Ο Φρανκό γεννήθηκε στο ουκρανικό χωριό Ναχουγιέβιτσι το οποίο ανήκε στηνΑυστριακήγητου στέμματος της Γαλικίας, το οποίο σήμερα αποτελεί μέρος της επαρχίας Ντροχόμπιτς στην περιφέρεια Λβιβ της Ουκρανίας. Ως παιδί βαφτίστηκε ως Ιβάν από τον πατέρα Γιοσίπ Λεβίτσκι, γνωστός ποιητής και συγγραφέας της πρώτης γαλικιανορουθηνικής γραμματικής, ο οποίος αργότερα εξορίστηκε στο Ναχουγιέβιτσι επειδή είχε "κοφτερή γλώσσα". Στο σπίτι λεγόταν Μύρωνας λόγω μιας δεισιδαιμονίας που υποστήριζε ότι η απονομή διαφορετικού ονόματος σε ένα άτομο θα οδηγήσει στην αποφυγή του θανάτου. Η οικογένεια του Φρανκό στο Ναχουγιέβιτσι είχε υπηρέτες και 24 εκτάρια δικής τους περιουσίας.[11]
Ο Φρανκό ο πρεσβύτρος, σύμφωνα μεμια άποψη, ήταν εξουκρανισμένος Γερμανός άποικος, ή τουλάχιστον αυτό πίστευε ο Φρανκό. Η αξίωση αυτή υποστηρίζεται από τον Τίμοθι Σνάιντερ που περιγράφει ότι ο Γιακίβ Φρανκό ήταν σιδηρουργός του χωριού μεΓερμανική καταγωγή. Ο Σνάιντερ γράφει ότι η μητέρα του Φρανκό προερχόταν από μιαΠολωνική οικογένεια που ανήκε στην ασήμαντη ευγένεια,[12] ενώ πιο λεπτομερείς πηγές γράφουν ότι καταγόταν από μια φτωχή οικογένεια Ουκρανών ευγενών, από την γνωστή οικογένεια ευγενών Κουλτσίτσκι[13]και είχε μακρινή συγγένεια μετον Πέτρο Κονάσεβιτς-Σαχαϊντάτσνι. Σύμφωνα μετον Γιάροσλαβ Χρύτσακ, ο Φρανκό είχε γερμανική, πολωνική και ουκρανική καταγωγή.[14]
Ο Ιβάν Φρανκό φοίτησε στο σχολείο του χωριού Γιασενύτσια Σίλνα από το 1862 έως το 1864 και φοίτησε στο βασιλιανό μοναστικό σχολείο στο Ντροχόμπιτς μέχρι το 1867. Ο πατέρας του Ιβάν πέθανε πρινο Ιβάν αποφοιτήσει από το γυμνάσιο (ρεαλσούλε) αλλά ο πατριός του στήριξε την εκπαίδευση του Ιβάν, επιτρέποντας τουνα συνεχίσει να φοιτά. Σύντομα ο Φρανκό έχασε την μητέρα τουκαι έπειτα ο νεαρός Ιβάν έζησε μαζί με άτομα μετα οποία δεν είχε καμία σχέση. Το 1875 αποφοίτησε από το γυμνάσιο του Ντροχόμπιτς και συνέχισε στο πανεπιστήμιο τουΛβιβ, όπου σπούδασε κλασική φιλοσοφία, Ουκρανική γλώσσακαι λογοτεχνία. Όσο φοιτούσε στο πανεπιστήμιο άρχισε την λογοτεχνική του σταδιοδρομία, γράφοντας ποίηση καιτο μυθιστόρημα Πέτριγι ι Ντοβμπούστσουκι, το οποίο εκδόθηκε από το φοιτητικό περιοδικό Ντρουχ (φίλος). Ο Φρανκό αργότερα έγινε μέλος της αρχισυνταξίας του περιοδικού.
Μια συνάντηση μετον Μιχαήλο Ντραχομάνοφ στο πανεπιστήμιο τουΛβιβ έκανε μεγάλη εντύπωση στον Φρανκό. Αργότερα αυτό εξελίχθηκε σεμια μακρά πολιτική και λογοτεχνική σύνδεση. Τα σοσιαλιστικά γραπτά του Φρανκό καιη σύνδεσή τουμετον Ντραχομάνοφ οδήγησαν στη σύλληψή του Φρανκό το 1877, μαζί με τους Μιχαήλο Πάβλυκ, Οστάπ Τερλέτσκι και άλλους. Τους αποδόθηκαν κατηγορίες ότι ανήκαν σεμια μυστική σοσιαλιστική οργάνωση, η οποία στην πραγματικότητα δεν υπήρχε. Παρά το γεγονός ότι φυλακίστηκε για εννιά μήνες, συνέχισε να γράφει καινα δραστηριοποιείται πολιτικά. Στη φυλακή ο Φρανκό έγραψε το σατιρικό έργο Σμορχόνσκα Ακαντέμια (Η ακαδημία Σμορχόν). Μετά την απελευθέρωση, μελέτησε τα έργα τουΚαρλΜαρξκαιΦρίντριχ Ένγκελς, έγραψε στην πολωνική εφημερίδα Praca (Εργασία) και βοήθησε στην οργάνωση των εργατικών ομάδων στοΛβιβ. Το 1878 ο Φρανκό καιο Παύλικ ίδρυσαν το περιοδικό Hromads'kyi Druh ("Δημόσιος Φίλος"). Το περιοδικό κατάφερε να εκδώσει μόνο δύο τεύχη πριν απαγορευτεί από τη κυβέρνηση. Έπειτα το περιοδικό επανεκδόθηκε με νέες ονομασίες, οι οποίες ήταν οιDzvin (Καμπάνα) καιΜολότ (Σφύρα). Ο Φρανκό δημοσίευσε μια σειρά βιβλίων με τίτλο Ντρίμπνα Βιβλιοτέκα ("Μικρή βιβλιοθήκη") από το 1878 μέχρι τη δεύτερη σύλληψή το 1880, όταν κατηγορήθηκε για διέγερση των αγροτών σε πολιτική ανυπακοή. Μετά από τρεις μήνες φυλάκισης στη φυλακή της Κολομίγιας, ο συγγραφέας επέστρεψε στοΛβιβ. Οι εντυπώσεις του από αυτή την εξορία αντικατοπτρίζονται στο μυθιστόρημά Ναντνι (Στο κάτω μέρος). Μετά την αποφυλάκιση τουο Φρανκό ήταν υπό αστυνομική εποπτεία. Επίσης ο Φρανκό αποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιο τουΛβιβ, ένα ίδρυμα το οποίο μετά τον θάνατο του Φρανκό μετονομάστηκε σε Εθνικό Πανεπιστήμιο Ιβάν Φρανκό τουΛβιβ.
Ο Φρανκό έγραφε ενεργά στο περιοδικό Σβιτ (Κόσμος) το 1881. Έγραψε πάνω από το μισό υλικό που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό, εξαιρουμένων των ανυπόγραφων άρθρων. Αργότερα εκείνο το έτος, ο Φρανκό μετακόμισε στο Ναχουγιέβιτσι, όπου έγραψε το μυθιστόρημα Ζαχάρ Μπέρκουτκαι μετέφρασε τον Φάουστ τουΓκαίτεκαιτο ποίημα Deutschland: ein WintermärchenτουΧάινεστα ουκρανικά. Έγραψε επίσης μια σειρά άρθρων γιατονΤάρας Σεβτσένκο, και επανεξέτασε τη συλλογή Χουτόρνα Ποεζίγια (Ποίηση Χουτίρ) του Παντελεήμωνος Κουλίς. Ο Φρανκό εργάστηκε γιατο περιοδικό Ζόρια (Ξημέρωμα), και έγινε μέλος της αρχισυνταξίας της εφημερίδας Ντίλο (Δράση) ένα χρόνο αργότερα.
Παντρεύτηκε την Όλχα Χορουζίνσκα από τοΚίεβοτον Μάιο του 1886. Σε αυτήν αφιέρωσε την συλλογή Ζ βερσύν ι νυζύν (Από κορυφές και πυθμένες), ένα βιβλίο ποίησης και στίχων. Το ζευγάρι έζησε για κάποιο διάστημα στηΒιέννη, όπου ο Ιβάν γνώρισε γνωστούς συγγραφείς, όπως οΘεόδωρος ΧερτσλκαιοΤόμας Γκαρίγκ Μάζαρικ. Αργότερα η σύζυγος του υπέφερε από μια ψυχική ασθένεια λόγω του θανάτου τουγιου της Αντρέι,[15]μετο γεγονός αυτό να είναι ένας από τους λόγους πουο Φρανκό δεν έφυγε από τοΛβιβγιατο Κίεβο μέχρι το 1916, λίγο πριντο θάνατο του.
Το 1888, ο Φρανκό συνεισέφερε στο περιοδικό Πράβντα, μαζί με συμπατριώτες του από την Ουκρανία του Δνείπερου. Αυτό οδήγησε στην τρίτη σύλληψή τουτο 1889. Έπειτα από το τέλος της δίμηνης φυλάκισής τους, ίδρυσε το Ρουθηνο-Ουκρανικό Ριζοσπαστικό Κόμμα με τους Ντραχομάνοφ και Πάβλυκ. Ο Φρανκό ήταν ο υποψήφιος του κόμματος γιατο κοινοβούλιο της Αυστρίας καιτην δίαιτα της Γαλικίας, αλλά δεν κέρδισε ποτέ έδρα.
Το 1891, ο Φρανκό φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Φραγκίσκου Ιωσήφ στο Τσέρνοβιτς, σημερινό Τσερνίβτσι (όπου προετοίμασε μια διατριβή γιατον Ιβάν Βισένσκι), καιστη συνέχεια φοίτησε στοΠανεπιστήμιο της Βιέννηςγιανα υπερασπιστεί μια διδακτορική διατριβή σχετικά μετονΒίο Βαρλαάμ και Ιωάσαφ υπό την επίβλεψη του Βάτροσλαβ Γιάγκιτς, ο οποίος θεωρούταν ως πιο εξειδικευμένος εμπειρογνώμονας στις Σλαβικές γλώσσες εκείνη την εποχή. Ο Φρανκό έλαβε το διδακτορικό τουστη φιλοσοφία από Πανεπιστήμιο της Βιέννηςτην 1η Ιουλίου 1893. Διορίστηκε λέκτορας στην ιστορία της ουκρανικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο τουΛβιβτο 1894. Ωστόσο δεν κατάφερε να γίνει επικεφαλής του τμήματος ουκρανικής λογοτεχνίας λόγω της αντίθεσης του αντιβασιλέα Καζίμιες Μπαντένι καιτων συντηρητικών κύκλων της περιοχής.
Ένα από τα άρθρα του, με τίτλο Σοσιαλισμός και σοσιαλδημοκρατία (Σοτσιιαλίζμ ι σοτσιιάλ-ντεμοκρατύζμ), μια σοβαρή κριτική της ουκρανικής σοσιαλδημοκρατίας καιτου σοσιαλισμού τωνΜαρξκαιΈνγκελς, δημοσιεύτηκε το 1898 στο περιοδικό Ζίτια ι Σλόβο, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος καιη σύζυγός του. Συνέχισε τηναντιμαρξιστική στάση τουσεμια συλλογή ποίησης με τίτλο Μίι σμαράχντ (Το Σμαράγδι Μου) το 1898, όπου αποκάλεσε τον Μαρξισμό "θρησκεία θεμελιωμένη σε δόγματα μίσους και ταξικής πάλης". Η μακρόχρονη συνεργατική του σχέση μετον Ντραχομάνοφ έσπασε λόγω των αποκλίνουσων απόψεών τους γιατον σοσιαλισμό καιτο εθνικό ζήτημα. Ο Φρανκό κατηγόρησε τον Ντραχομάνοφ μερικά χρόνια αργότερα γιατο γεγονός ότι έδενε την τύχη της Ουκρανίας με αυτή της Ρωσίαςστο άρθρο Σουσπιλ'νοπολιτύτσνι ποχλιάντι Μ. Ντραχομάνοβα (Οι κοινωνικοπολιτικές απόψεις τουΜ. Ντραχομάνοφ), που δημοσιεύθηκε το 1906. Μετά από μια διάσπαση του Ριζοσπαστικού Κόμματος το 1899 ο Φρανκό ίδρυσε το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα μετον Μιχαήλ Χρουσέφσκι, στο οποίο εργάστηκε μέχρι το 1904, όταν και αποσύρθηκε από την πολιτική.
Το 1902, φοιτητές και ακτιβιστές στοΛβιβ, ενοχλημένοι από το γεγονός ότι ο Φρανκό ζούσε σε συνθήκες φτώχειας, αγόρασαν ένα σπίτι γι'αυτόν. Έζησε εκεί γιατα υπόλοιπα 14 χρόνια της ζωής του. Σήμερα το σπίτι αυτό είναι η έδρα του Μουσείου Ιβάν Φρανκό.
Το 1904 συμμετείχε σε εθνογραφική εκστρατεία στις περιοχές των Μπόικο με τους Φιλάρετ Κολέσα, Φεντίρ Βόβκ και ένα ρώσο εθνογράφο.
Το 1914 εξέδωσε τα έργα Πριβίτ Ιβάνοβι Φρανκόβι (Χαιρετισμός του Ιβάν Φρανκό), μια συλλογή ιωβηλαίου, καιτην συλλογή Ιζλιτ μογιέγι μολόντοστι (Από τα χρόνια της νιότης μου).
Τα τελευταία εννέα χρόνια της ζωής του, ο Ιβάν Φρανκό έγραφε σπάνια καθώς υπέφερε από ρευματισμό των αρθρώσεων που αργότερα οδήγησε σε παράλυση του δεξιού χεριού του. Στα ύστερα έργα τουτον βοήθησαν πολύ οιγιοιτου, ειδικά ο Αντρέι.
Το 1916, οι Γιόσεφ Ζαστίρετς και Χάραλντ Γ. Χιέρνε πρότειναν τον Φρανκό γιατοΒραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, αλλά πέθανε πριντην ανακοίνωση του νικητή του βραβείου.[16]Ο Φρανκό είναι σήμερα ο μόνος Ουκρανός ποιητής που προτάθηκε γιατο βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Πέθανε σε συνθήκες φτώχειας στις 4 μ.μ. στις 28 Μαΐου 1916. Εκείνοι που ήρθαν να υποβάλουν τα σέβη τους τον είδαν ξαπλωμένο στο τραπέζι καλυμμένο με τίποτα άλλο από ένα κουρελιασμένο φύλο. Τα ταφικά ρούχα του πληρώθηκαν από τους θαυμαστές τουκαι κανένας από την οικογένειά τουδεν ήρθε νατον επισκεφθεί.
Ο Φρανκό θάφτηκε στο νεκροταφείο Λιτσακίβσκι στοΛβιβ.
Λίγο μετά το θάνατό του, δημιουργήθηκαν δύο ουκρανικές δημοκρατίες, μιαστην Δυτική Ουκρανία καιμιαστην πρώην ρωσική Ουκρανία. Η δεύτερη ενσωματώθηκε στηνΕΣΣΔκαι έγινε η Ουκρανική ΣΣΔ.
Η Όλχα Φεντορίβνα Χορουζίνσκα (ήταν παντρεμένοι με αυτή από το 1886-1916), απόφοιτος του Ινστιτούτου Ευγενών Νταμών στοΧάρκοβοκαι αργότερα των διετών ανώτερων μαθημάτων στοΚίεβο. Ήταν πολύγλωσση και πιανίστρια, πέθανε το 1941.
Παιδιά
Ο Αντρίι Φρανκό πέθανε στα 27 από καρδιακή ανεπάρκεια.
Πέτρο Φρανκό (1890-1941), μηχανικός, χημικός, βετεράνος του Ουκρανικού Σιτς, ιδρυτής της ουκρανικής Πολεμικής Αεροπορίας, Ουκρανός πολιτικός, βουλευτής τουΒερχόβνα Ράντα
Ο Πέτρο Φρανκό απέκτησε δύο κόρες, οι οποίες άλλαξαν το όνομα τους μετά τον γάμο τους.
Τάρας Φρανκό, βετεράνος του Ουκρανικού Σιτς
Ρόλαντ Φρανκό (1931 -), Ουκρανός πολιτικός,[17] διπλωμάτης, απόφοιτος του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου της Ουκρανίας. Χάρη στις προσπάθειες τουτο 1996 το Ηνωμένο Βασίλειο μετέφερε την δικαιοδοσία του ανταρκτικού σταθμού Φαραντέι στην Ουκρανία, ο οποίος μετονομάστηκε σε ακαδημαϊκός Βερνάντσκι
Ζινοβία Ιρατσκίβσκα (Φρανκό)
Νταρίνα Φρανκό
Χάνα Κλιούτσκο (Φρανκό)
Σύμφωνα μετον Ρόλαντ Φρανκό ο παππούς του είχε ύψος 1.74 μέτρων, είχε κόκκινα μαλλιά, γενειάδα και φορούσε την παραδοσιακή βισιβάνκα, ένα παραδοσιακό ουκρανικό πουκάμισο, ακόμη και όταν φορούσε επίσημη ενδυμασία.
Μερικοί από τους απογόνους του Φρανκό μετανάστευσαν στις ΗΠΑκαιτον Καναδά. Ο μεγάλος ανιψιός του, Γιούρι Σίμκο, είναι Καναδός πολιτικός και ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πουζειστο Τορόντο, ο οποίος εξελέγη βουλευτής στο Κοινοβούλιο του Καναδά καθώς καιστο νομοθετικό σώμα του Οντάριο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.
Τα βιβλία Λεσισύνα Τσελιάντ καιΝτβα Πργιατέλι (Δύο Φίλοι) δημοσιεύθηκαν στο λογοτεχνικό αλμανάκ Ντνιστριάνκα το 1876. Αργότερα εκείνο το έτος έγραψε την πρώτη του συλλογή ποίησης, με τίτλο Μπαλάντες και ιστορίες. Η πρώτη του ιστορία της σειράς Μπορυσλάβ εκδόθηκε το 1877.
Ο Φρανκό απεικόνισε τη σκληρή εμπειρία των Ουκρανών εργατών και αγροτών στα μυθιστορήματά Ο Μπορισλάβ Γελάει (1881-1882) καιΒόα ο Στριγκτήρας (1878). Τα έργα του ασχολούνται μετονΟυκρανικό εθνικισμόκαι ιστορία (Ζαχάρ Μπέρκουτ, 1883), διάφορα κοινωνικά θέματα (Βάση της κοινωνίας, 1895 καιΜαραμένα Φύλλα, 1896), καιτη φιλοσοφία (Σέμπερ Τίρο, 1906).
Έχει παραλληλίσει την Ισραηλιτική αναζήτηση γιαμια πατρίδα καιτην ουκρανική επιθυμία για ανεξαρτησία στα έργα Στο θάνατο του Κάιν (1889) καιΜωυσής (1905). Το έργο Κλεμμένη Ευτυχία (1893) θεωρείται ως το καλύτερο δραματικό αριστούργημά του. Συνολικά, ο Φρανκό έχει γράψει περισσότερα από 1.000 έργα.
Στην σοβιετική Ουκρανία έχαιρε μεγάλης εκτίμησης, ειδικά γιατο ποίημα Καμενιάρι (Επαναστάτες) το οποίο περιέχει επαναστατικές πολιτικές ιδέες, κερδίζοντας το προσωνύμιο Καμενιάρ (Επαναστάτης).
Το 1962 η πόλη Στανισλάβιφ στη δυτική Ουκρανία (πρώην Στανισουάβουφ επί Πολωνοκρατίας) μετονομάστηκε σεΙβάνο-Φρανκίβσκ προς τιμήν του ποιητή.
Συνδέεται επίσης μετο όνομα Καμενιάργιατο διάσημο ποίημά του, «Καμενιάρι» (Οι κατεδαφιστές των βράχων), ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής εποχής, ανκαιοισοσιαλιστικές πολιτικές απόψεις δεν αντιστοιχούσαν σε μεγάλο μέρος μετην Σοβιετική ιδεολογία. Στις 8 Απριλίου 1978 ο αστρονόμος Νικολάι Τσερνίχ έδωσε το όνομα Καμενιάρ στοναστεροειδή 2428 Καμενιάρ, τιμώντας κατ'αυτό το τρόπο τον Φρανκό.
Στον νέο κόσμο, η κληρονομιά του Φρανκό παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα. ΟΚύριλλος Τζενίκ, ο κουμπάρος στο γάμο του Φρανκό, μετανάστευσε στον Καναδά. Ο Τζενίκ ήταν ο πρώτος Ουκρανός που εργάστηκε γιατην καναδική κυβέρνηση – εργάστηκε ως πράκτορας μετανάστευσης. Μετον ξάδελφό του Ιβάν Μπόντρουγκ καιτον φίλο του Μπόντρουγκ Ιβάν Νέγκριτς, οι τρεις ήταν γνωστοί ως Березівска трійця (η τριάδα του Μπερεζίβ) στο Γουίνιπεγκ.
Διαποτισμένοι από τον εθνικισμό και φιλελευθερισμό του Φρανκό, ο Τζενίκ καιη τριανδρία δεν είχε κανένα ενδοιασμό να φέρουν τον επίσκοπο Σεραφείμ στο Ουίνιπεγκ το 1903. Ο επίσκοπος Σεραφείμ ήταν αποστάτης Ρώσος μοναχός που έγινε επίσκοπος στο Άγιο Όρος, ενώ στόχος τους ήταν η απελευθέρωση των θρησκευτικών και πολιτικών ομάδων στο Καναδά που πάλευαν να τους αφομοιώσουν. Μέσα σε δύο χρόνια, ο χαρισματικός Σεραφείμ έχτισε τονΚαθεδρικό Ναό Κασσίτερουστο βόρειο άκρο του Γουίνιπεγκ, ενώ η εκκλησία υποστήριζε ότι είχε 60.000 ακολούθους. Σήμερα, η προτομή του Ιβάν Φρανκό στέκεται θριαμβευτικά σε έναν πυλώνα στην αυλή του αρχοντικού Ιβάν Φρανκό στην οδό ΜακΓκρέγκορ στο Ουίνιπεγκ. Εκεί βρίσκονταν δύο εκκλησίες, η πρώτη (η οποία έχει κατεδαφιστεί από τότε) ήταν αυτή που ευλόγησε μετην άφιξη τουο Σεραφείμ και άνοιξε για υπηρεσία μετην άφιξη του, πριν χτίσει τον καθεδρικό του. Η δεύτερη ήταν η ανεξάρτητη ελληνική εκκλησία (το κτίριο αυτό είναι ακόμα άθικτο) της οποίας ο Ιβάν Μποντρούγκ έγινε επικεφαλής μετά την απομάκρυνση του Σεραφείμ. Η συνείδηση του Φρανκό ήταν τολμηρή καιστο έδαφος του νέου κόσμου εξυπηρετούσε τους Ουκρανούς στον Καναδά, ώστε ναβρουντη δική τους ταυτότητα ως Ουκρανοκαναδοί.