Ηχαλέπιος πεύκη ή κοινό πεύκο (βοτανική ονομασία: Pinus halepensis, συν. Pinus maritima - Πεύκη η χαλέπιος) είναι ένα διαδεδομένο είδος πεύκου, που ευδοκιμεί στηΜεσόγειο[2]. Απαντάται κυρίως στοΜαρόκο, τηνΙσπανία, τη νότια Γαλλία, τηνΙταλία, τηνΚροατία, τηνΕλλάδα, τηνΤυνησίακαιτηΛιβύηκαι υπάρχει επίσης ένας πληθυσμός στηΣυρία, τονΛίβανο, τοΙσραήλκαιστη νοτιονανατολική Τουρκία, όπου και περιγράφηκε αρχικά το είδος. Στην Ελλάδα βρίσκεται στηνΠελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, Εύβοια, στα νησιά τουΑιγαίου, στηΧαλκιδικήκαιστα νησιά τουΙονίου, σχηματίζοντας δάση. Αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο, μέχρι τα 1.000 μέτρα. Προτιμά τις ξερές και ζεστές περιοχές καιτα ασβεστολιθικά εδάφη πουδεν συγκρατούν υγρασία.[3]
Η χαλέπιος πεύκη αποτελεί το κυρίαρχο είδος πεύκης της δυτικής και κεντρικής ζώνης των παραλίων της Μεσογείου. Μαζί μετο συγγενικό είδος της τραχείας πεύκης (Pinus brutia Ten.), πουτην αντικαθιστά στην ανατολική ζώνη, συγκροτούν τα Μεσογειακά πευκοδάση, ταπιο σημαντικά δασικά οικοσυστήματα της Μεσογείου. Στην Ελλάδα, τα δάση χαλεπίου πεύκης αποτελούν το 11% των συνολικών δασών, καλύπτοντας έκταση 370.000 εκταρίων, μια έκταση πουδεν παραμένει σταθερή λόγω των δασικών πυρκαγιών και της φυσικής αναγέννησης των πευκοδασών μέσα από αυτή.[4]
Είναι μικρό προς μεσαίο δέντρομε ύψος 15 με 30 μέτρα και διάμετρο κορμού που φτάνει τα 60 εκατοστά καισε σπάνιες περιπτώσεις μέχρι το ένα μέτρο. Οι βελόνες είναι πολύ λεπτές, έχουν μήκος μέχρι 15 εκατοστά και έχουν ένα χαρακτηριστικό κιτρινωπό πράσινο χρώμα. Οι βελόνες αναπτύσσονται ανά δυοσε βραχυκλάδια[2]. Οικώνοι είναι στενοί και αρχικά πράσινοι, ενώ όταν ωριμάσουν ύστερα από περίπου δύο χρόνια είναι καφεκόκκινοι. Στη συνέχεια ανοίγουν σιγά γιατα επόμενα χρόνια, μια διαδικασία που επιταχύνεται μετην έκθεση σεθερμότητα, όπως σε μία δασική πυρκαγιά. Οισπόροι παρασύρονται από τον αέρα.[5]
Η χαλέπιος πεύκη, όπως άλλωστε όλα σχεδόν τα είδη πεύκου, είναι υποχρεωτικά σπερματοαναγεννητικό φυτό (δεν διαθέτει δηλαδή την ικανότητα της αναβλάστησης) αντίθετα με αρκετά είδη φρυγάνων. Το γεγονός αυτό παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τονΘεόφραστο. Οι κώνοι καιτα σπέρματα ωριμάζουν στην αρχή του καλοκαιριού, ανοίγουν πάνω στο δέντρο καιτα σπέρματα διασπείρονται γρήγορα και συχνά σε σημαντικές αποστάσεις χάρη στα πτερύγια που διαθέτουν (φαινόμενο ανεμοχωρίας). Υπολογίζεται ότι ένα ώριμο δέντρο χαλεπίου πεύκης παράγει αρκετές χιλιάδες σπέρματα κάθε χρόνο. Όμως, αρκετά από αυτά δεν απελευθερώνονται και παραμένουν κλειστά πάνω στο δέντρο για αρκετά μεγάλα χρονικά διαστήματα, μπορεί και περισσότερο από 10 χρόνια. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής, που ονομάζεται βραδυχωρία, είναι η δημιουργία μιας υπέργειας τράπεζας από σπέρματα διαφορετικών ηλικιών.[4]
Το άνοιγμα των κώνων, απουσία της φωτιάς, γίνεται με μηχανικό τρόπο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού (και μάλιστα τους πρώτους μήνες του), μετά από παρατεταμένης διάρκειας υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλή σχετική υγρασία αέρα. Παρόμοιες συνθήκες, αλλά σαφώς πιο ακραίες, κυριαρχούν και κατά τη διάρκεια της φωτιάς. Τα σπέρματα των πεύκων που βρίσκονται μέσα στη στρωμνή ή κοντά στην επιφάνεια του εδάφους απανθρακώνονται από τη φωτιά. Συνεπώς, υπεύθυνα γιατη μεταπυρική αναγέννηση καιτην επιτυχή επανίδρυση του πευκοδάσους μετά τη φωτιά είναι αποκλειστικά τα σπέρματα της υπέργειας τράπεζας που παραμένουν ‘εν αναμονή’ σε κλειστούς κώνους διαφόρων ηλικιών και συσσωρεύονται στα ενήλικα άτομα μετην πάροδο του χρόνου. Οι υψηλές θερμοκρασίες της πυρκαγιάς προκαλούν άμεση διάνοιξη των κλειστών κώνων καιτην απελευθέρωση των σπερμάτων. Η φύτρωση των σπερμάτων αυτών αρχίζει λίγο μετά την έναρξη της επόμενης βροχερής περιόδου (Οκτώβριος-Δεκέμβριος) και ολοκληρώνεται συνήθως πριν από τον χειμώνα. Ο επόμενος χρόνος θεωρείται ότι είναι οπιο κρίσιμος από πλευράς ανανέωσης του πευκοδάσους, αφού πολλά δενδρύλια πεθαίνουν στον πρώτο χειμώνα ή καλοκαίρι. Τα δέντρα πουθα επιβιώσουν πρακτικά θα αποτελέσουν το μελλοντικό δάσος. Θεωρείται ότι γιανα γίνει ένα πευκοδάσος πάλι ώριμο χρειάζεται να περάσουν 15 με 30 χρόνια από την πρώτη πυρκαγιά.[4]
Η χαλέπιος πεύκη είναι συγγενικό είδος μετηντραχεία, τηθαλάσσιακαιτηνκανάρια πεύκη, με τις οποίες μοιράζεται αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Μερικοί συγγραφείς κατατάσσουν την τραχεία πεύκη ως υπόειδος της χαλεπίου πεύκης ως Pinus halepensis subsp. brutia,[6]ανκαι γενικά θεωρείται ξεχωριστό είδος.[7] Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δύο δέντρα έχουν διακριτή γεωγραφική κατανομή, μετην Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα στην οποία υπάρχουν καιτα δύο είδη. Ανκαιτα οικοσυστήματα στα οποία τα δύο δέντρα αναπτύσσονται έχουν πολλά κοινά στοιχεία, η χαλέπιος πεύκη μπορεί να επιζήσει σε ξηρότερες, άρα καιπιο δυσμενείς, συνθήκες.
Από το δέντρο αυτό συλλέγεται τορετσίνι, που προστίθεται στο κρασί γιατη δημιουργία της γνωστής ρετσίνας. Τοξύλοτου είναι μέτριας ποιότητας, αλλά χρησιμοποιείται γιαξυλεία, ιδίως στο Μαρόκο καιτηνΑλγερία. Οβλαστόςτου χρησιμοποιείται στηβυρσοδεψία.[3]Το δέντρο αυτό είναι σημαντικό γιατημελισσοκομίαστην περιοχή της Μεσογείου γιατην παραγωγή μελιού.
.JPG)
Βελόνες της χαλεπίου πεύκης
Νεανικός κώνος
Εικόνα από τυπικό δάσος Pinus halepensis
Ένα νεκρωμένο άτομο
Μικρή συστάδα της χαλεπίου πεύκης
