Olio

Olioa janariak prestatzeko erabiltzen den oinarrizko osagai bat da (ikus sukaldeko olioa), baina orokorrean edozein substantzia koipetsu, likatsu eta suharbera izan daiteke olioa, giro-tenperaturan likidoa, uretan disolbaezina eta disolbatzaile organikoetan disolbagarria. Adiera zabalago horren barruan sartzen dira automobilen motor-olioa, makinak eta motorrrak lubrifikatzeko olioak, baita petrolioa bera ere.

Izena latinezko oleum hitzetik eratorria da.

Sukaldeko olioa zenbait landare edo animaliarengandik lortzen da, beste olioak mineraletatik edo sintetikoki lortzen dira.^[1] Horrelako gaiak Industrian erabiltzen denean joera handiagoa dago olio baino koipe hitza erabiltzeko, baina salbuespenak ere badira, motor-olio esaterako.^[2]^[3]

Motak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sukaldeko olioa. Landare- eta animalia-jatorriko olioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Janariak prestatzeko erabiltzen den sukaldeko olioak dira, Euskal Herrian gehienetan oliba-olioa eta ekilore-olioa erabiltzen dira, baina badira beste landare olio batzuk: argan, arto, errizino, intxaur, kakahuete, koko, koltza, kotoi, linazi, palma, palmiste eta soja olioak dira. Kakao gurina giro-tenperaturan solidoa da. Animalia olio eta koipeei dagokienez, aipagarrienak bakailao gibel-olioa, lumera (balea-olioa) eta txerri-gantza dira.

Landare eta animaliek beren prozesu metabolikoetan sintetizatutakoak dira.

Olio mineralak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olio mineralak harrikatzetik, petroliotik eta zenbait eskisto bituminosotatik destilazioz lortutako hidrokarburo nahasturak dira. Batez ere, makinak eta motorrrak lubrifikatzeko erabiltzen dira, eta baita kosmetikogintzan ere.

Olio sintetikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olio sintetikoak sintesi bidez lortutako lubrifikatzaileak dira. Olio mineralek baino propietate mekaniko eta kimiko hobeak dituztenez, motor-olio gisa erabiltzen dira^[4].