Στο στενότερο σημείο του, ανάμεσα στις πόλεις Τόρρε Φάρο καιΒίλα Σαν Τζοβάνι, ο πορθμός της Μεσσήνης έχει πλάτος 3,1 χιλιόμετρα (1,67 ναυτικό μίλι). Στην περιοχή της ομώνυμης πόλης της Μεσσήνηςτο πλάτος του είναι 5,1 χιλιόμετρα (2,75 ν. μίλια). Το μέγιστο βάθος του είναι 250 μέτρα, ενώ στο μέσο του στενότερου σημείου είναι 70 μέτρα. Στο Στενό εντοπίζεται τοεπίκεντροτουπιο πολύνεκρου σεισμού στην ευρωπαϊκή ιστορία, τουΣεισμού της Μεσσήνης του 1908.
Το Στενό διατρέχουν ισχυρότατα παλιρροϊκά ρεύματα[1],παρόμοια μετοπου συντηρούν ένα μοναδικό θαλάσσιο οικοσύστημα. Μια φυσική δίνηστο βόρειο μέρος του στενού έχει συνδεθεί μετον αρχαιοελληνικό μύθο της ΣκύλλαςκαιΧάρυβδης. Ειδικότερα η Σκύλλα ήταν ένα εξακέφαλο τέρας που ενέδρευε στη βραχώδη ακτή της Καλαβρίας, ενώ η Χάρυβδη ήταν θαλάσσιο τέρας που ρουφούσε τα νερά κοντά στη σικελική ακτή. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να παρατηρηθεί η οφθαλμαπάτη της Φάτα Μοργκάνα όταν βλέπουμε προς τη Σικελία από την Καλαβρία. Το Στενό της Μεσσήνης αποτελεί επίσης υποχρεωτικό σημείο διελεύσεως κατά τηναποδημία πολλών ειδών πτηνών.
Το1957 μία εναέρια γραμμή ηλεκτρικού ρεύματος 220 χιλιάδων βολτ περάστηκε πάνω από το Στενό της Μεσσήνης. Οι δύο ακραίοι πυλώνεςστην παραλία είναι από τους ψηλότερους στον κόσμο (232 μέτρα). Σήμερα η εναέρια γραμμή έχει αντικατασταθεί από υποβρύχιο καλώδιο, αλλά οι πυλώνες παρέμειναν και προστατεύονται ως «ιστορικά μνημεία».
Το Στενό της Μεσσήνης αποτελεί κεντρικό σημείο διελεύσεως των αποδημητικών πουλιών που ταξιδεύουν κάθε χρόνο μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, περισσότερα από 300 είδη πτηνών καταγράφονται στην περιοχή, η οποία είναι μείζων ευρωπαϊκό σημείο συγκεντρώσεως γιααρπακτικά πτηνά, με μέγιστο καταγεγραμμένο αριθμό 35.000 σε μία άνοιξη.[2] Ανάμεσά τους οσφηκιάρης (Pernis Apivorus) και είδη του γένους κίρκος (ιδίως οCircus aeruginosus) είναι τα συχνότερα απαντώμενα, ενώ άλλα τακτικά είδη είναι οσπιζαετόςκαιοασπροπάρης. Στις παραλιακές αλμυρές λίμνες κοντά στο Στενό, είδη όπως ηχαλκόκοτα, ταφλαμίνγκοκαιοκαλαμοκανάς (Himantopus himantopus) συνηθίζουν να σταματούν γιανα ξεκουραστούν. Το σημεία αυτά είναι επίσης ιδανικά γιατην παρατήρηση τωνπελαργών. Το όρος Ντινναμμάρε πάνω από τη Μεσσήνη καιτα άλλα βουνά Πελοριτάνι αποτελούν φυσικό θέατρο γιατην παρακολούθηση πτηνών.
Εξαιτίας των ιδιαίτερων υδρογεωλογικών συνθηκών που επικρατούν, το Στενό της Μεσσήνης έχει πολύ μεγάλη βιοποικιλότητα, με πολλά ενδημικά είδη ψαριών. Στα νερά του υπάρχουν αρκετά ψάρια πουζουν συνήθως σε μεγάλα βάθη, όπως τοChauliodus sloani, τα οποία, εξαιτίας των ειδικών και ιδιόμορφων ρευμάτων του στενού βρίσκονται μερικές φορές να έχουν εξωκείλει στην παραλία το ξημέρωμα. Το Στενό της Μεσσήνης αποτελεί επίσης σημαντική δίοδο καιγιατημετανάστευση των ψαριών.
Μια γραμμή πορθμείων (φέρι-μποτ) συνδέει τηΜεσσήνηστη Σικελία μετηΒίλλα Σαν Τζοβάννιστην ηπειρωτική ακτή (η μεγάλη όμως πόλη στην ακτή αυτή είναι τοΡέτζιο Ντι Καλάμπρια, αρκετά χιλιόμετρα νοτιότερα). Τα πορθμεία μεταφέρουν τα βαγόνια του σιδηροδρόμου Νάπολης-Παλέρμο. Υπάρχει επίσης γραμμή υδροπτέρυγων μεταξύ της Μεσσήνης καιτου Ρέτζιο.
Επί δεκαετίες η κατασκευή μιας γέφυρας πάνω από το Στενό της Μεσσήνης βρίσκεται υπό συζήτηση, ενώ η ιδέα της γεφύρωσης του στενού υπάρχει ήδη από τα χρόνια τουΚαρλομάγνου. Το 2006 η κυβέρνηση Πρόντι εγκατέλειψε το σχέδιο.[3] Ωστόσο, στις 6 Μαρτίου 2009, η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι ανακοίνωσε την πλήρη αναβίωση του σχεδίου, με εκτιμώμενο κόστος 6,1 δισεκατομμύρια ευρώ.[4]Με μήκος 3,3 χιλιόμετρα και πλάτος 60 μέτρα, η γέφυρα του συγκεκριμένου σχεδίου θα στηρίζεται σε δύο πυλώνες ύψους 382 μέτρων (ώστε ο καθένας να υπερβαίνει σε ύψος την ταράτσα τουΕμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ) καιθα διαθέτει τρεις λωρίδες αυτοκινητόδρομου ανά κατεύθυνση, σιδηροδρομική γραμμή (για έως 200 συρμούς ανά ημέρα) και δύο πεζοδρόμια.
Οι υποστηρικτές της γέφυρας τη θεωρούν τεράστιο έργο δημιουργίας θέσεων εργασίας και ώθηση γιατον σικελικό τουρισμό. Οι αντιτιθέμενοι τη θεωρούν οικολογική καταστροφή, επικίνδυνη εξαιτίας των ιδιαίτερα ισχυρών ανέμων καιτου έντονα σεισμογενούς χαρακτήρα της περιοχής, αλλά και ανέλπιστο δώρο προς το οργανωμένο έγκλημα (Σικελική μαφίακαι καλαβρέζικη Ντρανγκέτα). Τον Φεβρούαριο του 2013 το σχέδιο μπήκε και πάλι στο συρτάρι.[5]