|
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|23|08|2024}} |
Για άλλες χρήσεις, δείτε:
Κλεοπάτρα.
Η Κλεοπάτρα Δ' (περ. 140 – 112 π.Χ.), ήταν Βασίλισσα της αρχαίας Αιγύπτου, μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Ήταν κόρη του φαραώ Πτολεμαίου Η' του Φύσκονα και της Κλεοπάτρας Γ'. Συμβασίλεψε με τον αδελφό της, Πτολεμαίο Θ' Λάθυρο την περίοδο 116 – 115 π.Χ., και κατόπιν μετέβη στη Συρία, στο κράτος των Σελευκιδών, όπου έγινε σύζυγος και βασίλισσα του Αντίοχου Θ' του Κυζικηνού. Η Κλεοπάτρα Δ' ενσωματώθηκε μετά θάνατον στην οικογενειακή λατρεία των Πτολεμαίων, με την επωνυμία Θεά Φιλάδελφος.
Κατά την παιδική της ηλικία ο πατέρας της ήρθε σε σύγκρουση με την αδελφή και βασίλισσά του, Κλεοπάτρα Β', και αναγκάστηκε να διαφύγει με τη νέα του σύζυγο, Κλεοπάτρα Γ', και τα παιδιά του στο νησί της Κύπρου το 131 π.Χ. Η αποκατάσταση της ηρεμίας στην Αλεξάνδρεια άργησε να έρθει, ωστόσο ο Πτολεμαίος Η' κατάφερε να ανακτήσει το θρόνο το 130/29 π.Χ. Ο βασιλιάς άφησε την τελευταία του πνοή το 116 π.Χ. αφήνοντας πίσω του δύο γιους, τον Πτολεμαίο και τον Πτολεμαίο Αλέξανδρο, καθώς και τρεις κόρες: την Τρύφαινα, βασίλισσα των Σελευκιδών στη Συρία, την Κλεοπάτρα Δ', που παντρεύτηκε το μεγαλύτερο από τους δυο αδελφούς της και την Κλεοπάτρα Σελήνη Α'. Σύμφωνα με τη διαθήκη του πατέρα τους, ο θρόνος της Αιγύπτου, έμενε στην Κλεοπάτρα Γ', με την προϋπόθεση να μοιραζόταν τη βασιλεία με έναν από τους γιους της, όποιον αυτή προτιμούσε. Η Κλεοπάτρα σκόπευε να επιλέξει για τους δικούς της λόγους το νεότερο αδελφό, τον Αλέξανδρο, όμως οι αλεξανδρινοί τελικά έκριναν εκείνοι επιβάλλοντας τον Πτολεμαίο, που έμεινε στην ιστορία ως Πτολεμαίος Θ' Λάθυρος.
Ο νεαρός άντρας αρχικά δεν ήταν σε θέση να αντισταθεί στις επιταγές της μητέρας του. Δεν αντιστάθηκε καν όταν εκείνη απομάκρυνε από το πλάι του την Κλεοπάτρα Δ', την σύζυγο-αδελφή του, με την όποια ήταν πολύ δεμένος, και τον ανάγκασε να παντρευτεί την άλλη του αδελφή, την Κλεοπάτρα Σελήνη Α'. Όσο για τον μικρότερο αδελφό του, τον Πτολεμαίο Αλέξανδρο, η μητέρα τους θεώρησε συνετό να τον απομακρύνει από την Αλεξάνδρεια. Έλαβε τον τίτλου του Στρατηγού της Κύπρου και διέμενε στο νησί.
Η Κλεοπάτρα Δ' επέδειξε τον δυναμισμό των γυναικών της δυναστείας που έφεραν εξίσου το διάσημο στις μέρες μας όνομα: Κλεοπάτρα. Ήταν έτοιμη να εναντιωθεί στη μητέρα της, όπως και εκείνη είχε κάνει στο παρελθόν με τη δική της μητέρα, την Κλεοπάτρα Β'. Μετέβη στην Κύπρο όπου και σκόπευε να ξεσηκώσει προσωπικό της στρατό ανάμεσα στους στρατιώτες που υπηρετούσαν στο νησί. Οι πηγές μας δεν μας προσφέρουν πληροφορίες για το κατά πόσο ο Πτολεμαίος Αλέξανδρος της υποσχέθηκε συμμαχία και γάμο, ή κατά πόσο την ενθάρρυνε για λίγο μέχρι να τον επαναφέρει στην τάξη η μητέρα τους.
Σε κάθε περίπτωση τελικά η Κλεοπάτρα Δ' δεν έμεινε στην Κύπρο. Πήγε στη Συρία, όπου και πρόσφερε το χέρι και το στρατό της στον διεκδικητή του θρόνου των Σελευκιδών, Αντίοχο Θ' Κυζικηνό. Ο τελευταίος βρισκόταν σε πόλεμο με τον ετεροθαλή αδελφό του, Αντίοχο Η' Γρυπό για το θρόνο της Συρίας, με τον τελευταίο να έχει νυμφευθεί τη μεγαλύτερη αδελφή της Κλεοπάτρας, την Τρύφαινα. Η Κλεοπάτρα βρισκόταν στην Αντιόχεια όταν η πόλη κατελήφθη από τον Αντίοχο Γρυπό, και για να σωθεί κατέφυγε στο ναό του Απόλλωνα στη Δάφνη. Ο Αντίοχος επιθυμούσε να της χαρίσει τη ζωή, είτε για διπλωματικούς λόγους είτε από φόβο για την ιεροσυλία. Ωστόσο η Τρύφαινα ήταν ανένδοτη και παρότρυνε τον άντρα της να τη θανατώσει. Καθώς η Κλεοπάτρα άγγιζε το βωμό, τα χέρια της αποκόπηκαν ώστε να μεταφερθεί έξω και έτσι πέθανε ενώ καταριόταν την αδελφή της (112 π.Χ.) Ένα χρόνο αργότερα, την Τρύφαινα αιχμαλώτισε ο Αντίοχος Κυζικηνός, τη βασάνισε και τη θυσίασε προς τιμήν του φαντάσματος της γυναίκας του.
| Έτος (π.Χ.) |
Γεγονός
|
|
|
| π. 140 π.Χ.
|
Γέννηση της Κλεοπάτρας Δ' , κόρης του φαραώ Πτολεμαίου Η' Φύσκονος και της Κλεοπάτρας Γ'.
|
| 132 π.Χ.
|
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στον Πτολεμαίο Φύσκονα και την αδελφή του, Κλεοπάτρα Β', ο φαραώ διαφεύγει στην Κύπρο με τη δεύτερη σύζυγό του (και κόρη της Κλεοπάτρας Β'), την Κλεοπάτρα Γ' και τα παιδιά τους.
|
|
|
Γάμος ανάμεσα στην Κλεοπάτρα Δ' και τον αδελφό της, Πτολεμαίο Θ', ο οποίος ορίζεται κυβερνήτης της Κύπρου.
|
| 116 π.Χ.
|
Θάνατος του πατέρα της Κλεοπάτρας, Πτολεμαίου Η', τον οποίο και διαδέχεται η μητέρα της, Κλεοπάτρα Γ'. Εκείνη επιθυμεί να συμβασιλέψει με το γιο της, Πτολεμαίο Ι' Αλέξανδρο, αλλά ο λαός επιβάλλει τον Πτολεμαίο Θ' Λάθυρο για φαραώ.
|
| 115 π.Χ.
|
Η Κλεοπάτρα Γ' αναγκάζει τον Πτολεμαίο Θ' να λάβει διαζύγιο από τη σύζυγό του, ώστε να παντρευτεί την άλλη του αδελφή, Κλεοπάτρα Σελήνη Α'.
|
|
|
Η Κλεοπάτρα Δ' συγκεντρώνει στρατό στην Κύπρο, τον οποίο και αργότερα προσφέρει μαζί με το χέρι της στον πρίγκιπα των Σελευκιδών, Αντίοχο Θ' Κυζικηνό.
|
| 114 π.Χ.
|
Ο Αντίοχος επαναστατεί κατά του αδελφού του και βασιλιά της Συρίας, Αντίοχο Η' Γρυπό, ο οποίος ήταν παντρεμένος με την Τρύφαινα, τη μεγαλύτερη σε ηλικία αδελφή της Κλεοπάτρας. Ο επαναστάτης καταλαμβάνει το νότιο τμήμα της Συρίας.
|
| 112 π.Χ.
|
Μετά την κατάληψη της Αντιόχειας από τον Γρυπό, η Κλεοπάτρα Δ' θανατώνεται στο Ναό του Απόλλωνα μετά από παρότρυνση της Τρύφαινας.
|
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Cleopatra IV στο Wikimedia Commons
