Тайбэй

Тайбэй
Герб	Сцяг
Краіна	Тайвань;
Каардынаты	25°02′15″ пн. ш. 121°33′45″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Chiang Wan-an[d]
Заснаваны	1709
Плошча	271,7997 км²;
Вышыня цэнтра	10 м
Водныя аб’екты	Keelung River[d]
Насельніцтва	▼2 506 767 чал. (чэрвень 2024);
Часавы пояс	UTC+8
Тэлефонны код	02
Паштовыя індэксы	100
Афіцыйны сайт	gov.taipei; english.gov.taipei (англ.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тайбэ́й^[4] — сталіца Тайваня (уладамі Тайваня афіцыйна завецца «месцам часовага знаходжання ўрада Рэспублікі Кітай на час камуністычнага мяцяжу»). З пункта гледжання кіраўніцтва КНР Тайбэй — сталіца правінцыі Тайвань у складзе КНР. Насельніцтва 2 630 191 чал. (чэрвень 2008).

Гісторыя

У пачатку XVII стагоддзя на тэрыторыі сучаснага Тайбэя існавалі 3 паселішчы, якія ў сярэдзіне ХІХ стагоддзя ператварыліся ў гандлёвы цэнтр. 3 1875 года горад. Пасля ўтварэння асобнай правінцыі Тайвань — рэзідэнцыя губернатара, з 1891 года — сталіца правінцыі. У час японскага каланіяльнага панавання (1895—1945) перайменаваны у Тайхоку, тут знаходзілася рэзідэнцыя японскага губернатара. Пасля аднаўлення кітайскага суверэнітэту над Тайванем (1945) — цэнтр яго правінцыі. 3 1949 года ў Тайбэі размясціўся ўрад Кітайскай Рэспублікі (пасля паражэння ў грамадзянскай вайне з кітайскімі камуністамі ў мацерыковым Кітаі), у 1958 года афіцыйна абвешчаны месцам яго знаходжання. У 1967 годзе вылучаны ў асобны адміністрацыйны раён пад кіраваннем цэнтральнага ўрада.

Геаграфія

Тайбэй размешчаны ў паўночнай частцы вострава Тайвань і акружаны аднайменным раёнам. Горад знаходзіцца ў горнай мясцовасці, і з трох бакоў — з паўночнай, паўднёвай і ўсходняй — яго атачаюць горы.

Экакоміка

Тайбэй — найважнейшы транспартны цэнтр Тайваня, дзе сходзяцца асноўныя чыгункі, кіроўныя на паўднёвы ўсход, у бок порта Дзілун, і на поўдзень, у бок горада Гаасюн, а таксама новая лінія хуткаснай чыгункі Тайбэй — Гаасюн, уведзеная ў эксплуатацыю ў студзені 2007 года. У 2003 годзе ў Тайбэі быў пабудаваны адзін з самых высокіх небаскробаў свету — Тайбэй 101.

Горад абслугоўваюць 2 аэрапорты — міжнародны Тааюань, размешчаны ў раёне Тааюань, і ўнутраных ліній Сунгшан, а таксама марскі порт Дзілун на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы вострава.

Горад Тайбэй — найважнейшы адукацыйны і ўніверсітэцкі цэнтр Тайваня. Сярод вучэбных устаноў найболей вядомы Тайванскі дзяржаўны ўніверсітэт. Тайбэй — таксама найбуйнейшы цэнтр сродкаў масавай інфармацыі Тайваня.

Гарады-пабрацімы

Індыянапаліс, ЗША (1978)^[5]
Аклахома-Сіці, ЗША (1981)^[6]^[5]
Асунсьён, Парагвай (1987)^[5]
Атланта, ЗША (1979)^[5]
Банджул, Гамбія (1997)^[5]
Бельмапан, Беліз (2019)^[5]
Бостан, ЗША (1996)^[5]
Бісау, Гвінея-Бісау (1997)^[5]
Варшава, Польшча (1995)^[5]
Версаль, Францыя (1986)^[5]
Вільнюс, Літва (28 мая 1998)^[7]^[8]^[…]
Гватэмала, Гватэмала (1998)^[5]
Голд-Кост, Аўстралія (1982)^[5]
Гуам, ЗША (1973)^[5]
Дакар, Сенегал (1997)^[5]
Далас, ЗША (18 лістапада 1996)^[7]^[9]
Джыда, Саудаўская Аравія (1978)^[5]
Кастры, Сент-Люсія (2018)^[5]
Катану, Бенін (1967)^[5]
Кесан-Сіці, Філіпіны (1968)^[5]
Кліўленд, ЗША (1975)^[5]
Кіеў, Украіна (30 сакавіка 2023)^[10]
Кіта, Эквадор (2016)^[5]
Ла-Пас, Балівія (1997)^[5]
Ламэ, Тога (1966)^[5]
Лос-Анджэлес, ЗША (1979)^[5]
Лілонгвэ, Малаві (1984)^[5]
Ліма, Перу (2020)^[5]
Маджура, Маршалавы Астравы (1999)^[5]
Манагуа, Нікарагуа (1992)^[5]
Манровія, Ліберыя (1998)^[5]
Маніла, Філіпіны (1966)^[5]
Маршал, ЗША (1978)^[5]
Мбабанэ, Эсваціні (1997)^[5]
Панама, Панама (1989)^[5]
Перт^[d], Аўстралія (1999)^[11]
Прага, Чэхія (2020)^[5]
Прэторыя, ПАР (1983)^[5]
Рыга, Латвія (2001)^[5]
Сан-Нікалас-дэ-лос-Гарса^[d], Мексіка (1997)^[5]
Сан-Сальвадор, Сальвадор (1993)^[5]
Сан-Францыска, ЗША (2 лютага 1970)^[7]
Сан-Хасэ, Коста-Рыка (1984)^[5]
Санта-Дамінга, Дамініканская Рэспубліка (1970)^[5]
Сеул, Паўднёвая Карэя (1968)^[5]
Тэгу, Паўднёвая Карэя (4 лістапада 2010)^[7]^[12]
Тэгусігальпа, Гандурас (1974)^[5]
Уагадугу, Буркіна-Фасо (2008)^[5]
Улан-Батар, Манголія (1997)^[5]
Улан-Удэ, Расія (1996)^[13]^[5]
Фінікс, ЗША (1979)^[5]
Х’юстан, ЗША (1961)^[5]
Яганэсбург, ПАР (1982)^[5]

Зноскі

↑ ^а ^б ^в archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>
↑ ^а ^б ^в Geographic Names Server — 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1194038"></a>
↑ 內政部ぶ戶政とまさ司し https://www.ris.gov.tw/app/portal/346 Праверана 13 жніўня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20062899"></a>
↑ БелЭн 2002.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у ^ф ^х ^ц ^ч ^ш ^э ^ю ^я ^аа ^аб ^ав ^аг ^ад ^ае ^аё ^аж ^аз ^аі ^ак ^ал ^ам ^ан ^ао ^ап ^ар ^ас ^ат https://english.sec.gov.taipei/cp.aspx?n=2789B64DFDD8B838
↑ https://sistercitiesokc.org/about-us/our-cities
↑ ^а ^б ^в ^г https://english.sec.gov.taipei/cp.aspx?n=2789B64DFDD8B838&s=71DCD83AD107CA5D
↑ http://www.ivilnius.lt/pazink/apie-vilniu/miestai-partneriai
↑ https://www.dallasecodev.org/465/Sister-Friendship-Cities
↑ https://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/mista-pobratimi_z_yakimi_kiyevom_pidpisani_dokumenti_pro_poridnennya_druzhbu_spivrobitnitstvo_partnerstvo/
↑ https://perth.wa.gov.au/council/partnerships/sister-cities
↑ https://www.daegu.go.kr/english/index.do?menu_id=00000759
↑ http://м.улан-удэ.рф/industry/econom_biznes/vneshn/goroda/taipei.php

Літаратура

Адзярыха В. У. (гісторыя). Тайбэ́й // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 384. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Тайбэ́й // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские словари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 406. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
Тайбэ́й // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 209. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тайбэй

[_745960e90d97c944-1] а ^б ^в archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>

[_57a3eaa6e50ada77-2] а ^б ^в Geographic Names Server — 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1194038"></a>

[_4cf00efbbc298a3a-3] 內政部ぶ戶政とまさ司し https://www.ris.gov.tw/app/portal/346 Праверана 13 жніўня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20062899"></a>

[FOOTNOTEБелЭн2002-4] БелЭн 2002.

[_1b868e5cdcff79fc-5] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у ^ф ^х ^ц ^ч ^ш ^э ^ю ^я ^аа ^аб ^ав ^аг ^ад ^ае ^аё ^аж ^аз ^аі ^ак ^ал ^ам ^ан ^ао ^ап ^ар ^ас ^ат https://english.sec.gov.taipei/cp.aspx?n=2789B64DFDD8B838

[_d14909e2557b51a0-6] ttps://sistercitiesokc.org/about-us/our-cities

[_081f5e4e138057d2-7] а ^б ^в ^г https://english.sec.gov.taipei/cp.aspx?n=2789B64DFDD8B838&s=71DCD83AD107CA5D

[_1b4dfb93378fa8de-8] ttp://www.ivilnius.lt/pazink/apie-vilniu/miestai-partneriai

[_a05605ea18f66e2c-9] ttps://www.dallasecodev.org/465/Sister-Friendship-Cities

[_6a5f78f1c1bffb28-10] ttps://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/mista-pobratimi_z_yakimi_kiyevom_pidpisani_dokumenti_pro_poridnennya_druzhbu_spivrobitnitstvo_partnerstvo/

[_52a0eb2230881b82-11] ttps://perth.wa.gov.au/council/partnerships/sister-cities

[_ce56189cf86e8330-12] ttps://www.daegu.go.kr/english/index.do?menu_id=00000759

[_9ef4becb909b95be-13] ttp://м.улан-удэ.рф/industry/econom_biznes/vneshn/goroda/taipei.php

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]