Радий

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Ра́ди / Radium (Ra)
Атом номерĕ	88
Ансат япалалăхăн курăмĕ	Ради Спектăн симĕс облаçĕнче флуоресцилекен металл
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	226,0254 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	n/a пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	1-й 509,3 кДж/моль 2й 979,0 кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Rn] 7s²
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	n/a пм
Ион радиусĕ	(+2e) 143 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	0,9
Электрод потенциалĕ	Ra←Ra²⁺ −2,916В
Оксидлав капашĕсем	2
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	(при к.т.) 5,5 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	29,3^[1] Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	(18,6) Вт/(м ·K)
Шăрану температури	973 K
Шăраннин пайлавла ăшши	8,5 кДж/моль
Вĕрев температури	2010 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	113 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	45,0 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубла калăпăшăтеленĕ
Решетке периочĕ	n/a Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	n/a K

Ra	88
[226]
7s²
Ради

Ради (лат. Radium), 88 атом номерлĕ хими элеменчĕ. Атом масси 226,0254; Ra тесе паллă тăваççĕ.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Франци тепчевçисем, Пьер тата Мария Кюри, Чехири Иоахимсталь хули патĕнчи уран тăпринчен уран кăларнă хыççăн юлнă каяшĕсен радиохастарлăхĕ таса уранăн радиохастрлăхĕнчен пысăкрахине сăнанă. Темиçе çул хушши ĕçленĕ хыççăн вĕсем çак каяшран икĕ радиохастар элемент уйăрнă: полони тата ради. 1898-мĕш çулхи раштавăн 26-мĕшĕнче Пьрпа Мари Кюри Франци Ăслăлăхсен академинче ради тупни (барипе хутăш) çинчен пĕлтернĕ. 1902-мĕш çулта Кюрисем тата Андре Дебьерн ради хлоридĕнчен электролизпа таса ради туса илнĕ. Вĕсем ради-226 изотопа уйăрма пултарнă. Радипе полони уçнăшăн Кюрисене Нобель парни панă. Ради çутçанатлăкра уран-238 кил-йышне кĕрет, çавăнпа уран пулнă çĕрте сахал шайра яланах тĕл пулать.

Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

13 изотоп пурри паллă. ²²³Ra, ²²⁴Ra, ²²⁶Ra, ²²⁸Ra изотопсем çутçанталăкра тĕл пулаççĕ, радиохастар кил-йышсене кĕреççĕ. Ыттисене искуствăлла майпа тума пулать:

Тĕп статья: Ради изотопĕсем

Масса числи	Çурма аркану тапхăрĕ	Аркану майĕ
213	2.7 мин	αあるふぁ
219	10^-3 çек	αあるふぁ
220	0.023	αあるふぁ (99%)
221	30 (28) çек	αあるふぁ
222	38 (37) çек	αあるふぁ
223 (AcX)	11.4 кун	αあるふぁ
224 (ThX)	3.64 кун	αあるふぁ
225	14.8 кун	βべーた
226	1590, 1602, 1622, 1617 çул	αあるふぁ
227	41.2 мин	βべーた
228 (MsTh₁)	6.7 çул	βべーた
230	1 сехет	βべーた

Гигиена нормативĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Объект

Документ

Пĕлтерĕшĕ

Ӗçмелли шыв

ГН 2.1.5.1315-03 НРБ-99 ^[2]

²²⁴Ra -2.1 Бк/л

²²⁶Ra -0.5 Бк/л

²²⁸Ra -0.2 Бк/л

Сывлăш, ДОУнас

НРБ-99

²²⁴Ra -0.037 Бк/м³

²²⁶Ra -0.03 Бк/м³

²²⁸Ra -0.031 Бк/м³

Асăрхатарусем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

^ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Большая Российская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—092—4
^ Нормы радиационной безопасности-99 (НРБ-99): гигиенические нормативы.- М.: Центр санитарно-эпидемиологического нормирования, гигиенической сертификации и экспертизы Минздрава России, 1999. 116с.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ради Webelements çинче
Ради хими элеменчĕсен вулавăшĕнче 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.

[ХЭ-1] Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Большая Российская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—092—4

[2] Нормы радиационной безопасности-99 (НРБ-99): гигиенические нормативы.- М.: Центр санитарно-эпидемиологического нормирования, гигиенической сертификации и экспертизы Минздрава России, 1999. 116с.

[1]

[2]