|
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|2|07|2024}} |
Για άλλες χρήσεις, δείτε:
Κλεοπάτρα.
Η Κλεοπάτρα Γ΄ (περ. 160 – 101 π.Χ.), ήταν Βασίλισσα της αρχαίας Αιγύπτου, μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Ήταν κόρη του φαραώ Πτολεμαίου Στ΄ του Φιλομήτορος και της Κλεοπάτρας Β΄. Νυμφεύθηκε τον θείο και δεύτερο σύζυγο της μητέρας της, Πτολεμαίο Η΄ Φύσκονα, ενώ μετά τον θάνατό του συμβασίλευσε με τους γιους τους Πτολεμαίο Θ΄ Λάθυρο και Πτολεμαίο Ι΄ Αλέξανδρο.
Η Κλεοπάτρα Γ΄ γεννήθηκε το 160 π.Χ. σαν καρπός του γάμου ανάμεσα στον φαραώ Πτολεμαίο Στ΄ τον Φιλομήτορα και την αδελφή του Κλεοπάτρα Β΄. Τέσσερα χρόνια πριν ο Πτολεμαίος Στ΄ είχε χάσει τον θρόνο του από τον αδελφό του Πτολεμαίο Η΄. Για μια περίοδο διέμεινε στη Ρώμη και κατόπιν στην Κύπρο, από όπου και οι Αλεξανδρινοί τον κάλεσαν να επιστρέψει το 163 π.Χ. Τα επόμενα χρόνια χαρακτηρίστηκαν από την προσπάθεια του αδελφού του να πάρει κάποια από τα εδάφη του Πτολεμαίου. Τελικά το 154 π.Χ. ο Πτολεμαίος Η΄ πραγματοποιεί μια αποτυχημένη προσπάθεια κατάληψης της Κύπρου, καθώς η βοήθεια που περίμενε από τους Ρωμαίους και τους συμμάχους της δεν έφτασε ποτέ. Ο Πτολεμαίος Στ΄ τον νίκησε, αλλά δεν τον τιμώρησε. Υπέγραψαν ειρήνη και ο Πτολεμαίος Η΄ αποσύρθηκε στην Κυρήνη όπου και ήταν βασιλιάς.
Λίγο μετά το 153 π.Χ. πέθανε ο μεγαλύτερος αδελφός της Κλεοπάτρας Γ΄ και διάδοχος του θρόνου, Πτολεμαίος Ευπάτωρ. Διάδοχος ανακηρύχθηκε ο νεογέννητος Πτολεμαίος Ζ΄. Ταραχές στη Συρία οδήγησαν τον πατέρα τους σε εκστρατεία, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η είσοδός του στην Αντιόχεια. Σε μία νικηφόρα όμως για τους Αιγυπτίους μάχη το 145 π.Χ., ο φαραώ τραυματίστηκε θανάσιμα και ξεψύχησε λίγες ημέρες μετά.
Ο διάδοχος του θρόνου, Πτολεμαίος Ζ΄, ήταν ακόμη παιδί. Η Αλεξάνδρεια διαιρέθηκε καθώς η μια μερίδα ζητούσε στον θρόνο την Κλεοπάτρα Β΄ και τον γιο της, ενώ η άλλη τον αδελφό της, Πτολεμαίο Η΄. Είναι άγνωστο αν έγινε μάχη, αλλά ο Πτολεμαίος επικράτησε. Συμφωνήθηκε επίσης να παντρευτεί τη χήρα του αδελφού του, η οποία ίσως να έθεσε ως όρο την ασφάλεια του γιου της. Όπως και να έχει εκείνος θανάτωσε τον ανιψιό του.
Η Κλεοπάτρα Β΄ παρέμεινε σύζυγός του και του χάρισε μάλιστα ένα γιο, τον Πτολεμαίο Μεμφίτη. Ο Πτολεμαίος Η΄ όμως, χωρίς να πάρει διαζύγιο από την αδελφή του, νυμφεύθηκε και την κόρη της, την Κλεοπάτρα Γ΄ το 141 π.Χ. Στα επίσημα έγγραφα οι δύο γυναίκες εμφανίζονται ως «Κλεοπάτρα η Αδελφή» και «Κλεοπάτρα η Σύζυγος». Και οι τρεις αναγνωρίζονταν ως κυβερνήτες της Αιγύπτου και ίσως ήταν επικίνδυνο για τον Πτολεμαίο να αμφισβητήσει ανοιχτά τα δικαιώματα της αδελφής του. Οι σχέσεις τους όμως δεν ήταν καθόλου καλές.
Το 131 – 130 π.Χ. η επαναστατική διάθεση που υπήρχε στην Αλεξάνδρεια ξέσπασε και η ρήξη ανάμεσα στον βασιλιά και την αδελφή του ήταν οριστική. Ο όχλος προσπάθησε να βάλει φωτιά στο παλάτι, αναγκάζοντας τον Πτολεμαίο να το σκάσει με προορισμό την Κύπρο, παίρνοντας μαζί την Κλεοπάτρα Γ΄, τα παιδιά που είχαν στο μεταξύ αποκτήσει και τον γιο του από την Κλεοπάτρα Β΄, Πτολεμαίο Μεμφίτη. Η Κλεοπάτρα Β΄ έμεινε μοναδικός ηγεμόνας της χώρας για μια περίοδο.
Το 129 π.Χ. ο Πτολεμαίος ανέκτησε την Αλεξάνδρεια με στρατιωτικά μέσα, αν και οι εχθροπραξίες ανάμεσα στους δυο στρατούς συνεχίστηκαν και το επόμενο χρονικό διάστημα. Η συμφιλίωση των κυβερνώντων της Αιγύπτου περίπου το 124 π.Χ. δεν σήμανε την άμεση παύση πυρός, καθώς εχθροπραξίες και σύγχυση βασίλευαν ακόμη σε κάποιες περιοχές, μέχρι το 118 π.Χ., οπότε και ένα διάταγμα που δημοσιεύτηκε σε όλο το βασίλειο ξεκαθάρισε τα πράγματα. Μετά την επιστροφή της Κλεοπάτρας Β΄, πέρασαν λίγα ακόμη χρόνια μέχρι και τον θάνατο του Πτολεμαίου Η΄, στις 28 Ιουνίου 116 π.Χ. Η Κλεοπάτρα Β΄ δεν εμφανίζεται πια στις διάφορες ιστορικές πηγές οπότε πρέπει να πέθανε την περίοδο αυτή.
Όταν πέθανε ο Πτολεμαίος Η΄ ο Φύσκων, άφησε πίσω του δύο γιους, τον Πτολεμαίο και τον Πτολεμαίο Αλέξανδρο, καθώς και τρεις κόρες: την Τρύφαινα, βασίλισσα των Σελευκιδών στη Συρία, την Κλεοπάτρα Δ΄, που παντρεύτηκε τον μεγαλύτερο από τους δυο αδελφούς της και την Κλεοπάτρα Σελήνη Α΄. Σύμφωνα με τη διαθήκη του πατέρα τους, ο θρόνος της Αιγύπτου, έμενε στην Κλεοπάτρα Γ΄, με την προϋπόθεση να μοιραζόταν τη βασιλεία με έναν από τους γιους της, όποιον αυτή προτιμούσε. Η Κλεοπάτρα σκόπευε να επιλέξει για τους δικούς της λόγους τον νεότερο αδελφό, τον Αλέξανδρο, όμως οι αλεξανδρινοί τελικά έκριναν εκείνοι επιβάλλοντας τον Πτολεμαίο, που έμεινε στην ιστορία ως Πτολεμαίος Θ΄ Λάθυρος.
Ο νεαρός άντρας αρχικά δεν ήταν σε θέση να αντισταθεί στις επιταγές της μητέρας του. Δεν αντιστάθηκε καν όταν εκείνη απομάκρυνε από το πλάι του την Κλεοπάτρα Δ΄, την σύζυγο-αδελφή του, με την όποια ήταν πολύ δεμένος, και τον ανάγκασε να παντρευτεί την άλλη του αδελφή, την Κλεοπάτρα Σελήνη Α΄. Όσο για τον μικρότερο αδελφό του, τον Πτολεμαίο Αλέξανδρο, η μητέρα τους θεώρησε συνετό να τον απομακρύνει από την Αλεξάνδρεια. Έλαβε τον τίτλου του Στρατηγού της Κύπρου και διέμενε στο νησί. Η Κλεοπάτρα Δ΄ έφυγε από την Αλεξάνδρεια και έστρεψε τις βλέψεις της στη Συρία.
Υπάρχουν ενδείξεις πως, καθώς περνούσε ο καιρός, ο Πτολεμαίος Θ΄ ο Λάθυρος, κατάφερε να κερδίσει έδαφος απέναντι στη μητέρα του. Ένας πάπυρος που χρονολογείται το 112 – 111 π.Χ. αναφέρει το όνομα της βασίλισσας Κλεοπάτρας Σελήνης και όχι της βασιλομήτορος. Κατά τον δέκατο χρόνο της βασιλείας του Πτολεμαίου Θ΄, η Κλεοπάτρα Γ΄ προσπάθησε να ξανακερδίσει τη δύναμή της οργανώνοντας πραξικόπημα. Κατηγόρησε τον βασιλιά για απόπειρα δολοφονίας της και υπήρξε τόσο πειστική για τους αλεξανδρινούς που ο Πτολεμαίος Θ΄ αναγκάστηκε να φύγει με πλοίο το 107 π.Χ. Η σύζυγος του Πτολεμαίου Θ΄, Κλεοπάτρα Σελήνη, μαζί με τα δύο τους παιδιά παρέμειναν πίσω, στα χέρια της Κλεοπάτρας. Η μητέρα του κάλεσε, τότε, τον αδελφό του από την Κύπρο για να αναλάβει τα σκήπτρα. Μητέρα και γιος αναγορεύτηκαν Θεοί Φιλομήτορες Σωτήρες. Ο Πτολεμαίος Ι΄ παντρεύτηκε την κόρη του έκπτωτου αδελφού του, Βερενίκη Γ΄.
Η Κλεοπάτρα δεν σκόπευε να αφήσει τον Πτολεμαίο Θ΄ να το σκάσει ζωντανός. Εκείνος όμως διέφυγε από την Κύπρο προσωρινά, και όταν αργότερα επέστρεψε εγκαταστάθηκε με ασφάλεια χωρίς να έχει η Κλεοπάτρα τη δύναμη να τον διώξει από μια περιοχή αιγυπτιακών συμφερόντων. Η σύγκρουσή ανάμεσά τους έλαβε χώρα στο ταραγμένο βασίλειο της Συρίας, που βρισκόταν υπό διάλυση εξαιτίας των υποψήφιων βασιλέων. Ο Πτολεμαίος Θ΄ εισέβαλε στην Παλαιστίνη με εφαλτήριο την Κύπρο, η Κλεοπάτρα Γ΄ από την Αίγυπτο, με τον Πτολεμαίο σύμμαχο του Αντίοχου Θ΄ Κυζικηνού και την Κλεοπάτρα σύμμαχο του Αντίοχου Η΄ Γρυπού και του βασιλέως της Ιουδαίας. Η Κλεοπάτρα Σελήνη δόθηκε από τη μητέρα της σύζυγος στον Αντίοχο Η΄ τον Γρυπό. Η σύγκρουση αυτή δεν είχε κανένα αποτέλεσμα για τους Πτολεμαίους: ο Πτολεμαίος Θ΄ επέστρεψε στην Κύπρο το 102 π.Χ. και η Κλεοπάτρα στην Αίγυπτο. Κέρδος είχαν οι Ιουδαίοι που κέρδισαν την ανεξαρτησία τους και πήραν τον έλεγχο μεγάλου μέρους της Παλαιστίνης.
Η Κλεοπάτρα δεν έζησε πολύ καιρό μετά από τις άκαρπες προσπάθειές της στην Παλαιστίνη. Πέθανε το φθινόπωρο του 101 π.Χ., όντας περίπου 60 ετών. Οι ιστορικές μαρτυρίες (Junianus Justinus, Παυσανίας, Αθηναίος) θεωρούν πως ο Πτολεμαίος Ι΄ Αλέξανδρος θανάτωσε τη μητέρα του.
| Έτος (π.Χ.) |
Γεγονός
|
|
|
| 164 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Στ΄ Φιλομήτωρ εκδιώκεται από τον αδελφό του, Πτολεμαίο Η΄ Φύσκονα. Η διπλή βασιλεία λαμβάνει τέλος.
|
| 163 π.Χ.
|
Οι Ρωμαίοι προτείνουν σχέδιο διάσπασης του πτολεμαϊκού κράτους στα δύο και το θέτουν σε εφαρμογή. Ο Πτολεμαίος Στ΄ καταφεύγει για λίγο στην Κύπρο, αλλά ο λαός ζητά την επιστροφή του στην Αλεξάνδρεια.
|
| 160 π.Χ.
|
Γέννηση της Κλεοπάτρας Γ΄ , κόρης του φαραώ Πτολεμαίου Στ΄ Φιλομήτορα και της Κλεοπάτρας Β΄.
|
| 154 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Στ΄ και Πτολεμαίος Η΄ έρχονται σε σύγκρουση στην Κύπρο, ο πρώτος νικά, αλλά δεν τιμωρεί τον αδελφό του.
|
| 153 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Ευπάτωρ ορίζεται αντιβασιλιάς και φεύγει για την Κύπρο.
|
|
|
Θάνατος Πτολεμαίου Ευπάτορα. Διάδοχος ορίζεται ο μικρότερος αδελφός του, Πτολεμαίος Ζ΄.
|
| 148 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Στ΄ εισβάλει στην Κοίλη-Συρία και φτάνει ως την Πτολεμαΐδα.
|
| 145 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Στ΄ τραυματίζεται όμως σε μάχη και πεθαίνει λίγες μέρες μετά. Διάδοχός του επίσημα είναι ο Πτολεμαίος Ζ΄, ο οποίος θανατώνεται μαζί με άλλους πιθανούς διεκδικητές από τον Πτολεμαίο Η΄. Ο τελευταίος παίρνει την εξουσία και παντρεύεται την Κλεοπάτρα Β΄.
|
| 144 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Η΄ στέφεται στη Μέμφιδα με εντυπωσιακές αιγυπτιακές τελετές.
|
| 141 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Η΄ παντρεύεται την ανηψιά του, Κλεοπάτρα Γ΄, χωρίς να λάβει διαζύγιο από τη μητέρα της, Κλεοπάτρα Β΄.
|
| 140 π.Χ.
|
Γέννηση της Κλεοπάτρας Δ΄.
|
| 139 π.Χ.
|
Γέννηση του Πτολεμαίου Θ΄ του Λάθυρου.
|
|
|
Μητέρα και κόρη, η Κλεοπάτρα Β΄ και Κλεοπάτρα Γ΄ τσακώνονται. Αποτυχημένη εξέγερση στα ανάκτορα.
|
| π. 135 π.Χ.
|
Γέννηση της Κλεοπάτρας Σελήνης.
|
| 132 π.Χ.
|
Εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στην Κλεοπάτρα Β΄ και τον Πτολεμαίο Η΄.
|
| 131 π.Χ.
|
Η Κλεοπάτρα Β΄ ελέγχει πλέον την Αλεξάνδρεια. Ο όχλος προσπαθεί να κάψει το παλάτι, αναγκάζοντας τον φαραώ να το σκάσει από την πόλη.
|
|
|
Ο Πτολεμαίος καταφεύγει στην Κύπρο, μαζί με την Κλεοπάτρα Γ΄, τα παιδιά τους, και τον γιο που είχε αποκτήσει με την Κλεοπάτρα Β΄, τον Πτολεμαίο Μεμφίτη. Ο τελευταίος θανατώνεται με τραγικό τρόπο.
|
| 130/29 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Η΄ επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, ενώ η Κλεοπάτρα Β΄ καταφεύγει στην Αυλή του γαμπρού της, Δημήτριου Β΄ του Νικάτορος, βασιλιά των Σελευκιδών.
|
| 124 π.Χ.
|
Η Κλεοπάτρα Β΄ έχει πλέον επιστρέψει στην Αίγυπτο στην παλαιά της θέση.
|
| 116 π.Χ.
|
Θάνατος Πτολεμαίου Η΄. Τον διαδέχτηκε η σύζυγός του, Κλεοπάτρα Γ΄ και ο Πτολεμαίος Θ΄ ο Λαθύρος.
|
| 115 π.Χ.
|
Τον Μάρτιο ο Πτολεμαίος Θ΄ αναγκάζεται από τη μητέρα του να πάρει διαζύγιο από τη σύζυγό του, Κλεοπάτρα Δ΄ και να παντρευτεί την άλλη του αδελφή, την Κλεοπάτρα Σελήνη Α΄.
|
|
|
Προσπάθειες για αντικατάσταση του Πτολεμαίου Θ΄ Λάθυρου με τον Πτολεμαίο Ι΄ Αλέξανδρο.
|
| 107 π.Χ.
|
Ο Πτολεμαίος Θ΄ φεύγει με προορισμό την Κύπρο, αφήνοντας τη σύζυγο και τα παιδιά του πίσω στην Αλεξάνδρεια. Ο αδελφός του Πτολεμαίος Ι΄ συμβασιλεύει στην Αλεξάνδρεια με τη μητέρα τους Κλεοπάτρα Γ΄.
|
|
|
Μια ναυτική εκστρατεία αναγκάζει τον Πτολεμαίο Θ΄ να καταφύγει για λίγο στη Σελεύκεια, αλλά επιστρέφει σύντομα.
|
|
|
Η Κλεοπάτρα Σελήνη Α΄ δίδεται ως σύζυγος στον Αντίοχο Η΄ τον Γρυπό, βασιλιά των Σελευκιδών.
|
| 103 π.Χ.
|
Ο Αντίοχος Θ΄ Κυζικηνός υποστηρίζει τους Σαμαρείτες ενάντια στον Βασιλιά της Ιουδαίας. Ο Πτολεμαίος Θ΄ βοηθά τον Αντίοχο ελπίζοντας πως αυτό θα οδηγήσει στην επιστροφή του στον θρόνο.
|
|
|
Ο Πτολεμαίος Ι΄ εισβάλλει στην Ιουδαία, φτάνει στη Δαμασκό και επιστρέφει.
|
| 102 π.Χ.
|
Η Κλεοπάτρα Γ΄ πετυχαίνει στρατιωτική νίκη κατά του Πτολεμαίου Θ΄, αλλά τελικά ο πόλεμος λήγει χωρίς σημαντικές ανακατατάξεις στον πολιτικό χάρτη της Αιγύπτου.
|
| 101 π.Χ.
|
Η Κλεοπάτρα Γ΄ αφήνει την τελευταία της πνοή. Σύμφωνα με μία εκδοχή θανατώθηκε κατόπιν διαταγής του Πτολεμαίου Ι΄, που έκτοτε βασιλεύει μοναχός του.
|
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Cleopatra III στο Wikimedia Commons
