ΗΠνομΠεν (ή καιΠνομΠενχ, επίσημη απόδοση στολατινικό αλφάβητο: Phnum Pénh, συνήθης απόδοση: Phnom Penh, /pəˈnɔːmˈpɛn/ ή /ˈnɒmˈpɛn/[3][4][5]) είναι ηπρωτεύουσακαιη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Καμπότζης, με 2.234.566 κατοίκους το 2011. Η συνολική έκταση της πόλης είναι 678 km²καιη πυκνότητα πληθυσμού 3.295 κάτοικοι ανά km².
Βουδιστής μοναχός περπατά μπροστά από το Βασιλικό Ανάκτορο στηνΠνομΠεν.
Γνωστή ως το«διαμάντι της Ασίας»[6], ιδίως κατά τη δεκαετία του 1920, ηΠνομΠεν αποτελεί ένα σημαντικό προορισμό γιατον παγκόσμιο και εσωτερικό τουρισμό στην Καμπότζη, και είναι γνωστή γιατην παραδοσιακή της αρχιτεκτονική, με επιδράσεις τωνΧμερκαιγαλλικές. Είναι επίσης η πλουσιότερη πόλη στη χώρα καιτο εμπορικό και πολιτιστικό της κέντρο, μετο 14% περίπου του πληθυσμού της. Σημερινός δήμαρχος (2019) είναι οΠα Σοτσέατβονγκ.
ΗΠνομΠεν είναι χτισμένη στη συμβολή των ποταμών Τονλέ ΣαπκαιΜεκόνγκ, στη νότια κεντρική Καμπότζη. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της είναι 11° 33' βόρειο πλάτος και 104° 55' ανατολικό μήκος.
Το κλίμα είναι τροπικό, θερμό όλο το χρόνο με μικρές μόνο μεταβολές. Υπάρχουν τρεις εποχές: η «δροσερή», από τον Νοέμβριο ως τον Ιανουάριο, η θερμή, από τον Φεβρουάριο ως τον Μάιο, καιηεποχή των βροχών, από τον Ιούνιο μέχρι καιτον Οκτώβριο. Η δροσερή καιη θερμή περίοδος χαρακτηρίζονται από απουσία σημαντικών βροχοπτώσεων.
Η πόλη έλαβε το όνομά της από τονΟυάτ Πνομ Νταούν Πεν (γνωστό και απλώς ως Ουάτ Πνομ ή «Ναός του Λόφου»), που κτίσθηκε το 1373 για να στεγάσει 5 αγάλματα τουΒούδα πάνω σε ένα τεχνητό λοφίσκο ύψους 27 μέτρων. Ο ναός ονομάσθηκε Νταούν Πεν (= γιαγιά Πενχ) από μία πλούσια χήρα.
Προηγουμένως ηΠνομΠεν ήταν γνωστή και ως Κρονγκ Τσακτομούκ, δηλαδή η «Πόλη με τις 4 όψεις», όνομα αναφερόμενο στο ότι οι ποταμοί Μεκόνγκ, ΜπασάκκαιΤονλέ Σαπ διασταυρώνονται εκεί σχηματίζοντας ένα «X». Με τις λέξεις Κρονγκ Τσακτομούκ αρχίζει το επίσημο «τελετουργικό» όνομα που έδωσε στην πόλη ο βασιλιάς Πονχέα Γιατ (Ponhea Yat), το οποίο ήταν «Κρονγκ Τσακτομούκ Μονγκόλ Σακάλ Καμπουτσέα Τιπαντέι Σερεϊτόρ Ινταμπότ Μπορέι Ροτ Ρετς Σέιμα Μάχα Νοκόρ (ក្រុងចតុមុខមង្គលសកលកម្ពុជាធិបតី សិរីធរបវរ ឥន្ទបត្តបុរី រដ្ឋរាជសីមាមហានគរ)».
ΗΠνομΠεν έγινε πρωτεύουσα της Καμπότζης αρχικά όταν ο Πονχέα Γιατ, βασιλιάς της Αυτοκρατορίας τωνΧμερ, μετακίνησε την πρωτεύουσα από τοΑνγκόρ Τομ μετά την κατάληψή του από τοΣιάμ. Σήμερα τα λείψανα τουΓιατκαι της βασιλικής οικογένειας φυλάσσονται σεστούπα πίσω από τον Ουάτ Πνομ, μαζί μετα εναπομείναντα αγάλματα του Βούδα από την ανγκοριανή εποχή. Η πόλη βέβαια προϋπήρχε καιο τρόπος της δημιουργίας της αναφέρεται σε τοπικό θρύλο.
Μόλις το 1866, επί βασιλείας Νοροντόμ Α΄, ηΠνομΠεν έγινε η μόνιμη έδρα της κυβερνήσεως και ανεγέρθηκε τοΒασιλικό Ανάκτορο. Τότε άρχισε η μεταμόρφωση αυτού που ήταν ουσιαστικά ένα μεγάλο χωριό σεσεμια μεγάλη πόλη, με τους Γάλλους αποικιοκράτες να επεκτείνουν το σύστημα τωνδιωρύγωνγιατον έλεγχο τωνυγρότοπων, να κατασκευάζουν δρόμους και λιμάνι.
Κατά τον εικοστό αιώνα η πόλη συνέχισε να επεκτείνεται μετην κατασκευή σιδηροδρόμουκαιτου Διεθνούς Αεροδρομίου Ποτσεντόνγκ.
ΣτονΠόλεμο του Βιετνάμ, η Καμπότζη χρησιμοποιήθηκε ως βάση του στρατού του Βορείου Βιετνάμ καιτωνΒιετκόνγκ, και χιλιάδες πρόσφυγες από όλη τη χώρα πλημμύρισαν τηνΠνομΠενγιανα διαφύγουν τις συγκρούσεις ανάμεσα στον καμποτζιανό στρατό, τους βόρειους και νότιους Βιετναμέζους και τους Ερυθρούς Χμερ. Το 1975 ο πληθυσμός είχε αυξηθεί σε 2.000.000, μετο μεγαλύτερο μέρος να αποτελείται από πρόσφυγες. Η πόλη καταλήφθηκε από τους Ερυθρούς Χμερ στις 17 Απριλίου. Πολλοί από τους κατοίκους της, ιδίως οι πλουσιότεροι, υποχρεώθηκαν να εργασθούν σε αγροκτήματα ως «καινούργιοι άνθρωποι». Το γυμνάσιο Τουόλ Σβάι Πρέι μετατράπηκε σε φυλακή-στρατόπεδο από τις δυνάμεις τουΠολΠοτ, το S-21 (σήμερα «Μουσείο Γενοκτονίας Τουόλ Σλενγκ»), όπου οι Καμποτζιανοί κρατούνταν και βασανίζονταν. ΟΠολΠοτ επιθυμούσε την επιστροφή σε μία αγροτική οικονομία καιγια αυτό προχώρησε στην εκκαθάριση των μορφωμένων, σκοτώνοντας ακόμα και όποιον φορούσε γυαλιά, ώστε να αποκαθάρει τον πληθυσμό από τους δυτικότροπους. Λογικά, αυτές οι κατηγορίες ανθρώπων αφθονούσαν πολύ περισσότερο σε μία μεγάλη πόλη όπως ηΠνομΠεν. Σήμερα, στο Μουσείο Γενοκτονίας Τουόλ Σλενγκ εκτίθενται όργανα βασανισμού των Ερυθρών Χμερκαι φωτογραφίες των θυμάτων τους. Το Τσοεούνγκ Εκστα προάστια, 15 χιλιόμετρα μακρύτερα, όπου οι Ερυθροί Χμερ οδηγούσαν φυλακισμένους από τοΤουόλ Σλενγκγιανα τους σκοτώσουν καινα τους θάψουν σε ρηχούς λάκκους, είναι επίσης σήμερα μνημείο για τους νεκρούς του καθεστώτος.
Οι Ερυθροί Χμερ διώχθηκαν από τηνΠνομΠεν από τους Βιετναμέζους το 1979 και πολλοί άνθρωποι που είχαν διαφύγει στην ύπαιθρο άρχισαν να επιστρέφουν στην πόλη. ΤοΒιετνάμ υπήρξε κράτος μετο οποίο η Καμποτζη είχε πολλές συγκρούσεις στην ιστορία καιγι' αυτό η απελευθέρωσή τους έγινε δεκτή με ανάμικτα συναισθήματα από τους Καμποτζιανούς. Η σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης έφερε ξένες επενδύσεις αλλά και ανθρωπιστική βοήθεια από πολλές χώρες, όπως ηΑυστραλία, ηΓαλλίακαιηΙαπωνία. Η αποκατάσταση του δικτύου καθαρού πόσιμου νερού στην πόλη, όπως καιτου οδικού δικτύου καιη δημιουργία σύγχρονων υποδομών έγινε με δάνεια από τηνΤράπεζα Ανάπτυξης της ΑσίαςκαιτηνΠαγκόσμια Τράπεζα.
Παρά τη μερική ερείπωση από τις δεκαετίες των πολέμων, ηΠνομΠεν διατηρεί την παραδοσιακή της γοητεία. Πολυτελείς κατοικίες κατά μήκος δενδροφυτευμένων λεωφόρων υπενθυμίζουν το παρελθόν της. Από την άλλη, τα διψήφια ποσοστά στην οικονομική της ανάπτυξη κατά τα τελευταία χρόνια πυροδότησαν την κατασκευή πληθώρας νέων ξενοδοχείων, εστιατορίων, κέντρων διασκεδάσεως και πολυκατοικιών γύρω από την πόλη.
Τα κυριότερα αξιοθέατα στηνΠνομΠεν περιλαμβάνουν το ανάκτορο, τοΠσαρΤομ Τμέι, τηνΑσημένια Παγόδα, το Εθνικό Μουσείο, το Μνημείο της Ανεξαρτησίας (Βίμεαν Ακάρατς στηγλώσσα Χμερ) καιτον ναό Ουάτ Πνομ. Υπάρχουν επίσης το Μνημείο Φιλίας Καμπότζης-Βιετνάμ καιτο Μουσείο Γενοκτονίας Τουόλ Σλενγκ.
ΤοΔιεθνές Αεροδρόμιο της ΠνομΠεν είναι το μεγαλύτερο καιμετη μεγαλύτερη κίνηση αεροδρόμιο της Καμπότζης. Βρίσκεται μόλις 7 χιλιόμετρα δυτικά του κέντρου της πόλεως. Ταξί, πούλμαν καιμινιμπάς εκτελούν δρομολόγια προς όλους τους προορισμούς στη χώρα, ενώ υπάρχει και σιδηρόδρομος.
Παρά το ότι η πόλη απέχει 290 χιλιόμετρα από τη θάλασσα, αποτελεί μεγάλο λιμάνι στην κοιλάδα τουΜεκόνγκκαι συνδέεται μετηΝότια Σινική Θάλασσαμε κανάλι στο δέλτα του Μεκόνγκ στοΒιετνάμ.
Σχετικά πολυμέσα
