Ο Χριστιανισμός ως μονοθεϊστική θρησκεία πιστεύει πως υπάρχει μόνο ένας Θεός, ο οποίος δημιούργησε τον κόσμο εκτουμη όντος. Ταυτόχρονα, ο Χριστιανισμός πρεσβεύει ότι ως θρησκεία εξ αποκαλύψεως, ο Θεός αποκαλύπτει στην πορεία της ιστορίας το τριαδικό του μυστήριο, δηλαδή την ύπαρξη ενός αλλά τρισυπόστατου Θεού (Πατέρα, Υιό, Άγιο Πνεύμα). Υποστηρίζεται πως η Τριαδικότητα είναι εμφανής σε πολλά σημεία των Ιερών Κειμένων αναφερόμενοι σε χωρία όπως «Και είπεν ο θεός ποιήσωμεν άνθρωπον […]» (Γέν. Α’ 26), «Και είπεν ο θεός ιδού Αδάμ γέγονεν ως εις εξ ημών […]» (Γέν. γ’ 22)που παρουσιάζουν τον Θεό να μιλά γιατον εαυτό τουστον πληθυντικό ή και άλλα όπως «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός καιτου Υιού καιτου Αγίου Πνεύματος (Ματθ. κη' 19). Κυρίως αυτό το πρόβλημα της ενότητας της μίας θείας φύσης σε τρία Θεία Πρόσωπα αλλά καιτο Χριστολογικό δόγμα (το πρόβλημα της ένωσης μεταξύ της θείας και ανθρώπινης φύσης του Ιησού Χριστού και της σχέσης αυτού προς τον Θεό Πατέρα) προκάλεσαν οξύτατες διαφωνίες μεταξύ των χριστιανών και οδήγησαν στη διαμόρφωση διάφορων δοξασιών, όπως ο αρειανισμός, ο δοκητισμός, ο μονοφυσιτισμός κ.ά., που χαρακτηρίζουν ιστορικά ολόκληρη αυτή την περίοδο της αρχαίας Εκκλησίας. Τελικά το451μ.Χ., κατά τηνΔ' Οικουμενική Σύνοδο, η αιώνια σχέση των τριών προσώπων ή υποστάσεων αποσαφηνίζεται:
Ο Τριαδικός Θεός είναι μονάδα, γιατί υπάρχει ένα αίτιο καιμια ουσία· και είναι Τριαδικός κατά τις υποστάσεις, γιατί υπάρχει η ετερότητα των υποστάσεων. Έτσι ο Πατέρας είναι αγέννητος, ο Υιός γεννητός ακτίστως καιτο Άγιο Πνεύμα εκπορευτό. Οι ιδιότητες αυτές είναι μεταξύ τους αμεταβίβαστες και ακοινώνητες, δηλαδή δεν τις έχει άλλο πρόσωπο από την Τριάδα.[14]
Τα ιερά κείμενα του Χριστιανισμού ονομάζονται «Αγία Γραφή». Αυτή, αποτελείται από δύο μέρη: ΤηνΠαλαιάκαιτηνΚαινή Διαθήκη.
ΗΠαλαιά Διαθήκη, αποτελείται από 49 βιβλία διαφόρων συγγραφέων που γράφτηκαν περίπου από τον 15οαι. π.Χ. μέχρι καιτον 1οαι. π.Χ. ΗΚαινή Διαθήκη, αποτελείται από 27 βιβλία, τα 4 από τα οποία ονομάζονται «Ευαγγέλια» (από το ευάγγελος = άγγελος καλών ειδήσεων), επειδή εστιάζονται στο χαρμόσυνο κατά τους Χριστιανούς μήνυμα της ενανθρώπησης του ίδιου του Θεού. Τα τέσσερα Ευαγγέλιαδεν αποτελούν βιογραφία του Ιησού, αλλά περιέχουν μόνο εκείνα τα σημεία από τη ζωή καιτη διδασκαλία τουπου είναι σημαντικά γιατη διάδοση του μηνύματος της ενανθρώπισης. Αυτό τουλάχιστον βεβαιώνει οΕυαγγελιστής Ιωάννηςπου αναφέρει ότι «υπήρχαν και άλλα πολλά που έκανε ο Ιησούς πουθα χρειάζονταν πολλά βιβλία γιανα χωρέσουν».
Με μικρές παρεκκλίσεις, η πλειονότητα των μελετητών πιστεύει πως το σύνολο των βιβλίων της Καινής Διαθήκης, έχουν γραφτεί σε διάστημα 50 χρόνων, περίπου από το50μ.Χ. έως το τέλος του1ουαι. μ.Χ.Γιατη συγγραφή των Ευαγγελίων συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ξεκινά από το65 περίπου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, κριτικούς ερευνητές που μελετούν τη δομή, τις ομοιότητες, τις διατυπώσεις και ένα πλήθος άλλων στοιχείων που αποτελούν τα Ευαγγέλια, φαίνεται ότι πριν ακόμη τη συγγραφή των Ευαγγελίων, κυκλοφορούσαν εντός της Εκκλησίας για λόγους διδασκαλίας και κατήχησης, γραπτές ενότητες μικρότερου μεγέθους. Στη γλώσσα της θεολογίας, οι προγενέστερες των Ευαγγελίων γραπτές πηγές ορίζονται για ευκολία μετο όνομα "Q" από το γερμανικό Quelle (=πηγή). Έτσι, διαπιστώνονται από τους θεωρητικούς, τρία διαφορετικά στάδια στη μετάδοση της προφορικής παράδοσης μέχρι τη σύνταξη του Ευαγγελίου:
α)Ο ιστορικός Ιησούς β)Ο συλλέκτης (=η Εκκλησία γενικά) γ)Ο Ευαγγελιστής.
Οι τέσσερις συγγραφείς των Ευαγγελίων είναι οιΜατθαίος, Μάρκος, ΛουκάςκαιΙωάννης. Οι Ματθαίος και Ιωάννης ισχυρίζονται πως είναι αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες των όσων γράφουν ως μαθητέςτου Ιησού, ενώ ο Ευαγγελιστής Μάρκος ήταν συνοδός του μαθητή και αποστόλου Πέτρου καιο Ευαγγελιστής Λουκάς συνοδός του Αποστόλου Παύλου. Επειδή εκτός από τα Ευαγγέλια υπάρχει και αποδοχή της Παλαιάς Διαθήκης ως ξεκίνημα γιατον Χριστιανισμό, έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί αντιρρήσεις, όμως η Χριστιανική Εκκλησία δέχεται ότι μεταξύ των δύο Διαθηκών υπάρχει ενότητα. Σε αντίθεση μετη σημασία που λαμβάνουν τα ίδια βιβλία αυτά μέσα στην Εβραϊκή Συναγωγή, η Χριστιανική Εκκλησία θεωρεί την Παλαιά Διαθήκη ως ένα είδος εισαγωγής στην Καινή Διαθήκη. Έτσι, η Παλαιά Διαθήκη δεν αποτελεί μια αυτοτελή ομάδα βιβλίων, αλλά η διδασκαλία του Ιησού είναι αυτή που ενώνει την Παλαιά μετην Καινή Διαθήκη, σανμια εξιστόρηση της προετοιμασίας γιατον ερχομό του Μεσσία. Αυτό είναι καιτο νόημα μετο οποίο ενσωματώνει η Χριστιανική Εκκλησία τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης στη δική της Αγία Γραφή και εκεί διαφέρει μετο νόημα που αυτά λαμβάνουν στη Συναγωγή.
Το Χριστιανικό σύστημα πίστης ονομάζει Κανονικά Βιβλία ή Κανόνα, το σύνολο των Ιερών κειμένων που περιέχουν την αυθεντική αποστολική παράδοση και πίστη, όπως αυτή βιώθηκε στην πορεία της Εκκλησίας. Ως κριτήριο γιατον έλεγχο της αυθεντικότητας της πίστης χρησιμοποίησαν την Αγία Γραφή καιτην Εκκλησιαστική Ιερά Παράδοσηκαι όσα σχετικά βιβλία εξαιρέθηκαν από τον Κανόνα, ονομάστηκαν Απόκρυφα. Η ονομασία αυτή, προήλθε κυρίως από κύκλους πουτα θεωρούσαν σημαντικά, όπου ο όρος είχε θετική έννοια και δήλωνε τα βιβλία που ήταν προφυλαγμένα από την κοινή χρήση εξαιτίας του βάθους των νοημάτων τους πουδεν μπορούσε να συλλάβει ο κοινός αναγνώστης. Οι Εκκλησιαστικοί συγγραφείς χρησιμοποιούσαν τον ίδιο όρο με αρνητική όμως έννοια καιοΚανόνας συντάχθηκε γιανα αποκλειστούν από την Εκκλησιαστική χρήση, κείμενα του 2ου αιώνα και μετά, τα οποία θεωρούσαν χωρίς Θεολογικό βάθος, αμφίβολης αξίας και προέλευσης (ψευδεπίγραφα ή νόθα) ή προέρχονταν από συγγραφείς πουη Εκκλησία θεωρούσε αιρετικούς όπως ήταν οι γνωστικοί (γνωστικισμός). Σε πολλά από αυτά τα κείμενα, οι επιρροές είναι έντονες. Για παράδειγμα, οι στίχοι από το απόκρυφο «Ευαγγέλιο του Θωμά» που περιέχει 114 «Λόγια του Ιησού» δείχνουν ήδη ένα διαφορετικό ύφος από τα κανονικά Ευαγγέλια καιμια έφεση στην κρυμμένη γνώση: «Αυτά είναι τα απόκρυφα λόγια που είπε ο Ιησούς οζωνκαι κατέγραψε ο Δίδυμος Ιούδας Θωμάς. 1. Και είπε· Όποιος βρίσκει την ερμηνεία αυτών των λόγων δενθα γευθεί τον θάνατο. 2. Είπε ο Ιησούς· Αυτός που αναζητά ας μη παύσει να αναζητά έως ότου βρει, και όταν βρειθα εκπλαγεί· και όταν εκπλαγεί θα θαυμάσει καιθα κυριαρχήσει επί του παντός. […]»
Με βάση τον ορισμό του γνωστικισμού ως θρησκευτικό φαινόμενο και πνευματικό ρεύμα της ρωμαϊκής εποχής, που επιδίωκε σωτηρία μέσω της γνώσεως, ο γνωστικός χαρακτήρας που περιέχουν τα περισσότερα Λόγια από το Ευαγγέλιο του Θωμά, είναι φανερός. Γενικά, η πρώτη μαρτυρία περί «Κανόνα» εντοπίζεται το140και είναι αυτή που έκανε ο αιρετικός Μαρκίων στη Ρώμη. Όμως υπάρχουν και παλαιότερες, έμμεσες, όπως στηΒ’ Καθολική επιστολή Πέτρου κεφ. γ’, στ. 15 που αναφέρεται σε επιστολές τουΑπ. Παύλου: «[…] ο αγαπητός ημών αδελφός Παύλος κατά την δοθείσαν αυτώ σοφίαν έγραψεν υμίν, ως καιεν πάσαις επιστολαίς λαλών […]». Τελικός σταθμός στην εξέλιξη και οριστική διαμόρφωση του Κανόνα θεωρείται η 39η Εορταστική Επιστολή τουΜ. 'Αθανασίου το367, στην οποία αναφέρονται ως κανονικά τα 27 βιβλία της Κ.Δ. Ταμη κανονικά ή απόκρυφα βιβλία, διακρίνονται σε απόκρυφα της Παλαιάς Διαθήκης και της Καινής Διαθήκης.
Οι σύγχρονοι μελετητές όπως η «Εταιρεία γιατη μελέτη των Απόκρυφων» (AELAC), με έδρα τη Λοζάννη και μέλη από πανεπιστήμια, κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής θεωρούν πιο ορθό τον όρο «Απόκρυφα Χριστιανικά κείμενα» αντί γιατο «Απόκρυφα της Καινής Διαθήκης», καθώς τα κείμενα αυτά παρόλο που αναπαράγουν συνήθως τα φιλολογικά είδη της Καινής Διαθήκης και βρίσκονται στην προέκταση των θεμάτων της, χρονικά απομακρύνονται από αυτήν και καλύπτουν όλη την πρώτη Χριστιανική χιλιετία. Οι ειδικοί θεωρούν πως τα βιβλία αυτά, ανκαιγια κάποιους παρουσιάζουν μειονεκτήματα ύφους και αξιοπιστίας στα στοιχεία που δίνουν, σε κάθε περίπτωση, αποτελούν σημαντική πηγή γιατη μελέτη των τάσεων της εποχής τους. Θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι, μερικά κείμενα από αυτά, η Χριστιανική Εκκλησία δεντα χαρακτήρισε αιρετικά. Ανκαιδεν τους απέδιδε τη θεολογική εμβάθυνση των κανονικών κειμένων και έτσι δεν βρέθηκαν ποτέ στο κέντρο της Εκκλησιαστικής ζωής καιστα πλαίσια του Κανόνα, ζούσαν ωστόσο ως προσφιλή λαϊκά αναγνώσματα. Έτσι, μερικές αφηγήσεις απόκρυφων Χριστιανικών κειμένων χρησιμοποιήθηκαν στην παράδοση της Θείας Λατρείας καιστον εμπλουτισμό των στοιχείων της Χριστιανικής τέχνης. Για παράδειγμα, παραδόσεις στις οποίες στηρίζονται γιορτές της Εκκλησίας, όπως π.χ. το Γενέσιον, τα Εισόδια της Θεοτόκου, κ.ά. προέρχονται από τέτοια κείμενα. Σήμερα, τα απόκρυφα κείμενα, μπορεί εύκολα κάποιος νατα διαβάσει στο διαδίκτυο, σε βιβλιοθήκες ή νατα προμηθευτεί από τα βιβλιοπωλεία. Πολλά από αυτά έχουν κατά καιρούς συγκινήσει συγγραφείς ανά τον κόσμο που έχουν γράψει σημαντικής εμπορικότητας ιστορικά μυθιστορήματα όπως π.χ. το βιβλίο «Κώδικας Da Vinci» του Dan Brown κ.ά.
Υπάρχει πληθώρα άλλων δογμάτων, τα οποία φέρουν τον τίτλο του Χριστιανισμού, τα οποία αρνούνται να κατηγοριοποιηθούν κάτω από ένα συγκεκριμένο κλάδο για θεολογικούς λόγους.[19]Η ευρεία διάκριση μεταξύ Ανατολικού ΟρθόδοξουκαιΔυτικού Χριστιανισμού έχει τις βάσεις της στοΜεγάλο Σχίσμα του 1054, όταν και δημιουργήθηκε ηΡωμαιοκαθολική Εκκλησία. Όσοι δεν αποκόπηκαν μετονομάστηκαν σεΑνατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Το επόμενο μεγάλο σχίσμα συνέβη στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μετηΘρησκευτική ΜεταρρύθμισητουΜαρτίνου Λουθήρου (1517) καιτη δημιουργία του Προτεσταντισμού. Ο Προτεσταντισμός μετη σειρά του διαιρέθηκε σε πάρα πολλές μικρότερες ομάδες ομολογιών (denominations).
Για τις θρησκείες του «Αιωνίου Νόμου του Κόσμου» ο κόσμος είναι αιώνιος, χωρίς αρχή ή τέλος και ανανεώνεται ασταμάτητα ακολουθώντας μια διαδοχική εναλλαγή από εμφανίσεις και εξαφανίσεις. Εδώ ανήκουν οι θρησκείες τουΙνδουισμού, Βουδισμού, Κομφουκιανισμού, Ταοϊσμού.
Ο Χριστιανισμός, είναι μία από τις τρεις θρησκείες της «Ιστορικής Αποκαλύψεως του Θεού» οι οποίες είναι ταυτόχρονα καιμονοθεϊστικές, δηλαδή είναι θεμελιωμένες στη λατρεία του ενός και μόνου θεού. Οι άλλες δύο είναι οΙουδαϊσμόςκαιοΙσλαμισμός. Για τις τρεις αυτές θρησκείες, η χρονική έκταση που περιλαμβάνεται ανάμεσα στη δημιουργία καιστο τέλος του κόσμου, διαδραματίζεται μία φορά για πάντα και χωρίς δυνατή επανάληψη. Στην πραγματικότητα, η πίστη στον ένα και μοναδικό θεό καθώς καιη εβραϊκή αντίληψη περί χρόνου κινούμενου σε γραμμική πορεία, πέρασαν από τον Ιουδαϊσμό στον Χριστιανισμό και κατόπιν στον Ισλαμισμό. Για τις θρησκείες αυτές, σε πρώτο πλάνο είναι πάντα ηιστορία. Ενδεικτικό της αντίληψης αυτής είναι πως στα ιερά κείμενα του Ιουδαϊσμού, ο λαός καλείται να λατρέψει τον θεό όχι για ενέργειες τουσε κάποιο αρχέγονο παρελθόν (δημιουργία, κατακλυσμός, συντριβή των δυνάμεων του χάους κτλ.), αλλά γιαμια συγκεκριμένη επέμβαση, που πίστευαν πως έκανε στο ιστορικό γίγνεσθαι γιατην προστασία του λαού, κατά τη φυγή του από την Αίγυπτο (Έξοδοςκ' 2).
Οι τρεις μονοθεϊσμοί έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα τηνεσχατολογία (όρος που σημαίνει τη σχετική μετη συντέλεια του αιώνος θεολογία) που προκύπτει ακριβώς από αυτήν τη γραμμική έννοια του χρόνου. Όμως η διαφοροποίηση τους έγκειται στον τρόπο μετον οποίο κατανοούν αυτό το θεμελιακό γεγονός. Ο Χριστιανισμός θεωρεί πως ο Μεσσίας γιατον όποιο μίλησαν στο παρελθόν οι προφήτες που υπάρχουν καιστον Ιουδαϊσμό, ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού τον οποίο θεωρούν θεάνθρωπο, δηλαδή τέλειο θεό και τέλειο άνθρωπο και όχι απλά κάποιο πρόσωπο με εξαιρετικές ικανότητες. Επιπλέον, ο Χριστιανισμός πρεσβεύει δύο παρουσίες του Μεσσία. Τημεν Πρώτη Παρουσία μετην Ενσάρκωση καιτηνΑνάσταση, που κατά τα πιστεύω των Χριστιανών ήδη πραγματοποιήθηκαν, καιτηΔευτέρα Παρουσίατην οποία θα ακολουθήσει η Κρίση της ανθρωπότητας καιη αιώνια Βασιλεία του Θεού. Οι δύο άλλοι μονοθεϊσμοί, αρνούνται τον Ιησού Χριστό ως Μεσσία και δέχονται μία μόνο παρουσία κάποιου Μεσσία πουθα γίνει στο μέλλον, στα έσχατα της ιστορίας. Έτσι, η διαφορά μεταξύ Ιουδαίων και Χριστιανών είναι ότι οι πρώτοι περιμένουν ακόμα τον ερχομό του Μεσσία, ενώ οι δεύτεροι την επάνοδό του. Όσο γιατον Ισλαμισμό, αναγνωρίζει τον Ιησού ως προφήτη, αλλά μένει αδιάφορος για τις έννοιες της Τριάδαςκαι της Ενσάρκωσης, που αποτελούν βασικά στοιχεία της χριστιανικής αποκάλυψης.
Ο Χριστιανισμός ξεκίνησε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην περιοχή της Παλαιστίνης. Η πίστη μεταδόθηκε στη Ρώμη, όπου μετά τους πρώτους διωγμούς καθιερώθηκε ως η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας. Τα μεσαιωνικά χρόνια επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη, ενώ υπήρξαν διασπάσεις της εκκλησίας όπου οδήγησαν σε ένα πλήθος εκκλησιών. Εκείνο το διάστημα, η πίστη στον Χριστιανισμό ήταν υποχρεωτική καιη απιστία θεωρούταν αμάρτημα το οποίο επέφερε την ποινή του θανάτου. ΤηνΕποχή των Ανακαλύψεων επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο. Μετά τον διαφωτισμό καιτην πρόοδο της επιστήμης καιτων γραμμάτων, οι πρώτοι αμφισβητίες του Χριστιανισμού εμφανίζονται και αυξάνονται μετά την εμφάνιση του Δαρβίνου και της θεωρίας της εξέλιξης των Ειδών.
Τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού χωρίζονται σεδυο περιόδους: την αποστολική περίοδο (όπου οι μαθητές του Ιησού ήταν ζωντανοί) καιτην επισκοπική περίοδο, όπου σύμφωνα μετην εκκλησιαστική παράδοση υπήρξαν έντονοι διωγμοί - ανκαιη σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα ισχυρίζεται πως οι διωγμοί ήταν τοπικοί και μεμονωμένοι.[22][23]
Η αποστολική Εκκλησία ξεκίνησε από τους μαθητές του Ιησού καισε κάποιο βαθμό τους συγγενείς του.[24] Παρόλο πουη ιστορική αξιοπιστία τωνΠράξεων των Αποστόλων αμφισβητείται από επιστήμονες, τα βιβλία αυτά είναι η κύρια πηγή πληροφοριών γιατην εκκλησία της περιόδου αυτής.[25]Οι πρώτοι χριστιανοί ήταν Ιουδαίοι ή προσηλυτισμένοι Εβραίοι. Ωστόσο, ο Ιησούς έδωσε εντολή γιανα μοιραστεί το μήνυμά τουσε όλο τον κόσμο, ακόμη και τους ειδωλολάτρες. Το πρώτο θέμα προέκυψε αν ήτανε υποχρεωτικό να γίνει κάποιος Εβραίος γιανα θεωρείται Χριστιανός, κυρίως εάν χρειάζεται να υποστεί περιτομή. Τόσο οι Έλληνες όσο καιοι Ελληνιστές της εποχής εκείνης, θεώρησαν το έθιμο της περιτομής αποτροπιαστικό.[26] Τότε ο Πέτρος έλυσε το πρώτο ζήτημα, μη υποχρεώνοντας τους μη Εβραίους να υποστούν περιτομή ή να ακολουθούν διατροφικές επιταγές.[25]Οι διδαχές των Αποστόλων τους έφεραν σε σύγκρουση με τις Ιουδαϊκές θρησκευτικές Αρχές. Αυτό οδήγησε στην αποπομπή τους από τις συναγωγές καιοι χριστιανοί να αποκτήσουν διαφορετική πολιτισμική ταυτότητα από τους Ιουδαίους.[27]
Η επισκοπική περίοδος ξεκινά μετον θάνατο των Αποστόλων και τελειώνει μετη νομιμοποίηση του Χριστιανισμού από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο. Σύμφωνα μετην Αγία Γραφή, οι διωγμοί κατά των χριστιανών ξεκίνησαν μετην έναρξη της ιστορίας του χριστιανισμού. Σύμφωνα μετην παράδοση της εκκλησίας, οΝέρωνας διέταξε τον μαρτυρικό θάνατο των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη. Οι πρώτοι χριστιανοί υπέφεραν από σποραδικούς διωγμούς από διάφορους παγανιστικούς πληθυσμός, οι οποίοι πίεζαν τις αρχές να λάβουν μέτρα κατά των χριστιανών.[28][29] Είναι συχνή η λανθασμένη αντίληψη ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια ο ρωμαϊκός νόμος καιοι Ρωμαίοι αυτοκράτορες καταδίωκαν συστηματικά τους χριστιανούς.[30][31] Νεότερες έρευνες[32] υποστηρίζουν ότι οι εσωτερικές έριδες των πρώτων χριστιανών δημιούργησαν τον μύθο των πρώιμων χριστιανικών μαρτυρίων.[33] Πάντως ο τελευταίος καιπιο σκληρός διωγμός κατά των χριστιανών ήταν από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανότο διάστημα 303–311.[34]
Παρά τους μερικές φορές έντονους διωγμούς οι Χριστιανοί εξαπλώθηκαν γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου.[35]Οι λόγοι που προτάθηκαν γιανα εξηγήσουν την επιτυχία του Χριστιανισμού είναι πολλοί.
Μια εξήγηση, ήτανε η βελτίωση της ποιότητας ζωής των Χριστιανών από τη θρησκεία, με διάφορους τρόπους, εισηγήθηκε ο Rodney Stark στο βιβλίο του "Η Άνοδος του Χριστιανισμού".[36]Μια άλλη παράμετρος ήτανε η υπόσχεση για ανάσταση νεκρών, δηλαδή της ψυχής τους, η οποία είναι άσχετη μετο νεκρό σώμα.[37]Ο Edward Gibbon στο βιβλίο του: "The History of the Decline and Fall of the Roman Empire" (1776-1788) υποστήριξε πως οι αιτίες της επιτυχίας του Χριστιανισμού ήταν: 1) ο φανατισμός των πρώτων χριστιανών, 2) η υπόσχεση για επόμενη ζωή. 3) η υποτιθέμενη θαυματουργή δύναμη της εκκλησίας 4) Η αυστηρή ηθική των πρώτων χριστιανών. 5) η ενότητα των πρώτων χριστιανικών εκκλησιών.[38] Σύμφωνα μετονRamsay MacMullen ήταν η προσδοκία στο θαύμα καιη κοινωνική ανέλιξη παρά η χριστιανική ηθική του ελέους.[39]
Ο Μέγας Κωνσταντίνος απαγόρευσε τη λατρεία των ειδωλολατρικών θρησκειών και ευνόησε την ανάπτυξη του Χριστιανισμού
Δημογραφικές μελέτες έδειξαν ότι η πλειοψηφία των πρώτων Χριστιανών ήταν γυναίκες, το οποίο οφείλεται εν μέρει στη ανώτερη status που είχαν οι γυναίκες στους χριστιανικούς κύκλους σε σύγκριση με τους παγανιστικούς. Μεταξύ άλλων, στις παγανιστικές κοινωνίες ήταν συνηθισμένος ο φόνος των θηλυκών βρεφών καιοι εκτρώσεις, ενώ μεταξύ των Χριστιανών αυτά απαγορεύονταν. Επίσης, μεταξύ των παγανιστών ήταν συνηθισμένο τα κορίτσια να παντρεύονται ακόμα καιπριντην εφηβεία με άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας καινα ολοκληρώνεται ερωτικά ο γάμος. Αντίθετα, μεταξύ των Χριστιανών δεν συνηθίζονταν οι παιδικοί γάμοι. Στις παγανιστικές κοινωνίες ο άνδρας μπορούσε εύκολα να χωρίσει τη σύζυγο, όχι όμως καιτο αντίστροφο. Ο Χριστιανισμός απαγόρευε το διαζύγιο, ενώ απαιτούσε και από τους άνδρες την ίδια εγκράτεια όπως και από τις γυναίκες. Επίσης στους Χριστιανούς οι χήρες επιτρεπόταν να μείνουν ανύπαντρες καινα διατηρήσουν την περιουσία του συζύγου, ενώ στους παγανιστές αυτό δεν συνηθιζόταν. Στις χριστιανικές κοινωνίες και εκκλησίες οι γυναίκες είχαν ηγετικές θέσεις και αναλάμβαναν και καθήκοντα διακονισσών, προφητών κλπ. Κατά μία άποψη, το απόσπασμα της Α' προς Κορινθίους επιστολής του Παύλου (14:34-36) που επιβάλλει στις γυναίκες να σιωπούν, είναι λανθασμένη ερμηνεία που έρχεται σε αντίθεση με τις υπόλοιπες εντολές του Παύλου περί γυναικών. Στην πραγματικότητα πιστεύεται ότι αυτό το απόσπασμα αποδίδει κάτι που ελέχθη μεταξύ των Κορινθίων βασισμένο στην Ιουδαϊκή παράδοση, το οποίο ο Παύλος αναιρεί.[40][41]Κατ' άλλους μελετητές, οι επιστολές του Παύλου πρέπει να θεωρούνται ad hoc κείμενα που ασχολούνται με συγκεκριμένα προβλήματα συγκεκριμένων εκκλησιών. Αυτό εξηγεί και τις αντικρουόμενες απόψεις που συναντώνται στις επιστολές του Παύλου.[42]
Ο Χριστιανισμός σαν επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Μέσα σε ένα αιώνα, ο Χριστιανισμός από διωκόμενη θρησκεία μετατρέπεται σε επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Το 311, ο αυτοκράτορας Αύγουστος Γαλέριος, εξέδωσε το πρώτο διάταγμα υπέρ του Χριστιανισμού, το οποίο θα επισημοποιήσει περαιτέρω οΚωνσταντίνος Α' ή αλλιώς Μέγας Κωνσταντίνος, μετοδιάταγμα των Μεδιολάνων. Ενώ μετον Μέγα Κωνσταντίνο η λατρεία ορισμένων θεοτήτων των εθνικών θρησκειών απαγορεύτηκε, όπως για παράδειγμα της Αστάρτης, στην Κύπρο τουλάχιστον ο Χριστιανισμός ευνοήθηκε, αφού μετά τους μεγάλους σεισμούς του 332 και του 342, χρηματοδότησε μόνο την ανοικοδόμηση της Σαλαμίνας, η οποία ήτανε πιο Χριστιανική σε σχέση μετην ειδωλολατρική Πάφο[43].
Ο Μέγας Θεοδόσιος, ανακήρυξε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και απαγόρευσε τη δημόσια λατρεία άλλων θρησκειών
Ο επόμενος αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οΘεοδόσιος τονΑ', άρχισε τις διώξεις κατά των ειδωλολατρών σε όλη την Αυτοκρατορία, οδηγώντας στην επικράτηση του Χριστιανισμού. Στις 27 Φεβρουαρίουτου380 αναγνώρισε τον Χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας δηλώνοντας «επιθυμούμε όλα τα διάφορα υπήκοα έθνη [...] να ακολουθούν τη Θρησκεία που παραδόθηκε στους Ρωμαίους από τον άγιο απόστολο Πέτρο»και στις 8 Νοεμβρίουτου392 έθεσε εκτός νόμου τις αρχαίες θρησκείες.[44][45] Στις 2 Μαΐουτου381 εξέδωσε το λεγόμενο «έδικτο κατά των αποστατών».[46]μετο οποίο τιμωρούσε με πλήρη στέρηση δικαιωμάτων δικαιοπραξίας όλους τους πρώην χριστιανούς που επέστρεφαν στην Εθνική Θρησκεία. Στις 21 Δεκεμβρίουτου382 απαγόρευσε με ποινή θανάτου και δήμευση της περιουσίας των ενόχων Εθνικών (που χαρακτηρίζονται «παράφρονες»και«ιερόσυλοι»), κάθε μορφή Θυσίας, μαντικής, ψαλμωδιών προς τιμή των θεών ή τις απλές επισκέψεις σε αρχαίους Ναούς.[47]Το384 διέταξε την κατεδάφιση ή το σφράγισμα ειδωλολατρικών Ιερών[48][49]και υπέγραψε νέα απαγόρευση των θυσιών, ενώ στις 24 Φεβρουαρίουτου391 ανανέωσε την πλήρη απαγόρευση των θυσιών, των επισκέψεων σε ειδωλολατρικούς ναούς: «Κανείς δενθα μολυνθεί με θυσίες και σφάγια, κανείς δενθα πλησιάσει ή θα εισέλθει σε Ναούς, ούτε θα σηκώσει τα μάτια σε εικόνες φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι, διαφορετικά θα είναι ένοχος μπροστά στους ανθρώπινους και τους θεϊκούς νόμους».[50] Σταμάτησαν να δίνονται επιχορηγήσεις προς τα παγανιστικά ιερατεία, ενώ αυξήθηκε η οχλοκρατική βια εναντίον των παγανιστικών ναών και ομοιωμάτων μετην υποκίνηση τωνμοναχών.[51] Μέχρι τον 4ο αιώνα, ο Χριστιανισμός γίνεται η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας και μέχρι το τέλους της, οποιαδήποτε δημόσια εκδήλωση που αφορά άλλη θρησκεία και θεό, θα είναι παράνομη.[52][53]
Σήμερα θεωρείται πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα πως εκχριστιανίστηκε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ναιμενοι διαταγές του Θεοδοσίου είχαν σκοπό τις διώξεις του παγανισμού, όμως αυτές οι νομοθεσίες μάλλον είχαν περιορισμένη εφαρμογή και εκδίδονταν και επανεκδίδονταν για χάρη κάποιων τοπικών αιτημάτων. Το κράτος σπανίως μπορούσε να επιβάλλει την εφαρμογή τέτοιων νόμων και σπανίως το έκανε. Θεωρούνται αμφιλεγόμενοι οι θρησκευτικοί στόχοι καιη σχετική νομοθεσία του Μεγάλου Κωνσταντίνου και μερικοί μελετητές αμφισβητούν την εφαρμογή των φιλοχριστιανικών νόμων.[54]Ο εκχριστιανισμός της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας προχώρησε σταδιακά, χωρίς να μπορεί να εκτιμηθεί ο βαθμός εκχριστιανισμού σε κάθε εποχή. Υπήρχε σημαντική αλληλοεπικάλυψη παγανισμού και χριστιανισμού κατά την ύστερη αρχαιότητα. Ωστόσο, πολλές χριστιανικές πηγές της εποχής κάνουν μια συντονισμένη προσπάθεια να δείξουν έναν σαφή διαχωρισμό μεταξύ των θρησκειών, έχοντας ως στόχο να ισχυριστούν θρίαμβο του χριστιανισμού. Ακόμη, υπήρχε χριστιανική βία τόσο κατά των παγανιστών, όσο και μεταξύ των χριστιανών.[55]
Σύμφωνα μεμια άλλη προσέγγιση, πριν έλθει στην εξουσία οΜ. Κωνσταντίνος ο χριστιανισμός ήταν ήδη ανεπτυγμένος στις ανατολικές επαρχίες. Ήταν η καλύτερα οργανωμένη θρησκευτική και κοινωνική δύναμη, και σημαντικός παράγοντας του ιδιωτικού βίου της ρωμαϊκής κοινωνίας. Επομένως ο αυτοκράτορας έπρεπε να συνυπολογίσει τον χριστιανισμό στη διαμόρφωση της πολιτικής του. Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός αναφέρει ότι στην επαρχία Αραβίαοι χριστιανοί ήδη αποτελούσαν σχεδόν το ήμισυ του τοπικού πληθυσμού στις αρχές της δεκαετίας του 360.[56]
Κατά τον Μεσαίωνα, η πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, έδωσε πολιτικό ρόλο στον Πάπα, ο οποίος αναπλήρωσε το κενό της. Ενδεικτικά, ο Πάπας συνομιλεί με τους Ούνους και τους Βάνδαλους.[57]Ο Πάπας κατάφερε να εκχριστιανίσει τους Γερμανούς, τους Κέλτες, τους Ούγγρους αλλά και περιοχές στη Βαλτική. Η εκκλησία επίσης εισήλθε σεμια ταραχώδη περίοδο με διαφορετικές ερμηνείες των γραφών, κυρίως από τους Αρειανιστές. Η Εκκλησία έγινε ο πλέον καθοριστικός παράγοντας που σχηματίζει τον Δυτικό πολιτισμό μέχρι τον 4ο αιώνα. Τον 6ο αιώνα τα μοναστήρια απέκτησαν καλύτερη οργάνωση χάρη στις μεταρρυθμίσεις του Αγίου Βενέδεικτου και έγιναν κέντρα πλούτου, διοίκησης και εκπαίδευσης.[58]Ο 8ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από τοτη μάχη ανάμεσα σε εικονομάχους και εικονολάτρες. Η δεύτερη οικουμενική σύνοδος της Νικαίας έδωσε αμετάκλητα τη λύση υπέρ των εικονολατρών.
Από τον 11ο αιώνα, θρησκευτικά ιδρύματα εξελίσσονται σε πανεπιστήμια (όπως της Οξφόρδης, Παρισιού, Μπολόνιας). Αρχικά, διδάσκουν μόνο Θεολογία, όμως σταδιακά εισάγουν φιλοσοφία, ιατρική και νομική.[59][60]
Το 1095, ξεκίνησαν οι Σταυροφορίες, μια απόπειρα των χριστιανικών κρατών της Δύσης να διώξει τους Άραβες από τους Ιερούς Τόπους του Χριστιανισμού.[61]Οι Σταυροφορίες τελικά δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τους μουσουλμάνους, ενώ θα αδυνάτιζαν την Κωνσταντινούπολη, μετην κατάληψη της στην 4η σταυροφορία.[62]
Αποτον 7ο εως τον 13ο αιώνα, η χριστιανική εκκλησία θα υποστεί το μεγάλο σχίσμα ανάμεσα στην Καθολική Εκκλησία καιτην Ορθόδοξη.[63]Το σχίσμα οφείλεται σεμια σειρά από διοικητικούς και δογματικούς λόγους, κυρίως τοΠαπικό Πρωτείο, δηλαδή την πρωτοκαθεδρία του Πάπα επί των άλλων επισκόπων.[64][65]
Το 1184, η Καθολική Εκκλησία ξεκίνησε την Ιερά Εξέταση, η οποία μέσω διώξεων και θανατικών ποινών σε αιρετικούς, προσπάθησε να μειώσει τους αιρετικούς καινα ενώσει πιο στενά τους χριστιανούς σε θέματα πίστης.[66][67] Προγενέστερα, καταπίεζαν τις αιρετικές απόψεις με φυλακίσεις, αλλά χωρίς βασανιστήρια ή εκτελέσεις,[68]Η μεσαιωνική Ιερά εξέταση ξεκίνησε αρχικά από την Επισκοπική Ιερά Εξέταση (1184–γύρω στο 1230) και μετά την Παπική (από το 1230). Ο πάπας Ινοκέντιος οΔτο 1252 εξουσιοδότησε τη χρήση των βασανιστηρίων σε αιρετικούς.[69]Τον 13ο αιώνα ο Πάπας Γρηγόριος οΘ' ανέθεσε τη διενέργεια της Ιεράς Εξέτασης στο Τάγμα των Δομινικανών καιτο Τάγμα των Φραγκισκανών[70]Η ιερά εξέταση διήρκησε μέχρι τον 19ο αιώνα και, ανάλογα μετοπου εφαρμόστηκε, χωρίστηκε σε Ισπανική, Πορτογαλλική, Ρωμαϊκή, Περουβιανή, Μεξικάνικη. Πέραν από τους αιρετικούς, η εκκλησία κυνήγησε και, αυτή που έλεγε, μαύρη μαγεία, κυρίως μεταξύ 15ουκαι 19ου αιώνα, γιατί θεωρηθήκαν εν μέρει υπεύθυνες γιατην αναστάτωση στο κλίμα.[71][72][73]
Μετά τον 19ο αιώνα, οι ιστορικοί έκαναν μελέτες γιατην επίδραση της Ιεράς Εξέτασης στην κοινωνία. Ο Gustav Henningsen καιο Jaime Contreras μελέτησαν τα αρχεία της Ισπανικής Ιεράς Εξέτασης, η οποία σε 44.674 περιπτώσεις κατέληξε σε 826 εκτελέσεις.[74] Σύγχρονη (20ος αι.) μελέτη της Ισπανικής Ιεράς Εξέτασης έδειξε ότι σε 125.000 δίκες μόνο περίπου 1% κατέληξε σε θανατική καταδίκη. Στην Πορτογαλία του 16ουκαι 17ου αιώνα, σε πάνω από 13.000 δίκες ενώπιον εκκλησιαστικών δικαστηρίων, το 5,7% των υποδίκων θανατώθηκε. Σε πολλές περιπτώσεις αντί για άνθρωπο ριχνόταν στην πυρά ανδρείκελο, ανο καταδικασθείς δεν είχε συλληφθεί.[75]
Ο William Monter υπολόγισε πως έγιναν περισσότερες από 1.000 εκτελέσεις μεταξύ 1530–1630 και 250 μεταξυ 1630–1730.[76]Ο Jean-Pierre Dedieu μελέτησε τις δίκες του Τολέδο, όπου δικάστηκαν 12 χιλιάδες άτομα.[77]Γιατην περίοδο πριντο 1530, ο Henry Kamen υπολόγισε πως υπήρξαν πέραν των 2.000 εκτελέσεων στην Ισπανία από την ισπανική Ιερά εξέταση.[78]Σε ντοκυμαντέρ του BBC που απομυθοποιεί την Ιερά Εξέταση, αναφέρετε ότι στα 350 χρόνια της Ιεράς Εξέτασης τεκμηριώνεται η εκτέλεση 3.000-5.000 ατόμων, το οποίο θεωρεί ασήμαντο μπροστά στις 150.000 εκτελέσεις μαγισσών που έγιναν στην υπόλοιπη Ευρώπη την ίδια εποχή. Ο καθηγητής της Ιταλικής Ιστορίας και ειδικός στην Ιερά Εξέταση Carlo Ginzburg έχει αμφιβολίες αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στατιστικά γιανα κατανοήσουμε τι γινόταν σε εκείνη την περίοδο, καθώς ισχυρίζεται πως σε πολλές περιπτώσεις, τα τεκμήρια έχουν χαθεί.[79]
Σύμφωνα μετον Michael P. Iarocci είναι δύσκολο να προσδιοριστεί που τελειώνει η ιστορική αλήθεια καιπου ξεκινά ο μύθος, σχετικά μετην Ιερά Εξέταση[80] Ένας βασικός μελετητής της ιστορίας της Ιεράς Εξέτασης, ο καθηγητής Κανονικού Δικαίου Edward Peters, αναφέρει ότι η αντίληψη που έχουμε γι' αυτή έχει σχηματιστεί από μύθους και θρύλους.[80]Ο ίδιος αναφέρει ότι τα εκκλησιαστικά δικαστήρια που τεχνικά ονομάζονται "εξεταστήρια" έχουν τις ρίζες τους σε διαδικασίες του Ρωμαϊκού Δικαίου του 1ουαι. π.Χ. Αυτές οι διαδικασίες πέρασαν στο Κανονικό (εκκλησιαστικό) Δίκαιο. Η "Ιερά Εξέταση" σαν ένα πανίσχυρο φοβερό δικαστήριο που καταπίεζε τις πνευματικές και πολιτικές ελευθερίες, είναι ένα φολκλόρ πουδεν υπήρξε ποτέ παρά μόνο στην πολεμική καιστη λογοτεχνία.[81]Στην Ισπανία οι Ιεροεξεταστές ήταν νομικοί καριέρας με σπουδές στα πανεπιστήμια και όχι απαραίτητα ιερωμένοι.[82]Σε σχέση μετην Ισπανική Ιερά Εξέταση, όλες οι καθολικές χώρες ήταν αρνητικές απέναντί της, καιο Νικολό Μακιαβέλι γνώριζε ότι ο βασιλιάς της Ισπανίας χρησιμοποιούσε τη θρησκεία γιατα δικά του πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα.[83]Ο αμερικανός καθηγητής ιστορίας Τόμας Μάντεν χαρακτηρίζει τις αφηγήσεις περί την Ιερά Εξέταση "λαϊκό μύθο" και παραπέμπει σε εργασία ομάδας 30 ερευνητών πάνω στα αρχεία του Βατικανού γιατηνΙερά Εξέταση. Σύμφωνα με αυτή, τα βασανιστήρια ήταν σπάνια και μόνο το 1% από όσους πέρασαν από δίκη εκτελέστηκαν.[84]Στο ντοκυμαντέρ του Stephen Haliczer γιατην Ισπανική Ιερά Εξέταση (προβλήθηκε στο BBC) ο ιστορικός Henry Kamen ισχυρίζεται ότι οι συνθήκες στις φυλακές της Ιεράς Εξέτασης ήταν καλύτερες από τις πολιτικές φυλακές. Αναφέρεται ότι κρατούμενοι στις κοινές φυλακές βλασφημούσαν σκόπιμα, ώστε να μεταφερθούν στις φυλακές της Ιεράς Εξέτασης.[85]
Μετην Αναγέννηση του 15ου αιώνα, υπήρξε ξανά ενδιαφέρον για τις κλασσικές σπουδές. Ένα νέο μεγάλο σχίσμα, της μεταρρύθμισης, οδήγησε σε νέες διασπάσεις της Καθολικής Εκκλησίας.[86]Ο Μαρτίνος Λούθηρος το 1517 θα διαμαρτυρηθεί γιατην πώληση συγχωροχαρτιών αρχικά καιστη συνέχεια θα αμφισβητήσει αρκετές πρακτικές και διδαχές της Καθολικής Εκκλησίας.[87]Τον ακολούθησαν και άλλοι διανοούμενοι στην κριτική του, οι οποίοι εξελίχθηκαν στο κίνημα του προτεσταντισμού, οι οποίοι αμφισβήτησαν το Παπικό Πρωτείο, τον ρόλο της παράδοσης και άλλες πρακτικές.[87]Η κριτική και διάσπαση των Μεταρρυθμιστών, οδήγησε σε μέτρα την καθολική εκκλησία, γνωστά ως Αντιμεταρρύθμιση.[88] Πολιτικές και στρατιωτικές μάχες ξέσπασαν την περίοδο αυτή στην Ευρώπη. Ο Λουθηρανισμός εξαπλώθηκε στη Γερμανία και Σκανδιναβία. Ο Αγγλικανισμός ιδρύθηκε στην Αγγλία το 1534. Ο Καλβινισμός (παρακλάδι του προτεσταντισμού) εξαπλώθηκε στη Σκωτία, Ολλανδία, Ελβετία και Γαλλία. Οι διαχωρισμοί αυτοί οδήγησαν σε ξεσπάσματα βίας όπως ο τριακονταετής πόλεμος, ο αγγλικός εμφύλιος πόλεμος καιοι γαλλικοί πολέμου της θρησκείας. Τα γεγονότα αυτά ενέτειναν τη συζήτηση γιατον ρόλο των διώξεων και της ανοχής.[89]
Κατά την περίοδο αυτή, οι ανακαλύψεις τουΧριστόφορου Κολόμβουκαιο αποικισμός της Αμερικής, εξάπλωσαν τον Χριστιανισμό πέρα από τα ευρωπαϊκά σύνορα. Ο Χριστιανισμός επεκτάθηκε στην Αμερική, Αφρική, Ωκεανίακαι περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η εποχή του Διαφωτισμού καιτων επιστημονικών ανακαλύψεων, έφερε μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, μιαεκτων οποίων ήταν η αντιμετώπιση του Χριστιανισμού με διάφορες μορφές σκεπτικισμού, τον οποίο υιοθέτησαν ορισμένες σύγχρονες πολιτικές ιδεολογίες, όπως διάφορες εκδοχές του σοσιαλισμού και φιλελευθερισμού.[90] Υπήρξαν γεγονότα όπως αντικληρικά ξεσπάσματα εναντίον του Χριστιανισμού, στη Γαλλική Επανάσταση, στον Ισπανικό Εμφύλιο καισε ορισμένα Μαρξιστικά κινήματα[91][92][93].
Μια έκδοση του βιβλίου του Θωμά Ακινάτη (1225-1274) Σύνοψις Θεολογίας ή Σύνοψις Θεολογική (Summa Theologiae/ Summa Theologica), 1267-1273, ένα διάσημο απολογητικό έργο του ρωμαιοκαθολικισμού.
Η κριτική στον Χριστιανισμό και τους Χριστιανούς ξεκινάει από την Αποστολική περίοδο, μετην Καινή Διαθήκη να καταγράφει τις εντάσεις των οπαδών του Ιησού με τους Φαρισαίους και όσους αντέγραφαν τα ιερά κείμενα.[95]Τον 2ο αιώνα, ο Χριστιανισμός έτυχε κριτικής από τους Εβραίους για διάφορους λόγους, π.χ. δεν εκπλήρωσε τις προφητείες της Βίβλου ο Ιησούς, δεδομένου ότι δεν είχε μια επιτυχημένη ζωή.[96] Επιπρόσθετα, η θυσία εκτων προτέρων, γιανα αφαιρέσει αμαρτήματα πουδεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη, για όλους, δεν ταίριαζε με τις ιουδαϊκές τελετές. Επίσης, ο Θεός σύμφωνα μετην Ιουδαϊκή παράδοση, έκρινε τους ανθρώπους για τις πράξεις τους, όχι γιατα πιστεύω τους.[97][98]
Η πρώτη κύρια συστηματική επίθεση κατά του Χριστιανισμού, προήλθε από τον Έλληνα φιλόσοφο Κέλσοο οποίος έγραψε τοΑληθής Λόγοςμια πολεμική κατά των χριστιανών ως μη χρήσιμα μέλη της κοινωνίας.[99][100]Σε απάντηση, οΩριγένης έκδωσε την πραγματεία του «Κόντρα στον Κέλσο», ένα σημαντικό έργο που βοήθησε τον Χριστιανισμό να κερδίσει ακαδημαϊκή αξιοπρέπεια.[100]
Μέχρι τον 3ο αιώνα, η κριτική του Χριστιανισμού είχε γίνει πιο έντονη. Εξαπλώνονταν φήμες πως οι Χριστιανοί ήταν άθεοι, πως στις τελετές τους έτρωγαν ανθρώπινα μωρά και ασχολούνταν με αιμομικτικά όργια.[101][102]Ο Νεοπλατωνιστής φιλόσοφος Πορφύριοςστο δεκαπεντάτομο έργο του «Κατά Χριστιανών» έκανε μια συστηματική επίθεση στον Χριστιανισμό, βασιζόμενος κυρίως στις διδαχές τουΠλωτίνου.[103][104]
Ως τον 12ο αιώνα, το βιβλίο των Ιουδαίων Τόρα, ασκούσε κριτική στον Χριστιανισμό για ειδωλολατρεία, καθώς οι Χριστιανοί απέδιδαν θεότητα στον Ιησού ο οποίος είχε φυσικά σώμα.[105]Τον 19ο αιώνα, οΝίτσε ξεκίνησε να γράφει μια σειρά από πολεμικά βιβλία για τις «αφύσικες» διδαχές του Χριστιανισμού (π.χ. τη σεξουαλική αποχή) και συνέχισε την κριτική του ως το τέλος της ζωής του.[106]Τον 20ο αιώνα, ο φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ εξέφρασε την κριτική τουστον Χριστιανισμό μετο έργο Γιατί δεν είμαι Χριστιανός βασίζοντας την κριτική τουσε λογικά επιχειρήματα.[107]
Η κριτική του Χριστιανισμού συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Για παράδειγμα, οι μουσουλμάνοι θεολόγοι ισχυρίζονται ότι το δόγμα της τριαδικότητας του Θεού είναι αντίθετο στον μονοθεϊσμό.[108]Ο μελετητής της Καινής Διαθήκης Robert M. Price έχει περιγράψει την πιθανότητα πως ορισμένες ιστορίες της Βίβλου είναι βασισμένες σε μύθο, στο βιβλίο «The Christ Myth Theory and its problems» (Η θεωρία του μύθου του Ιησού, καιτα προβλήματα της).[109]
Η Χριστιανική απολογητική στοχεύει να διατηρήσει μια λογική βάση γιατον Χριστιανισμό. Η χριστιανική απολογητική έχει πάρει διάφορες μορφές κατά τους αιώνες, ξεκινώντας από τον Απόστολο Παύλο. ΟΘωμάς Ακινάτης παρουσίασε πέντε επιχειρήματα γιατην ύπαρξη του θεού στο έργο τουSumma Theologica[110][111]Ο διάσημος απολογιτής G. K. Chesterton, έγραψε στις αρχές του 20ου αιώνα γιατα πλεονεκτήματα της θρησκείας και συγκεκριμένα του Χριστιανισμού. Γνωστός γιατη χρήση των παραδόξων, ο Chesterton ισχυρίστηκε πως ενώ ο Χριστιανισμός έχει τα περισσότερα μυστήρια, είναι ηπιο πρακτική θρησκεία.[112][113]Ο φυσικός και ιερέας John Polkinghorne, στο έργο του (μαζί με άλλους) Ερωτήσεις γιατην Αλήθεια (Questions of Truth) συζητά τησχέση θρησκείας και επιστήμης, στο οποίο υπάρχει ο ισχυρισμός πως η διαστολή του σύμπαντος κατά τη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης (big bang) είναι απόδειξη της ύπαρξης του Θεού.[114]
↑33.39% of ~7.2 billion world population (under the section 'People') «World». The World Factbook. CIA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2017.
↑ANALYSIS (19 Δεκεμβρίου 2011). «Global Christianity». Pew Research Center. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2012.
↑Woodhead, Linda (2004). Christianity: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. σελίδες n.p.
↑«Nicene Creed». Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica. 2007. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2007.
↑Sydney E. Ahlstrom, characterized denominationalism in America as "a virtual ecclesiology" that "first of all repudiates the insistences of the Roman Catholic church, the churches of the 'magisterial' Reformation, and of most sects that they alone are the true Church." (Ahlstrom, Sydney E.· Hall, David D. (2004). A Religious History of the American People (Revised έκδοση). Yale University Press. σελ. 381. ISBN978-0300100129.);
↑«Religion Flow Chart: Christianity». Faiths and Freedoms: Religious Diversity in New York City. Macaulay Honors College at CUNY. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2015.
↑Frilingos, Christopher (2004). Spectacles of Empire: Monsters, Martyrs, and the Book of Revelation. σελ. 118. ISBN9780812238228.
↑Dominic Janes· Alex Houen, επιμ. (2014). Martyrdom and Terrorism: Pre-modern to Contemporary Perspectives. Oxford University Press. σελ. 24. ISBN9780199959877.
↑R. Gerberding and J. H. Moran Cruz, Medieval Worlds (New York: Houghton Mifflin Company, 2004) p. 51
↑"As the existence of the Christians became more widely known, it became increasingly clear that they were (a) antisocial, in that they did not participate in the normal social life of their communities; (b) sacrilegious, in that they refused to worship the gods; and (c) dangerous, in that the gods did not take kindly to communities that harbored those who failed to offer them cult. By the end of the second century, the Christian apologist (literally, 'defender' of the faith) Tertullian complained about the widespread perception that Christians were the source of all disasters brought against the human race by the gods. 'They think the Christians the cause of every public disaster, of every affliction with which the people are visited. If the Tiber rises as high as the city walls, if the Nile does not send its waters up over the fields, if the heavens give no rain, if there is an earthquake, if there is famine or pestilence, straightway the cry is, "Away with the Christians to the lion!"' (Apology 40)" – Bart D. Ehrman, A Brief Introduction to the New Testament (Oxford University Press 2004 (ISBN978-0-19-536934-2)), pp. 313–314
↑de Ste. Croix, Geoffrey Ernest Maurice. "Why Were Early Christians Persecuted?". Past & Present, No. 26 (Nov., 1963), pp. 105–152.
↑Christopher A. Frilingos (2004). Spectacles of Empire: Monsters, Martyrs, and the Book of Revelation. σελ. 118. ISBN9780812238228.
↑MOSS, C. R. (2013). The myth of persecution: how early Christians invented a Story of Martyrdom. New York, HarperOne.
↑Alex Houen, Dominic Janes, (2014). Martyrdom and Terrorism: Pre-modern to Contemporary Perspectives. Oxford University Press,. σελ. 24. ISBN9780199959877.
↑Gaddis, Michael (2005). There Is No Crime for Those Who Have Christ: Religious Violence in the Christian Roman Empire. University of California Press. ISBN0-520-24104-5.
↑Αθανάσιος Παπαγεωργίου, «Η Κύπρος κατά τους Βυζαντινούς χρόνους»,Κύπρος : Ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της, (επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης), εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, σελ.33-34
↑Παναγιώτης Δρακόπουλος, Μεσαίωνας - Ελληνικός και Δυτικός (Φιλοσοφία και προφητεία), εκδ. Παρουσία, Αθήνα 2002. Διαθέσιμο απόσπασμα εδώ, στον ιστότοπο myriobiblos.grΑρχειοθετήθηκε 2020-02-05 στοWayback Machine..
↑Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.7.1. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.
↑Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.7. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.
↑«Εάν κάποια αγάλματα βρίσκονται ακόμη μέσα στους Ναούς καιτα Ιερά και έχουν δεχθεί ή δέχονται ακόμη τη λατρεία των ειδωλολατρών, όπου κιαν συμβαίνει αυτό, θα ξεριζωθούν εκ θεμελίων, αναγνωρίζοντας ότι αυτό έχει διαταχθεί κατ' επανάληψη και πολύ συχνά. Τα ίδια τα κτίρια των Ναών που βρίσκονται μέσα σε πόλεις ή κωμοπόλεις, ή έξω από αυτές, θα παραδοθούν σε δημόσια χρήση καιθα καταστραφούν οι ανά τόπους βωμοί». (Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.19. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.) «Απαγορεύουμε σε εκείνους που έχουν μιαρές ειδωλολατρικές πεποιθήσεις να προσφέρουν τις καταραμένες τους θυσίες καινα ασκούν όλες τις άλλες καταδικαστέες πρακτικές τους. Διατάσσουμε δε όλα τα Ιερά καιοι Ναοί τους που στέκουν ακόμη, να καταστραφούν με πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών καινα εξαγνισθούν τα απομεινάρια τους μετην ύψωση του σημείου της σεβαστής χριστιανικής θρησκείας. Όλοι ας γνωρίζουν ότι αν παραβάτης του παρόντος νόμου παραπεμφθεί με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον δικαστού, θα τιμωρηθεί μετην ποινή του θανάτου». (Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.25. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.)
↑Σύμφωνα με τις παραπομπές τουΚυρ. Σιμόπουλου και άλλων ερευνητών, συγκεκριμένο διάταγμα για κατεδάφιση Ελληνικών ναών (με μικρή σχετικά εφαρμογή στην πράξη και αυτού ακόμη) εξεδόθη από τον Αρκάδιο και μετά, όχι από τον Μέγα Θεοδόσιο.
↑Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.10. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο ancientrome.ru.
↑«Στο επίπεδο του λαού, οιπιο άσπονδοι εχθροί του παγανισμού ήταν οι μοναχοί. [...] Οι μοναχοί είχαν ενεργή συμμετοχή στις διαμάχες σχετικά μετα ορθά χριστιανικά δόγματα. [...] Οι μοναχοί δεν έδειχναν κανένα έλεος στους παγανιστές. Όταν οι όχλοι κατέστρεφαν παγανιστικούς ναούς, οι μοναχοί ήταν συνήθως στον πυρήνα τους». (James Allan Evans, The Emperor Justinian and the Byzantine Empire, Greenwood Press, 2005, σελ. xxvii, xxviii)
↑Dr Sophie Lunn-Rockliffe (17 Φεβρουαρίου 2017). «Christianity and the Roman Empire». British Broadcasting Corporation (BBC). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2017.
↑The Western Church was called Latin at the time by the Eastern Christians and non Christians due to its conducting of its rituals and affairs in the Latin language
↑Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 300, 304–05.
↑Gonzalez, The Story of Christianity, pp. 310, 383, 385, 391.
↑Lea, Henry Charles (1888). «Chapter VII. The Inquisition Founded». A History of the Inquisition In The Middle Ages. 1. ISBN1-152-29621-3. The judicial use of torture was as yet happily unknown...
↑Levack, The Witch-Hunt in Early Modern Europe, (49)
↑Heinrich Institoris, Heinrich, Sprenger, Jakob, Summers, Montague; The Malleus maleficarum of Heinrich Kramer and James Sprenger; Dover Publications; New edition, 1 June 1971; (ISBN0-486-22802-9)
↑Brian P. Levack (στα German), The Witch-Hunt in Early Modern Europe (London/New York 2013 έκδοση), p. 110, «„The period during which all of this reforming activity and conflict took place, the age of the Reformation, spanned the years 1520-1650. Since these years include the period when witch-hunting was most intense, some historians have claimed that the Reformation served as the mainspring of the entire European witch-hunt.“»
↑Gustav Henningsen, The Database of the Spanish Inquisition. The relaciones de causas project revisited, in: Heinz Mohnhaupt, Dieter Simon, Vorträge zur Justizforschung, Vittorio Klostermann, 1992, pp. 43-85.
↑Η. Kamen και Stephen Haliczer, στο ντοκυμαντέρ "The Myth of the Spanish Inquisition", BBC, Timewatch, 1994. 17:10-19:30 λ. Διαθέσιμο στο youtube, [3], [4]
↑Sherwin-White, A. N. (April 1964). «Why Were the Early Christians Persecuted? -- An Amendment». Past and Present (27): 23–27.
↑The Encyclopedia of Christian Literature, Volume 1 by George Thomas Kurian and James Smith 2010 (ISBN0-8108-6987-X) page 527
↑Apologetic Discourse and the Scribal Tradition by Wayne Campbell Kannaday 2005 (ISBN90-04-13085-3) pages 32–33
↑A Dictionary Of Jewish-Christian Relations by Edward Kessler, Neil Wenborn 2005 (ISBN0-521-82692-6) page 168
↑The Cambridge Companion to Nietzsche by Bernd Magnus, Kathleen Marie Higgins 1996 (ISBN0-521-36767-0) pages 90–93
↑Russell on Religion: Selections from the Writings of Bertrand Russell by Bertrand Russell, Stefan Andersson and Louis Greenspan 1999 (ISBN0-415-18091-0) pages 77–87
↑Christianity: An Introduction by Alister E. McGrath 2006 (ISBN1-4051-0899-1) pp. 125–126.
↑" The Christ Myth Theory and its Problems ", published 2011 by American Atheist press, Cranford, New Jersey, (ISBN1-57884-017-1)
↑Dulles, Avery Robert Cardinal (2005). A History of Apologetics. San Francisco: Ignatius Press. σελ. 120. ISBN0-89870-933-4.
↑Howson, Colin (28 Ιουλίου 2011). Objecting to God. Cambridge University Press. σελ. 92. ISBN9781139498562. Nor is the agreement coincidental, according to a substantial constituency of religious apologists, who regard the inflationary Big Bang model as direct evidence for God. John Lennox, a mathematician at the University of Oxford, tells us that 'even if the non-believers don't like it, the Big Bang fits in exactly with the Christian narrative of creation'. ... William Lane Craig is another who claims that the Biblical account is corroborated by Big Bang cosmology. Lane Craig also claims that there is a prior proof that there is a God who created this universe.
.jpg)
(αναφέρονται ως Χριστιανοί)
«Cornelius». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.: "The baptism of Cornelius, a Gentile, is an important event in the history of the Early Church. The newly formed Church, within which thus far only those who were circumcised and observed the Law of Moses had been admitted, was now thrown open to the uncircumcised Gentiles without the obligation of submitting to the Jewish ceremonial laws."