(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Μετάφραση των Εβδομήκοντα - Βικιπαίδεια Μετάβαση σしぐまτたうοおみくろん περιεχόμενο

Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα

Από τたうηいーた Βικιπαίδεια, τたうηいーたνにゅー ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα
ΤίτλοςἩ μετάφρασις τたうνにゅー Ἑβδομήκοντα
ΓλώσσαJewish Koine Greek
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Απόσπασμα (Εσθήρ 2:3-8) από τたうοおみくろんνにゅー Σιναϊτικό Κώδικα, του 4οおみくろんυうぷしろん αιώνα μみゅー.Χかい..

Ηいーた Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα αποτελεί τたうηいーた σπουδαιότερη από τις πρώτες μεταφράσεις της Παλαιάς Διαθήκης κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーたνにゅー πρώτη, σしぐまτたうηいーたνにゅー ουσία, γραπτή μετάφραση από τたうηいーたνにゅー εβραϊκή σしぐまτたうηいーたνにゅー ελληνιστική κοινή γλώσσα. Ηいーた μετάφραση έγινε τたうοおみくろんνにゅー 3οおみくろん αιώνα πぱい.Χかい. από 72 δίγλωσσους Ιουδαίους κかっぱαあるふぁιいおた μεταγενέστερα περιέλαβε επιπλέον βιβλία, πέρα από αυτά πぱいοおみくろんυうぷしろん ανήκουν σしぐまτたうοおみくろんνにゅー Ιουδαϊκό Βιβλικό κανόνα (Τανάκ). Μερικά ταργκούμ πぱいοおみくろんυうぷしろん αποτελούσαν μεταφράσεις ή παραφράσεις τたうωおめがνにゅー Εβραϊκών Γραφών σしぐまτたうηいーたνにゅー αραμαϊκή έγιναν επίσης εκείνη τたうηいーたνにゅー εποχή.

Συμβολίζεται σしぐまτたうηいーたνにゅー ελληνική βιβλιογραφία ως Οおみくろん' (οおみくろん αριθμός εβδομήντα σしぐまτたうοおみくろんνにゅー αλφαβητικό τρόπο αρίθμησης, δηλαδή «κατά τους εβδομήκοντα» απλοποιηση γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ εいぷしろんιいおたνにゅーαあるふぁιいおた ευμνημονευτος οおみくろん αριθμος, αあるふぁνにゅーτたうιいおた Οおみくろんβべーた) κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうηいーたνにゅー αγγλική βιβλιογραφία ως LXX (οおみくろん αριθμός εβδομήντα σしぐまτたうοおみくろんνにゅー λατινικό τρόπο αρίθμησης, ή αλλιώς Septuaginta).

Ιστορική αναδρομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー παράδοση, 72 Ιουδαίοι λόγιοι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου άρχισαν τたうοおみくろん έργο της μετάφρασης αυτής περίπου τたうοおみくろん 280 πぱい.Χかい. Αργότερα κかっぱαあるふぁιいおた χάριν συντομίας καθιερώθηκε οおみくろん αριθμός 70, κかっぱιいおた έτσι προέκυψε ηいーた ονομασία Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα. Προφανώς, ηいーた μετάφραση αυτή ολοκληρώθηκε μέσα σしぐまτたうοおみくろんνにゅー 3οおみくろん αιώνα πぱい.Χかい. κατά τたうηいーた διάρκεια της βασιλείας τたうοおみくろんυうぷしろん Πτολεμαίου Βべーた' τたうοおみくろんυうぷしろん Φιλαδέλφου. Ηいーた γλώσσα της Μετάφρασης τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα ήταν ηいーた ελληνιστική κοινή πぱいοおみくろんυうぷしろん μιλιόταν σしぐまτたうηいーたνにゅー Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατά τたうοおみくろんνにゅー 3οおみくろん κかっぱαあるふぁιいおた 2οおみくろん αιώνα πぱい.Χかい. Αποτέλεσε τたうηいーた Γραφή πぱいοおみくろんυうぷしろん είχαν οおみくろんιいおた ελληνόφωνοι Ιουδαίοι κかっぱαあるふぁιいおた χρησιμοποιούνταν ευρέως τたうοおみくろんνにゅー καιρό τたうοおみくろんυうぷしろん Ιησού Χριστού κかっぱαあるふぁιいおた τたうωおめがνにゅー αποστόλων τたうοおみくろんυうぷしろん. Σしぐまτたうηいーたνにゅー Καινή Διαθήκη οおみくろんιいおた περισσότερες από τις 320 κατά λέξη παραθέσεις από τたうοおみくろん σύνολο τたうωおめがνにゅー περίπου 890 παραθέσεων κかっぱαあるふぁιいおた αναφορών σしぐまτたうηいーたνにゅー Παλαιά Διαθήκη βασίζονται σしぐまτたうηいーた Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα.

Διαφύλαξη της Μετάφρασης ως τたうηいーた σύγχρονη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει διασωθεί ως τις μέρες μας κかっぱαあるふぁιいおた είναι διαθέσιμος γがんまιいおたαあるふぁ μελέτη σημαντικός αριθμός αποσπασμάτων της Μετάφρασης τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα, τたうαあるふぁ οποία είναι γραμμένα σしぐまεいぷしろん πάπυρο. Αυτά είναι ιδιαίτερα πολύτιμα, επειδή ανήκουν στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους κかっぱαあるふぁιいおた, μολονότι συχνά είναι μόνο λίγα εδάφια ή κεφάλαια, βοηθούν νにゅーαあるふぁ καθοριστεί τたうιいおた ακριβώς έλεγε αρχικά τたうοおみくろん κείμενο της Μετάφρασης τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα. Ηいーた συλλογή τたうωおめがνにゅー Παπύρων Φουάντ (Αあるふぁρろー. 266 στον Κατάλογο Χειρογράφων) ανακαλύφθηκε σしぐまτたうηいーたνにゅー Αίγυπτο τたうοおみくろん έτος 1939 κかっぱαあるふぁιいおた έχει εξακριβωθεί ότι είναι τたうοおみくろんυうぷしろん 1οおみくろんυうぷしろん αιώνα πぱい.Χかい. Περιέχει τμήματα τたうωおめがνにゅー βιβλίων της Γένεσης κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろんυうぷしろん Δευτερονομίου. Άλλοι πάπυροι χρονολογούνται σしぐまτたうοおみくろんνにゅー 4οおみくろん αιώνα μみゅー.Χかい. περίπου, τότε πぱいοおみくろんυうぷしろん άρχισε νにゅーαあるふぁ χρησιμοποιείται ως υλικό γがんまιいおたαあるふぁ τたうαあるふぁ χειρόγραφα ηいーた πぱいιいおたοおみくろん ανθεκτική περγαμηνή βέλουμ (vellum), πぱいοおみくろんυうぷしろん ήταν εξαίρετης ποιότητας κかっぱαあるふぁιいおた φτιαχνόταν συνήθως από δέρμα μοσχαριού, αρνιού ή κατσικιού.

Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα εκατοντάδες χειρόγραφα της ελληνικής Μετάφρασης τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα σしぐまεいぷしろん περγαμηνή βέλουμ, καθώς κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまεいぷしろん άλλα είδη περγαμηνής. Μερικά αあるふぁπぱい’ αυτά, πぱいοおみくろんυうぷしろん γράφτηκαν μεταξύ τたうοおみくろんυうぷしろん 4οおみくろんυうぷしろん κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろんυうぷしろん 9οおみくろんυうぷしろん αιώνα μみゅー.Χかい., είναι σημαντικά, επειδή καλύπτουν μεγάλα τμήματα τたうωおめがνにゅー Εβραϊκών Γραφών. Είναι γνωστά ως μεγαλογράμματα, διότι είναι γραμμένα μόνο μみゅーεいぷしろん μεγάλους κεφαλαίους χαρακτήρες πぱいοおみくろんυうぷしろん δでるたεいぷしろんνにゅー ενώνονται μεταξύ τους. Τたうαあるふぁ υπόλοιπα λέγονται μικρογράμματα, αφού είναι γραμμένα μみゅーεいぷしろん μικρότερους χαρακτήρες επισεσυρμένης γραφής. Τたうαあるふぁ μικρογράμματα χειρόγραφα προτιμούνταν από τたうοおみくろんνにゅー 9οおみくろん αιώνα ως τότε πぱいοおみくろんυうぷしろん εφευρέθηκε ηいーた τυπογραφία. Τたうαあるふぁ σημαντικότερα μεγαλογράμματα χειρόγραφα τたうοおみくろんυうぷしろん 4οおみくろんυうぷしろん κかっぱαあるふぁιいおた 5οおみくろんυうぷしろん αιώνα, δηλαδή τたうοおみくろん Βατικανό Αあるふぁρろー. 1209, τたうοおみくろん Σιναϊτικό κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん Αλεξανδρινό, περιέχουν όλα τたうηいーたνにゅー ελληνική Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα μみゅーεいぷしろん μερικές μικροπαραλλαγές.

Περιεχόμενα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Βιβλικός κανόνας

Ηいーた Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα περιλαμβάνει κάποια επιπρόσθετα βιβλία κかっぱαあるふぁιいおた προσθήκες ως προς τたうοおみくろん παραδοσιακό εβραϊκό κείμενο (Τανάκ). Αυτά περιγράφονται μεταξύ τたうωおめがνにゅー Χριστιανών ως απόκρυφα (από τους Προτεστάντες) ή δευτεροκανονικά (από τους Ορθοδόξους κかっぱαあるふぁιいおた Ρωμαιοκαθολικούς). Κατά τたうοおみくろんνにゅー Ιουδαϊσμό κかっぱαあるふぁιいおた κατά άλλες χριστιανικές ομολογίες , θεωρούνται ότι δでるたεいぷしろんνにゅー είναι θεόπνευστα, σしぐまεいぷしろん αντίθεση μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー Ορθόδοξη κかっぱαあるふぁιいおた Καθολική Εκκλησία όπου θεωρούνται ισόκυρα[1] τたうωおめがνにゅー πρωτοκανονικών.

Αυτά τたうαあるふぁ βιβλία σημειώνονται μみゅーεいぷしろん αστερίσκο (*) ως εξής:

(*) οおみくろんιいおた Ορθόδοξοι κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた Καθολικοί τたうοおみくろん αναγνωρίζουν ενώ οおみくろんιいおた Προτεστάντες κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた Μάρτυρες τたうοおみくろんυうぷしろん Ιεχωβά τたうοおみくろん απορρίπτουν,
(**) οおみくろんιいおた Ορθόδοξοι τたうοおみくろん αναγνωρίζουν ενώ οおみくろんιいおた Καθολικοί, οおみくろんιいおた Προτεστάντες κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた Μάρτυρες τたうοおみくろんυうぷしろん Ιεχωβά τたうοおみくろん απορρίπτουν κかっぱαあるふぁιいおた
(***) κανένας δでるたεいぷしろんνにゅー τたうοおみくろん αναγνωρίζει.
  • Γένεσις
  • Έξοδος
  • Λευιτικόν
  • Αριθμοί
  • Δευτερονόμιον
  • Ιησούς τたうοおみくろんυうぷしろん Ναυή
  • Κριταί
  • Ρろーοおみくろんυうぷしろんθしーた
  • Αあるふぁ' Σαμουήλ ή Βασιλειών Αあるふぁ'
  • Βべーた' Σαμουήλ ή Βασιλειών Βべーた'
  • Αあるふぁ' Βασιλέων ή Βασιλειών Γがんま'
  • Βべーた' Βασιλέων ή Βασιλειών Δでるた'
  • Αあるふぁ' Χρονικών ή Παραλειπομένων Αあるふぁ'
  • Βべーた' Χρονικών ή Παραλειπομένων Βべーた'
  • Αあるふぁ' Έσδρας (**)
  • Βべーた' Έσδρας
  • Νεεμίας
  • Εσθήρ (όλα τたうαあるふぁ πρόσθετα (*))
  • Ιουδίθ (*)
  • Τωβίτ (*)
  • Μακκαβαίων Αあるふぁ' (*)
  • Μακκαβαίων Βべーた' (*)
  • Μακκαβαίων Γがんま' (**)
  • Μακκαβαίων Δでるた' (***)
  • Ψαλμοί (ψαλμός 151***)
  • Ωδαί (περιλαμβανομένης της "Προσευχής Μανασσή") (***)
  • Παροιμίαι
  • Εκκλησιαστής
  • Άσμα Ασμάτων
  • Ιώβ
  • Σοφία Σολομώντος (*)
  • Σοφία Σειράχ (*)
  • Ψαλμοί Σολομώντος (***)
  • Ωσηέ
  • Αμώς
  • Μιχαίας
  • Ιωήλ
  • Οβδιού
  • Ιωνάς
  • Ναούμ
  • Αββακούμ
  • Σοφονίας
  • Αγγαίος
  • Ζαχαρίας
  • Μαλαχίας
  • Ησαΐας
  • Ιερεμίας
  • Βαρούχ (*)
  • θρήνοι
  • Επιστολή Ιερεμίου (*)
  • Ιεζεκιήλ
  • Σωσάννα (*)
  • Δανιήλ (περιλαμβανομένων της "Προσευχής τたうοおみくろんυうぷしろん Αζαρία" κかっぱαあるふぁιいおた "Τたうωおめがνにゅー Τριών Παίδων Αίνεσις") (*) (ως προς τις προσθήκες)
  • Βべーたηいーたλらむだ κかっぱαあるふぁιいおた Δράκων (*)

Τたうαあるふぁ μεγαλύτερα χειρόγραφα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πάπυροι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πάπυροι τたうοおみくろんυうぷしろん Κουμράν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 4Q119 1ος αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい.
  • 4Q120 1ος αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい.
  • 4Q121 1ος αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい.
  • 4Q122 2ος αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい.

Πάπυρος Φουάδ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 266 1ος αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい.

Πάπυροι της Οξυρύγχου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 3522 1ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 656 2/3ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 1007 3ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 4443 1/2ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.

Κύλινδρος Ναχάλ Έβερ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Se2grXII 1ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 8HevXIIa 1ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 8HevXIIb 1ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.

Πάπυροι Chester beautty[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 961 4ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 962 3ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 963 2ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 964 4ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 965 3ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 966 2/3ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.
  • 967 2ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.

Πάπυροι Ryland[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 957 (458) 2ος αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい.
  • 958 4ος αあるふぁιいおた. μみゅー.Χかい.

Κριτικές εκδόσεις κειμένου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Rahlfs - Hanhart: Ηいーた Παλαιά Διαθήκη κατά τους Εβδομήκοντα (Ο΄) (Ηいーた Παλαιά Διαθήκη σしぐまτたうαあるふぁ ελληνικά κατά τους Εβδομήκοντα (LXX) μεταφραστές πぱいοおみくろんυうぷしろん δημοσίευσε οおみくろん Alfred Rahlfs. Δεύτερη έκδοση αναθεωρημένη κかっぱαあるふぁιいおた επιμελημένη από τたうοおみくろんνにゅー Robert Hanhart τたうοおみくろん 2006).

Άλλες εκδόσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

    • "Δευτεροκανονικά ή αναγινωσκόμενα καλούνται εいぷしろんνにゅー τたうηいーた Ορθοδόξω εκκλησία τたうαあるふぁ εいぷしろんκかっぱ τたうοおみくろんυうぷしろん παλαιστίνου μみゅーεいぷしろんνにゅー κανόνος ελλείποντα, εいぷしろんνにゅー τたうωおめが αλεξανδρινώ όμως περιλαμβανόμενα, κανονικά βιβλία κかっぱαあるふぁιいおた τεμάχια" (Αθανασίου Πぱい. Χαστούπη, Εισαγωγή εις τたうηいーたνにゅー Παλαιάν Διαθήκην, εいぷしろんνにゅー Αθήναις 1986, σしぐまεいぷしろんλらむだ. 434)
    • "ηいーた αδιαίρετη χριστιανική Εκκλησία, κάνοντας χρήση κかっぱαあるふぁιいおた τたうωおめがνにゅー δευτεροκανονικών, εξέφραζε τたうηいーたνにゅー πίστη της σしぐまτたうηいーたνにゅー ισοτιμία τους μみゅーεいぷしろん τたうαあるふぁ πρωτοκανονικά...Αυτό βεβαιώνεται κかっぱαあるふぁιいおた από τたうοおみくろん γεγονός ότι σしぐまτたうηいーた Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Οおみくろん' τたうαあるふぁ βιβλία αυτά δでるたεいぷしろんνにゅー επέχουν θέση παραρτήματος, ώστε νにゅーαあるふぁ σχηματίζεται ηいーた εντύπωση ότι βρίσκονται σしぐまεいぷしろん δεύτερη μοίρα, αλλά τοποθετούνται αδιακρίτως μεταξύ τたうωおめがνにゅー πρωτοκανονικών. Κかっぱαあるふぁιいおた τούτο διότι, ως ισότιμα κかっぱαあるふぁιいおた ισόκυρα μみゅーεいぷしろん τたうαあるふぁ πρωτοκανονικά, τたうωおめがνにゅー οποίων τις θείες αλήθειες συμπληρώνουν, περιλαμβάνονται, όπως κかっぱαあるふぁιいおた εκείνα, στις πηγές της θεολογίας της Πぱい. Διαθήκης." (Σταύρου Εいぷしろん. Καλαντζάκη, Εισαγωγή σしぐまτたうηいーたνにゅー Παλαιά Διαθήκη, Πουρναράς, Θしーたεいぷしろんσしぐま/νίκη 2006, σしぐまεいぷしろんλらむだ. 125-126)
    • "Δでるたεいぷしろんνにゅー πρόκειται όμως —προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων— γがんまιいおたαあるふぁ αντιδιαστολή πぱいοおみくろんυうぷしろん αφορά σしぐまτたうηいーた θεοπνευστία κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん κανονικό κύρος τους άλλα απλώς στό περιεχόμενο τους. Αφού μみゅーεいぷしろん τたうαあるふぁ "κανονιζόμενα" ηいーた Εκκλησία ευαγγελίζεται τたうοおみくろん μήνυμα της καινής κτίσεως δでるたιいおたαあるふぁ τたうοおみくろんυうぷしろん Χριστού, ενώ μみゅーεいぷしろん τたうαあるふぁ «αναγινωσκόμενα» καλλιεργεί τたうηいーたνにゅー ευσέβεια γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー αποδοχή τたうοおみくろんυうぷしろん μηνύματος αυτού. Τたうαあるふぁ βιβλία αυτά προέρχονται από τたうηいーた μεταξύ 2οおみくろんυうぷしろん κかっぱαあるふぁιいおた 1οおみくろんυうぷしろん αあるふぁιいおた. πぱい.Χかい. χρονική περίοδο κかっぱαあるふぁιいおた ανήκουν σしぐまεいぷしろん διάφορα γραμματολογικά είδη, όπως ιστοριογραφία, διηγηματογραφία, επιστολογραφία, ποίηση κかっぱαあるふぁιいおた σοφιολογία. Ως προς τたうηいーた θέση κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーたνにゅー αξία τたうωおめがνにゅー Δευτεροκανονικών βιβλίων σしぐまτたうηいーた συνείδηση τたうωおめがνにゅー πιστών μαρτυρούν κυρίως τたうοおみくろん Ταλμούδ σしぐまτたうηいーたνにゅー παλαιστινή ιουδαϊκή παράδοση κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた "Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Οおみくろん'" σしぐまτたうηいーたνにゅー αντίστοιχη ελληνιστική. Ηいーた χρήση από τたうοおみくろん Ταλμούδ τたうοおみくろんυうぷしろん περιεχομένου τους γがんまιいおたαあるふぁ διδακτικούς σκοπούς, οおみくろん υπομνηματισμός τους κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた ανάγνωση ορισμένων εいぷしろんξくしー αυτών σしぐまεいぷしろん ιουδαϊκές εορτές δείχνουν τたうηいーた μεγάλη εκτίμηση τたうωおめがνにゅー ραββίνων προς αυτά. Ανάλογη εκτίμηση κかっぱαあるふぁιいおた σεβασμό απελάμβανε από τους ελληνιστές ιουδαίους κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた "Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Οおみくろん'", ηいーた οποία, αあるふぁνにゅー κかっぱαあるふぁιいおた τたうαあるふぁ εμπεριείχε, θεωρούνταν αあるふぁπぱい' αυτούς ισόκυρη μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろん εβραϊκό της πρωτότυπο." (Σταύρου Εいぷしろん. Καλαντζάκη, Εισαγωγή σしぐまτたうηいーたνにゅー Παλαιά Διαθήκη, Πουρναράς, Θしーたεいぷしろんσしぐま/νίκη 2006, σしぐまεいぷしろんλらむだ. 126-127)
  1. «Codex Sinaiticus - Home». codexsinaiticus.org (σしぐまτたうαあるふぁ Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023. 
  2. «DigiVatLib». digi.vatlib.it. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023. 
  3. «Manuscript GA 02 - CSNTM». manuscripts.csntm.org. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ηいーた Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, λήμμα «Μετάφραση τたうωおめがνにゅー Εβδομήκοντα» [1].
  • Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Encyclopedia Britannica), λήμμα «Εβδομήκοντα», έκδοση 1911, σしぐまτたうηいーたνにゅー αγγλική [2].
  • 'Όλη ηいーた Γραφή είναι Θεόπνευστη κかっぱαあるふぁιいおた Ωφέλιμη' , 1990, Βべーた. & Φふぁい. Εいぷしろん. Σκοπιά.
  • jan de waard,Οおみくろんιいおた εβδομήκοντα μみゅーιいおたαあるふぁ μετάφραση,ΔΕΛΤΙΟ ΒΙΒΛΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ τたうοおみくろんμみゅー.3(Ιανουάριος -Δεκέμβρης 1984)σしぐまεいぷしろんλらむだ17-29

Βλέπε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιπλέον ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τたうοおみくろん κείμενο της μετάφρασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άλλες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]