ΟΠρόκλος ο Λύκιος, αποκαλούμενος καιΠρόκλος ο Διάδοχος (Κωνσταντινούπολη, 8 Φεβρουαρίου 412 – Αθήνα, 17 Απριλίου 485) ήταν νεοπλατωνικόςφιλόσοφος, ένας από τους τελευταίους, σημαντικότερους κλασικούς φιλοσόφους. Πρότεινε ένα από ταπιο ανεπτυγμένα συστήματα του νεοπλατωνισμού και επηρέασε σημαντικά την μετέπειτα δυτική φιλοσοφία καθώς καιτην ισλαμική σχολή σκέψης.[1] Από το 450 μέχρι τον θάνατό του, διηύθυνε τηνΑκαδημία Πλάτωνος.
μετάφραση
Ο Πρόκλος, εγώ που γεννήθηκα με καταγωγή από τη Λυκία, τον οποίο ο Συριανός εδώ ανέθρεψε μετη διδασκαλία του ως διάδοχό του, καιτωνδυοτα σώματα δέχτηκε αυτός ο τάφος, είθε δεκαιοι ψυχές να βρεθούν στον ίδιο χώρο
Ο Συριανός ήταν ο δάσκαλός τουκαι διευθυντής της Ακαδημίας του Πλάτωνα. Ο Πρόκλος ανέλαβε τη διεύθυνση της Ακαδημίας μετά τον Συριανό.
Ο πατέρας του Πρόκλου ήταν πατρίκιος. Η καταγωγή του ήταν από τη Λυκία. Ο Πρόκλος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 6 Φεβρουαρίου 412, όπως προκύπτει από ωροσκόπιο που γράφτηκε από τον μαθητή τουΜαρίνο το Νεαπολίτη, αλλά μεγάλωσε στηνΞάνθο. Σπούδασε στηνΑλεξάνδρειαρητορική, φιλοσοφίακαιμαθηματικάμετην πρόθεση να ακολουθήσει δικαστική σταδιοδρομία όπως ο πατέρας του. Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του. Εκεί άρχισε να εργάζεται ως δικηγόρος, αλλά ανακάλυψε ότι προτιμά τη φιλοσοφία και επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, όπου άρχισε να μελετά τονΑριστοτέλημε δάσκαλο τονΟλυμπιόδωρο.
Το κύριο μαθηματικό έργο του Πρόκλου είναι τα "Σχόλια στο 1ο Βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλείδη". Εκεί, πέραν των εκτεταμένων σχολίων (700 σελίδες περίπου), παραθέτει στην εισαγωγή ένα ιστορικό σημείωμα των αρχαίων Ελληνικών μαθηματικών. Ξεκινώντας από την εποχή του Θαλή φτάνει μέχρι την εποχή του Ευκλείδη, διατρέχοντας μια χρονική περίοδο περίπου τριακοσίων ετών, και αναφέρει 24 γεωμέτρες καθώς καιτη συμβολή κάθε ενός στη γεωμετρία. Αυτό είναι το πληρέστερο ιστορικό σημείωμα που σώζεται καιτα στοιχεία του έχουν αντληθεί από την "Ιστορία της Γεωμετρίας" τουΕυδήμου.[3]
"ΟΘαλής πρώτος πήγε στην Αίγυπτο και έφερε αυτή τη θεωρία [γεωμετρία] στην Ελλάδα και αυτός βρήκε πολλά. Πολλές από τις αρχές της εισηγήθηκαν από αυτόν, άλλες μεν τις επέβαλλε [δικαιολόγησε] αυστηρά, άλλες δε αισθητικά.
Μετά από αυτόν οΜάμερκος (ή Μαμέρτιος), αδελφός του ποιητή Στησιχόρου, ο οποίος μνημονεύεται γιατη σπουδή της γεωμετρίας, και αναφέρεται οΙππίας ο Ηλείοςπου δοξάστηκε από τη γεωμετρία. Μετά από αυτούς οΠυθαγόραςο οποίος μετη φιλοσοφία του ανύψωσε τη γεωμετρία σε ελεύθερη επιστήμη, γιατί θεώρησε τις αρχές της από πάνω προς κάτω και όχι με βάση τα υλικά αντικείμενα καιτα θεωρήματα διερεύνησε όπως έπρεπε, καιτην πραγματεία των ασύμμετρων μεγεθών καιτη σύσταση των κοσμικών σχημάτων (Πλατωνικά στερεά) βρήκε.
Μετά από αυτόν οΑναξαγόρας ο Κλαζομένιος ασχολήθηκε πολύ μετη γεωμετρία καιοΟινοπίδης ο Χίος, λίγο νεώτερος από τον Αναξαγόρα, τους οποίος καιο Πλάτων μνημόνευσε στους «Αντεραστές» γιατη δόξα που έλαβαν από τα μαθηματικά. Μετά από αυτούς, οΙπποκράτης ο Χίος, που τετραγώνισε τον μηνίσκο, καιοΘεόδωρος ο Κυρηναίοςπου έγιναν επιφανείς στη γεωμετρία. Από όλους τους παραπάνω, πρώτος ο Ιπποκράτης συνέγραψε και Στοιχεία [γεωμετρίας].
ΟΠλάτων μετά, μέγιστη συμβολή είχε καισε άλλα αντικείμενα καιστη γεωμετρία πουτη χρησιμοποίησε γιανα μελετήσει πολλά άλλα θέματα, και στους διαλόγους που έγραψε έβαλε πολλά μαθηματικά θέματα και συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας τους. Εκείνη την περίοδο οΛεωδάμας ο Θάσιος, οΑρχύτας ο ΤαραντίνοςκαιοΘεαίτητος ο Αθηναίος ανακάλυψαν πολλά θεωρήματα και κατέστησαν τη γεωμετρία επιστημονικότερη.
Λίγο νεώτερος του Λεωδάμαντα ήταν οΝεοκλείδηςκαιο μαθητής τουΛέων, οι οποίοι έδωσαν στην γεωμετρία πολλά καιο Λέοντας συνέθεσε Στοιχεία μεγάλα στο πλήθος καιμε μεγάλη επιμέλεια και διορισμούς [συνθήκες] βρήκε γιατο πότε ένα πρόβλημα είναι δυνατό να επιλυθεί και πότε είναι αδύνατο. ΟΕύδοξος ο Κνίδιος λίγο νεώτερος από τον Λέοντα, έγινε και συνεργάτης του Πλάτωνα, αύξησε πολύ το πλήθος των θεωρημάτων και στις τρεις υπάρχουσες αναλογίες προσέθεσε άλλες τρεις και αυτά [θεωρήματα] που πήρε από τον Πλάτωνα γιατην τομή των ευθειών αύξησε στο πλήθος και χρησιμοποίησε καιτην αναλυτική μέθοδο.
ΟΑμύκλας ο Ηρακλειώτης ένας από τους συνεργάτες του Πλάτωνα, καιοΜέναιχμος μαθητής του Εύδοξου και συνεργάτης του Πλάτωνα καιο αδελφός τουΔεινόστρατος ακόμη τελειότερη έκαναν την γεωμετρία.
ΟΘεύδης ο Μάγνης διακρίθηκε καιστα μαθηματικά καιστην άλλη φιλοσοφία, γιατί καιτα Στοιχεία τα συνέταξε εξαιρετικά, και πολλά θεωρήματα τα έκανε καθολικότερα. Εκείνη επίσης την εποχή οΑθήναιος ο Κυζικηνός διακρίθηκε καιστα άλλα μαθήματα καιστη γεωμετρία έγινε επιφανής. Διότι όλοι αυτοί έκαναν από κοινού μελέτες μέσα στην Ακαδημία.
ΟΕρμότιμος ο Κολοφώνιοςτα θεωρήματα του Εύδοξου καιτου Θεαίτητου προήγαγε περισσότερο και πολλά άλλα στοιχεία βρήκε καιγια τους γεωμετρικούς τόπους πολλά έγραψε. ΟΦίλιππος ο Μενδαίος μαθητής όντας του Πλάτωνα, προετράπηκε από αυτόν να ασχοληθεί μετα μαθηματικά, έκανε τις έρευνές του σύμφωνα με τις οδηγίες του Πλάτωνα και κατά την πλατωνική φιλοσοφία. Όσοι λοιπόν έγραψαν την ιστορία μέχρι αυτόν, αναγράφουν την τελειοποίηση αυτής της επιστήμης.
Λίγο νεότερος από αυτούς είναι οΕυκλείδηςπου συγκέντρωσε τα Στοιχεία και διέταξε πολλά θεωρήματα που βρέθηκαν από τον Εύδοξο, τελειοποίησε άλλα που βρέθηκαν από τον Θεαίτητο και συμπλήρωσε με αλάνθαστες αποδείξεις εκείνα πουδεν είχαν αποδειχθεί αυστηρά πριν από αυτόν. Έζησε αυτός επί βασιλείας του Πτολεμαίου του Α΄ γιατί οΑρχιμήδης μνημονεύει τον Ευκλείδη και λέγεται ότι ο Πτολεμαίος τον ρώτησε αν υπάρχει βασιλική οδός γιατη γεωμετρία εκτός των Στοιχείων καιο Ευκλείδης του απάντησε ότι δεν υπάρχει βασιλική οδός γιατη γεωμετρία. Είναι λοιπόν αυτός νεώτερος από τους συνομήλικους του Πλάτωνα μεγαλύτερος δετου Αρχιμήδη καιτουΕρατοσθένη, γιατί αυτοί οι δύο ήταν συνομήλικοι, όπως μαρτυρεί ο Ερατοσθένης. Το σύστημα που επέλεξε γιατα Στοιχεία ήταν Πλατωνικό [σύμφωνο με τις επιταγές του Πλάτωνα] και αφού είχε αποδεχθεί την Πλατωνική φιλοσοφία έθεσε σαν σκοπό της συγγραφής των Στοιχείων την κατασκευή των Πλατωνικών σχημάτων [στερεών].
Υπάρχουν όμως και άλλα συγγράμματα του Ευκλείδη θαυμαστής ακρίβειας και επιστημονικής θεωρίας. Αυτά είναι τα Οπτικά, τα Κατοπτρικά, τα Στοιχεία μουσικής, καιτο βιβλίο των Διαιρέσεων. Πολλοί τον θαυμάζουν γιατη συγγραφή των Στοιχείων, γιατη διάταξη καιτην επιλογή των θεωρημάτων καιτων προβλημάτων. Γιατί δεν καταχώρισε κάθε τιπου ήταν γνωστό, αλλά κάθε απαραίτητο γιατην οικοδόμηση της γεωμετρίας, επίσης χρησιμοποίησε όλους τους τρόπους των συλλογισμών που είναι αλάνθαστοι και οικείοι στην επιστήμη, ακόμη χρησιμοποίησε όλες τις αποδεικτικές μεθόδους".[4]
