Τοανθρακικό λίθιο (αγγλικά: lithium carbonate) είναι άλαςτουλιθίουμεχημικό τύπο Li2C03. Στις συνηθισμένες συνθήκες (Τ = 25 °C, P = 1 atm) είναι άχρωμο κρυσταλλικό στερεό που χρησιμοποιείται στην κατεργασία μεταλλικών οξειδίων, αλλά καιστην παραγωγή ψυχιατρικώνφαρμάκων, ηλεκτρομονωτικής πορσελάνης, οξεοστεγών εύτηκτων σμάλτων, ειδικών υάλων και πολύ σκληρών υαλοκρυστάλλων με υψηλή διηλεκτρική σταθερά. Είναι ακόμη, συστατικό τωνπυροτεχνημάτωνκαικαταλύτηςπολυμερισμού. Βρίσκεται στη φύση μετη μορφή του σπάνιου ορυκτούζαμπουγελίτη (zabuyelite)[1]. Καθαρό ανθρακικό λίθιο παράγεται:
1. Μετη διάλυση διοξειδίου του άνθρακα σεδιάλυμαυδροξειδίου του λιθίου:
2. Μετην επίδραση ιόντων λιθίου σε διάλυμα ανθρακικού νατρίου. Ηχημική ισορροπία είναι υπέρ του σχηματισμού ανθρακικού λιθίου, γιατί είναι λιγότερο ευδιάλυτο:
Όπως σχεδόν όλες οι ενώσεις του λιθίου, το ανθρακικό λίθιο είναι πολυμερικό, δηλαδή η βασική δομική του μονάδα αντιστοιχεί σε πολυμερές, αν συγκριθεί μετον χημικό του τύπο. Είναι μιαιοντική ένωση. Το ανθρακικό λίθιο είναι διαλυτό στο νερό και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ιόντων λιθίου ή και ανθρακικών. Όμως δεν είναι και τόσο ευδιάλυτο, όσο θα περίμενε κανείς, με βάση τις υπόλοιπες ανόργανες ενώσεις του λιθίου, που έχουν συνήθως εξαιρετική διαλυτότητα στονερό. Η απομόνωση του λιθίου από υδατικά διαλύματα αξιοποιεί αυτήν τη σχετικά χαμηλή διαλυτότητα του ανθρακικού λιθίου. Η φαινομενική διαλυτότητά του αυξάνεται στο δεκαπλάσιο μετην επίδραση διοξειδίου του άνθρακα υπό ήπια πίεση, λόγω σχηματισμού τουπιο ευδιάλυτου όξινου ανθρακικού λιθίου:
Το ανθρακικό λίθιο διασπάται σε θερμοκρασίες άνω των 1300 °C[2]:
Το ανθρακικό λίθιο είναι σημαντικό βιομηχανικό χημικό. Σχηματίζει χαμηλού σημείου τήξης συντήγματαμετοπυρίτιοκαι άλλα υλικά. Γυαλικάπου παράγονται από ανθρακικό λίθιο είναι χρήσιμα ως σκεύη φούρνου. Το ανθρακικό λίθιο είναι ένα συνηθισμένο συστατικό για κεραμικά λούστρα. Οιαλκαλικέςτου ιδιότητες είναι ευνοϊκές γιατην αλλαγή της κατάστασης των χρωστικών οξειδίων μετάλλων σε λούστρα, ιδιαίτερα γιατο κόκκινο τουτριοξείδιου του σιδήρου (Fe2O3). Τοτσιμέντο πήζει πιο γρήγορα αν παραχθεί με ανθρακικό λίθιο. Όταν προσθέτεται σεχλωριούχο αργίλιο (AlF3), παράγει φθοριούχο λίθιο (LiF) που δίνει ένα ανώτερο ηλεκτρολύτη γιατην κατεργασία τουαλουμίνιου[3]. Το ανθρακικό λίθιο χρησιμοποιήθηκε ως ενεργό υλικό σε αισθητήρες διοξείδιου του άνθρακα[4]. Χρησιμοποιήθηκε ακόμη στην κατασκευή των περισσότερων καθόδων μπαταριών λιθίου, που είναι φτιαγμένες από οξείδιο λιθίου-κοβαλτίου.
Το1843, το ανθρακικό λίθιο χρησιμοποιήθηκε ως ένας νέος διαλύτης γιαγια πέτρες στηνουροδόχο κύστη. Το1859, κάποιοι γιατροί συνταγογράφησαν μια θεραπεία με άλατα λιθίου για έναν αριθμό νοσημάτων που περιλάμβαναν αρθρίτιδα, πέτρες στην ουροδόχο κύστη, ρευματισμούς, μανία, κατάθλιψηκαικεφαλαλγία. Το1949, οΤζων Κέιντ (John Cade) ανακάλυψε τις αντιμανιακές ιδιότητες των ιόντων λιθίου. Αυτή η γνώση οδήγησε το λίθιο και ειδικότερα το ανθρακικό λίθιο να χρησιμοποιείται γιατην αντιμετώπιση της μανίας που σχετίζεται μεδιπολική διαταραχή.
Τα ιόντα λιθίου παρεμβαίνουν στις διεργασίες μεταφοράς ιόντων (δείτε τοαντλία νατρίου) που σχετίζονται μετη μεταφορά μηνυμάτων σταεγκεφαλικάκύτταρα[5].
Στις κρίσεις μανίας παρατηρήθηκε μη φυσιολογική αύξηση της δράσης της πρωτεΐνηςκινάσης C (PKC) μέσα στον εγκέφαλο. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το ανθρακικό λίθιο καιτοβαλπροϊκό νάτριο, ένα άλλο παραδοσιακό φάρμακο γιατη διαταραχή, δρουν στον εγκέφαλο παρεμποδίζοντας τη δράση της κινάσης C και επιπλέον βοηθούν την παραγωγή και άλλων ενώσεων που επίσης παρεμποδίζουν τη δράση της κινάσης C[6]. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με ιταλική έρευνα σε 44 άτομα, ημερίσιες δόσεις λιθίου βρέθηκε ότι καθυστερούν την επιδείνωση της αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης (ALS). Καμιά άλλη θεραπεία δεν είχε τόσο δραματική επίπτωση πάνω στην ασθένεια[7]. Εκτός από τα παραπάνω ευρήματα, υπάρχει μεγάλος βαθμός άγνοιας σε ότι αφορά τις ιδιότητες του λιθίου για ρύθμιση της ανθρώπινης διάθεσης.
Τελευταία, χρησιμοποιήθηκε τοπικά λίθιο καισεδερματολογικές διαταραχές, όπως μολύνσεις από ιόέρπητα. Τα άλατα του λιθίου όταν χρησιμοποιούνται σε μικρές δόσεις δεν προκαλούν εθισμό, αλλά υπάρχει ένας αριθμός κινδύνων και παρενεργειών που σχετίζονται μετη χρήση τους, ιδιαίτερα σε υψηλότερες δόσεις. Η λιθιοδηλητηρίαση προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και είναι δυνητικά θανατηφόρα.
↑Yildiz, A; Guleryuz, S; Ankerst, DP; Ongür, D; Renshaw, PF (2008). «Protein kinase C inhibition in the treatment of mania: a double-blind, placebo-controlled trial of tamoxifen». Archives of general psychiatry65 (3): 255–63. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2007.43. PMID18316672.