Χορογραφία είναι μια αλληλουχία χορευτικών κινήσεων, βάσει της οποίας υποδεικνύεται ή καθορίζεται στους χορευτέςο τρόπος μετον οποίο πρέπει να κινηθούν καινα εκφραστούν, ανάλογα μετο είδος της εκάστοτε μουσικής συνοδείας.[1]
Ητέχνη της χορογραφίας εστιάζει στην ανθρώπινη κίνησηκαι μορφή, με όρους χώρου, χρόνου, ενέργειαςκαισχήματος. Η γλώσσα της κίνησης μπορεί να είναι δανεισμένη από τις χορευτικές τεχνικές διαφόρων ειδών χορού, όπως μπαλέτο, σύγχρονος χορός, παραδοσιακοί χοροί, ή ακόμα και από συνδυασμούς αυτών.[2]
Γύρω στα τέλη του 16ου αιώνα, η χορογραφία ορίστηκε ως συμβολισμός χορού, οπότε άνοιξε ο δρόμος γιατην εξελιγμένη της έννοια. Σε αντίθεση μετηνκαθ'αυτή φυσική χορευτική δραστηριότητα, ο συμβολισμός χορού ήταν απλά μία περίληψη γραμμένη στο χαρτί, ένα συμβολικό απόσταγμα μιας αλληλουχίας χορευτικών κινήσεων. Αυτή η άποψη γιατην έννοια της χορογραφίας συντηρήθηκε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, διότι επικράτησε η πεποίθηση ότι μετονα γράφεται στο χαρτί μια χορογραφία κατά τρόπο συμβολικό, αποκτά αντοχή στο χρόνο, άρα και πολιτισμική αξία.[3]
Η μοντέρνα άποψη γιατη σημασία της χορογραφίας, την οποία ενστερνίζονται μέχρι και σήμερα πολλές σχολές κλασικού και σύγχρονου χορού, αναπτύχθηκε από τονΖανΖωρζ Νοβέρ (Jean Georges Noverre). Ο τελευταίος πίστευε ότι ο χορός έχει χαρακτήρα ζωντανό, γι' αυτό θα έπρεπε να απαλλαγεί από οποιασδήποτε μορφής στερεοτυπικές φιγούρες, συμπεριλαμβανομένων καιτων συμβολισμών. Ως συνέπεια, η τέχνη της χορογραφίας πήρε τη μορφή συνθετικής διαδικασίας, κατά την οποία ο χορογράφος φαντάζεται χορευτικά βήματα καιτα εναρμονίζει μετη μουσική.[3]
Οι κύριες τεχνικές που χρησιμοποιούνται με σκοπό την ανάπτυξη ενός χορογραφικού έργου είναι δύο:
Αυτοσχεδιασμός
Σύμφωνα μετην τεχνική τουαυτοσχεδιασμού, ο χορογράφος παρέχει στους χορευτές το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν μέσω κάποιων κατευθυντήριων οδών, παραχωρώντας τους παράλληλα τη δυνατότητα για πρωτοβουλία και προσωπική έκφραση.[4]
Σχεδιασμένη χορογραφία
Κατά τη σχεδιασμένη χορογραφία, ο χορογράφος καθορίζει την κίνηση καιτη μορφή των χορευτών μέσα στο χώρο καιτο χρόνο με απόλυτη λεπτομέρεια.[5]
Από τις αρχές του 20ου αιώνα και χάρη στον Ρουντόλφ Λαμπάν (Rudolph Laban), η χορευτική κίνηση χαρακτηρίζεται μέσω των τριών βασικών συστατικών της, σώμα, χώρος, χρόνος. Συνεπώς, το χτίσιμο μιας χορογραφίας στηρίζεται στο συνδυασμό των συστατικών αυτών:[6]
ΣΩΜΑ: Το στοιχείο "σώμα" συμπεριλαμβάνει όλες τις εφικτές κινήσεις όλων των τμημάτων του ανθρώπινου σώματος (αρθρώσεις, άκρα, κορμός, κεφάλικλπ), καθώς και κινήσεις που αναφέρονται στην επαφή του ανθρώπινου σώματοςμε επιφάνειες όπως έδαφος, αντικείμενα, παρτενέρ.
ΧΩΡΟΣ: Υπάρχουν δύο οπτικές θεώρησης του χώρου:
Κινεσφαιρικός χώρος - η νοερή σφαίραπου περιβάλλει το ανθρώπινο σώμα όταν ο κεντρικός άξονάςτου παραμένει αμετακίνητος ενώ τα άκρα (χέρια, πόδια) κινούνται.[7]
Χώρος σκηνής - ο συνολικός σκηνικός χώρος που προορίζεται για χορό.
ΧΡΟΝΟΣ: Το στοιχείο "χρόνος" είναι αυτό που καθορίζει τα δύο προηγούμενα, δηλαδή την κίνηση του σώματος μέσα στον χώρο. Προσδίδει μήκος, επιτρέπει ρυθμικότητα και προσφέρει τη δυνατότητα σύνθεσης χορογραφιών εναρμονισμένων μετη μουσική.
Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία έχει αποτελέσει "παράθυρο" στη διαδικασία δημιουργίας χορογραφιών.
Με οδηγό τη θεωρία του Λαμπάν σε ό,τι αφορά τη χορευτική κίνηση, αναπτύχθηκαν ειδικά κατασκευασμένα προγράμματα υπολογιστών,[8] καθώς και συστήματα εικονικής πραγματικότητας,[9][10]που αποσκοπούν στονα βοηθήσουν τον χορογράφο στο έργο του.
↑Peggy Brightman, "Computers, choreography and creativity", AI '89 Conference, Prague
↑Asako Soga, Bin Umino, Jeffrey Scott Longstaff, "Automatic composition of ballet sequences using a 3D motion archive", 2006
↑Klara Nahrstedt, Ruzena Bajcsy, Lisa Wymore, Renata Sheppard, Katherine Mezur, "Computational Model of Human Creativity in Dance Choreography", Association for the Advancement of Artificial
Intelligence, 2007
