Γράφεται και αναπτύσσεται συνεργατικά από εθελοντές μετο λογισμικό wiki, κάτι που σημαίνει ότι λήμματα μπορεί να προστεθούν ή να αλλάξουν από τον καθένα. Το έργο ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου2001 ως συμπλήρωμα στη γραμμένη από ειδήμονες Nupedia, με ιδρυτή τονΤζίμι Γουέιλςκαι λειτουργεί τώρα από τομη κερδοσκοπικόΊδρυμα Wikimedia (Wikimedia Foundation). ΗΑγγλική Βικιπαίδεια περιλαμβάνει πάνω από 6.565.000 λήμματα καιη Ελληνική πάνω από 214.000 λήμματα.
Η Βικιπαίδεια έχει αυξηθεί σταθερά σε δημοτικότητα και έχουν γεννηθεί διάφορα αδελφά προγράμματα, όπως τοΒικιλεξικό (Wiktionary), ταΒικιβιβλία (Wikibooks), ταΒικινέα (Wikinews), ταΒικιταξίδια (Wikivoyage), Βικιεπιστήμιοκλπ.
Λήμματα της Βικιπαίδειας αναφέρονται τακτικά από ταΜέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ή αλλιώς M.M.E.) καιτονακαδημαϊκό κόσμο, πουτην εγκωμιάζουν γιατη δωρεάν διανομή και έκδοσή της καθώς καιγιατο ευρύ φάσμα που καλύπτει. Οι συντάκτες ενθαρρύνονται να τηρούν μια πολιτική "ουδετερότητας", κάτω από την οποία οι διάφορες απόψεις συγκεντρώνονται, χωρίς να γίνεται προσπάθεια να καθοριστεί μιααντικειμενική αλήθεια.
Εξαιτίας της ανοικτής φύσης της, οβανδαλισμόςκαιη ανακρίβεια είναι μόνιμα προβλήματα. Το κύρος της Βικιπαίδειας ως πηγής αναφοράς (π.χ. βιβλιογραφία) είναι αμφισβητούμενο. Έχει επικριθεί επίσης γιατη συστηματική τάση προτίμησης της δημοφιλούς άποψης παρά της αξιόπιστης, καθώς καιμια σχετική έλλειψη υπευθυνότητας και δικαιοδοσίας σε σύγκριση με τις παραδοσιακές εγκυκλοπαίδειες.
Σήμερα λειτουργούν Βικιπαίδειες σε 314 γλώσσες, ενώ άλλες 11 γλωσσικές εκδόσεις έχουν κλείσει λόγω έλλειψης δραστηριότητας. Κάθε χρόνο δημιουργούνται νέες γλωσσικές εκδόσεις της Βικιπαίδειας, οι οποίες αναπτύσσονται στον Επωαστήρα του Wikimedia (Wikimedia Incubator), ένα εγχείρημα για υπό ανάπτυξη γλωσσικές εκδόσεις της Βικιπαίδειας καιτων αδελφών εγχειρημάτων της.
Γενικά
Η πολύγλωσση πύλη της Βικιπαίδειας στη διεύθυνση http://wikipedia.org. Εδώ φαίνονται οι μεγαλύτερες γλωσσικές εκδόσεις του έργου.Ένας από τους κεντρικούς διακομιστές του ιδρύματος Wikipedia στηΦλόριντατωνΗ.Π.Α.
Το σύνθημα της Βικιπαίδειας είναι "η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια που καθένας μπορεί να επιμεληθεί", και περιγράφεται από τον ιδρυτή της Τζίμι Γουέιλς ως "προσπάθεια να δημιουργηθεί καινα διανεμηθεί μια ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια της υψηλότερης δυνατής ποιότητας σε κάθε μεμονωμένο πρόσωπο στον πλανήτη, στη γλώσσα του". Η Βικιπαίδεια αναπτύσσεται στον ιστοχώρο, που χρησιμοποιεί έναν τύπο λογισμικού που ονομάζεται "wiki". Ο Γουέιλς υποστηρίζει, ότι η Βικιπαίδεια πρέπει να επιτύχει μία "ίση ή και καλύτερη" ποιότητα σε σχέση μετηνΜπριτάννικακαινα εκτυπωθεί.
Κύρια χαρακτηριστικά
Υπάρχουν τρία κύρια χαρακτηριστικά του σχεδίου της Βικιπαίδειας, τα οποία σε συνδυασμό ορίζουν τον ιστό τουστοΔιαδίκτυο (World Wide Web) καιτο κάνουν μοναδικό:
Πρώτο και σπουδαιότερο, το σχέδιο της Βικιπαίδειας είναι ενσυνείδητα μία εγκυκλοπαίδεια. Αυτό σημαίνει ότι καλύπτει την ανθρώπινη γνώση σε βάθος και εύρος, δεν είναι λεξικό, διαδικτυακός τόπος συζήτησης ή άλλο παρεμφερές.
Το σχέδιο της Βικιπαίδειας είναι επίσης, ουσιωδώς και ενσυνείδητα, ένα wiki, το οποίο επιτρέπει στο κοινό τη συγγραφή και διόρθωση οποιασδήποτε σελίδας. Η Βικιπαίδεια είναι η πρώτη σοβαρή γενική εγκυκλοπαίδεια που φτιάχτηκε μετη χρήση του συστήματος wiki. Μολονότι η Βικιπαίδεια έχει μεταβληθεί αρκετά σε σχέση μετην αρχική ιδέα που περιβάλλει ταWikiWikiWebs έτσι, ώστε να δημιουργηθεί μία εγκυκλοπαίδεια, συνεχίζει να διατηρεί την ιδέα της από κοινού διαχείρισης και δημιουργίας που συναντάται σ' αυτά.
Επίσης ουσιώδες, γιατο σχέδιο της Βικιπαίδειας καιτην επιτυχία του, είναι το γεγονός ότι είναι ανοιχτού περιεχομένου. Στα ανοιχτού περιεχομένου κείμενα και μέσα δίδεται η άδεια των πνευματικών δικαιωμάτων στο ευρύ κοινό, επιτρέποντας στον καθένα να αναδιανέμει καινα αλλάζει το περιεχόμενο χωρίς χρέωση καιμετην εγγύηση ότι κανένας δεθα απαγορεύσει το δικαίωμα εισόδου σε τροποποιημένες εκδόσεις του περιεχομένου. Οι συμμετέχοντες, καταλαβαίνοντας ότι η προσπάθειά τους θα διανέμεται ελεύθερα και δωρεάν, αποκτούν το κύριο κίνητρο γιανα συμμετάσχουν. Η Βικιπαίδεια χρησιμοποιεί την άδεια GFDL περί πνευματικών δικαιωμάτων [1].
Η Βικιπαίδεια, όπως καιηNupedia (άλλο ένα σχέδιο ελεύθερης και δωρεάν εγκυκλοπαίδειας), υποστηρίζεται από τον υπέρμαχο του ελεύθερου και δωρεάν λογισμικού Ρίτσαρντ ΣτόλλμανκαιτοΊδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού. Ο Στόλλμαν είναι ένας από τους ανθρώπους που μίλησε γιατη χρησιμότητα μιας "ελεύθερης και δωρεάν οικουμενικής εγκυκλοπαίδειας" πριν από την ίδρυση των Wikipedia και Nupedia. Δείτε το δοκίμιό τουστην ηλεκτρονική διεύθυνση: The Free Universal Encyclopedia and Learning Resource.
Πολιτική
Οι συμμετέχοντες στη Βικιπαίδεια, από κοινού, ακολουθούν και επιβάλλουν ορισμένους βασικούς κανόνες που είναι απαραίτητοι γιατη διατήρηση της ομαλής και δημιουργικής λειτουργίας του σχεδίου Wikipedia. Οι ακόλουθοι είναι μερικοί από αυτούς τους κανόνες [2].
Πρώτος, εξαιτίας του τεράστιου αριθμού των συμμετεχόντων όλων τωνιδεολογιώνκαι εθνικοτήτων, η Βικιπαίδεια είναι αφοσιωμένη στονα εκθέτει τα λήμματά της όσο πιο αμερόληπτα γίνεται. Ο σκοπός δεν είναι να εκτεθούν τα λήμματα από μία "αντικειμενική" οπτική γωνία—αυτή είναι μια κοινή παρανόηση του κανόνα—αλλά η δίκαιη και αμερόληπτη παρουσίαση όλων των απόψεων επί ενός θέματος [3].
Αδελφικά εγχειρήματα
Σήμα τουμη κερδοσκοπικού ιδρύματος Wikimedia
Η Βικιπαίδεια έχει, ελεύθερου περιεχομένου, αδελφικά εγχειρήματα που εκπληρώνουν μη-εγκυκλοπαιδικούς ρόλους. Αυτά περιλαμβάνουν: τοΒικιλεξικό, ένα πρόγραμμα λεξικού ελεύθερης πρόσβασης, ταΒικιβιβλία, ένα πρόγραμμα μεβιβλίακαι εγχειρίδια ελεύθερης πρόσβασης, τηΒικιθήκη, μιαβιβλιοθήκη ελεύθερης πρόσβασης, ταΒικιφθέγματα, συλλογή αποφθεγμάτων, καιταΒικινέα, μια πηγή ειδήσεων ελεύθερης πρόσβασης. ΤαΚοινά (Wikimedia Commons) είναι μια κοινή αποθήκη μέσων η οποία όπως καιταΒικιδεδομένα (βάση δεδομένων κεντρικής πρόσβασης και διαχείρισης δομημένων δεδομένων όπως διαγλωσσικές αναφορές και στατιστικές πληροφορίες) εξυπηρετούν όλα τα αδελφικά εγχειρήματα (συμπεριλαμβανομένης και της Βικιπαίδειας). Η Βικιπαίδεια καιτα αδελφικά της εγχειρήματα διοικούνται από τοΊδρυμα Wikimedia.
Τολογότυπο της Βικιπαίδειας είναι μια ημιτελής σφαίρα κατασκευασμένη από κομμάτια παζλ (μερικά κομμάτια από την κορυφή απουσιάζουν) μεγλύφους από πολλά και διαφορετικά συστήματα γραφής. Στην ελληνόφωνη έκδοση της Βικιπαίδειας, κάτω από τη σφαίρα αναγράφεται το λεκτικό σήμα «Βικιπαίδεια» και από κάτω το κείμενο «Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια», σε γραμματοσειρά Linux Libertine[1][2].