ΟΤρωικός Πόλεμος ήταν μία δεκαετής σύρραξη, με αντίπαλα στρατόπεδα τους Αχαιούς[3][10] (ή Αργείους ή Δαναούς στον Όμηρο, όπως αποκαλούσε τους κατοίκους του τότε μυκηναϊκού πολιτισμού) και τους Τρώες. Πραγματοποιήθηκε κάτω από τα τείχη της Τροίας αλλά καισε γειτονικές πόλεις που συμμαχούσαν με αυτή. Η κύρια αφορμή του πολέμου ήταν η αρπαγή της Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας Πάρη.
Τρωικός Πόλεμος
(Μυθικός πόλεμος, βασισμένος σε πραγματικά γεγονότα)
Οι περισσότεροι Τρώες (άμαχοι καιμη) σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν, ελάχιστοι δραπέτευσαν
Ο πόλεμος αυτός είναι από τα κύρια γεγονότα της εποχής. Παρ΄όλα αυτά οι σημαντικότερες πηγές προέρχονται από τα Ομηρικά Έπη και γενικότερα τηνελληνική μυθολογία, με αποτέλεσμα ναμην γνωρίζουμε ποια στοιχεία ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα καιποια είναι απλά μύθος. Ο Τρωικός Πόλεμος, μέσα από τα Ομηρικά Έπη, αποτέλεσε πηγή αστείρευτης έμπνευσης γιατην αρχαία ελληνική λογοτεχνία, συμπεριλαμβανομένων καιτων έργων τουΟμήρου: της Ιλιάδας, που εξιστορεί ένα χρονικό διάστημα από το τελευταίο έτος του πολέμου και της Οδύσσειας, που εξιστορεί το ταξίδι της επιστροφής στη πατρίδα τουΟδυσσέα, ενός από τους Αχαιούς ηγέτες. Άλλα γεγονότα, σχετικά μετον Τρωικό Πόλεμο περιγράφονται στοντρωικό επικό κύκλο, από τον οποίο έχουν διασωθεί μόνο μικρά αποσπάσματα. Γεγονότα του πολέμου ενέπνευσαν επίσης την αρχαία ελληνική τραγωδία, τη λατινική λογοτεχνία (ΑινειάδατουΒιργίλιου) και πολυάριθμα νεώτερα έργα λογοτεχνίας, εικαστικών τεχνών και μουσικής (βλ. κεφ. 5 Τέχνες).
Τα αίτια του πολέμου ανάγονται στη θεϊκή διαμάχη μεταξύ Αθηνάς, ΉραςκαιΑφροδίτης, την οποία προκάλεσε ηΈριδα δίνοντάς τους ένα χρυσό μήλο μετην αναγραφή στην ομορφότερη (τη καλλίστῃ). ΟΔίας θέλοντας να δώσει λύση στη διαμάχη γιατοποια αξίζει το μήλο, τις παρέπεμψε στον Τρώα πρίγκιπα Πάρι, που επέλεξε την Αφροδίτη. Ως ανταμοιβή γιατην κρίση του, η Αφροδίτη τον αντάμειψε κάνοντας την Ελένη, τηνπιο όμορφη θνητή γυναίκα, νατον ερωτευθεί καινατον ακολουθήσει στην Τροία. Αμέσως μετά την αρπαγή της, οΑγαμέμνονας, ο βασιλιάς τωνΜυκηνώνκαι αδελφός του άντρα της Ελένης, Μενέλαου, ηγήθηκε γενικευμένης εκστρατείας των Αχαιών και πολιόρκησε την Τροία για δέκα χρόνια. Μετά τον θάνατο πολλών ηρώων, όπως τουΑχιλλέακαιτουΑίαντα του Τελαμώνιου καθώς καιτων Τρώων, Έκτορακαι Πάρι, η πόλη αλώθηκε χάρη στο τέχνασμα τουΔούρειου Ίππου. Η κατάληψη της πόλης από τους Αχαιούς συνοδεύτηκε από σφαγή και ολοσχερή της καταστροφή καθώς και από βεβήλωση των ιερών. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε την οργή των θεών, οι οποίοι εκδικήθηκαν πολλούς από τους επιζήσαντες Αχαιούς βασιλιάδες. Ελάχιστοι από αυτούς κατάφεραν να συνεχίσουν ειρηνικά τη ζωή τους στις πατρίδες τους. Οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ο Τρώας ήρωας Αινείας, μετά την πτώση της πόλης κατέφυγε στοΛάτιο, στην ιταλική χερσόνησο και ότι θεωρείται πρόγονός τους.
ΟιΑρχαίοι Έλληνες, πίστευαν ότι ο Τρωικός Πόλεμος (όπως καιτα περισσότερα γεγονότα της μυθολογίας) ήταν ιστορικό γεγονός που έλαβε χώρα τον 13ο ή το 12ο αιώνα π.Χ. και ότι η Τροία βρισκόταν στην ασιατική πλευρά τουΕλλησπόντου (Δαρδανέλια). Μόλις το 1870, ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, μετά από ανασκαφές ανακάλυψε, τη μέχρι τότε εντελώς μυθική, Τροία[11]. Σήμερα το σύνολο της αρχαιολογικής κοινότητας συμφωνεί ότι πράγματι η συγκεκριμένη τοποθεσία είναι η Τροία και ότι σίγουρα υπάρχει κάποιος ιστορικός πυρήνας, όσον αφορά τον πόλεμο. Το ερώτημα πλέον είναι κατά πόσο κάποια συγκεκριμένα γεγονότα και πρόσωπα που εξιστορούνται ήταν πραγματικά ή απλώς μυθεύματα. Ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η χρονολογία που δίνει ο αρχαίος ιστορικός Ερατοσθένης: 1194-1184 π.Χ., είναι ηπιο αντιπροσωπευτική, καθώς συμφωνεί καιμε αρχαιολογικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι στην πόλη τότε ξέσπασε καταστροφική πυρκαγιά και συγκεκριμένα στο στρώμα VIIa της Τροίας[12].
Μάχη κοντά στα πλοία των Αχαιών στα παράλια της Τροίας, Αθηναϊκή σαρκοφάγος, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, δεύτερο τέταρτο του 3ου αιώνα π.Χ..
Τα γεγονότα του Τρωικού Πολέμου αναφέρονται σε αμέτρητα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και έχουν εμπνεύσει αναρίθμητα έργα τέχνης. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο συγγραφικό έργο πουνα εξιστορεί το σύνολο του πολέμου, από την αρχή ως το τέλος του. Παρ'όλα αυτά, υπάρχει ένα σύνολο έργων που δίνει ολοκληρωμένη εικόνα των γεγονότων, μολονότι ορισμένες πηγές μεταξύ τους έρχονται σε αντίθεση. Παραδοσιακά, ταπιο σημαντικά έργα θεωρούνται ταΟμηρικά Έπη, ηΟδύσσειακαι ιδιαίτερα ηΙλιάδα, δημιουργημένα τον 9ο ή τον 8ο αιώνα π.Χ.. Κάθε έπος όμως εξιστορεί μόνο μέρος των πολεμικών επιχειρήσεων. Η Ιλιάδα καλύπτει ένα μικρό διάστημα κατά το τελευταίο έτος του πολέμου, ενώ η Οδύσσεια επικεντρώνεται στην επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα του, τηνΙθάκη, αφού προηγήθηκε η άλωση της Τροίας.
Άλλες πτυχές του Τρωικού Πολέμου εξιστορήθηκαν στον Επικό κύκλο, γνωστό και ως Κύκλια έπη: Κύκλια έπη: «Κύπρια Έπη», «Αιθιοπίς», «Μικρή Ιλιάδα», «Ιλίου πέρσις», «Νόστοι» και «Τηλεγονεία». Τα έργα αυτά δεν έχουν διασωθεί αυτούσια, παρά μόνο κάποια αποσπάσματα, παρ'όλα αυτά τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται, σε γενικές γραμμές, μας είναι γνωστά από την αποδιδόμενη στονΠρόκλοΧρηστομάθεια. Δεν είμαστε βέβαιοι γιατην πατρότητα των επών αυτών ανκαι παραδίδονται τα ονόματα των ποιητών τους. Έχουν υποστηριχθεί μόνο απόψεις ότι δημιουργήθηκαν τον 7ο ή 6ο αιώνα π.Χ., μετά τη δημιουργία των ομηρικών επών. Θεωρείται ότι όλα τα παραπάνω έπη προέρχονται από προφορικές παραδόσεις, που είχαν διασωθεί μετη μορφή ποιημάτων μέσω τωνραψωδών της γεωμετρικής και αρχαϊκής περιόδου ή και πεζών αφηγήσεων. Ένας άλλος παράγοντας που βοήθησε στην αποτύπωση των γεγονότων ήταν καιοι τέχνες, ιδιαίτερα μετην απεικόνιση σκηνών στα αγγεία της εποχής.
Κατά την κλασική αρχαιότητα πολλοί ιστορικοί, δραματουργοί και λογοτέχνες εμπνεύστηκαν από τον Τρωικό Πόλεμο. Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί της αρχαιότητας: Αισχύλος, ΣοφοκλήςκαιΕυριπίδης συνέθεσαν πολλά έργα βασισμένα σε περιστατικά του Τρωικού κύκλου. ΗΑινειάδατου Λατίνου ποιητή Βιργίλιου, έπος του τέλους του 1ουπ.Χ. αιώνα, αφηγείται τις περιπέτειες του Τρώα ήρωα Αινεία, μυθολογικού ιδρυτή ή προγόνου των ιδρυτών της Ρώμης, μετά την πτώση της Τροίας. Στο βιβλίο ΙΙ, που θεωρείται ότι βασίστηκε στην «Ιλίου πέρσιν», αναφέρονται τα σχετικά μετην άλωση της πόλης από τους Αχαιούς.
Γενικά υπάρχουν πολλές θεωρίες και σύγχυση σε σχέση μετο γεγονός. Ίσως να έγιναν περισσότεροι από ένας Τρωικοί Πόλεμοι: Η γεωστρατηγική θέση της Τροίας κοντά στην έξοδο τουΕλλησπόντουκαιο ανταγωνισμός των γύρω δυνάμεων (πραγματικά αίτια του ή των πολέμων) γιατον έλεγχό τους δικαιολογεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όπως καιοι περισσότερες από μια καταστροφές και επανεποικήσεις που δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, όπου έχουν ανακαλυφθεί περισσότερες από εννιά Τροίες χτισμένες ημιαστα ερείπια της άλλης.
Ο Τρωικός Πόλεμος είναι ουσιαστικά μια γενικευμένη σύρραξη, προφανώς γιατον έλεγχο της πολύ σημαντικής γεωστρατηγικής/γεωπολιτικής περιοχής.
Ο Δίας έμαθε είτε από τηΘέμιδα ή τονΠρομηθέα, μετά την απελευθέρωσή του από τονΗρακλή, ότι όπως ο πατέρας τουΚρόνος, θα εκθρονιστεί και αυτός από κάποιον γιοτου. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ένας γιος της θαλάσσιας θεότητας Θέτιδας, την οποία ο Δίας ερωτεύθηκε, θα γίνονταν σπουδαιότερος από τον πατέρα του. Για έναν από τους λόγους αυτούς η Θέτις παντρεύτηκε τον θνητό βασιλιά Πηλέα, γιοτουΑιακού, είτε μετά από προτροπή του Δία είτε από επιθυμία της Ήρας. Όλοι οι θεοί ήταν προσκεκλημένοι στον γάμο, και έφεραν δώρα εκτός από τηνΈριδα, η οποία με διαταγή του Δία δεν της επετράπη να προσεγγίσει, επειδή προκαλούσε πάντα διχόνοιες και αναστάτωση. Η Έριδα προσβεβλημένη, πέταξε προς το χώρο του γάμου ένα χρυσό μήλο (το μήλον της έριδος) το οποίο έγραφε: προς την ομορφότερη. Το μήλο το διεκδίκησαν η Ήρα, ηΑθηνάκαιηΑφροδίτη.
Η κρίση του Πάριδος, καθώς ο Ερμής αναμένει την απόφασή του.
Η διαμάχη τους ήταν ιδιαίτερα έντονη και κανείς άλλος θεός δεν διακινδύνευε να εκφράσει γνώμη υποστηρίζοντας κάποια από τις τρεις, γιατί θα προκαλούσε την οργή των υπόλοιπων δύο. Τελικά, ο Δίας διέταξε τονΕρμήνα οδηγήσει τις θεές στον Πάρι, τον πρίγκιπα της Τροίας. Ο Πάρις τότε ζούσε σαν βοσκός στο όρος Ίδα καιδεν γνώριζε γιατη βασιλική του καταγωγή, επειδή τον είχε παρατήσει από βρέφος η οικογένεια του, λόγω χρησμού που ανέφερε ότι θα προκαλούσε την καταστροφή της πόλης. Οι θεές εμφανίστηκαν μπροστά του γυμνές και επειδή δεν ήταν σε θέση να επιλέξει, του πρότειναν δώρα σε περίπτωση που επιλέξει την καθεμία: η Αθηνά θατου προσέφερε σοφία και επιδεξιότητα στη μάχη, η Ήρα ηγετικές ικανότητες καινα καθοδηγεί τα πλήθη, ενώ η Αφροδίτη του προσέφερε την αγάπη της ομορφότερης γυναίκας του κόσμου, της ωραίας Ελένης, βασίλισσας της Σπάρτης. Ο Πάρις έδωσε το μήλο στην Αφροδίτη. Μετέπειτα επέστρεψε στην Τροία όπου τον αναγνώρισε η οικογένειά του ως μέλος της.
Εντω μεταξύ ο Πηλέας καιη Θέτις έκαναν ένα γιοκαιτον ονόμασαν Αχιλλέα. Σύμφωνα με χρησμό ο Αχιλλέας ή θα πέθαινε γέρος καιθα ζούσε ήσυχη ζωή ή νέος στο πεδίο της μάχης, αλλά θα αποκτούσε αθανασία καθώς τα κατορθώματά τουθα εξιστορούνταν δια μέσου των αιώνων. Όταν ο Αχιλλέας ήταν εννιά ετών, ο μάντης Κάλχας προέβλεψε ότι η Τροία δενθα έπεφτε ξανά χωρίς τη βοήθειά του. Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι η Θέτις προσπάθησε νατον κάνει αθάνατο ενώ ήταν βρέφος: κάθε βράδυ τον έβαζε πάνω από τη φωτιά γιανα κάψει τη θνητή σάρκα τουκαι κάθε μέρα τον άλειφε μεαμβροσία. Όμως όταν ο Πηλέας το ανακάλυψε την απέτρεψε από φόβο μην πεθάνει. Κάποια άλλη πηγή αναφέρει ότι η Θέτις έλουσε τον Αχιλλέα στη Στύγα, στονΚάτω Κόσμο κάνοντάς τον αθάνατο στα σημεία πουτον άγγιξε το νερό του ποταμού. Επειδή τον κρατούσε από τις πτέρνες, αυτό το σημείο παρέμεινε ευάλωτο (Αχίλλειος πτέρνα). Καθώς ενηλικιωνόταν έγινε ένας από τους πιο ικανούς πολεμιστές. Λόγω της προφητείας του Κάλχα, η Θέτις έκρυψε τον Αχιλλέα στηΣκύρο, στο παλάτι του βασιλιά Λυκομήδη, ντυμένο γυναικεία γιαναμην αναγνωριστεί.
Ηπιο όμορφη γυναίκα στον τότε κόσμο θεωρούνταν η Ελένη, μια από τις κόρες τουΔία, και προγονή τουΤυνδάρεω, βασιλιά της Σπάρτης. Η μητέρα της Λήδα, είχε ξελογιαστεί από τον Δία, μεταμορφωμένο σε κύκνο, για αυτό και ορισμένες πηγές αναφέρουν τον Δία ως πατέρα της. Η Ελένη, λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς της είχε πλήθος μνηστήρων, αλλά ήταν απρόθυμη να επιλέξει κάποιον από φόβο μην προκαλέσει την οργή των υπόλοιπων.
Τελικά, ένας μνηστήρας της, οΟδυσσέας της Ιθάκης, πρότεινε ένα τρόπο να επιλυθεί το θέμα. Πρότεινε όλοι οι μνηστήρες να υπερασπιστούν τον γάμο της Ελένης με κάθε κόστος, ανεξαρτήτως ποιονθα επιλέξει η ίδια. Οι μνηστήρες της τελικά ορκίστηκαν να τηρήσουν αυτό τον όρο ως προϋπόθεση γιατην πιθανότητα να επιλεχθούν σύζυγοι της Ελένης.
Ο Τυνδάρεως τελικά επέλεξε τον Μενέλαο, η επιλογή του έγινε για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, καθώς κατείχε πλούτη και δύναμη. Μάλιστα την υποψηφιότητά τουδεντην υπέβαλε ο ίδιος, αλλά ο αδερφός τουΑγαμέμνοναςγια λογαριασμό του. Ο Μενέλαος διαδέχτηκε μετον γάμο τουμετην Ελένη τον Τυνδάρεω στο θρόνο της Σπάρτης. Εν συνεχεία ισχυροποιήθηκε καιη θέση του Αγαμέμνονα, ο οποίος παντρεύτηκε την αδελφή της Ελένης, Κλυταιμνήστρακαι ανακατέλαβε τον θρόνο των Μυκηνών.
Και ήρθε η ώρα να εκπληρωθεί η υπόσχεση της Αφροδίτης. Ενώ ο Μενέλαος, βρίσκονταν κατά μία εκδοχή στην Κρήτη γιανα κηδέψει τον αδερφό τοΚρατεό, ο Πάρις, φιλοξενούμενος του Μενέλαου ή κατ' άλλους αρχηγός στόλου κατά των Αχαιών, απήγαγε μετη βοήθεια της Αφροδίτης την Ελένη μετη θέλησή της (κατά άλλη εκδοχή μετη βία αρχικά) και έπλευσε προς την Τροία έχοντας αρπάξει και τους θησαυρούς του Μενέλαου. Η Ήρα προσπάθησε να τους εμποδίσει προκαλώντας τρικυμίες, οι οποίες οδήγησαν τους δύο ερωτευμένους στην Αίγυπτο. Ο μύθος της ωραίας Ελένης αποδίδεται πιθανότατα στον ποιητή Στησίχορο, τον 6ο αιώνα π.Χ.. Το πλοίο τελικά έφτασε στην Τροία, αφού πέρασε από τηΣιδώνα της Φοινίκης.
Η απαγωγή της Ελένης από τον Πάρι δεν ήταν το μόνο παρόμοιο γεγονός στον κόσμο της Ελληνικής Μυθολογίας. Παλαιότερα, ηΙώ απήχθη από τις Μυκήνες, ηΕυρώπη από τη Φοινίκη, οΙάσονας απήγαγε τηΜήδεια από τηνΚολχίδα, η Τρωάδα Ισιώνη είχε απαχθεί από τον Ηρακλή, ο οποίος την είχε προσφέρει στονΤελαμώνα της Σαλαμίνας. Σύμφωνα μετον Ηρόδοτο, ο Πάρις δεν ανέμενε κάποια εκδίκηση από τον Μενέλαο, καθώς ούτε καιοι παλαιότερες απαγωγές είχαν προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις. Κατά τη μυθολογία η Τροία είχε πολιορκηθεί και κατακτηθεί και παλαιότερα, από τον Ηρακλή, ο οποίος αμέσως μετά έβαλε στον θρόνο της τον νεαρό τότε Πρίαμο.
Ο Μενέλαος απαίτησε να τηρηθεί ο όρκος των πρώην μνηστήρων της Ελένης και απευθύνθηκε στον Αγαμέμνονα. Για αυτό το σκοπό απέστειλε πρεσβείες σε όλους τους Αχαιούς ηγεμόνες να τηρήσουν τον όρκο που είχαν δώσει.
Μετά το γάμο του Μενέλαου, ο Οδυσσέας εντω μεταξύ παντρεύτηκε τηνΠηνελόπηκαι έκανε ένα γιο, τονΤηλέμαχο. Ο ίδιος, όταν κλήθηκε να πάρει μέρος στην εκστρατεία, προσποιήθηκε τον τρελό, σπέρνοντας αλάτι. ΟΠαλαμήδης, όμως, έβαλε τον Τηλέμαχο, νεογέννητο γιοτου Οδυσσέα σε σημείο πουθα περνούσε το άροτρό του, ο Οδυσσέας όμως μόλις το είδε σταμάτησε και παραδέχτηκε την υποκρισία του. Τελικά υποχρεώθηκε να συμμετάσχει στον επικείμενο πόλεμο. Ο Οδυσσέας, ο γιος του Λαέρτη, ήταν ο βασιλιάς της Ιθάκης. Δεν είχε δεσμευτεί με όρκο στον Τυνδάρεο και είναι αλήθεια ότι προσπάθησε να αποφύγει τη συμμετοχή τουστην εκστρατεία, γιατί υπήρχε χρησμός ότι θα γυρνούσε είκοσι χρόνια μετά ολομόναχος. Γιατο λόγο αυτόν προσποιήθηκε τον τρελό, το τέχνασμά του αποκαλύφτηκε από τον Παλαμήδη κι από εκείνη τη στιγμή αποφάσισε να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις στην επιτυχία της εκστρατείας. Ο Οδυσσέας έφερε μαζί τουστην Τροία δώδεκα καράβια. Οι Αχαιοί όμως υπολόγιζαν πιο πολύ σ' αυτόν τον ίδιο καιστην πολύπλευρη προσωπικότητά τουκαι όχι στη στρατιωτική του δύναμη. Συγκέντρωνε στο πρόσωπό τουτον άνθρωπο των λόγων καιτων έργων μαζί. Ο Όμηρος δεν κάνει οικονομία στους κολακευτικούς χαρακτηρισμούς γιατον Οδυσσέα. Χρησιμοποιεί μάλιστα μερικά επίθετα αποκλειστικά γιατον Οδυσσέα. Τον χαρακτηρίζει πολυμήχανο, καρτερικό, πολύβουλο, πολυπαινεμένο. Ο Οδυσσέας είναι ο άνθρωπος που δίνει τη σίγουρη λύση, κάθε φορά πουοι Αχαιοί βρίσκονται σε αδιέξοδο ή αντιμετωπίζουν ένα δύσκολο πρόβλημα. Η εξαιρετική ευστροφία και εφευρετικότητα του Οδυσσέα ήταν γνωστή ήδη πριν ξεκινήσει ο πόλεμος. Ο Οδυσσέας έβγαλε τον Τυνδάρεο από τη δύσκολη θέση, όταν τον συμβούλεψε να δεσμευτούν οι αμέτρητοι μνηστήρες της Ελένης με όρκο ότι θα τιμωρούσαν όποιον επιχειρούσε νατην αρπάξει από τον εκλεκτό της. Αυτός είναι που ξεσκέπασε τον Αχιλλέα, που κρυβόταν ντυμένος γυναικεία στην αυλή του Λυκομήδη στη Σκύρο. Και βέβαια, ο Οδυσσέας ερμήνευσε σωστά το χρησμό και γιάτρεψε τον Τήλεφο με σκουριά από το κοντάρι του Αχιλλέα.
Αλλά καιστη διάρκεια του πολέμου ο Οδυσσέας είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για λεπτές αποστολές.
Αυτός ανέλαβε να δώσει πίσω στον πατέρα της τη Χρυσηίδα καιμετα κατάλληλα λόγια να εξευμενίσει την οργή του κατά των Αχαιών. Ο Οδυσσέας είναι που πηγαίνει στον οργισμένο Αχιλλέα μαζί μετον Φοίνικα καιτον Αίαντα, γιανα μετριάσουν κάπως το θυμό του.
Και φυσικά ο Οδυσσέας πήγε μαζί μετον Διομήδη στο στρατόπεδο των Τρώων για κατασκοπία και πρόκληση δολιοφθορών. Η δυσκολότερη ίσως αποστολή όμως που ανέλαβε ο Οδυσσέας ήταν, όταν, προσπαθώντας να αποφύγουν τον πόλεμο πριν από την έναρξη των εχθροπραξιών, πήγε μαζί μετον Μενέλαο στην Τροία, ζητώντας να τους δώσουν πίσω την Ελένη και τους κλεμμένους θησαυρούς. Μόνο χάρη στην παρέμβαση του Αντήνορα έσωσαν τότε τις ζωές τους.
Σ' όλες του τις προσπάθειες είχε φύλακα και προστάτη τη θεά Αθηνά. Ακόμη και στους επιτύμβιους αγώνες γιατον Πάτροκλο τον βοηθάει να νικήσει στον αγώνα δρόμου κάνοντας τον Αίαντα το Λοκρό να γλιστρήσει καινα πέσει.
Ο Οδυσσέας είναι μεταξύ των άλλων και ένας από τους πιο αντρειωμένους πολεμιστές. Στις μάχες σκοτώνει αρκετούς Τρώες, ενώ κάποια στιγμή κινδύνεψε σοβαρά να χάσει τη ζωή του, όταν τον περικύκλωσαν έξι εχθροί. Ένας μάλιστα από αυτούς τον πλήγωσε στο πλευρό, χάρη στην παρέμβαση της Αθηνάς όμως όχι πολύ σοβαρά. Τελικά σώθηκε από τον Μενέλαο καιτον Αίαντα. Παρά το τραύμα του παρέμεινε στο πεδίο της μάχης, γιανα εμψυχώσει μαζί με τους άλλους πληγωμένους αρχηγούς, τον Αγαμέμνονα καιτον Διομήδη, τους συντρόφους που εξακολουθούσαν να πολεμούν. Μόνο ο Δίας κατάφερε κάποτε να σπείρει τον τρόμο στην καρδιά του, με αποτέλεσμα να αγνοήσει τις φωνές του Διομήδη να τρέξουν να βοηθήσουν τον Νέστορα που κινδύνευε άμεσα να σκοτωθεί από τον Έκτορα.
Τέλος, ο Οδυσσέας ήταν αρκετά φιλότιμος και ψυχωμένος. Έτσι, δεν ανέχεται να αμφισβητεί κανείς τη γενναιότητά του. Ακόμη καιτον ίδιο τον αρχιστράτηγο τον βάζει στη θέση του, όταν εκείνος τόλμησε νατον κατηγορήσει για δειλία, επειδή δεν πρόλαβε να παρατάξει εγκαίρως το στρατό του.
Εξάλλου ο Οδυσσέας είναι ο μοναδικός από τους Αχαιούς ηγεμόνες που τολμά να αντιμιλήσει στο λυσσασμένο για εκδίκηση Αχιλλέα, που μόλις έχει μάθει γιατο θάνατο του Πάτροκλου. Ενώ ο Αχιλλέας θέλει ναβγειμε άδειο στομάχι στο πεδίο της μάχης, ο Οδυσσέας του τονίζει πως η μοίρα του πολεμιστή είναι ακριβώς αυτή: Μόλις θάψει τους συντρόφους τουκαι τους κλάψει, να φάει καιναπιειγιανα στυλωθεί, γιανα έχει δυνάμεις να συνεχίσει τον αγώνα καινα εκδικηθεί για τους νεκρούς συντρόφους.
Στη Σκύρο, οΑχιλλέας είχε συνάψει σχέση μετην κόρη του τοπικού βασιλιά, Δειδάμια, και είχαν ένα γιο, τονΝεοπτόλεμο. Ο Οδυσσέας, ο Αίαντας καιο δάσκαλος του Αχιλλέα (Φοίνικας), εστάλησαν γιανατον καλέσουν στον πόλεμο. Η μητέρα του Αχιλλέα έντυσε τον Αχιλλέα με γυναικεία ενδύματα ώστε ναμην γίνει αντιληπτός καινα αποφύγει τη συμμετοχή στον πόλεμο. Κατά μία εκδοχή ο Αχιλλέας φανερώθηκε ύστερα από τέχνασμα του Οδυσσέα, ο οποίος μεταμορφωμένος σε έμπορο όπλων τράβηξε την προσοχή του επιδέξιου στη μάχη ήρωα, κάτι που πρόδωσε την ταυτότητά του γιατί θεωρούνταν εξαιρετικά ασυνήθιστο για κοπέλα τέτοιο ενδιαφέρον.
Ο Αχιλλέας, γιος του Πηλέα και της Νηρηίδας Θέτιδας, ήταν οπιο ικανός και άξιος πολεμιστής από τους Αχαιούς ήρωες. Η προσπάθεια της μητέρας τουνατον κρατήσει μακριά από τον πόλεμο, στέλνοντάς τονστη Σκύρο, αποδείχτηκε άκαρπη. Ανκαιδεν είχε δεσμευτεί με όρκο, ο Αχιλλέας αποφασίζει να ακολουθήσει τους Αχαιούς στον πόλεμο, έχοντας επίγνωση των ικανοτήτων του, του ιδιαίτερου ρόλου πουθα παίξει ο ίδιος στη διεξαγωγή του πολέμου, καθώς καιτου γεγονότος ότι, εξαιτίας της απόφασης αυτής, θαβρει κατά πάσα πιθανότητα πρόωρο θάνατο.
Όταν ήταν να φύγει γιατην Τροία, ο Πηλέας του χάρισε τα όπλα του, γαμήλιο δώρο των θεών, όταν παντρεύτηκε μετη Θέτιδα. Του έδωσε ακόμη το δώρο του Κένταυρου Χείρωνα, ένα κοντάρι από ξύλο μελιάς, τόσο βαρύ, ώστε ναμην μπορεί κανείς θνητός νατο σηκώσει.
Δεν παρέλειψε νατου δώσει καιτο γαμήλιο δώρο του Ποσειδώνα, τονΞάνθοκαιτονΒαλίο, τα αθάνατα άλογα, που είχαν και ανθρώπινη λαλιά καιπουτα είχε γεννήσει η Άρπυια Ποδάργη. Γερασμένος καθώς ήταν ο Πηλέας, δεν μπορούσε να συνοδέψει ο ίδιος τογιοτουστον πόλεμο.
Επειδή όμως ο Αχιλλέας ήταν ακόμη άμαθο παιδί, περίπου δεκαπέντε χρονών, έκρινε ο Πηλέας σκόπιμο να ζητήσει από τον Φοίνικα, τογιοτου Αμύντορα, νατον συνοδέψει στην εκστρατεία ως συμβουλάτορας και καθοδηγητής του. Πριν αποχαιρετήσει τον Αχιλλέα, έκανε ο Πηλέας τάμα στον ποταμό Σπερχειό νατου θυσιάσει πενήντα κριάρια καινατου προσφέρει τα μαλλιά τουγιουτου, αν γύριζε ζωντανός. Και έτσι, όταν πια είχε κάνει ό,τι περνούσε από το χέρι του, τον αποχαιρέτησε.
Ο Αχιλλέας ήταν αρχηγός πενήντα καραβιών επανδρωμένων με Μυρμιδόνες. Κυριαρχεί μετη δράση του από την πρώτη κιόλας στιγμή που πατούν το πόδι τους οι Αχαιοί στο ακρογιάλι της Τροίας. Λίγο μετά την απόβαση σκοτώνει τονΚύκνο, τογιοτου Ποσειδώνα, και αναγκάζει τους Τρώες να αποσυρθούν μέσα στην πόλη. Στα πρώτα εννιά χρόνια του πολέμου λεηλατεί έντεκα πολιτείες γύρω από την Τροία και δώδεκα σε γειτονικά νησιά. Τα λάφυρα από αυτές τις εκστρατείες τα παρέδιδε πάντα στον αρχιστράτηγο Αγαμέμνονα, ο οποίος, αφού κρατούσε γιατον εαυτό τουτη μερίδα του λέοντος, μοίραζε τα υπόλοιπα με επιλογή ή με κλήρο.
Γιατη συμπεριφορά αυτή του Αγαμέμνονα φαίνεται ότι ο Αχιλλέας παραπονέθηκε αρκετές φορές. Οι εκστρατείες αυτές πρέπει να ήταν πάντως αρκετά αποδοτικές καιγιατον Αχιλλέα, μιαπουη σκηνή του ήταν γεμάτη από κάθε είδους λάφυρα (σκλάβες, άλογα, όπλα, τρίποδες, κούπες, χρυσάφι κλπ.). Άλλοτε πάλι πιάνει αιχμαλώτους και τους πουλάει σε γειτονικά νησιά, όπως τον Λυκάονα, τογιοτου Πρίαμου. Κάποτε μάλιστα θα έπιανε καιτον Αινεία, τογιο της Αφροδίτης καιτου Αγχίση, που έβοσκε ανυποψίαστος τα κοπάδια τουστα βοσκοτόπια της Τροίας. Ο Αινείας τον είδε έγκαιρα και τράπηκε σε φυγή. Ο Αχιλλέας τον κυνήγησε μέχρι τη Λυρνησσό, την οποία τελικά κυρίευσε, ο Αινείας όμως διέφυγε μετην παρέμβαση της θεάς μητέρας του.
Η «μήνις» του Αχιλλέα.
Αλλά και στις συγκρούσεις των Αχαιών με τους Τρώες στο πεδίο της μάχης η παρουσία του Αχιλλέα είναι καταλυτική. Προκαλεί αναρίθμητες απώλειες στο αντίπαλο στρατόπεδο και γίνεται ο φόβος καιο τρόμος των Τρώων. Στο τέλος όμως του ένατου χρόνου ή στις αρχές του δέκατου και καθώς οι πολεμικές επιχειρήσεις γύρω από την Τροία βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη, οργίστηκε μετη δεσποτική απόφαση του Αγαμέμνονα νατου πάρει τηΒρισηίδα. Η πληγωμένη περηφάνια του Αχιλλέα τον οδήγησε στονα αποτραβηχτεί από κάθε πολεμική σύγκρουση. Ταυτόχρονα ζήτησε από τη θεά μητέρα τουνα πείσει τους θεούς να δώσουν τη νίκη στους Τρώες.
Και πράγματι η κατάσταση γίνεται απελπιστική για τους Αχαιούς. Αμέτρητο πλήθος ηρώων χάνεται καιη παρουσία του Αχιλλέα στο πεδίο της μάχης γίνεται τώρα περισσότερο απαραίτητη από ποτέ. Η πρεσβεία που έρχεται στη σκηνή του Αχιλλέα, γιανατου προσφέρει πλήρη ικανοποίηση των αιτημάτων του, φεύγει άπρακτη. Αρχικά δηλώνει ο ήρωας πως θα επιστρέψει στη Φθία το συντομότερο δυνατό, μετά υποχωρεί κάπως δηλώνοντας ότι θα πάρει τα όπλα του, γιανα προστατέψει το δικό του μόνο καράβι από πυρπόληση. Του κόστιζε, είναι η αλήθεια, η αποχή του από τη μάχη. Κάθε φορά που έβλεπε από τη σκηνή του κάποιον Αχαιό να γυρίζει πληγωμένος, έστελνε να μάθει γιατην ταυτότητά του.
Τελικά, όταν φτάνει η κατάσταση στο απροχώρητο, δίνει την πανοπλία τουστον αγαπημένο του φίλο, τον Πάτροκλο, γιανα υποστηρίξει τους Αχαιούς.
Και πράγματι, ο Πάτροκλος κατάφερε να τρέψει σε φυγή τους Τρώες, σκοτώθηκε ωστόσο από τον Έκτορα, ο οποίος πήρε τα όπλα του Αχιλλέα. Η Θέτιδα του έφερε τότε καινούρια όπλα φτιαγμένα από τον Ήφαιστο καιο Αχιλλέας, αφού συμφιλιώθηκε μετον Αγαμέμνονα, ρίχτηκε στη μάχη, γιανα εκδικηθεί το χαμό του φίλου του. Έσπειρε τότε τον πανικό στις τάξεις των Τρώων σκοτώνοντας πάρα πολλούς από αυτούς και αναγκάζοντας τους υπόλοιπους να κλειστούν στο κάστρο της Τροίας. Μετά από δραματική μονομαχία σκότωσε καιτον Έκτορα. Στη συνέχεια έθαψε με τιμές τον Πάτροκλο και διοργάνωσε προς τιμή του επιτύμβιους αγώνες. Το πτώμα του Έκτορα το κράτησε άταφο έξω από τη σκηνή του, γιανατο παραδώσει τελικά στον πατέρα του, τον Πρίαμο.
Τα αποτελέσματα του θυμού του Αχιλλέα ήταν ολέθρια για τους Αχαιούς. Το θυμό του αυτόν θατον καταραστεί στη συνέχεια. Η μετάνοιά του όμως θα έρθει πολύ αργά γιατον Πάτροκλο καιγια όσους άλλους είχαν σκοτωθεί.
Οι δυνάμεις των Αχαϊκών πόλεων αρχικά συγκεντρώθηκαν στην Αυλίδα. Όλοι οι παλαιοί μνηστήρες ήταν παρόντες εκτός από τον βασιλιά της Κύπρου, Κίνυρα, που υποσχέθηκε ότι θα στείλει 50 πλοία. Τελικά έστειλε μόνο ένα, με επικεφαλής τονΜυγδαλίωνακαι άλλα 49 ομοιώματα πλοίων φτιαγμένα από λάσπη. Ο τελευταίος που προσήλθε στην Αυλίδα, ήταν ο δεκαπεντάχρονος τότε Αχιλλέας.
Όταν οι Έλληνες ξεκίνησαν γιατην Τροία, από εσφαλμένο προσανατολισμό αποβιβάστηκαν στηΜυσία. Ο βασιλιάς της Τήλεφος, γιος τουΗρακλή, είχε επιτρέψει παλαιότερα σε ομάδα Αρκάδωννα εγκατασταθούν στην περιοχή. Στη μάχη που ακολούθησε ο Αχιλλέας τραυμάτισε τον Τήλεφο, ο οποίος είχε σκοτώσει προηγουμένως τονΘέρσανδρο. Επειδή η πληγή του Τήλεφου δεν επουλώνονταν, ένας χρησμός ανέφερε ότι θα θεραπευτεί μόνο από αυτόν πουτην προκάλεσε. Μετά τη Μυσία οι Αχαιοί έπλευσαν γιατην Τροία, όμως δυσμενείς καιρικές συνθήκες και αντίθετοι άνεμοι σκόρπισαν τον στόλο τους καιοι επιχειρήσεις αναβλήθηκαν προσωρινά. Ορίστηκε νέα σύναξη και πάλι στην Αυλίδα.
Ο Τήλεφος πήγε στην Αυλίδα και είτε μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο είτε ζητώντας απευθείας από τον Αγαμέμνονα βοήθεια γιατην επούλωση της πληγής του, είτε απήγαγε τονΟρέστη (γιοτου Αγαμέμνονα) και ζητούσε ως αντάλλαγμα τη θεραπεία του. Ο Αχιλλέας αρνήθηκε νατου παράσχει όποια βοήθεια υποστηρίζοντας ότι δεν έχει ανάλογες γνώσεις. Ο Οδυσσέας ερμηνεύοντας τον σχετικό χρησμό, πίστεψε ότι το δόρυ που προκάλεσε την πληγή αν έρχονταν σε επαφή πάλι μετην πληγή θατη θεράπευε, έτσι και έγινε. Ο Τήλεφος ως αντάλλαγμα, έδειξε στους Αχαιούς τον ακριβή δρόμο γιατην Τροία.
Ορισμένοι ερευνητές θεώρησαν ότι η σύγκρουση μετον Τήλεφο καιη επίλυση της διαφοράς που ακολούθησε αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του τρωικού επικού κύκλου και ότι αρχικά αποτελούσε κομμάτι της ίδιας της πολιορκίας της Τροίας το οποίο μετην πάροδο των αιώνων αποσπάστηκε από τα γεγονότα των κύριων πολεμικών επιχειρήσεων που ακολούθησαν χρονικά.
Η Ιφιγένεια οδηγείται στην Αυλίδα γιανα θυσιαστεί. Ψηφιδωτό στηνΠομπηία
Οκτώ χρόνια μετά την αποτυχημένη απόπειρα να πλεύσουν στην Τροία, οι Αχαιοί, πουο στόλος τους αποτελούνταν από περισσότερα από χίλια πλοία, συγκεντρώθηκαν στην Αυλίδα. Όμως ο άνεμος είχε κοπάσει εντελώς καιη πλεύση ήταν αδύνατη. Ο μάντης Κάλχας τόνισε ότι η θεά Άρτεμιςτο προκάλεσε αυτό, ως τιμωρία γιατον θάνατο του ιερού ελαφιού της από τον Αγαμέμνονα, στην προσπάθειά τουνα αποδείξει ότι είναι καλύτερος κυνηγός από αυτήν. Ο μόνος τρόπος να κατευναστεί η Άρτεμις ήταν, κατά τον Κάλχα, να θυσιαστεί η κόρη του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, Ιφιγένεια. Ο Αγαμέμνονας αρχικά αρνήθηκε, όμως οι υπόλοιποι Αχαιοί ηγέτες τον απείλησαν ότι θα ορίσουν τον Παλαμήδη αρχηγό της εκστρατείας και τελικά υποχώρησε. Λίγο πριντη θυσία της Ιφιγένειας, η Άρτεμις επενέβη καιτη μετέφερε σε κάποιο μακρινό τόπο, όπου υπηρέτησε ως ιέρεια τη θεά. Ο Αγαμέμνονας, βλέποντας ότι η κόρη του εξαφανίστηκε με υπερφυσικό τρόπο, μετά τη συμβουλή του Κάλχα, θυσίασε ένα αρνί. Ο Ησίοδος αναφέρει ότι η Ιφιγένεια μετά τηθυσία της έγινε η θεά Εκάτη.
Χάρτης της Ομηρικής Ελλάδας. Με πράσινο πλαίσιο απεικονίζονται οι χώρες των Αχαιών ηγετών καιμε πορτοκαλί οι χώρες των Τρώων καιτων συμμάχων τους
Οι δυνάμεις των Αχαιών περιγράφονται με λεπτομέρεια στον κατάλογο των πλοίων (Νεών κατάλογος), στηβ' Ραψωδία της Ιλιάδας. Αποτελούνταν από 28 περιοχές: στηΣτερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Πελοπόννησο, Δωδεκάνησα, Κρήτηκαι ορισμένα νησιά τουΙονίου πελάγους, συγκεντρώνοντας στόλο από 1.178 πεντηκόντορους και 50 κωπήλατους. ΟΘουκυδίδης αναφέρει ότι ο στόλος αποτελούνταν από 1.200 πλοία και συγκεκριμένα ο στόλος των Βοιωτών διέθετε 80 άτομα πλήρωμα σε κάθε σκάφος του, ενώ τα πλοία τουΦιλοκτήτη διέθεταν μόνο 50 κωπηλάτες το καθένα. Προφανώς αυτοί οι αριθμοί αφορούσαν το μέγιστο και ελάχιστο δυνατό πλήρωμα που διέθετε ένα πλοίο. Αν συνυπολογιστούν όλα τα παραπάνω η συνολική ένοπλη δύναμη των Αχαιών ανέρχονταν από 70.000 ως 130.000 άντρες. Άλλος κατάλογος πλοίων που μας διασώζει οΑπολλόδωρος διαφέρει ελαφρώς από αυτόν του Ομήρου όμως συμφωνεί γιατο σύνολο της εκστρατευτικής δύναμης. Ορισμένοι ερευνητές έχουν ισχυριστεί ότι ο κατάλογος του Ομήρου είναι αντίγραφο κάποιου παλαιότερου εγγράφου που ανάγονταν στην εποχή του Χαλκού (τότε δηλαδή που διαδραματίστηκε ο Τρωικός Πόλεμος), πιθανόν κάποιου γενικού σχεδίου επιχειρήσεων του Αχαιού άνακτα ή γενικότερα του υπευθύνου της εκστρατείας. Ορισμένοι άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι απλώς είναι δημιούργημα του Ομήρου.
Στηβ' ραψωδία της Ιλιάδας παρουσιάζεται επίσης καιο κατάλογος των Τρώων καιτων συμμάχων τους, εκτός από την ίδια την Τροία, της οποίας ηγούνταν οΈκτορας, στους συμμάχους περιλαμβάνονταν: Δάρδανοι (υπό τονΑίνεια), Αδραστενείς, Περκοτιανοί, Πελασγοί, Θράκες, Κίκονες δορυφόροι, Παίονες τοξότες, Μύσιοι, Φρύγες, Μιλήσιοι, Λύκιοι υπό τον Σαρπηδόνα και Κάρες. Κάποιοι από τους συμμάχους των Τρώων αναφέρεται ότι μιλούσαν μη ελληνικές διαλέκτους και έπρεπε από τους επικεφαλής τους να μεταφραστούν οι διάφορες εντολές στο πεδίο της μάχης. Δεν διευκρινίζεται τι γλώσσα μιλούσαν αυτοί οι λαοί, μόνο οι Κάρες αναφέρονται ως βαρβαρόφωνοι. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το στοιχείο ότι, κατά τα έπη, Τρώες και Αχαιοί υπήρξαν ομόθρησκοι και δέκτες του ίδιου πολιτισμού καιοι ήρωες μεταξύ τους μιλούσαν στην ίδια γλώσσα.
ΟΦιλοκτήτης ήταν φίλος τουΗρακλήκαι είχε στην κατοχή τουτο τόξο καιτα βέλη του, επειδή του είχε κάνει την τιμή καινα ανάψει τη νεκρική του πυρά. Συμμετείχε και αυτός στην εκστρατεία με επτά πάνοπλα πλοία. Σταμάτησε είτε στη νήσο Χρύση, είτε στηνΤένεδο μαζί μετον υπόλοιπο αχαϊκό στόλο. Κατά την παραμονή του εκεί τον δάγκωσε φίδι καιη πληγή που προκλήθηκε του δημιούργησε εκτεταμένη μόλυνση. Οι Αχαιοί, με πρόταση του Οδυσσέα, τον εγκατέλειψαν στηΛήμνο. Όταν αποβιβάστηκαν στηνΤένεδο, ο Αχιλλέας σκότωσε τονγιοτουΑπόλλωνα, Τένη, παρακούοντας τη μητέρα τουπουτου είπε πως αν ενεργούσε έτσι θα είχε βέβαιο θάνατο από τον ίδιο τον Απόλλωνα. Από την Τένεδο ο Αγαμέμνονας έστειλε πρεσβεία στονΠρίαμο, αποτελούμενη από τον Μενέλαο, τον Οδυσσέα καιτονΠαλαμήδη ζητώντας την επιστροφή της Ελένης. Η πρεσβεία όμως δεν έγινε δεκτή.
Ο Φιλοκτήτης παρέμεινε στη Λήμνο για δέκα χρόνια, η οποία σύμφωνα μετην τραγωδία τουΣοφοκλή ήταν ακατοίκητη, αλλά σύμφωνα με παλιότερες πηγές κατοικούνταν από τους Μινύες.
Ο Κάλχας είχε προβλέψει ότι ο πρώτος Αχαιός πουθα πατήσει στην τρωική γηθα είναι το πρώτο θύμα του πολέμου. Έτσι ακόμη καιο Αχιλλέας δίσταζε νατο επιχειρήσει. Ο Οδυσσέας από το πλοίο του, πετάει την ασπίδα τουστην ακτή και πηδάει πάνω στην ασπίδα του. Τον ακολουθεί οΠρωτεσίλαος, ο ηγέτης της θεσσαλικής Φυλάκης, που πάτησε πρώτος την τρωική γη. Ο Αχιλλέας αποβιβάστηκε δεύτερος και σκότωσε τονΚύκνο, γιοτου Ποσειδώνα. Οι Τρώες τελικά αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν πίσω από τα τείχη τους. Ο Πρωτεσίλαος σκότωσε πολλούς Τρώες αλλά τελικά σκοτώθηκε από τον Έκτορα (άλλες πηγές αναφέρουν τονΑχάτηκαι άλλες τονΕύφορβο). Οι Αχαιοί κήδεψαν τον πρώτο τους νεκρό με μεγάλες τιμές στη Θράκη, στην απέναντι πλευρά του Ελλησπόντου. Μετά τον θάνατο του Πρωτεσίλαου, ο αδελφός του, Ποδάρκης πήρε μέρος στον πόλεμο, αναπληρώνοντας έτσι την απώλειά του.
Οι Αχαιοί πολιορκούσαν την Τροία επί δέκα χρόνια. Οι περισσότερες πληροφορίες που διασώζονται αφορούν το τελευταίο έτος του πολέμου, με αποτέλεσμα γιατα εννέα πρώτα χρόνια να διαθέτουμε λιγότερα στοιχεία. Μετά την αρχική αποβίβαση καιτην εδραίωσή τους στην παράκτια ζώνη της Τρωάδας, άρχισαν να λεηλατούν την ύπαιθρο, να κατακτούν τις παρακείμενες στην Τροία σύμμαχές της πόλεις, ακόμη καινα λεηλατούν τις απέναντι θρακικές ακτές. Η Τροία δεν είχε δεχτεί κάποια συνδυασμένη μαζική πολιορκία ως καιτο ένατο έτος των επιχειρήσεων καιη επικοινωνία της μετη μικρασιατική ενδοχώρα συνεχίζονταν ανενόχλητα. Από την πλευρά τους οι Αχαιοί δέχονταν σημαντικές στρατιωτικές ενισχύσεις ακόμη καιπριντο τέλος του πολέμου. Παρόλα αυτά δεν κατάφεραν να διεισδύσουν στην ενδοχώρα καινα περικυκλώσουν τους Τρώες, οι οποίοι διατηρούσαν επαφές ακόμη καιμε τους συμμάχους τους στην ευρωπαϊκή ακτή.
Ο Αχιλλέας δένει το τραύμα του Πάτροκλου. Αττικό αγγείο
Ο Αχιλλέας ήταν οπιο ενεργός ήρωας των Αχαιών. Σύμφωνα μετον Όμηρο κατέλαβε 11 πόλεις και 12 νησιά[19]. Σύμφωνα μετον Απολλόδωρο λεηλάτησε τη χώρα του Αινεία, στην περιοχή της Τρωάδας και έκλεψε τα κοπάδια του[20]. Επίσης κατέλαβε τηΛυρνησσό, τηνΠηδασσό, τηΛέσβο, τηνΚολοφώνα, τις Κλαζομενές[21]και πολλές άλλες γειτονικές πόλεις, επίσης σκότωσε τον ανήλικο Τρωίλο, γιοτου Πριάμου. Υπήρχε χρησμός που ανέφερε πως ανο Τρώιλος έφτανε τα 20, η Τροία δενθα έπεφτε ποτέ. Ο Ιωάννης Κακριδής, ομηρικός αναλυτής, αναφέρει ότι ο κατάλογος των κατακτήσεων είναι εσφαλμένα κατά πολύ εκτεταμένος, νότια της Τροίας.
Ανάμεσα στα λάφυρα από τις λεηλασίες ήταν καιοι ιέρειες Βρισηίδα, από τη Λυρνησσό καιηΧρυσηίδα, από τις Ιπποπλάκιες Θήβες, η οποία προσφέρθηκε στον Αγαμέμνονα. Ο Αχιλλέας αιχμαλώτισε καιτονΛυκάονα, έναν από τους γιους του Πριάμου. ΟΠάτροκλοςτον πούλησε αργότερα ως σκλάβο στη Λήμνο, όμως τον αγόρασε οΑιτίωνας από την Ίμβρο και επανήλθε στην Τροία. Τον σκότωσε τελικά ο Αχιλλέας 12 ημέρες μετά το θάνατο του Πάτροκλου.
Αίαντας και Αχιλλέας παίζουν απορροφημένοι πεσσούς κατά τη διάρκεια της μάχης. Αττικό αγγείο
ΟΑίας ο Τελαμώνιος κατέκτησε πολλές περιοχές στη θρακική ακτή, στην οποία βασίλευε οΠολυμήστωρας, γαμπρός του Πριάμου. Ο Πολυμήστωρ γιανα αποτρέψει τα χειρότερα παρέδωσε στον Αίαντα τον Πολύδωρο, γιοτου Πριάμου, που μέχρι τότε ήταν υπό την προστασία του. Αργότερα ο Αίας επιτέθηκε στηΦρυγίαπου βασιλιάς της ήταν οΤελεύτας, τον οποίο σκότωσε σεμονομαχία. Αναφέρεται επίσης ότι έκλεψε πολλά κοπάδια στο όρος Ίδη καιστην ευρύτερη περιοχή της Τρωάδας.
Πολλές απεικονίσεις, ιδιαίτερα σε αρχαία αγγεία, παρουσιάζουν τον Αίαντα να απασχολείται με ένα επιτραπέζιο παιχνίδι (πεσσούς) μετον Αχιλλέα. Μάλιστα είναι τόσο απορροφημένοι, που παρουσιάζονται να παίζουν ακόμη και μέσα στο πεδίο της μάχης περικυκλωμένοι από τους εχθρούς, όπου η Αθηνά τελευταία στιγμή τους σώζει ως από μηχανής θεά.
Ο Οδυσσέας κάποια στιγμή εστάλη στη Θράκη γιανα φέρει σιτάρι, αλλά επέστρεψε με άδεια χέρια. Αυτό προκάλεσε την περιφρόνηση τουΠαλαμήδη, ο οποίος ανέλαβε ο ίδιος την πρωτοβουλία και κατάφερε τελικά να εφοδιάσει το αχαϊκό στράτευμα με μεγάλες ποσότητες σιταριού.
Ο Οδυσσέας πάντα έβλεπε καχύποπτα τον Παλαμήδη ιδιαίτερα από τότε που είχε θέσει τη ζωή τουγιουτουσε κίνδυνο. Οργάνωσε ολόκληρη πλεκτάνη με σκοπό να κατηγορηθεί άδικα: έγραψε μια πλαστή επιστολή, υποτίθεται του Πριάμου προς τον Παλαμήδη και έθαψε χρυσό κοντά στη σκηνή του. Η επιστολή καιο χρυσός, κατά το σχέδιο του Οδυσσέα, ανακαλύφθηκαν από τους Αχαιούς, καιο Αγαμέμνονας διέταξε τον θάνατό τουδια λιθοβολισμού, καθώς τα στοιχεία γιατην υποτιθέμενη προδοσία του φαίνονταν αδιάσειστα.
Ο πατέρας του Παλαμήδη, Ναύπλιος, μόλις έμαθε την είδηση έσπευσε στην Τροία και απαίτησε να αποδοθεί δικαιοσύνη, όμως δεν εισακούστηκε. Ως εκδίκηση, ταξίδεψε σε όλα τα ανάκτορα των Αχαιών βασιλιάδων, και διέδωσε στις συζύγους τους ότι οι άντρες τους είχαν συνάψει ήδη σχέσεις με Τρωάδες παλλακίδες, με σκοπό να τις κάνουν και επίσημες συζύγους όταν επιστρέψουν στον τόπο τους. Πολλές βασίλισσες πιστεύοντας τον Ναύπλιο διέρρηξαν τους δεσμούς τους, μεπιο χαρακτηριστική την περίπτωση της Κλυταιμνήστρας, συζύγου του Αγαμέμνονα, που συνήψε εξωσυζυγική σχέση μετονΑίγισθο, γιοτουΘυέστη. Εξαίρεση αποτέλεσε ηΠηνελόπη, η οποία παρέμεινε πιστή στον Οδυσσέα.
Όταν πλησίαζε το τέλος του ένατου έτους, ο στρατός των Αχαιών, εξαντλημένος από τις μακροχρόνιες συρράξεις καιτην έλλειψη εφοδίων, αρνήθηκε να υπακούσει τις διαταγές των ηγετών τουκαι απαίτησε την επιστροφή στην πατρίδα. Στην «Κυπρία», ο Αχιλλέας ανάγκασε τους στρατιώτες να παραμείνουν. Σύμφωνα μετον Απολλόδωρο, γιανα λυθεί το πρόβλημα του εφοδιασμού, ο Αγαμέμνονας έφερε καλλιεργητές αμπελώνων, τις κόρες τουΆνιου (εγγονές τουΑπόλλωνα), οι οποίες με μαγικό τρόπο παρήγαγαν κρασί, ελιές και σιτάρι απλώς με ένα άγγιγμα.
ΟΧρύσης, ιερέας του Απόλλωνα και πατέρας της Χρυσηίδας, προσήλθε στον Αγαμέμνονα και ζήτησε την απελευθέρωση της κόρης του. Όμως ο Αγαμέμνονας ήταν ανυποχώρητος και προσέβαλε βάναυσα τον ιερέα, ο οποίος προσευχήθηκε στον Απόλλωνα να πάρει εκδίκηση γιατην απαράδεκτη αυτή συμπεριφορά (ύβρις). Ο Απόλλωνας ανταποκρίθηκε και τιμώρησε με εξοντωτικό λοιμό τον Αχαϊκό στρατό. Είναι χαρακτηριστικό της επικής ποίησης ότι οι Ολύμπιοι Θεοί τάσσονται μετο ένα ή μετο άλλο στρατόπεδο και κάποιοι μάλιστα (Αθηνά, Αφροδίτη, Άρης) παίρνουν μέρος καιοι ίδιοι στις μάχες. Τελικά, ο Αγαμέμνονας, γιανα απαλλαγεί από αυτή τη συμφορά αναγκάστηκε να επιστρέψει τη Χρυσηίδα στον πατέρα της. Γιανα καλυφθεί το κενό που δημιουργήθηκε απαίτησε και πήρε τηΒρισηίδατου Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας, το θεώρησε μεγάλη ατίμωση και αρνήθηκε να συνεχίσει να μάχεται. Η οργή του (μήνις) ήταν τόσο μεγάλη που παρακάλεσε τη μητέρα τουΘέτιδανα μεσολαβήσει στον Δία γιανα προσφέρει συνεχείς επιτυχίες στους εχθρούς του Τρώες στις πολεμικές επιχειρήσεις.
Αφού αποσύρθηκε ο Αχιλλέας από τις μάχες, οι Αχαιοί (επίσης ΑργείοικαιΔαναοίστα ομηρικά έπη) σημείωσαν αρχικά επιτυχίες. Καιτα δύο στρατόπεδα είχαν στη διάθεσή τους το σύνολο των συμμάχων τους, για πρώτη φορά από την αρχή των επιχειρήσεων. Σεμονομαχία μεταξύ ΜενέλαουκαιΠάρη, ενώ διαφαινόταν η επικράτηση του Μενέλαου, η Αφροδίτη επενέβη σωτήρια υπέρ του Πάρη, καιδεν αναδείχθηκε νικητής. Μετά από μια σύντομη ανακωχή οι συγκρούσεις ξεκίνησαν και πάλι. Μετη βοήθεια της θεάς Αθηνάς, οΔιομήδης, επιφανής ήρωας των Αχαιών, σκότωσε τον Τρώα Πάνδαροκαι παραλίγο να σκότωνε καιτονΑινεία, που διασώθηκε μετην παρέμβαση της μητέρας του Αφροδίτης η οποία τραυματίστηκε από τον Διομήδη. Στη συνέχεια της μάχης ο Διομήδης τραυματίζει καιτον Άρη. Ακολουθεί η μονομαχία του Αίαντα Τελαμώνιου μετον Έκτορα, χωρίς ν’ αναδειχθεί νικητής, και διαπραγματεύσεις χωρίς αποτέλεσμα.
Στις συρράξεις που ακολούθησαν οι Τρώες κατάφεραν να απωθήσουν τους Αχαιούς καινα προελάσουν μέχρι το στρατόπεδο τους, στο ξύλινο τείχος που είχαν κατασκευάσει μετη βοήθεια τουΠοσειδώνα, στην ακτή της Τρωάδας. Την επόμενη μέρα, μετη θεϊκή συμβολή του Δία, οι Τρώες διείσδυσαν στο στρατόπεδο των Αχαιών και πάρα λίγο να πυρπολήσουν το σύνολο των πλοίων τους. Μία πρώτη έκκληση προς τον Αχιλλέα να επανέλθει στις επιχειρήσεις απορρίφθηκε αμέσως από τον ίδιο, όμως όταν ο Έκτορας έκαψε το πλοίο του Πρωτεσίλαου, επέτρεψε στον φίλο και συγγενή τουΠάτροκλο, να φέρει την πανοπλία του (δίνοντας την εντύπωση στον εχθρό ότι είναι ο ίδιος ο Αχιλλέας) καινα ηγηθεί των μαχών. Ο Πάτροκλος κατάφερε να αντεπιτεθεί καινα επιβληθεί των Τρώων. Οι συγκρούσεις μεταφέρθηκαν έξω από τα τείχη της Τροίας, όπου μόνο μετην επέμβαση του Απόλλωνα ήταν δυνατή η απόκρουση της επίθεσης των Αχαιών. Κατά τις συγκρούσεις ο Πάτροκλος, πάνω στον ενθουσιασμό του πλησίασε αρκετά στα τείχη της πόλης, ακολούθησε μονομαχία μετον Έκτορα, ο οποίος τον σκότωσε καιτου αφαίρεσε τον οπλισμό.
Ο Αχιλλέας θριαμβευτής, μετά τη νίκη επί του Έκτορα. Κέρκυρα, Αχίλλειον
Ο Αχιλλέας εξοργίστηκε και ορκίστηκε να πάρει εκδίκηση γιατον χαμό του φίλου του. Ήλθε καισε συμβιβασμό μετον Αγαμέμνονα, ο οποίος του επέστρεψε τη Βρισηίδα ανέγγιχτη. Ο θεός Ήφαιστοςτου ετοίμασε νέο οπλισμό για τις επικείμενες μάχες του. Μετην είσοδό του στις συρράξεις, σκότωνε τον ένα Τρώα μετά τον άλλο, παραλίγο να φονεύσει καιτον Αινεία, που σώθηκε από τον Ποσειδώνα. Ο Αχιλλέας πολέμησε μετον ποτάμιο θεό Σκάμανδροκαιεν συνεχεία η σύγκρουση γενικεύτηκε με πλήθος θεών να συμμετέχει. Οι Τρώες κατέφυγαν πίσω από το τείχος τους, εκτός από τον Έκτορα, ο οποίος με πανουργία της Αθηνάς παρέμεινε στο πεδίο της μάχης και αντιμετώπισε τον Αχιλλέα. Στη μονομαχία μεταξύ των δύο ηρώων ο Αχιλλέας σκότωσε τελικά τον Έκτορα, έδεσε το σώμα τουστο άρμα τουκαιτο έσερνε θριαμβευτικά. Αρχικά, δεν δεχόταν να παραδώσει το σώμα του νεκρού ήρωα. Αργότερα οι Αχαιοί πραγματοποίησαν και τους επικήδειους αγώνες προς τιμή του Πάτροκλου. Κάποιο βράδυ, ο ίδιος οΠρίαμος, καθοδηγημένος από τονΕρμή έφτασε στη σκηνή του Αχιλλέα καιτον παρακάλεσε νατου παραδώσει το σώμα τουγιουτουσε έναν έντονο συγκινησιακό μονόλογο που ανάγκασε ακόμη καιτον άκαμπτο Αχιλλέα να υποκύψει. Οι δύο άντρες συμφώνησαν προσωρινή ανακωχή, καιο νεκρός Έκτορας παραδόθηκε στους οικείους του. Η Ιλιάδα ολοκληρώνεται μετην κηδεία του Έκτορα στην Τροία καιτο πένθος να επικρατεί στην πόλη.
Μετά την κηδεία του Έκτορα, ήλθε στην Τροία η βασίλισσα τωνΑμαζόνων, Πενθεσίλειαγιανα ενισχύσει την Τρωική πλευρά. Στις μάχες ήταν ιδιαίτερα δυναμική, σκότωσε καιτον Αχαιό Μαχάονα. Τελικά ο Αχιλλέας σκότωσε την Πενθεσίλεια, την οποία όμως είχε ερωτευθεί και αντιλήφθηκε τα πραγματικά του αισθήματα για αυτήν αφού ήταν πια νεκρή. Τότε ένας Αχαιός στρατιώτης, οΘερσίτης (ο ασχημότερος καιπιο αθυρόστομος Αχαιός κατά τις πηγές), βλέποντας τον Αχιλλέα σε στιγμή συναισθηματικής αδυναμίας, άρχισε νατον χλευάζει. Ο Αχιλλέας αφού τον έσφαξε, ήρθε σε ρήξη με τους υπόλοιπους Αχαιούς ηγέτες και έφυγε γιατηΛέσβο. Εκεί με συμβουλή του Οδυσσέα, με σκοπό τηνκάθαρσήτου, προσέφερε θυσίες προς τον Απόλλωνα, την Άρτεμη καιτηΛητώ.
Ενώ ο Αχιλλέας καιο Οδυσσέας απουσίαζαν από τις συρράξεις, ο βασιλιάς της Αιθιοπίας, Μέμνονας, ετεροθαλής αδελφός του Πριάμου, ήλθε να ενισχύσει τους Τρώες. Λέγεται ότι δεν ήλθε κατευθείαν από την πατρίδα του, αλλά μέσω Περσίας, κατακτώντας όλες τις περιοχές που διαπέρασε. Κατά μία άλλη εκδοχή, ήλθε μέσω Καυκάσουκαι ηγούνταν στρατού Αιθιόπων και Ινδών. Όπως καιο Αχιλλέας, η πανοπλία του Μέμνονα είχε σφυρηλατηθεί από τον Ήφαιστο. Στην πρώτη του συμπλοκή σκότωσε τονΑντίλοχο. Εν συνεχεία μονομάχησεμετον Αχιλλέα. Οι δύο ήρωες ήταν ισοδύναμοι, όμως ο Δίας όρισε ότι η μοίρα του Μέμνονα ήταν να σκοτωθεί, όπως και έγινε. Στη συνέχεια εκδίωξε τους Τρώες οι οποίοι κλείστηκαν στα τείχη τους. Οι θεοί βλέποντας ότι ο Αχιλλέας είχε σκοτώσει τόσους πολλούς, όρισαν ότι ήρθε η ώρα να πεθάνει, έτσι ένα δηλητηριώδες βέλος του Πάρη κατευθυνόμενο από τον Απόλλωνα τον πέτυχε στην πτέρνα καιτον σκότωσε. Κατά μία άλλη εκδοχή ο Πάρις τον σκότωσε πισώπλατα με μαχαίρι καθώς παντρευόταν τηνΠολυξένη. Καιοι δύο εκδοχές συμφωνούν ότι ο δολοφόνος του ενήργησε ύπουλα καιδεντου αποδίδουν τιμές, θεωρώντας ότι ο Αχιλλέας παρέμεινε για πάντα ανίκητος μέχρι καιτον θάνατό του. Μετά τον θάνατό τουοι Αχαιοί διοργάνωσαν επικήδειους αγώνες.
Στη μάχη γύρω από το σώμα του Αχιλλέα, ο Οδυσσέας απωθούσε τους Τρώες ενώ ο Αίαντας μετέφερε τον νεκρό ήρωα στο στρατόπεδο των Αχαιών. Όταν κόπασαν οι συγκρούσεις, προέκυψε το ζήτημα ποιος θα αποκτούσε την πανοπλία του Αχιλλέα, η οποία θα προσφερόταν στονπιο ανδρειωμένο πολεμιστή. Ο Αγαμέμνονας ήταν απρόθυμος να αναλάβει πρωτοβουλία να υποδείξει τον κατάλληλο και απευθύνθηκε στους Τρώες κρατούμενούς του ρωτώντας τους ποιος πιστεύουν ότι έχει κάνει τη μεγαλύτερη ζημιά στην παράταξή τους. Κατά μία άλλη εκδοχή οι Αχαιοί ακολουθώντας τη συμβουλή τουΝέστορα έστειλαν κατασκόπους γιανα ακούσουν την άποψη των Τρώων, εκεί άκουσαν μια νεαρή Τρωάδα να λέει ότι ο Αίαντας υπήρξε ο γενναιότερος, μια άλλη νεαρή όμως της απαντά ότι ο Οδυσσέας ήταν πιο γενναίος καθώς αυτός αντιμετώπισε τόσους αντιπάλους ταυτόχρονα, ενώ η μεταφορά απλώς του νεκρού Αχιλλέα δεν θεωρείται πράξη γενναιότητας. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία η απόφαση των Αχαιών ήταν ομόφωνη να δοθεί ο οπλισμός στον Οδυσσέα. Κατά τονΠίνδαρο, η απόφαση ελήφθη ύστερα από μυστική ψηφοφορία.
Ο Αίαντας ετοιμάζει το ξίφος του, γιανα αυτοκτονήσει
Ο Αίαντας αρχίζει και χάνει τα λογικά του από αυτή την τροπή των γεγονότων. Εξοργισμένος από αυτή την απόφαση, θόλωσε καιμετην παρέμβαση της Αθηνάς άρχισε να σκοτώνει τα αιγοπρόβατα των Αχαιών πιστεύοντας ότι είναι οι μισητοί πια συμπολεμιστές του. Νομίζει μάλιστα ότι ένα κριάρι είναι ο Οδυσσέας καιτο σέρνει στη σκηνή τουκαιτο βασανίζει. Το επόμενο πρωί όταν λογικεύτηκε αποφάσισε να αυτοκτονήσει αποφεύγοντας τον εξευτελισμό καιτην ταπείνωση, έτσι πέφτει πάνω στο ξίφος τουκαι βάζει τέλος στη ζωή του.
Κατά το πέρας του δέκατου έτους, ένας χρησμός ανέφερε ότι η Τροία θα πέσει μόνο μετα τόξο του Ηρακλή, το οποίο ήταν στην κατοχή τουΦιλοκτήτηπου βρίσκονταν στη Λήμνο. Για αυτό το σκοπό ο Οδυσσέας καιο Διομήδης τον φέρνουν στην Τρωάδα, του οποίο η πληγή είχε στο μεταξύ επουλωθεί. Κατά τις επερχόμενες συμπλοκές ο Φιλοκτήτης σκότωσε τον Πάρη μετο συγκεκριμένο τόξο.
Σύμφωνα μετον Απολλόδωρο οΈλενοςκαιοΔηίφοβος ζήτησαν το χέρι της ωραίας Ελένης. Τελικά επικράτησε ο Δηίφοβος καιο Έλενος αποτραβήχτηκε στο όρος Ίδη. ΟΚάλχας ήξερε ότι ο Έλενος γνώριζε γιατην επερχόμενη καταστροφή της Τροίας, έτσι ο Οδυσσέας τον καταδιώκει καιτον αιχμαλωτίζει. Τελικά εξαναγκάζεται μετά από ανάκριση να ομολογήσει πως οι Αχαιοί θα νικούσαν μόνο αν έφερναν τα λείψανα τουΠέλοπα, όπως και έπραξαν.
Οι Τρώες μεταφέρουν τον Δούρειο Ίππο εντός των τειχών. Πίνακας 17ου αιώνα
Ο πόλεμος έληξε με ένα ιδιαίτερο τέχνασμα. Ο Οδυσσέας επινόησε την κατασκευή ενός μεγάλου σε μέγεθος ομοιώματος ξύλινου κούφιου αλόγου, τουΔούρειου Ίππου. Το άλογο ήταν ζώο ιερό για τους Τρώες και πιστευόταν ότι θατο μετακινούσαν, ως φυλακτό, στο εσωτερικό της πόλης τους, αφού είχαν προετοιμαστεί όλες οι συνθήκες πουθα έδιναν την εντύπωση ότι οι Αχαιοί έφυγαν οριστικά. Το κατασκεύασε ο μηχανικός Επειός, μετην καθοδήγηση της Αθηνάς καιστο εξωτερικό του έφερε την επιγραφή:
«Αφιερωμένο στην Αθηνά από τους Αχαιούς, γιατην επιστροφή τους στην πατρίδα»[22]
Στον Δούρειο Ίππο εισχώρησε ομάδα Αχαιών με επικεφαλής τον Οδυσσέα, ενώ ο υπόλοιπος στρατός έκαψε το στρατόπεδο προκειμένου να πιστέψουν οι Τρώες ότι η αποχώρησή τους είναι οριστική, και έπλευσαν γιατηνΤένεδο.
Το επόμενο πρωί, οι Τρώες ανακαλύπτουν ότι το αντίπαλο στρατόπεδο είχε εγκαταλειφθεί. Μέσα στον ενθουσιασμό τους πίστεψαν ότι ο δεκαετής πόλεμος έχει λήξει και θεώρησαν ότι πρέπει να μετακινήσουν τον Δούρειο Ίππο στον εσωτερικό της πόλης. Ορισμένοι μεμονωμένοι Τρώες θεώρησαν ότι είναι καταραμένο και πρέπει νατο ρίξουν στον γκρεμό ή νατο κάψουν. Η κόρη του Πρίαμου Κασσάνδρακαιο ιερέας του Ποσειδώνα Λαοκόων προειδοποίησαν ότι μόνο συμφορά θα φέρει στην πόλη.[23] Αλλά η Κασσάνδρα ενώ είχε τη διόραση, από τον Απόλλωνα να μπορεί να προβλέπει γεγονότα, είχε καιτην κατάρα του, επειδή αθέτησε την υπόσχεσή της νατου δοθεί, ναμην καταφέρνει να πείθει κανέναν. Στονδε Λαοκόοντα και στους δύο γιους του επιτέθηκαν τεράστια θαλάσσια φίδια τα οποία τους έπνιξαν στη θάλασσα. Ο Αινείας καιοι οπαδοί του πιστεύοντας αυτές τις προβλέψεις αποτραβήχτηκαν στο όρος Ίδη. Οι Τρώες τελικά γεμάτοι ενθουσιασμό αποφάσισαν να μεταφέρουν εντός των τειχών τον Δούρειο Ίππο. Μάλιστα επειδή ήταν αρκετά μεγάλο κατασκεύασμα, αναγκάστηκαν να γκρεμίσουν και τμήμα από την κεντρική πύλη της πόλης, τις «Σκαιές Πύλες». Αμέσως μετά ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης γιανα γιορτάσουν την επιτυχή έκβαση του πολέμου. Κατά τα μεσάνυχτα όπου ήταν και πανσέληνος οΣίνων, Αχαιός κατάσκοπος, έκανε σήμα στον Αχαϊκό στόλο στην Τένεδο γιανα προσεγγίσει, την ίδια στιγμή οι στρατιώτες που βρίσκονταν στον Δούρειο Ίππο βγήκαν και σκότωσαν τους φύλακες.
Η πτώση της Τροίας, τουΓ. Τράουτμαν. Καρλσρούη, Γερμανία
Οι Αχαιοί μπήκαν στην πόλη και σκότωναν τον πληθυσμό της καθώς κοιμόταν στα σπίτια του. Η σφαγή συνεχίστηκε καιτην επόμενη μέρα. Όσοι Τρώες πρόλαβαν, πολέμησαν απεγνωσμένοι με ιδιαίτερο πείσμα, παρόλο που βρέθηκαν αιφνιδιασμένοι, ανοργάνωτοι και χωρίς κάποιον ηγέτη να τους καθοδηγήσει. Κάποιοι υπερασπιστές πετούσαν κομμάτια των οροφών των σπιτιών στους κατεστραμμένους δρόμους της πόλεως γιανα εμποδίσουν τους εισβολείς. Τελικά, οι τελευταίοι αμυνόμενοι χάθηκαν μέσα στη λαίλαπα της καταστροφής καιτων σφαγών.
ΟΝεοπτόλεμος σκότωσε τον Πρίαμο που είχε καταφύγει ικέτης στο ναό του Δία. Ο Μενέλαος σκότωσε τον Δηίφοβο, τον (για πολύ λίγο καιρό) σύζυγο της Ελένης και κινήθηκε να σκοτώσει καιτην Ελένη αλλά μόλις αντίκρισε την ομορφιά της χαμήλωσε το ξίφος τουκαι της συγχώρεσε την απιστία.
ΟΑίας ο Λοκρός, βίασε την Κασσάνδρα στον ναό της Αθηνάς. Εξαιτίας αυτής της ύβρεως αποφασίστηκε από τους Αχαιούς, με προτροπή του Οδυσσέα, νατον λιθοβολήσουν μέχρι θανάτου, αλλά κατέφυγε στο ιερό της Αθηνάς και σώθηκε.
ΟΑντήνορας, που είχε φιλοξενήσει τον Μενέλαο καιτον Οδυσσέα, όταν είχαν σταλεί πρεσβεία γιανα ζητήσουν την Ελένη, δεν πειράχτηκε ούτε ο ίδιος ούτε η οικογένειά του. Ο Τρώας Αινείας μαζί πήρε τον ανήμπορο πατέρα τουστην πλάτη και διέφυγε. Σύμφωνα μετον Απολλόδωρο, του επετράπη να φύγει λόγω του ηθικού χαρακτήρα του.
Οι Αχαιοί ισοπέδωσαν την πόλη και διαμοίρασαν τη λεία. Η Κασσάνδρα δόθηκε στον Αγαμέμνονα, ηΑνδρομάχηστον Νεοπτόλεμο καιηΕκάβηστον Οδυσσέα.
Οι Αχαιοί πέταξαν τονΑστυάνακτα, το βρέφος παιδί του Έκτορα από τα τείχη της πόλης, με σκοπό να αποτρέψουν πιθανή εκδίκηση του όταν θα ενηλικιωνόταν. Επίσης θυσίασαν τηνΠολυξένηστον τάφο του Αχιλλέα, όπως απαίτησαν οι χρησμοί.
Η Αίθρα, μητέρα τουΘησέαπου είχε έρθει στην Τροία μαζί μετην Ελένη, ηλικιωμένη πια, σώθηκε από τους εγγονούς της, ΔημοφώντακαιΑκάμαντα.
Οι θεοί είχαν εξοργιστεί από την καταστροφή των ναών και γενικά των ύβρεων πουοι Αχαιοί διέπραξαν. Καθώς επέστρεφε ο στόλος, κοντά στηνΤήνο ξέσπασε έντονη καταιγίδα. Κατά μία εκδοχή, ο Ναύπλιος γιανα τους εκδικηθεί παραπλάνησε τον στόλο στέλνοντας εσφαλμένα μηνύματα με κάτοπτρο από το ακρωτήριο τουΚαφηρέαστην Εύβοια (Κάβο ντόρο) με αποτέλεσμα πολλά πλοία να ναυαγήσουν[24].
Ο Νέστορας, που υπήρξε οπιο ευσεβής και ηθικός χαρακτήρας στην εκστρατεία, είχε ασφαλή και γρήγορη επιστροφή στην πατρίδα του[25]. Ο Αίας ο Λοκρός τιμωρήθηκε από την Αθηνά, καθώς η Αθηνά δανείστηκε ένα κεραυνό του Δία καιτον πυρπόλησε[26].
ΟΤεύκρος, γιος τουΤελαμώνακαι ετεροθαλής αδελφός του Αίαντα δικάστηκε επειδή δεν εμπόδισε τον θάνατο του αδελφού τουκαι απαγορεύτηκε η επιστροφή στην πατρίδα του. Τελικά δεν επανήλθε ποτέ και ίδρυσε τηΣαλαμίνα της Κύπρου. Αργότερα οι Αθηναίοι υποστήριξαν ότι ο Τεύκρος καθώς έφυγε παρέδωσε την εξουσία της πατρίδας του στους γιους του Θησέα.
Ο Νεοπτόλεμος ακολούθησε τη συμβουλή του Έλενου και ακολούθησαν καιοι δύο μαζί χερσαία οδό. Κατά τη διαδρομή συνάντησε στηγητωνΚικόνων, τον Οδυσσέα και ενταφίασε τον δάσκαλο του Αχιλλέα, Φοίνικα. Εν συνεχεία κατέληξε στηγητωνΜολοσσών, στηνΉπειροκαι απέκτησε ένα γιομετην Ανδρομάχη, τονΜολοσσόο οποίος έγινε και διάδοχός τουστην περιοχή. Για αυτό αργότερα οι βασιλείς της Ηπείρου, καθώς καιοΜέγας Αλέξανδρος υποστήριζαν ότι είναι απόγονοι του Αχιλλέα.
Ο Διομήδης μετά από μια καταιγίδα βρέθηκε στηΛυκία, όπου ο βασιλιάς της Λύκοςθατον θυσίαζε στονΆρη, αλλά η κόρη του βασιλιά Καλλιρρόητον λυπήθηκε καιτον βοήθησε να δραπετεύσει. Μετά κατέληξε στηνΑττική, όπου οι Αθηναίοι μη γνωρίζοντας ότι είναι σύμμαχοι του επιτέθηκαν [27]. Τελικά έφτασε στο Άργος, όπου ανακάλυψε ότι η σύζυγός του Αιγιαλεία διέπραττε μοιχεία. Αγανακτισμένος έφυγε γιατηνΑιτωλία. Σύμφωνα με κάποιες πηγές πέρασε και από τη νότια Ιταλία όπου ίδρυσε ορισμένες πόλεις.
Ο Φιλοκτήτης μετανάστευσε στηΣικελία, όπου ίδρυσε μια σειρά από πόλεις μεταξύ ΚρότωνακαιΘουρίων. Μετά από πολεμικές αναμετρήσεις με τους τοπικούς πληθυσμούς ίδρυσε το ιερό τουΑπόλλωνα όπου και αφιέρωσε το τόξο του Ηρακλή [28].
Σύμφωνα μετον Όμηρο, οΙδομενέας έφτασε στην πατρίδα του, Κρήτη ασφαλής. Κατά μία άλλη εκδοχή το πλοίο του έπεσε σε δυνατή καταιγίδα καιο Ιδομενέας υποσχέθηκε στον Ποσειδώνα ότι θα θυσιάσει τον πρώτο άνθρωπο πουθαδειστην πατρίδα, ανθα έφτανε σώος στην πατρίδα. Ο πρώτος που είδε όμως ήταν ο γιος του, τον οποίο και θυσίασε. Τελικά οι θεοί εξοργίστηκαν και ξέσπασε λοιμός στην Κρήτη, καιο λαός τουτον έστειλε εξορία στηνΚαλαβρία της Ιταλίας απ' όπου εν συνεχεία κατέληξε στηνΚολοφώνα της Μικράς Ασίας, όπου και πέθανε[29].
Από τους λιγότερο επιφανείς Αχαιούς ελάχιστοι έφτασαν στις πατρίδες τους.
Σύμφωνα μετηνΟδύσσεια, ο στόλος του Μενέλαου παρασυρμένος από τις θύελλες κατέληξε στηνΚρήτηκαιτηνΑίγυπτο, όπου τα πέντε εναπομείναντα πλοία ήταν αδύνατο να επιστρέψουν στην πατρίδα λόγω των έντονων ανέμων. Ο Μενέλαος έπρεπε να μιλήσει μετονΠρωτέα, έναν θαλάσσιο θεό, προκειμένου νατου γνωρίσει τι ακριβώς θυσίες πρέπει να κάνει στους θεούς γιανατου εξασφαλίσουν ασφαλή επιστροφή. Σύμφωνα μετην «Παλινωδία» του ποιητή του 6ουπ.Χ. αιώνα Στησίχορου, όπως αναφέρεται στον «Φαίδρο» του Πλάτωνα, η Ελένη που είχε απηχθεί από τον Πάρη, ήταν απλώς ένα ομοίωμά της καιη πραγματική Ελένη βρίσκονταν όλο αυτό το διάστημα στην Αίγυπτο, όπου ξανάσμιξε μετον Μενέλαο.[30]ΟΠροίτος είχε πειστον Μενέλαο ότι ήταν προορισμένη να πάει σταΗλύσια πεδία μετά τον θάνατό της. Τελικά, ο Μενέλαος επέστρεψε μαζί μετην ωραία Ελένη επτά χρόνια μετά το πέρας του Τρωικού Πολέμου[31].
Η Κλυταιμνήστρα ετοιμάζεται να δολοφονήσει τον Αγαμέμνονα με υποκίνηση του Αίγισθου. Ελαιογραφία του 19ου αιώνα. Μουσείο του Λούβρου, Γαλλία
Ο Αγαμέμνονας επέστρεψε στον Άργος μαζί μετηνΚασσάνδρα. Η σύζυγός τουΚλυταιμνήστρα είχε όμως συνάψει εξωσυζυγική σχέση μετον Αίγισθο, γιοτουΘυέστηκαι ξάδελφο του ίδιου. Πιθανότατα ως εκδίκηση γιατη θυσία της Ιφιγένειας, η Κλυταιμνήστρα οργάνωσε ολόκληρο σχέδιο μαζί μετον εραστή της γιανα σκοτώσει τον Αγαμέμνονα. Η Κασσάνδρα ενώ προέβλεψε τον θάνατο τουκαιτον πληροφόρησε, δεν κατάφερε να πείσει τον Αγαμέμνονα ο οποίος την περιφρόνησε καιδεν της έδωσε καμία σημασία. Τελικά δολοφονήθηκε ενώ βρισκόταν στο λουτρό αμέριμνος[32]. Μετά από χρόνια, ο γιος του Αγαμέμνονα, Ορέστηςθα πάρει εκδίκηση σκοτώνοντας τη μητέρα τουκαιτον εραστή της και ταυτόχρονα ανεβαίνοντας στον θρόνο των Μυκηνών[33].
Οι περιπέτειες του Οδυσσέα ήταν ιδιαίτερα επίπονες και διήρκεσαν δέκα έτη. Περιγράφονται στο δεύτερο έπος του Ομήρου, την Οδύσσεια. Κατά το διάστημα αυτό ο Οδυσσέας ταξίδεψε σε χώρες εντελώς άγνωστες για τους Έλληνες και έζησε πολλές περιπέτειες: συνάντησε τον Κύκλωπα Πολύφημοκαι μίλησε μεΤειρεσίαστονΚάτω Κόσμο. Ταξίδεψε στηΘρηνακία, όπου οι άντρες του έφαγαν τα ιερά κοπάδια του θεού Ήλιου. Για αυτή την ύβρη τα πλοία του Οδυσσέα καταστράφηκαν καιτα πληρώματά τους πνίγηκαν. Εν συνεχεία κατέληξε στη νήσο Ωγυγίακαι έζησε μετη νύμφη Καλυψώ. Όταν συμπλήρωσε επτά έτη μετη νύμφη έφτιαξε μια μικρή σχεδία μετην οποία κατέληξε στηΣχερία, όπου κατοικούσαν οιΦαίακες, οι οποίοι του παρείχαν όλα τα μέσα γιανα επιστρέψει στην Ιθάκη.
Όταν έφτασε στην πατρίδα του, αρχικά ήταν μεταμφιεσμένος ως ηλικιωμένος ζητιάνος. Ανακάλυψε ότι η σύζυγός του, Πηνελόπη ήταν πιστή σε αυτόν κατά τη διάρκεια των 20 ετών της απουσίας του, παρόλο πουοι μνηστήρες είχαν εγκατασταθεί στο ανάκτορό του περιμένοντας την απόφασή της να επιλέξει νέο σύζυγο. Τελικά μετη βοήθεια τουγιουτουΤηλέμαχου, της προστάτιδάς του θεάς Αθηνάςκαιτου χοιροβοσκού Εύμαιου κατάφερε με ενέδρα να σκοτώσει τους μνηστήρες καινα ανακτήσει το βασίλειο καιτη σύζυγό του.
Η ιστορικότητα του Τρωικού Πολέμου εξακολουθεί να είναι υπό εξέταση. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ακράδαντα ότι ο Τρωικός Πόλεμος ήταν πραγματικό γεγονός, όπως καιοι περισσότερες αφηγήσεις της ελληνικής μυθολογίας, αλλά πολλοί πίστευαν ότι τα ομηρικά ποιήματα είχαν υπερβάλλει ως προς τα γεγονότα, γιανα ταιριάξουν στις απαιτήσεις της ποίησης. ΟΘουκυδίδηςγια παράδειγμα, ο οποίος γενικά διακατέχονταν από πνεύμα αμφισβήτησης, θεωρεί τον πόλεμο ιστορικό γεγονός, αλλά αμφιβάλλει ανο στόλος των Ελλήνων ανέρχονταν σε 1.186 πλοία. ΟΕυριπίδης υιοθέτησε μια παρόμοια άποψη, μεταλλάσσοντας όμως πολλά στοιχεία της αρχικής αφήγησης. Περί το έτος 100, οΔίων ο Χρυσόστομος υποστήριξε ότι ενώ ο πόλεμος ήταν ιστορικό γεγονός, εντούτοις τελείωσε με νίκη των Τρώων καιοι Αχαιοί προσπάθησαν να κρύψουν το γεγονός αυτό[34]. Περί το 1870, στον δυτικό κόσμο γενικά πιστεύονταν ότι το γεγονός του πολέμου αποτελεί απλώς ένα μύθευμα και όπως καιη ίδια η Τροία, αλλά και όλες οι άλλες τοποθεσίες που αναφέρονται στις σχετικές πηγές[35]. Τη χρονιά εκείνη ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν, πιστεύοντας τις αρχαίες αφηγήσεις, ανακάλυψε με ανασκαφές τα ερείπια της ΤροίαςκαιτωνΜυκηνών. Σήμερα, η αρχαιολογική και ιστορική κοινότητα συμφωνούν ότι ο Τρωικός Πόλεμος βασίζεται στον πυρήνα μιας εκστρατείας Αχαιών εναντίον της Τροίας, όμως λίγοι θα υποστήριζαν ότι τα έπη του Ομήρου περιγράφουν επακριβώς τα γεγονότα του πολέμου αυτού.
Τον Νοέμβριο του 2001, ο γεωλόγος John C. Kraft καιο κλασικιστής John V. Luce παρουσίασαν τα αποτελέσματα μελέτης σχετικά μετη μορφολογία του χώρου της Τρωάδαςπου είχε ξεκινήσει το1977[36][37][38]. Οι γεωλόγοι συνέκριναν τη σημερινή γεωλογία μετα τοπία καιτα παράκτια χαρακτηριστικά που περιγράφονται στην Ιλιάδα καισε άλλες κλασσικές πηγές, όπως η «Γεωγραφία» τουΣτράβωνα. Τα συμπεράσματα της μελέτης ανέφεραν ότι υπάρχει απόλυτη συμφωνία μεταξύ της τοποθεσίας της Τροίας όπως ισχυρίζεται ο Σλήμαν (και άλλες τοποθεσίες, όπως η θέση του στρατοπέδου των Αχαιών στα παράλια) μετα γεωλογικά στοιχεία, τις τοπογραφικές περιγραφές και τους απολογισμούς μάχης της Ιλιάδας.
Χάρτης που δείχνει τοΧεττιτικό Βασίλειο, την Ahhiyawa (πιθανόν Ομηρική Αχαΐα στη γλώσσα των Χετταίων) καιτην Wilusa (πιθανόν Ίλιον, Τροία στη γλώσσα των Χετταίων)
Τον 20ό αιώνα πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να διαφωτίσουν το θέμα του Τρωικού Πολέμου μέσω αρχαίων ΑιγυπτιακώνκαιΧεττιτικών κειμένων του 13ου-12ου αιώνα π.Χ. Ανκαιοι πηγές αυτές δίνουν γενικές πληροφορίες γιατην πολιτική κατάσταση στην περιοχή, δεν ξεκαθαρίζουν αν πράγματι έγινε ο πόλεμος αυτός. Ο Andrew Dalby σημειώνει ότι, ανκαιο Τρωικός Πόλεμος πιθανότητα συνέβη με κάποια μορφή, και ως εκ τούτου εδράζεται στην ιστορία, εντούτοις τα πραγματικά γεγονότα είναι καιθα παραμείνουν άγνωστα[39]. Χεττιτική πηγή (ηΕπιστολή Tawagalawa), αναφέρεται σε ένα μεγάλο βασίλειο στα δυτικά του Αιγαίου, το οποίο ονομάζει Αχιγιάβα (πιθανόν κοινή ρίζα μετο Αχαΐα δηλ., χώρα των Αχαιών)[40]που ελέγχει την πόλη Milliwanda (που ταυτίζεται μετηΜίλητο), καιτου οποίου ο βασιλιάς αναφέρεται ως ισοδύναμος του Χετταίου βασιλιά. Επίσης, γίνεται λόγος καιγιαμια συνομοσπονδία 22 πόλεων (Ασσούα, πιθανή σχέση μετον αρχαίο ελληνικό όρο Ασία) στη βορειοδυτική Μικρά Ασίακαιτην απέναντι θρακική ακτή, στην οποία ανήκει καιη πόλη Ιουλούσα, οι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται γιατο Ίλιο (Τροία)[41]. Σε άλλο χεττιτικό κείμενο (τηνΕπιστολή Milawata), αναφέρεται ως βασιλιάς της κάποιος Αλακάσαντου, όνομα που πιθανόν αναφέρεται στονγιοτου Πριάμου Πάρη, που ονομάζονταν και Αλέξανδρος. Σε άλλο κείμενο (Επιστολή Tawagalawa, περίπου 1250 π.Χ.) που διασώζεται αποσπασματικά και απευθύνεται στον βασιλιά των Αχαιών (Αχιγιάβα), αναφέρει ότι στην περιοχή της Τροίας είχαν εμπλακεί δυνάμεις καιτων δύο μεγάλων βασιλείων[41].
Η συνομοσπονδία των πόλεων στην οποία ανήκε η Τροία κατά τη Χετταιο-Αιγυπτιακή μάχη στο Καντές της σημερινής Συρίας (περίπου 1240-1210 π.Χ.), ενώ αρχικά ήταν να πολεμήσει μετο μέρος των Χετταίων, τάχθηκε με τους Αιγύπτιους. Τις επόμενες δεκαετίες οι Χετταίοι εκστράτευσαν εναντίον αυτής της συνομοσπονδίας αλλά δεν κατάφεραν νατην υποτάξουν. Είναι πιθανόν ο Τρωικός Πόλεμος να ήταν εκτεταμένη πολεμική σύγκρουση μεταξύ Αχαιών και της συνομοσπονδίας αυτής που ανήκε καιη πόλη της Τροίας (Ασσούα, κατά τα Χετιτικά αρχεία). Αυτό συμβαδίζει καιμε τις αρχαίες αφηγήσεις: αποβίβαση στηΜυσία, εκστρατείες του Αχιλλέα καιτου Αίαντα του Τελαμώνιου σεΦρυγίακαιΘράκη. Οι περισσότερες από αυτές τις περιοχές ανήκαν στη Συνομοσπονδία της Ασσούα[42][43]. Το ότι οι περισσότεροι Αχαιοί ήρωες δεν επέστρεψαν στα σπίτια τους και ίδρυσαν αποικίες αλλού, αποδόθηκε από τον Θουκυδίδη στη μακρά απουσία τους[44]. Η ερμηνεία που δίνουν σήμερα οι περισσότεροι μελετητές είναι ότι οι αρχηγοί των Αχαιών που εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους μετά την αναταραχή στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής, προτίμησαν να δηλώσουν απόγονοι εξορίστων του Τρωικού Πολέμου[45].
Το στρώμα καταστροφής είναι το VIIA στο οποίο οι Carl Blengen και Manfred Korfmann βρήκαν σώματα και βέλη σφηνωμένα στους τοίχους. Καιοι δύο συμπέραναν με βάση αυτό πως η πόλη πολιορκήθηκε και καταστράφηκε από μια εχθρική δύναμη. Αρχικά, ο Carl Blengen, ανασκαφέας από το πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, τοποθέτησε την καταστροφή γύρω στο 1250 π.Χ. Η Penelope Mountjoy, ειδική στη μυκηναϊκή κεραμική, όμως αναθεώρησε αυτήν τη θεωρία, τοποθετώντας την καταστροφή στη δεκαετία 1190-1180 π.Χ. Υπαίτιους της καταστροφής θεωρούμε χωρίς αμφισβήτηση τους Μυκηναίους, επηρεασμένοι εμφανώς από τα Ομηρικά Έπη. Μια πρόσφατη θεώρηση από την Penelope Mountjoy θέλει πραγματικούς υπαίτιους της καταστροφής τους Λαούς της Θάλασσας για 3 λόγους: 1. Διότι χρονικά, η καταστροφή συμπίπτει με τις επιδρομές τους, όπως περιγράφονται στους τοίχους του ταφικού ναού του Ραμσή Γ' στο Μεντινέτ Χαμπού. 2. Η Τροία ήταν μια πόλη αρκετά κοντά στη θάλασσα, καθιστώντας την ευάλωτη σεμια επίθεση από αυτούς τους λαούς. 3. Στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ., πιο πιθανή ημερομηνία της άλωσης, τα περισσότερα μυκηναϊκά κέντρα ήταν στη φάση της καταστροφής τους, εκτός εάν καταστράφηκαν όσο οι μυκηναίοι έλειπαν στην εκστρατεία. Ωστόσο, η υπόθεση ότι οι Αχαιοί ταυτίζονται με τους Λαούς της Θάλασσας δεν διαθέτει χειροπιαστά στοιχεία γιανα υποστηριχθεί και παραμένει ακόμη συζητήσιμη.
Ηπιο επικρατούσα άποψη πάντως είναι ότι ο Τρωικός Πόλεμος συνέβη και ότι δεν ήταν φανταστική ιδέα του Ομήρου, ο οποίος βέβαια μετη σειρά του υπερέβαλε σε κάποια σημεία για τις ανάγκες του ποιήματος, με τις παρεμβάσεις των Θεών φυσικά να ανήκουν στην Ελληνική μυθολογία. Παρ'όλα αυτά θεωρείται ότι υπάρχουν ιστορικά στοιχεία στα Έπη και ότι όντως οι Αχαϊκές πόλεις που αναφέρονται επιτέθηκαν στην πόλη της Τροίας (χωρίς να είναι γνωστή η αφορμή) η οποία πιθανόν να είχε συμμαχία με ορισμένες πόλεις και λαούς στη δυτική Μικρά Ασία καιτη Θράκη. Αυτό το συμπέρασμα βγαίνει όχι μόνο από τα Ομηρικά Έπη αλλά και από ιστορικές μαρτυρίες αλλά και από μαρτυρίες των Χετταίων που ονομάζουν τις περιοχές που βρίσκονταν οι Αχαϊκές πόλεις Αχιγιάβακαιτη συνομοσπονδία των πόλεων με επικεφαλής την Τροία Ασουά
Ο Τρωικός Πόλεμος ενέπνευσε αμέτρητα έργα πουη απαρίθμηση τους είναι αδύνατη ακόμη και μέσα σε ένα βιβλίο μέσου μεγέθους. Η απεικόνιση σκηνών του Τρωικού Πολέμου ήταν αγαπημένο θέμα Ρωμαίων καλλιτεχνών, καθώς και μεταγενέστερα μεσαιωνικών και αναγεννησιακών ζωγράφων. Θέματα του πολέμου έχουν εμπνεύσει και νεώτερους καλλιτέχνες όπως τονΠάμπλο Πικάσο. Η μεγάλη απήχηση στις τέχνες οφείλεται στο γεγονός ότι, ιδιαίτερα η Ιλιάδα, αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της παιδείας διαχρονικά, προβάλλοντας ιδεώδη και ηθικές αξίες.
Δίνονται παρακάτω μερικά από τα ονομαστότερα έργα πουο πόλεμος αυτός καιτα επακόλουθά του ενέπνευσαν (δεν αναφέρονται τα σχετικά μετην Οδύσσεια).
Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ, Paride ed Elena, 1770. Iphigenie en Aulide, 1774. Iphigenie en Tauride 1779.
Μότσαρτ, Idomeneo, 1781.
Εκτόρ Μπερλιόζ, Les Troyens, 1856-8
Ζακ Όφφενμπαχ, La belle Hélène,1864.
Ρίχαρντ Στράους, Elektra 1909
Ουίλλιαμ Ουώλτον, Troilus and Cressida, 1947-1954.
Μίκαελ Τίππεττ, King Priam, 1958-61.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες έργα του κινηματογράφου και της τηλεόρασης είχαν ως θέμα τον Τρωικό Πόλεμο, με κυριότερο την αμερικανική παραγωγή Τροία (2004), μετον Αχιλλέα να ενσαρκώνει οΜπραντ Πιτ.
Στηναστρονομία, ο όρος Τρωικός αναφέρεται σε μικρά ουράνια σώματα που μοιράζεται την ίδια τροχιά με έναν πλανήτη ή δορυφόρο και βρίσκονται σε δύο, κάθε φορά, συγκεκριμένες θέσεις πρινκαι μετά από αυτόν. Το όνομα προέρχεται από τους τρωικούς αστεροειδής τουΔία, οι οποίοι είχαν πάρει τα ονόματά τους από ήρωες του Τρωικού Πολέμου. Μάλιστα, κάθε νέος αστεροειδής του Δία σε αυτές τις θέσεις παίρνει το όνομά του από ήρωες του Τρωικού Πολέμου. Στους τρωικούς αστεροειδής που προηγούνται τουΔια δίνονται ονόματα από τους Έλληνες ήρωες («Ελληνικό στρατόπεδο») ενώ σε αυτούς που ακολουθούν τον Δία δίνονται ονόματα Τρώων ηρώων («Τρωικό στρατόπεδο»).
Στηνεπιστήμη υπολογιστών, οδούρειος ίππος (trojan horse ή απλώς trojan) είναι ένα κακόβουλο πρόγραμμα που ξεγελάει τον χρήστη καιτον κάνει να πιστεύει ότι εκτελεί κάποια χρήσιμη λειτουργία ενώ στα κρυφά εγκαθιστά στον υπολογιστή του επιβλαβές λογισμικό.
↑ 3,03,1Αναφέρεται η ονομασία "Έλληνες" κατά συνεκδοχή μετη σημερινή τους ονομασία. Ο Όμηρος τους αναφέρει ως "Αχαιούς" "Δαναούς" και "Αργείους", αναφέρεται δε στους "Έλληνες" ως τοπικό φύλο της Φθίας.
↑Ηρόδοτος Κλειώ 4 : Έλληνας δε Λακεδαιμονίης είνεκεν γυναικός στόλον μέγαν συναγείραι, και έπειτα ελθόντας ες την Ασίην, την Πριάμου δύναμιν κατελείν.
↑Σαίξπηρ, Troilus and Cressida, Πρόλογος στ. 14 : The fresh and yet unbruised Greeks do pitch / their brave pavilions. - Πρ. Α΄ σκ. 3 : That all the Greeks begin to worship Ajax.
↑ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Ραψωδία Ά, Στίχος 344: «αἰεὶ
ἀνδρός, τοῦ κλέος εὐρὺ καθ' Ἑλλάδακαὶ μέσον Ἄργος»
Μετάφραση: «ολημερίς ανιστορώ και λαχταρώ τον άντρα,
πουστηνΕλλάδαη δόξα τουκαι στ΄ Άργος όλο απλώθη» Περιγραφή Οδυσσέα από τη θεά Αθηνά
↑Πλάτων, Φαίδρος (243b). Την εκδοχή αυτή (με κάποιες παραλλαγές) αναφέρουν καιοι Ηρόδοτος, Ευτέρπη 112-120 και Απολλόδωρος, Επιτομή της Βιβλιοθήκης 3, 5 και 6, 29. Βασισμένη στην ίδια υπόθεση η τραγωδία του Ευριπίδη Ελένη. Βλ. και Γιώργου Σεφέρη Ελένη από τοΗμερολόγιο καταστρώματος Γ΄, 1955 (πρωτοτυπωμένο μετον τίτλο Κύπρον, ουμ’ εθέσπισεν) : "Για ένα πουκάμισο αδειανό, γιαμιαν Ελένη").
Dictys Cretensis, Ephemeridos belli Trojani libri (μετάφραση Γιώργη Γιατρομανωλάκη ως Δίκτυς ο Κρητικός, Εφημερίδα του Τρωικού Πολέμου, Άγρα, 1996).(σε ένα τόμο μετο επόμενο).
Dares Phrygius, De excidio Trojae historia (μετάφραση Γιώργη Γιατρομανωλάκη ως Δάρης ο Φρύγας, Ιστορία γιατην άλωση της Τροίας, Άγρα, 1996). (σε ένα τόμο μετο προηγούμενο).
Der troische Epenkreis. Leipzig und Berlin 1929. Darmstadt 1966. (Γερμανικά)
C. W. Blegen. Troy London 1948-1958. (Αγγλικά)
G. Highet. The Classical tradition. Oxford 1978 (μετάφραση Τ. Μαστοράκης. Η κλασική παράδοση. Αθήνα 1988).
Latacz, Joachim. Troy and Homer: Towards a Solution of an Old Mystery. New York: Oxford University Press (USA), 2005 (hardcover, ISBN 0-19-926308-6). (Αγγλικά)
Burgess, Jonathan S. 2004. The Tradition of the Trojan War in Homer and the Epic Cycle (Johns Hopkins). ISBN 0-8018-7890-X. (Αγγλικά)
Simpson, Michael. Gods & Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus, The University of Massachusetts Press, (1976). ISBN 0-87023-205-3. (Αγγλικά)
Strauss, Barry. The Trojan War: A New History. New York: Simon & Schuster, 2006 (hardcover, ISBN 0-7432-6441-X). (Αγγλικά)
Troy: From Homer's Iliad to Hollywood Epic, edited by Martin M. Winkler. Oxford: Blackwell Publishers, 2007 (hardcover, ISBN 1-4051-3182-9; paperback, ISBN 1-4051-3183-7). (Αγγλικά)
Wood, Michael. In Search of the Trojan War. Berkeley: University of California Press, 1998 (paperback, ISBN 0-520-21599-0); London: BBC Books, 1985 (ISBN 0-563-20161-4). (Αγγλικά
Eric H. Cline, 1177B.C.: The year the civilization collapsed, Princeton Univeristy Press, New Jersey, 2014, Μετάφραση Χαράλαμπος Μαγουλάς, Έντυπη έκδοση ISBN 978-618-01-2715-7, Ηλεκτρονική έκδοση ISBN 978-618-01-2716-4.
![[1]](https://trans.hiragana.jp/ruby/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giovanni_Battista_Tiepolo_-_Eurybates_and_Talthybios_Lead_Briseis_to_Agamemmon_-_WGA22334.jpg){kind=link}
![[2]](https://trans.hiragana.jp/ruby/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giovanni_Battista_Tiepolo_-_The_Sacrifice_of_Iphigenia_-_WGA22333.jpg){kind=link}
![[3]](https://trans.hiragana.jp/ruby/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giovanni_Battista_Tiepolo_-_Thetis_Consoling_Achilles_-_WGA22339.jpg){kind=link}
![[4]](https://trans.hiragana.jp/ruby/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chirico_Osaka01s3200.jpg){kind=link}