπα και γίνονται μάρτυρες ιστορικών γεγονότων, όπως ο γάμος τουΕρρίκου βασιλιά της ΝαβάρραςμετηΜαργαρίτα της Γαλλίας, ησφαγή του Αγίου Βαρθολομαίου, η δολοφονία τουΕρρίκου Γ' της Γαλλίας, η βασιλεία τουΛουδοβίκου ΙΓ΄και άλλων σελίδων της ιστορίας της Γαλλίας. Η γλώσσα του έργου περιλαμβάνει στοιχεία της γλώσσας της εποχής, είναι κατανοητή όμως στον σύγχρονο αναγνώστη.
Οι δεκατρείς τόμοι της σειράς, πλούσιοι σε χαρακτήρες και περιπέτειες, γνώρισαν μεγάλη εμπορική επιτυχία με περισσότερες από 5 εκατομμύρια πωλήσεις. Ο συγγραφέας Ρομπέρ Μερλ έχει αποκληθεί από τους κριτικούς επανειλημμένα «Αλέξανδρος Δουμάςτου 20ού αιώνα».[2]
1. Τύχη της Γαλλίας.Στο πρώτο μυθιστόρημα, στην αρχή τωνΘρησκευτικών πολέμων στους οποίους βυθίστηκε η Γαλλία μετά τον θάνατο τουΦραγκίσκου Α΄το 1547, ο βετεράνος στρατιωτικός Ζανντε Σιοράκ εγκαθίσταται στο κάστρο του Μεσπές στοΠεριγκόρ, περιοχή της Γαλλίας μακριά από την επιρροή του βασιλιά. Ένθερμος βασιλικός αλλά αφοσιωμένος Ουγενότος, συγκεντρώνει μια πιστή κοινότητα γύρω του, αλλά αντιμετωπίζει προβλήματα, καθώς οι θρησκευτικές αναταραχές, η φτώχεια καιη πείνα απειλούν τη ζωή των ανθρώπων τουκαι σπρώχνουν τη Γαλλία στο χάος. Σ' αυτήν την κατεστραμμένη χώρα, έρμαιο της δυστυχίας, των ληστών, της πανώλης, του μίσους, μεγαλώνει τονγιοτου, τον νεαρό Πιερντε Σιοράκ, ήρωα και αφηγητή του μυθιστορήματος, οι περιπέτειες του οποίου είναι στενά συνυφασμένες κατά καιρούς μετην ιστορική πραγματικότητα. Μέσα στο έργο αναβιώνει μια ολόκληρη εποχή με τους αγρότες, τους πρίγκιπες, τους στρατιωτικούς, τους ιερωμένους, την ανθρώπινη φύση και τις σκληρότητες. Είναι μια εποχή που γεννιέται το αίτημα για ανεκτικότητα και ειρήνη, απηχώντας την κραυγή αγανάκτησης και ελπίδας τουΜισέλ ντεΛ'Οπιτάλ: «Δενθα δούμε την Τύχη της Γαλλίας να υψώνεται;»[3]
2. Στα πράσινα χρόνια μας. 1563-1567: τέσσερα χρόνια ειρήνης μεταξύ ΚαθολικώνκαιΟυγενότωνστη Γαλλία. Εύθραυστη ειρήνη, οΠιερντε Σιοράκ καιο αδελφός του Σαμψών αποστέλλονται από τον πατέρα τους για σπουδές ιατρικής στοΜονπελιέ. Έτσι, οι δύο Ουγενότοι αδελφοί μετον υπηρέτη τους ταξιδεύουν στους μεγάλους δρόμους τουβασιλείου της Γαλλίαςκαιστη συνέχεια βρίσκονται ανάμεσα στους γιατρούς και τους φαρμακοποιούς της Ιατρικής Σχολής τουΠανεπιστημίου του Μονπελιέ, διάσημης σε όλη την Ευρώπη. Νυχτερινές ανατομίες, μαγεία, έρωτες με μεγάλες κυρίες αλλά και εταίρες, συναναστροφή με άθεους κ.λ. Και μετά πάλι ο εμφύλιος, οι σφαγές, η φυγή. Ιστορικό και συγχρόνως πικαρέσκο μυθιστόρημα, περιλαμβάνει ατελείωτες περιπέτειες του αφηγητή, σεμια εποχή πουο θάνατος καιη καθημερινή φρίκη δεν εμποδίζουν τη δίψα για γνώση ούτε την πνευματική ευθυμία, ιδιαίτερα προσφιλή στονΡαμπελαί, στην οποία κυριαρχεί η ζωντάνια της Αναγέννησης.[4]
3. Παρίσι καλή μου πόλη.Μια μονομαχία αναγκάζει τονΠιερντε Σιοράκ να εγκαταλείψει τοΜονπελιέτων ιατρικών του σπουδών και φθάνει στην πρωτεύουσα γιανα ζητήσει χάρη από τον βασιλιά. Περιγράφει, έτσι, το Παρίσι του 1572. Η εύνοια τουΚαρόλου Θ΄ της Γαλλίας προς τον ηγέτη τωνΟυγενότωνΓκασπάρ ντε Κολινί, ο «διαβόητος γάμος» της καθολικής ΜαργκόμετονΕρρίκο της Ναβάρρας σκανδάλισαν την κοινή γνώμη. Το μίσος μεταξύ των δύο στρατοπέδων βρίσκεται στο αποκορύφωμα. ΟΠιερντε Σιοράκ ανακαλύπτει τον κόσμο των στενών δρόμων, των απλών ανθρώπων, των εργατών καιτων τεχνιτών καιστη συνέχεια τοπαλάτι του Λούβρου, τους πρίγκιπες, τις μεγάλες κυρίες, τους στρατιώτες και τους άρχοντες - στρατιωτικούς... Μέχρι την τρομερή νύχτα της σφαγής του Αγίου Βαρθολομαίουπουθατη ζήσει από κοντά, καταφέρνοντας όμως να δραπετεύσει.[5]
4. Ιδού ο Πρίγκιπας. 1572-1588: Τα χρόνια περιγράφονται ως «θυελλώδη και ανησυχητικά», Καθολικοί και Ουγενότοι συνεχίζουν τον αλληλοσπαραγμό. Φεύγοντας ξανά από το κάστρο του Περιγκόρ όπου είχε καταφύγει, ο Ουγενότος Πιερντε Σιοράκ επιστρέφει στο Παρίσι όπου γίνεται γιατρός τουΕρρίκου Γ'καιστη συνέχεια έμπιστος μυστικός του πράκτορας. ΟΠιερ ανακαλύπτει, κατά τη διάρκεια επικίνδυνων αποστολών, τους κινδύνους που απειλούν το βασίλειο, τη στιγμή πουο φιλόδοξος Φίλιππος Β' της Ισπανίας συμμαχεί και εξοπλίζει εναντίον του βασιλιά της Γαλλίας τονΕρρίκο δούκα τουΓκιζ, αρχηγό της Καθολικής Ένωσης.[6]
5. Ο Βίαιος Έρωτας.Η σύγκρουση μαίνεται μεταξύ εκείνων που, όπως ο Καθολικός Ερρίκος Γ' επιθυμούν τη συνύπαρξη των δύο Εκκλησιών, και της Καθολικής Ένωσης, που συντηρείται από ισπανικό χρυσάφι καιτο μόνο που ονειρεύεται είναι να κάψει τους αιρετικούς στην πυρά. Μετον θάνατο του Ερρίκου Γ', η Γαλλία βλέπει να ανατέλλει το άστρο του Ουγενότου Ερρίκου της Ναβάρρας, του μελλοντικού Ερρίκου Δ'. ΟΠιερντε Σιοράκ πολεμά στον στρατό τουπριν γίνει ξανά μυστικός πράκτορας για επικίνδυνες αποστολές στο Παρίσι πέφτοντας στα χέρια της Καθολικής Ένωσης. Με φρενήρεις ρυθμούς, παρουσιάζεται η είσοδος του βασιλιά Ερρίκου Δ΄ στην πρωτεύουσα.[7]
6. Η επιλογή της ημέρας.Δεν αρκεί που έχει πάρει την εξουσία: ανοΕρρίκος Δ' θέλει να «ανυψώσει την τύχη της Γαλλίας», πρέπει πρώτα να εδραιώσει τον θρόνο τουκαινα ειρηνεύσει το βασίλειο. ΟΠιερντε Σιοράκ γίνεται εραστής μιας μεγάλης κυρίας της Αυλής καιτου ανατίθενται αποστολές άλλοτε πολεμικές, άλλοτε διπλωματικές, συχνά μυστικές: μεταφορά κεφαλαίων ή έρευνα για δολοπλοκίες των Ιησουιτών... Στη Ρώμη, συμμετέχει στις λεπτές ίντριγκες του Βατικανού γιατην άφεση του βασιλιά. Στην Ισπανία, βλέπει τον ευσεβή Φίλιππο Β'να πεθαίνει το 1598 στο βασιλικό ανάκτορο τουΕσκοριάλ.[8]
7. Η μεταστροφή. 1598. Υπογράφεται τοέδικτο της Νάντης. Ωστόσο, η Γαλλία δεν ειρηνεύεται, η θρησκευτική μισαλλοδοξία ξαναγεννιέται αλλά η βασιλική αυλή διασκεδάζει: γιορτές, γλέντια, τζόγος και έρωτες. Ο γιος τουΠιερντε Σιοράκ, ο Πιέρ-Εμμανυέλ κάνει την εμφάνισή τουστον χορό της δούκισσας τουΓκιζ, ενώ οΕρρίκος Δ', σε διάσταση μετη βασίλισσα, εξαπατημένος από τις ερωμένες τουκαι προδομένος από τους υπουργούς του, ακολουθεί διπλό αγώνα: ενάντια στον φανατικό καθολικισμό και ενάντια στις ηγεμονικές φιλοδοξίες τωνΑψβούργων της Ισπανίας.[9]
8. Ο Ανήλικος Βασιλιάς. 1610.ΟΕρρίκος Δ' δολοφονείται από τον φανατικό καθολικό Ραβαγιάκ. ΟΛουδοβίκος ΙΓ' είναι μόλις 9 ετών καιη μητέρα τουΜαρία των Μεδίκων σκοπεύει να διατηρήσει την εξουσία για όσο το δυνατόν περισσότερο, προς όφελος των Φλωρεντινών Κονσίνι. Ο ιππότης Πιέρ-Εμμανυέλ ντε Σιοράκ, παιδικός φίλος και έμπιστος του βασιλιά, γίνεται μάρτυρας των επτά ετών κατά τα οποία ο ανήλικος βασιλιάς, τον οποίο υπηρετεί με απόλυτη αφοσίωση, θα αναπτύξει κρυφά το δίκτυό του, θα μάθει για τις υποθέσεις του βασιλείου, μέχρι το πραξικόπημα πουθατου δώσει τον θρόνο.[10]
9. Τα τριαντάφυλλα της ζωής. «Α, κύριε!, είμαι βασιλιάς!». Έτσι σχολιάζει νηφάλια το 1617 ο 16χρονος Λουδοβίκος ΙΓ'την εξόντωση τουΚοντσίνο Κοντσίνικαι της συζύγου τουΛεονόρα Ντόρι, παντοδύναμων προστατευόμενων της μητέρας τουΜαρίας των Μεδίκων, την οποία εξορίζει. Ωστόσο, πρέπει ακόμη να δώσει σκληρές μάχες γιανα ενισχύσει την εξουσία του, μπροστά σε κάθε είδους απειλές: ανυπακοή των Μεγάλων αρχόντων, εξέγερση των Ουγενότων, ανικανότητα ή διαφθορά των υπουργών... Γιατον Πιέρ-Εμμανυέλ ντε Σιοράκ, στενό φίλο του βασιλιά, είναι η ώρα της ανταμοιβής: λαμβάνει τον τίτλο του κόμη ντ'Ορμπιέ. Στη συνέχεια ταξιδεύει στα κτήματά τουκαι ανακαλύπτει την αξιολύπητη κατάσταση των αγροτών και εργατών που κατακλύζονται από φόρους, μακριά από τη λαμπρή ζωή της αυλής. Εντω μεταξύ, εμφανίζεται στο προσκήνιο οκαρδινάλιος Ρισελιέ, του οποίου η πολιτική ιδιοφυΐα ανησυχεί ακόμη καιτον ίδιο τον βασιλιά.[11]
10. Το Κρίνο καιη Πορφύρα. Απρίλιος 1624 - Οκτώβριος 1627. Τρία χρόνια με πολλά γεγονότα: είσοδος τουΡισελιέστο Βασιλικό Συμβούλιο, αδιάκοποι πόλεμοι κατά τωνΟυγενότων. Στη βασιλική αυλή οι ίντριγκες πολλαπλασιάζονται: ΗΆννα της Αυστρίας συνωμοτεί μετονΚύριο, τον αδελφό του βασιλιά, εναντίον του συζύγου της. Η εξεγερμένη αριστοκρατία στρέφεται κατά του Ρισελιέ. Οι επαναστάτες τιμωρούνται με εξορίες, φυλακίσεις, αποκεφαλισμούς. Αρχίζει ηπολιορκία της Λα Ροσέλ. Το βασιλικό κράτος επιβάλλεται ενάντια σε όλες τις προβλέψεις, μέσω της συνεννόησης και συνεργασίας που αναπτύχθηκε σταδιακά μεταξύ του νεαρού βασιλιά καιτου υπουργού του Ρισελιέ. Έχοντας γίνει κόμης του Ορμπιέ, ο Πιέρ-Εμμανυέλ ντε Σιοράκ, πράκτορας και έμπιστος του Λουδοβίκου ΙΓ΄, συχνάζει στους πιο διαφορετικούς κύκλους ανάλογα με τις αποστολές του: συναναστρέφεται με αυλικούς, αγρότες, ξενοδόχους, ναύτες, γνωρίζει τόσες ερωτικές περιπέτειες όσες και πολιτικές ίντριγκες, παρουσιάζοντας μια πιστή και ζωντανή αναπαράσταση της εποχής του.[12]
11. Η Δόξα καιοι Κίνδυνοι.Η κατάληψη της Λα Ροσέλ το 1628 από τονΛουδοβίκο ΙΓ'καιτονΡισελιέ είναι ένα σημαντικό γεγονός. Η τελευταία πράξη των συγκρούσεων μεταξύ Καθολικών και Ουγενότων, σηματοδοτεί το τέλος των αγγλικών επεμβάσεων στη Γαλλία. Εσωτερικά, ενισχύει το κράτος, κύρια φιλοδοξία του καρδινάλιου-υπουργού. Ο κόμης ντ'Ορμπιέ (ο αφηγητής Πιέρ-Εμμανυέλ ντε Σιοράκ, φίλος του βασιλιά από την παιδική του ηλικία στον οποίο ο βασιλιάς απονέμει καιτον τίτλο του δούκα) αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο αυτή την πολιορκία που διαρκεί ένα χρόνο, της οποίας βασικό στοιχείο είναι το τεράστιο ανάχωμα που κλείνοντας τον κόλπο, απαγορεύει κάθε βοήθεια στην πόλη. Στα μεσοδιαστήματα των λεπτών και επικίνδυνων αποστολών του - μία τον φέρνει μέσα στην πολιορκημένη πόλη - ο πιστός υπηρέτης του βασιλιά δεν ξεχνά τις ερωτικές του περιπέτειες που αφηγείται μετη συνηθισμένη του αισιοδοξία.[13]
12. Συνωμοσίες και Καβάλα. Μετά την τρομερή πολιορκία της Λα Ροσέλ, ο Λουδοβίκος ΙΓ' καιο Ρισελιέ ελπίζουν ότι έχουν τελειώσει μετην εξέγερση των Προτεσταντών και ότι έχουν αποκαταστήσει την ειρήνη στο βασίλειο. Όσο γιατον αφηγητή δούκα ντ'Ορμπιέ, λαχταράει ακόμη περισσότερο να ξεκουραστεί καθώς έχει μόλις παντρευτεί. Ωστόσο, τα τρία χρόνια που ακολουθούν περιλαμβάνουν τους μεγαλύτερους κινδύνους: οι δραστηριότητες των Αψβούργων στην ιταλική χερσόνησο, οι ταραχές στις πόλεις της νότιας Γαλλίας, οι συνωμοσίες των Μεγάλων αρχόντων του βασιλείου, μετην ενθάρρυνση του αδελφού του βασιλιά δούκα της ΟρλεάνηςΓκαστόν, εναντίον παντοδύναμου καρδινάλιου... Ακόμη χειρότερα: η ίδια η βασίλισσα-μητέρα Μαρία των Μεδίκων συνωμοτεί εναντίον τουγιου της.[14]
13. Το ξίφος καιοι έρωτες.Οι εξεγέρσεις κατά τουΛουδοβίκου ΙΓ'καιτουΡισελιέ πολλαπλασιάζονται, υποστηριζόμενες κρυφά από τον αδελφό του βασιλιά Γκαστόνκαιτην ίδια τη βασίλισσα Άννα της Αυστρίας. Το 1631, ο στρατάρχης ντε Μαριγιάκ καιο δούκας Ερρίκος Β΄ του Μονμορανσύ συμμετέχουν σε νέα συνομωσία, συλλαμβάνονται και εκτελούνται τον επόμενο χρόνο. Τριάντα χρόνια αργότερα, στις 9 Μαρτίου 1661, ο πρωθυπουργός καρδινάλιος Μαζαρέν πεθαίνει στοκάστρο της Βενσέν. Την επόμενη μέρα, οΛουδοβίκος ΙΔ', 23 ετών, συγκεντρώνει τους πρίγκιπες, τους δούκες και τους υπουργούς του, γιανα τους ανακοινώσει ότι από εδώ και πέρα θα κυβερνά ο ίδιος τη Γαλλία. Μεταξύ αυτών των δύο ημερομηνιών μεσολαβούν πολλά συνταρακτικά γεγονότα - η σύγκρουση μετην Ισπανία, η προδοσία τουμαρκήσιου Σεν-Μαρ, η εξέγερση της Σφενδόνης - τα οποία διηγείται ο ήρωας και αφηγητής δούκας ντ'Ορμπιέ.[15]
Το πρώτο μυθιστόρημα, Τύχη της Γαλλίας, εκδόθηκε το 1977 όταν οΡομπέρ Μερλ ήταν σχεδόν 70 ετών καιτο τελευταίο κυκλοφόρησε το 2003 όταν ήταν 95 ετών. ΟΜερλ έγραψε τον πρώτο τόμο χωρίς να σχεδιάζει τη συνέχεια, αλλά συνέχισε τη σειρά καθώς «οι αναγνώστες απαιτούσαν τη συνέχεια». Ο συγγραφέας πέθανε το 2004.
Ο συγγραφέας ήθελε να προσεγγίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη γλώσσα που μιλούσαν την εποχή που εξελίσσονταν οι περιπέτειες, το κατάφερε βασισμένος ιδιαίτερα σταΗμερολόγιατουΠιέρ ντεΛ'Ετουάλκαιμε σημαντική προσωπική έρευνα. Ένα γλωσσάρι στο τέλος κάθε τόμου υποδεικνύει τη μετάφραση ορισμένων όρων.
Ο Ρομπέρ Μερλ έδωσε μεγάλη σημασία στην ιστορική ακρίβεια των ιστοριών του. Δεν ήθελε τα μυθιστορήματά τουνα συνδέονται με αυτά τουΑλέξανδρου Δουμά ή τουΒίκτωρα Ουγκώ, για παράδειγμα, των οποίων τα έργα εκτιμούσε μεν αλλά δεν είχαν, σύμφωνα μετον ίδιο, καμία ιστορική αξία. Ένιωθε πιο κοντά στονΓκυστάβ Φλωμπέρ, συγγραφέα τουΣαλαμπό.
Ο Ρομπέρ Μερλδεν συμπαθούσε την εποχή τουΛουδοβίκου ΙΔ'και είχε ανακοινώσει ότι δενθα έγραφε ιστορίες που διαδραματίζονταν υπό τη βασιλεία του. Κατά σύμπτωση, ο τελευταίος τόμος τελειώνει το 1661, τη χρονιά του θανάτου τουκαρδινάλιου Μαζαρέν, όταν ο βασιλιάς, σε ηλικία 23 ετών, πρόκειται να αρχίσει την προσωπική του βασιλεία. Ο συγγραφέας πέθανε λίγο μετά τη δημοσίευση του τελευταίου έργου.
Χαρακτηριστική είναι η εξέλιξη του έργου από τη σκοπιά του αφηγητή. Στον πρώτο τόμο, το σκηνικό είναι η αγροτική ζωή, οι κοινωνιολογικές παρατηρήσεις είναι πολλές, συχνά περιγράφεται η ζωή των χαμηλότερων τάξεων καιοΠροτεσταντισμός παρουσιάζεται υπό πολύ ευνοϊκό πρίσμα. Οι επόμενοι δύο τόμοι διαδραματίζονται σε αστικό περιβάλλον (στοΜονπελιέκαι μετά στοΠαρίσι). Κεντρικός χαρακτήρας είναι οΠιερ, οι περιγραφές της καθημερινότητας είναι πάντα πολλές. Στη συνέχεια, οΠιερ φτάνει στους υψηλότερους κύκλους, και συναναστρέφεται τους ισχυρούς. Το μυθιστόρημα γίνεται έτσι μια ευκαιρία να αναφερθούν σημαντικά ιστορικά γεγονότα, να απεικονιστούν γνωστοί χαρακτήρες. Η καθημερινή ζωή των Γάλλων στα τέλη του 16ου αιώνα δεν αναφέρεται πλέον. ΟΚαθολικισμός αναφέρεται συχνότερα από τον Προτεσταντισμό και από μια αρκετά ουδέτερη οπτική γωνία. Από τον έβδομο τόμο, όπου ο κύριος χαρακτήρας είναι ο γιος Πιέρ-Εμμανυέλ, το σκηνικό είναι η ζωή της βασιλικής αυλής καιτο θρησκευτικό ζήτημα εξαφανίζεται σταδιακά. Για αυτόν, που είναι καιο αφηγητής, είναι φυσικό να είναι Καθολικός.
