ΗΦρανσουάζ, Μαρκησία του Μαιντενόν (γαλλ. Françoise, Marquise de Maintenon, 27 Νοεμβρίου1635 - 15 Απριλίου1719) ήταν η δεύτερη σύζυγος τουΛουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας. Ο γάμος της μετον Βασιλιά ποτέ δεν ανακοινώθηκε ή έγινε δεκτός, ανκαι είχε μεγάλη επιρροή στο βασίλειο. Ίδρυσε το 1684 το Βασιλικό Σπίτι του Αγίου Λουδοβίκου, ένα σχολείο για κορίτσια από φτωχότερες ευγενείς οικογένειες.
Η Φρανσουάζ ντ'Ωμπινιέ γεννήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1635 στοΝιόρστηδυτική Γαλλία. [8] Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι είναι πιθανόν να γεννήθηκε μέσα ή λίγο έξω από τη φυλακή της πόλης επειδή ο πατέρας της, Κονστάν ντ'Ωμπινιέ, γιος τουΠροτεστάντηΑγκριππά ντ'Ωμπινιέ, φυλακίστηκε εκεί για συνωμοσία εναντίον τουΚαρδινάλιου Ρισελιέ. Η μητέρα της, Ζανντε Καρντιγιάκ, ήταν η κόρη του δεσμοφύλακα του Κονστάν. [9]ΗΖαν βάφτισε το παιδί τους στηνΚαθολική θρησκεία.
Το 1639 ο πατέρας της απελευθερώθηκε από τη φυλακή και πήγε μαζί μετην οικογένειά τουστηΜαρτινίκα στις Δυτικές Ινδίες. ΗΖαν ήταν αυστηρή μητέρα, η οποία επέτρεπε στα παιδιά της λίγες ελευθερίες και τους έδωσε Προτεσταντική εκπαίδευση, παρά το Καθολικό τους δόγμα. Ο Κονστάν επέστρεψε στη Γαλλία, αφήνοντας στη Μαρτινίκα τη γυναίκα καιτα παιδιά του. ΗΖαν προσπαθούσε για πάντα να είναι «μητέρα και πατέρας» στα παιδιά της και τελικά επέστρεψε πίσω στη Γαλλία ακολουθώντας τον σύζυγό της το 1647. [10]
Λίγους μήνες μετά την επιστροφή τους στη Γαλλία, ο πατέρας αρρώστησε καιη Φρανσουάζ επέστρεψε στη φροντίδα της αγαπημένης θείας της, Κυρίας ντε Βιλέτ, της αδελφής του πατέρα της. Το σπίτι της ήταν μια ευχάριστη ανάμνηση γιατη Φρανσουάζ, η οποία είχε μείνει μετη θεία καιτον θείο της πριν φύγει γιατη Μαρτινίκα. Οι θείοι της ήταν πλούσιοι και φρόντισαν καλά το παιδί, αλλά ήταν ένθερμοι Προτεστάντες καιτην ανέθρεφαν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους. Όταν αυτό έγινε γνωστό στην οικογένειά της, δόθηκε εντολή ότι η Φρανσουάζ έπρεπε να συνεχίσει την εκπαίδευσή της σεμοναστήρι.[11]
Η νεαρή κοπέλα δεν συμπάθησε τη ζωή του μοναστηριού, αλλά αγάπησε μία από τις μοναχές εκεί, την αδελφή Σελέστ, η οποία έπεισε τη Φρανσουάζ να πάρει την πρώτη της Κοινωνία. «Την αγάπησα περισσότερο από ότι θα μπορούσα ναπω, ήθελα να θυσιάσω τον εαυτό μουγιατην υπηρεσία της.»[12]
Η νονά της την έφερε στοΠαρίσι, όπου η Φρανσουάζ συνάντησε τον επιτυχημένο ποιητήκαιμυθιστοριογράφοΠωλ Σκαρρόν, ο οποίος ήταν 25 έτη μεγαλύτερος από αυτήν, και άρχισε να αλληλογραφεί μαζί του. Παρόλο πουο συγγραφέας υπέφερε από οξεία και παθολογική ρευματοειδή αρθρίτιδα, η Φρανσουάζ δέχτηκε την πρότασή τουσε γάμο και παντρεύτηκαν το 1652.[13]Ο γάμος της, της επέτρεψε να αποκτήσει πρόσβαση στα υψηλότερα επίπεδα της κοινωνίας των Παρισίων, κάτι που διαφορετικά θα ήταν αδύνατο για ένα φτωχό κορίτσι. Για εννέα χρόνια, ήταν σύζυγος και νοσοκόμα του Σκαρρόν και προστάτιδά στον κοινωνικό του κύκλο, ενώ εκείνος της έδωσε ευκαιρία για μόρφωση και εργασία ως δασκάλα.[14]
Φρανσουάζ του Μαιντενόν. Χαρακτικότου Νικολά ντε Λαρμεσσέν (από το πρωτότυπο τουΠιέρ Μινιάρ).
Μετά τον θάνατο του Σκαρρόν το 1660, ηΆννα της Αυστρίας συνέχισε τη σύνταξή τουστη χήρα του, αυξάνοντας ακόμη καισε 2.000 λίρες ετησίως, επιτρέποντάς της έτσι να παραμείνει στη λογοτεχνική κοινωνία. Μετά τον θάνατο της Άννας το 1666, οΛουδοβίκος ΙΔ΄ ανέστειλε τη σύνταξη. Για άλλη μια φορά σε δύσκολες περιστάσεις, η κυρία Σκαρρόν σχεδίαζε να εγκαταλείψει το Παρίσι γιατηΛισαβόνα ως κυρία επί των τιμώνστη νέα βασίλισσα της Πορτογαλίας, Μαρία Φραγκίσκη της Σαβοΐας. Πριν ξεκινήσει, όμως, συναντήθηκε μετηΦρανσουάζ Ατεναΐς, Κυρία ντε Μοντεσπάν, η οποία ήταν ήδη κρυφά η ερωμένη του Βασιλιά. Η Κυρία ντε Μοντεσπάν πληροφόρησε την κυρία Σκαρρόν ότι ο Βασιλιάς είχε αποκαταστήσει τη σύνταξή της, γεγονός που επέτρεψε στη Φρανσουάζ να παραμείνει στο Παρίσι.
Το 1669, γεννήθηκε η Λουίζ Φρανσουάζ, το πρώτο παιδί της Κυρία ντε Μοντεσπάν από τον Λουδοβίκο, το οποίο δόθηκε στην επίβλεψη της κυρίας Σκαρρόν και της προσφέρθηκε ένα μεγάλο εισόδημα και προσωπικό των υπηρετών. Η Φρανσουάζ φρόντισε να κρατήσει το σπίτι που της δώθηκε στην οδό Βωζιράρ καλά φυλασσόμενο και διακριτικό και λειτουργούσε ως γραμματέας και γκουβερνάντα του μωρού.[15]Η φροντίδα της γιατον νεογέννητο Λουδοβίκο Αύγουστο, Δούκα τουΜαιν, την έφερε για πρώτη φορά στην προσοχή του Λουδοβίκου ΙΔ΄, ανκαι αρχικά τον απώθησε η αυστηρή θρησκευτική της κλίση. Όταν ο Λουδοβίκος Αύγουστος καιτα αδέλφια του νομιμοποιήθηκαν στις 20 Δεκεμβρίου 1673, αυτή εγκαταστάθηκε στοΚάστρο τουΣαιν-Ζερμαίν-αν-Λαικαι έγινε η βασιλική γκουβερνάντα.[16]Έτσι έτσι ήταν μία από τους πολύ λίγους ανθρώπους που είχαν τη δυνατότητα να μιλάνε μετον Βασιλιά ως ισότιμοι, χωρίς να υποκλίνονται.[17]ΗΚυρία ντε Σεβινιέ παρατήρησε ότι ο Λουδοβίκος φαίνονταν γοητευμένος έχοντας κάποιον πουνατου μιλάει με αυτόν τον τρόπο.[18]
Αναγνωρίζοντας το έργο της, ο Βασιλιάς την αντάμειψε με 200.000 λίρες μετα οποία αυτή αγόρασε ένα ακίνητο στο Μαιντενόν, κοντά στο Παρίσι, το 1674.[19] Σύμφωνα με τις πηγές, ο Βασιλιάς αρχικά αντιπαθούσε την κυρία Σκαρρόν, αλλά καθώς κουράστηκε από την κακή ιδιοσυγκρασία της Κυρία ντε Μοντεσπάν, άρχισε να βρίσκει την αντίζηλό της ολοένα καιπιο συμπαθητική. Το 1675 ο Βασιλιάς της έδωσε τον τίτλο της Μαρκησίαςτου Μαιντενόν από το όνομα της περιουσίας της,[20] γεγονός που έκανε τη Κυρία ντε Μοντεσπάν να ζηλέψει.
«Η Κυρία ντε Μαιντενόν ξέρει να αγαπάει, θα ήταν πολύ ευχάριστη η αγάπη της», δήλωσε ο Βασιλιάς. Μάλλον της ζήτησε να γίνει ερωμένη τουτην εποχή εκείνη. Ανκαι αργότερα ισχυρίστηκε ότι δεν δέχτηκε την πρότασή του, [21] μερικοί ιστορικοί αμφιβάλλουν ότι τόλμησε να αρνηθεί τον Βασιλιά σεμια εποχή πουη θέση της παρέμενε πολύ επισφαλής. Στα τέλη της δεκαετίας του 1670, ο Βασιλιάς περνούσε μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου του μαζί της, συζητώντας μαζί της γιατηνπολιτική, τηθρησκείακαιτηνοικονομία.
Το 1680 η Κυρία ντε Μοντεσπάν εγκατέλειψε τη βασιλική αυλή. Η Φρανσουάζ αποδείχθηκε καλή επιρροή στον Βασιλιά. Η σύζυγός του, Μαρία Θηρεσία της Ισπανίας, η οποία για χρόνια είχε υποστεί σκληρή μεταχείριση από την Κυρία ντε Μοντεσπάν, δήλωσε ανοιχτά ότι ποτέ δεν είχε αντιμετωπιστεί τόσο καλά όπως από τη Φρανσουάζ.
Το 1883 η βασίλισσα Μαρία Θηρεσία πέθανε. Λίγους μήνες μετά (Οκτώβριος 1683 ή Ιανουάριος 1684), η Φρανσουάζ παντρεύτηκε τον Βασιλιά σεμια ιδιωτική τελετή από τον Αρχιεπίσκοπο του Παρισιού. Λόγω της ανισότητας της κοινωνικής τους θέσης, ο γάμος ήταν μοργανατικός, πράγμα που σημαίνει ότι η κυρία ντε Μαιντενόν δεν αναγνωρίστηκε ανοιχτά ως σύζυγος του Βασιλιά καιδεν έγινε βασίλισσα. Δεν υπάρχει επίσημη τεκμηρίωση του γάμου, αλλά το γεγονός ότι έγινε, είναι ωστόσο αποδεκτό από τους ιστορικούς. Οι βιογράφοι χρονολόγησαν τον γάμο στις 9 Οκτωβρίου του 1683[22] ή τον Ιανουάριο του 1684.[23]
Η Κυρία ντε Μοντεσπάν, που είχε προηγηθεί της Φρανσουάζ ως ερωμένη του Βασιλιά, στα απομνημονεύματά της έγραψε τα εξής σχετικά μετον γάμο:
«Την επόμενη εβδομάδα, η Κυρία ντε Μαιντενόν... συμφώνησε μετη βούληση του Βασιλιά. Παντρεύτηκαν στο παρεκκλήσι τωνΒερσαλλιών. Ο Αρχιεπίσκοπος του Παρισιού, βοηθούμενος από τον Επίσκοπο της Σαρτρκαιτον Βασιλικό Εξομολογητή Λα Σαίζ, είχε την τιμή να ευλογήσει αυτόν τον γάμο καινα παρουσιάσει τα δαχτυλίδια. Μετά την τελετή, η οποία έλαβε χώρα νωρίς, .... τα ίδια πρόσωπα, με άμαξες, πήγαν στη συνέχεια στο Μαιντενόν, όπου γιορτάστηκε η μεγάλη τελετή, η λειτουργία και όλα όσα συμβαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Κατά την επιστροφή της, η Μαρκησία ντε Μαιντενόν εγκαταστάθηκε σε ένα εξαιρετικά πολυτελές διαμέρισμα, το οποίο ήταν προσεκτικά διαρρυθμισμένο και επιπλωμένο γι' αυτήν. Οι άνθρωποί της συνέχισαν να φοράνε τη λιβρέα της, αλλά σχεδόν ποτέ δεν έφευγε, εκτός μετη μεγάλη άμαξα του Βασιλιά, όπου την είδαμε στη θέση που παλαιότερα καταλάμβανε η Βασίλισσα. Της δόθηκε επίσης ο τίτλος της Μεγαλειότητας καιο Βασιλιάς, όταν έπρεπε να μιλήσει γι' αυτήν, χρησιμοποιούσε μόνο τη λέξη ''Κυρία'', χωρίς να προσθέτει ''Μαιντενόν''»[24].
Η Mαντάμ ντε Μαιντενόν και ένας από τους βασιλόπαιδες υπό την επίβλεψή της.
Οι ιστορικοί συχνά παρατήρησαν την πολιτική επιρροή της Μαρκησίας ντε Μαιντενόν, η οποία ήταν σημαντική. Θεωρήθηκε ως το δεύτερο ισχυρότερο πρόσωπο μετά από τον Βασιλιά, και θεωρούταν ισοδύναμη με έναν πρωθυπουργό μετά το 1700.[25] Χωρίς επίσημη θέση ως βασίλισσα, προσεγγίστηκε ευκολότερα από εκείνους που επιθυμούσαν να έχουν επιρροή στον Βασιλιά[26]. Ωστόσο, η κρίση της δεν ήταν αλάνθαστη και αναμφισβήτητα έκανε λάθη. Η Φρανσουάζ ντε Μαιντενόν χρησιμοποίησε την εξουσία της για προσωπικούς της λόγους, για παράδειγμα στην επίτευξη προαγωγών αξιωματικών, καθώς καιτη συχνή βοήθεια που προσέφερε στον αδελφό της, Σαρλ.
Έντονα θρησκευόμενη, είχε ισχυρή επιρροή στον σύζυγό της, [27]ο οποίος έπαψε πλέον να διατηρεί ερωμένες και απαγόρευσε τις όπερεςκαιπαραστάσεις κωμωδίας κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής.[28] Κατηγορήθηκε ότι ευθύνεται γιατηνανάκληση του Διατάγματος της Νάντηςκαιγια τις διώξεις τωνΟυγενότων, αλλά πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι ήταν αντίθετη στις σκληρότητες, ανκαι ευχαριστημένη μετα αποτελέσματα. Το 1692, οΠάπας Ιννοκέντιος ΙΒ΄ της παραχώρησε το δικαίωμα επίσκεψης σε όλα τα μοναστήρια της Γαλλίας. Στα τελευταία χρόνια της ζωής της, ενθάρρυνε τον σύζυγό της να προωθήσει τα παιδιά του από τη Κυρία ντε Μοντεσπάν σε υψηλές θέσεις του βασιλείου.
ΣτοΣαιντ-Συρ, ένα χωριό 5 χιλιομέτρων δυτικά των Βερσαλλιών, ίδρυσε το Βασιλικό Σπίτι του Αγίου Λουδοβίκου, σχολείο για φτωχά κορίτσια ευγενών οικογενειών.[29] Θεωρήθηκε γεννημένη δασκάλα και είχε φιλική, μητρική επιρροή στις μαθήτριές της, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν καιηΜαρία Αδελαΐδα της Σαβοΐας. Το σχολείο της θεωρείται ότι επηρέασε σημαντικά την Εταιρείας Επαναστατικών Δημοκρατικών Γυναικών, της πρώτης ομάδας που διεκδίκησε πολιτικά δικαιώματα των γυναικών, που ιδρύθηκε το 1793. Στα τελευταία χρόνια της ζωής της, η Κυρία ντε Μαιντενόν ενθάρρυνε τον Βασιλιά να προωθήσει τα παιδιά του από τον Μαρκησία ντε Μοντεσπάν σε υψηλές θέσεις του βασιλείου. Μετά τον θάνατο του συζύγου της το 1715, αποσύρθηκε στοΣαιντ-Συρ. ΟΔούκας της Ορλεάνης, ως αντιβασιλέας, την τίμησε με σύνταξη 48.000 λιβρών.
ΣτοΣαιντ-Συρ συνέχισε να δέχεται επισκέπτες, μεταξύ των οποίων τονΠέτρο Α΄ της Ρωσίας, ο οποίος κάθισε σεμια καρέκλα στην άκρη του κρεβατιού της. Τη ρώτησε ποια ήταν η ασθένειά της καιτου απάντησε: «Γεράματα». Όταν ρώτησε τιτον έφερε στο δωμάτιό της, ο άντρας απάντησε: «Ήρθα ναδω ό,τι σημαντικό περιέχει η Γαλλία». Εκείνη χαμογέλασε. Τότε ο επισκέπτης, άφησε το δωμάτιο. Αργότερα, είπε στους βοηθούς του ότι η κυρία είχε προσφέρει μεγάλη υπηρεσία στον Βασιλιά καιστο έθνος[30].
Η Φρανσουάζ ντε Μαιντενόν πέθανε στις 15 Απριλίου 1719 σε ηλικία 83 ετών και ενταφιάστηκε στοΣαιντ-Συρ. Κληροδότησε την περιουσία της στο Μαιντενόν στην ανιψιά της, Φρανσουάζ Σαρλότ ντ'Ωμπινιέ, σύζυγο του Δούκα ντε Νοάιγ, μοναχοκόρη του αδελφού της.
Bryant, Mark (2004). «Partner, Matriarch, and Minister: Mme de Maintenon of France, Clandestine Consort, 1680-1715». Στο: Campbell Orr, Clarissa, επιμ. Queenship in Europe 1660-1815: The Role of the Consort. Cambridge University Press, σσ. 77–106. ISBN0-521-81422-7.
Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Maintenon, Françoise d'Aubigné, Marquise de Maintenon» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press
.jpg)
Σχετικά πολυμέσα
. New York: Harper Collins. ISBN 0-06-058543-9.
