Joachim III (patriarcha Konstantynopola)

Joachim

Christos Dewedzis
Patriarcha Konstantynopola
Kraj działania	Imperium Osmańskie
Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1834 Wafiochori
Data i miejsce śmierci	13 listopada 1912 Konstantynopol
Patriarcha Konstantynopola (po raz pierwszy)
Okres sprawowania	1878–1883
Patriarcha Konstantynopola (po raz drugi)
Okres sprawowania	1901–1912
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański
Śluby zakonne	do 1854
Diakonat	1852
Prezbiterat	1863
Chirotonia biskupia	1864
Wybór patriarchy	4 października 1878
Odznaczenia

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	1864
Miejscowość	Konstantynopol
Miejsce	Sobór św. Jerzego
Konsekrator	Sofroniusz III

Joachim, imię świeckie Christos Dewedzis (ur. 18 stycznia 1834 w Wafiochori, zm. 13 listopada 1912 w Konstantynopolu) – grecki biskup prawosławny, patriarcha Konstantynopola w latach 1878–1883 i ponownie od 1901 do śmierci w 1912.

Życiorys

Pochodził z ubogiej rodziny rybaków. Po uzyskaniu w rodzinnej wsi podstawowego wykształcenia udał się na Athos do klasztoru Pantokratora, gdzie spędził rok. Następnie uczył się w szkole na Samos, mieszkając w rezydencji miejscowego metropolity Grzegorza. Ok. 1848 wyjechał na dalszą naukę do greckiej szkoły w Bukareszcie, tam też w 1852 został wyświęcony na diakona i nauczył się języka rumuńskiego. Przed 1854 został hierodiakonem; w wymienionym roku podjął służbę duszpasterską w cerkwi św. Jerzego w Wiedniu, którą pełnił przez sześć lat. Nauczył się wówczas języka niemieckiego. Na młodego duchownego zwrócił wówczas uwagę patriarcha konstantynopolitański Joachim II, który sprowadził go do Konstantynopola w charakterze II diakona służącego przy patriarsze. W 1863 hierodiakon Joachim przyjął święcenia kapłańskie, a następnie został mianowany wielkim protosynglem Patriarchatu. Już kilka miesięcy później stracił urząd, gdy patriarcha Joachim II przestał sprawować swój.

Joachim został wyświęcony na biskupa przez patriarchę konstantynopolitańskiego Sofroniusza III. W 1864 objął katedrę warneńską. Od 1872 zasiadał w Świętym Synodzie Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, zaś w 1874 przywrócony na urząd patriarszy Joachim II mianował go metropolitą Salonik.

4 października 1878 metropolita Joachim został wybrany na patriarchę konstantynopolitańskiego dzięki wsparciu greckiego bankiera Jeorjosa Zarifisa. Po objęciu urzędu Joachim zwołał w Konstantynopolu sobór duchowieństwa i świeckich, który miał ocenić sytuację Kościoła i wypracować konieczne reformy. Dążenie patriarchy do zmian zostało dobrze przyjęte przez świeckich delegatów, nieprzychylnie natomiast odniosła się do niego konserwatywnie nastawiona hierarchia.

Patriarcha wyremontował patriarszą katedrę w Konstantynopolu, zaś w 1880 utworzył bibliotekę i rozpoczął wydawanie oficjalnego pisma Patriarchatu, w 1882 natomiast zakończył budowę Wielkiej Szkoły Ludowej prowadzonej przez Kościół. Utworzył dwie szkoły dla kandydatów do kapłaństwa – na wyspie Chalki oraz w pobliżu Cezarei Kapadockiej (w 1879 i w 1882). W 1882 w Smyrnie założył bractwo, którego zadaniem było szerzenie znajomości języka greckiego i wiedzy o Grecji wśród tych Greków Azji Mniejszej, wśród których znajomość ta zanikła.

Joachim bronił przywilejów Patriarchatu Konstantynopolitańskiego nadanych bezpośrednio po podboju Bizancjum przez Turków osmańskich, m.in. rozstrzygania sporów między chrześcijanami w sądach Patriarchatu. W 1880 władze osmańskie zdecydowały, że sprawy takie przejdą w jurysdykcję sądów osmańskich, one również miały potwierdzać testamenty chrześcijan. Protesty Joachima w obu sprawach zostały zignorowane. Patriarcha domagał się również niezmieniania zasady, według której biskupi prawosławni w sprawach cywilnych mieli być sądzeni przez niego samego, a nie przez sądy państwowe. Kiedy także w tej sprawie poniósł klęskę, 9 grudnia 1883 zrzekł się urzędu. Jako patriarcha Joachim utrzymywał dobre relacje z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym, w okresie sprawowania przez niego urzędu Patriarchat Konstantynopolitański otworzył w Moskwie placówkę filialną przy cerkwi św. Sergiusza. Joachim bezskutecznie starał się również naprawić relacje prawosławnych Greków i Bułgarów i rozwiązać konflikt związany z powstaniem Egzarchatu Bułgarskiego. Taka postawa sprawiła, że był krytykowany przez rządy Grecji, zwłaszcza przez premiera Charilaosa Trikupisa. Gorzej układały się stosunki między patriarchą a metropolitą wołoskim Kalinikiem, którego Joachim surowo krytykował za wprowadzenie w Rumuńskim Kościele Prawosławnym kalendarza gregoriańskiego, zgodę na chrześcijańskie pogrzeby samobójców i chrzest przez polanie wodą.

Po odejściu Joachima z urzędu dyplomacja rosyjska starała się doprowadzić do jego powrotu. Miał również wielu zwolenników wśród wiernych greckich. Były patriarcha kilkakrotnie podróżował na Bliski Wschód, by osiąść na Athosie, w skicie należącym do Wielkiej Ławry, jedynie w 1893 pielgrzymował do Grottaferrata. Nadal utrzymywał kontakty z Rosjanami. Występował jako rozjemca w sporach między mnichami athoskimi, w tym między mnichami greckimi a coraz liczniejszymi Rosjanami.

W 1901 Joachim III po raz drugi objął urząd patriarchy konstantynopolitańskiego. Zreorganizował Kościół, dążąc do odbudowy jego prestiżu. Nadal utrzymywał dobre relacje z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym, naprawił również trudne w poprzednich latach stosunki z Patriarchatem Antiocheńskim. W okresie sprawowania przez niego urzędu doszło natomiast do konfliktu z Patriarchatem Aleksandryjskim na tle obsady arcybiskupstwa Cypru. W latach 1910–1911 patriarcha poróżnił się z Synodem Kościoła z powodu włączenia do niego metropolity Chalcedonu Germana, który w poprzednich latach był jego wielkim przeciwnikiem. Ostatecznie obaj hierarchowie doszli jednak do porozumienia. Politykę kościelną Joachima III w drugim okresie sprawowania urzędu charakteryzowało bardziej nacjonalistyczne nastawienie, dążenie do bliskiej współpracy z rządem Grecji. W 1912 patriarcha zmarł po krótkiej chorobie. Został pochowany w monasterze Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło” w Konstantynopolu. Przez współczesnych określany był przydomkiem Wspaniały.

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana (1880, Austro-Węgry)