Kenzaburo Oë

Kenzaburō Ōe; 大江おおえ健三郎けんざぶろう, Ōe Kenzaburō'
31 januari 1935 – 3 maart 2023
	Kenzaburo Oë in het Japans Kultuurinstituut in Keulen (4 november 2008)
Geboorteland	Japan
Geboorteplaats	Uchiko, Ehime
Nationaliteit	Japanse
Nobelprijs	Literatuur
Jaar	1994
Reden	"Wie met poëtische kracht een fantasiewereld, waar leven en mythen condenseren om een verontrustend beeld van de huidige complexe menselijke situatie te vormen."
Voorganger(s)	Toni Morrison
Opvolger(s)	Seamus Heaney

Kenzaburo Oë,^[1] (Japans: 大江おおえ健三郎けんざぶろう, Ōe Kenzaburō) (Uchiko, Ehime, 31 januari 1935 – Tokio, 3 maart 2023) was een Japanse schrijver die in 1994 de Nobelprijs voor Literatuur ontving met de motivering: "... die met poëtische kracht een fantasiewereld schept waarin leven en mythe verdicht worden tot een schokkend beeld van de huidige menselijke situatie".

Leven en werk[bewerken | brontekst bewerken]

Kenzaburo Oë werd geboren in het dorp Ose (大瀬おおぜ村むら,Ōse-mura), opgegaan in Uchiko, op het eiland Shikoku in Japan. Hij was een van zeven kinderen. Zijn vader overleed toen hij negen jaar oud was. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak ging dit gepaard met militaristische scholing en de Japanse nederlaag bracht een enorme verandering. Plotsklaps werd democratie gedoceerd en dit beïnvloedde Oë zeer. Hij ging op 18-jarige leeftijd Franse literatuur studeren aan de universiteit van Tokio, waar hij afstudeerde met een scriptie over Jean-Paul Sartre.

Tijdens zijn studie begon hij, beïnvloed door Franse en Amerikaanse literatuur, te schrijven met een eerste publicatie in 1957. Zijn eerste werk beschrijft de verwoestende invloed van oorlog op het rurale leven en de schaduw die de Amerikaanse bezetting werpt op het leven van jongeren in de stad. In zijn werk komen verder politieke, sociale en filosofische thema's voor zoals nucleaire wapens, existentialisme en sociaal non-conformisme.

Oë trouwde in februari 1960 en had drie kinderen. In 1963 werd zijn autistische zoon met een muzikale gave, Hikari Oë, geboren en dit vormde een ommekeer in Oë's leven en werk. Zijn meest bekende roman "Het eigen lot" uit 1964 handelt over de langzame acceptatie van zijn gehandicapte zoon. Dit is een thema dat ook in zijn latere werk voorkomt.

Kenzaburo Oë was buitengewoon hoogleraar aan de Vrije Universiteit Berlijn. Hij maakte vele buitenlandse reizen en ontmoette Mao Zedong in China in 1960. In Frankrijk ontmoette hij Jean-Paul Sartre. Hij was actief in de vredesbeweging en de ecologische beweging.

Hij stierf in 2023 op 88-jarige leeftijd.^[2]^[3]

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

Zijn belangrijkste werken zijn in onderstaande lijst opgenomen.

Jaar	Japanse titel	Vertaling	Opmerkingen
1957	死者ししゃの奢おごり Shisha no ogori	De hoogmoedige doden	Uitg.: Meulenhoff, 1983. ISBN 90-290-2714-2
	他人たにんの足あし Tanin no ashi	Om andermans voeten	in De hoogmoedige doden, ISBN 90-290-2714-2
	飼育しいく Shiiku	Een dier houden	in De hoogmoedige doden, ISBN 90-290-2714-2
1958	芽めむしり仔こ撃うち Memushiri kōchi	De knoppen breken	Uitg.: Meulenhoff, 1994. ISBN 90-290-4477-2
	人間にんげんの羊ひつじ Ningen no hitsuji	De schapen met de blote billen	in De hoogmoedige doden, ISBN 90-290-2714-2
	不意ふいの唖おし Fui no oshi	Zijn ze plotseling hun mond verloren	in De hoogmoedige doden, ISBN 90-290-2714-2
1961	セヴンティーン Sevuntīn	in Seventeen & Homo sexualis	Uitg.: Meulenhoff, 1995. ISBN 90-290-4675-9
1964	個人こじん的てきな体験たいけん Kojinteki na taiken	Het eigen lot	Uitg.: Meulenhoff, 1982. ISBN 90-290-3832-2
1964	空そらの怪物かいぶつアグイー Sora no kaibutsu Aguī		Niet in het Nederlands vertaald
1965	ヒロシマ・ノート Hiroshima nōto		Niet in het Nederlands vertaald
1967	万延まんえん元年がんねんのフットボール Man'en gan'nen no futtobōru	Voetballen in 1860	Uitg.: Meulenhoff, 1988. ISBN 90-290-1815-1
1969	我われらの狂気きょうきを生いき延のびる道みちを教おしえよ Warera no kyōki wo ikinobiru michi wo oshieyo		Niet in het Nederlands vertaald
1972	みずから我わが涙なみだをぬぐいたまう日ひ Mizukara waga namida o nuguitamau hi	De dag dat de keizer hoffelijk mijn tranen droogt	Uitg.: Meulenhoff, 1977. ISBN 90-290-0626-9
1976	ピンチランナー調書ちょうしょ Pinchi ran'nā chōsho		Niet in het Nederlands vertaald
1983	新あたらしい人ひとよ、眼めざめよ Atarashii hito yo, mezameyo		Niet in het Nederlands vertaald
1986	M/Tと森もりのフシギの物語ものがたり M/T to mori no fushigi no monogatari		Niet in het Nederlands vertaald
1989	人生じんせいの親戚しんせき Jinsei no shinseki		Niet in het Nederlands vertaald
1990	静しずかな生活せいかつ Shizuka na seikatsu		Niet in het Nederlands vertaald
1993	「救すくい主ぬし」が殴なぐられるまで 'Sukuinushi' ga nagura reru made		Niet in het Nederlands vertaald
1994	揺ゆれ動うごく (ヴァシレーション) Yureugoku (Vashirēshon)		Niet in het Nederlands vertaald
1995	大おおいなる日ひに Ōinaru hi ni		Niet in het Nederlands vertaald
	曖昧あいまいな日本にっぽんの私わたし Aimai na Nihon no watashi		Niet in het Nederlands vertaald
	恢復かいふくする家族かぞく Kaifukusuru kazoku	Hikari groet de dingen : kroniek van een genezend gezin	Uitg.: Bijleveld, 1998. ISBN 90-6131-107-1
1999	宙返ちゅうがえり Chūgaeri		Niet in het Nederlands vertaald
2001	取とり替かえ子こ (チェンジリング) Torikae ko (Chenjiringu)		Niet in het Nederlands vertaald
2002	憂うい顔かおの童子どうじ Ureigao no dōji		Niet in het Nederlands vertaald
2003	二に百ひゃく年ねんの子供こども Ni hyaku nen no kodomo		Niet in het Nederlands vertaald
2005	さようなら、私わたしの本ほんよ! Sayōnara, watashi no hon yo!		Niet in het Nederlands vertaald

Prijzen[bewerken | brontekst bewerken]

1958 - Akutagawaprijs voor Shiiku (飼育しいく)
1967 - Tanizakiprijs voor Manen gannen no futtoboru (万延まんえん元年がんねんのフットボール)
1994 - Nobelprijs voor Literatuur

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b In het Nederlands wordt de familienaam geschreven als "Oë" om aan te geven dat het twee opeenvolgende klinkers zijn (als in "poëzie") en niet de tweeklank "oe" (als in "koepel"). In landen waar de digraaf niet voorkomt wordt de familienaam als "Oe" getranslitereerd.
↑ (en) Nobel prize-winner Kenzaburo Oe, dead at 88, used words to preach pacifism, Reuters, 13 maart 2023. Gearchiveerd op 24 mei 2023.
↑ Met zijn verhalen wilde Kenzaburo Oë (1935-2023) een familietraditie voortzetten, en dat leverde hem een Nobelprijs op, de Volkskrant, 13 maart 2023. Gearchiveerd op 13 maart 2023.

[translit-1] In het Nederlands wordt de familienaam geschreven als "Oë" om aan te geven dat het twee opeenvolgende klinkers zijn (als in "poëzie") en niet de tweeklank "oe" (als in "koepel"). In landen waar de digraaf niet voorkomt wordt de familienaam als "Oe" getranslitereerd.

[2] (en) Nobel prize-winner Kenzaburo Oe, dead at 88, used words to preach pacifism, Reuters, 13 maart 2023. Gearchiveerd op 24 mei 2023.

[3] Met zijn verhalen wilde Kenzaburo Oë (1935-2023) een familietraditie voortzetten, en dat leverde hem een Nobelprijs op, de Volkskrant, 13 maart 2023. Gearchiveerd op 13 maart 2023.

[1]

[2]

[3]