To Ανατολικά της Εδέμ (αγγλ.: East of Eden) είναι
Αμερικανικήδραματική ταινία του1955, σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν, βασισμένο στο δεύτερο μέρος τουομώνυμου μυθιστορήματοςτουΤζον Στάινμπεκ. Η ταινία πραγματεύεται τη ζωή ενός ανήσυχου νέου, που ψάχνει ναβρειτην ταυτότητά τουκαι προσπαθεί να κερδίσει την αγάπη καιτην εμπιστοσύνη του ιδιαίτερα θρήσκου πατέρα του, ο οποίος φαίνεται να δείχνει την προτίμησή τουστον άλλο τουγιο. Πρωταγωνιστούν οιΤζούλι Χάρις, Ρέιμοντ ΜάσεϊκαιΤζέιμς Ντινστον πρώτο κινηματογραφικό του ρόλο. Τους πρωταγωνιστές πλαισιώνουν οι: Μπερλ Άιβς, Ρίτσαρντ ΝτάβαλοςκαιΤζοβανΦλιτ, ενώ υπεύθυνοι γιατη διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος είναι οΠολ Όσμπορν κιο ίδιος οΤζον Στάινμπεκ.
Ήταν η μοναδική από τις τρεις ταινίες του Τζέιμς Ντινπου προβλήθηκε στους κινηματογράφους ενώ εκείνος ήταν ακόμη ζωντανός καιτην οποία ο ηθοποιός μπόρεσε ναδει ολοκληρωμένη. Η ταινία έλαβε 4 υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρκιο Τζέιμς Ντιν έλαβε την πρώτη του μεταθανάτια υποψηφιότητα γιατο ρόλο του Κέιλεμπ Τρασκ.
Ο Ρίτσαρντ Ντάβαλος κιο Τζέιμς Ντινσε σκηνή της ταινίας.
Το1917, ενώ ηΕυρώπη υπόκειται στα δεινά τουΑ΄ Παγκόσμιου Πολέμου, στην κοιλάδα Σαλίνας της Καλιφόρνια ο Κέιλεμπ Καλ Τρασκ (Τζέιμς Ντιν) είναι ένα δυστυχισμένο αγόρι, που προσπαθεί να κερδίσει τη συμπάθεια καιτην αγάπη του πατέρα του, Άνταμ (Ρέιμοντ Μάσεϊ), που δείχνει να προτιμά τον άλλο τουγιο Άρον (Ρίτσαρντ Ντάβαλος). Ταδυο αγόρια που έχουν μεγαλώσει χωρίς τη μητέρα τους, γιατην οποία γνωρίζουν ότι πέθανε όταν εκείνα ήταν μικρά, έχουν εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες. ΟΚαλ είναι παρορμητικός και ενστικτώδης, ενώ ο Άρον είναι ήρεμος και υπάκουος. Μετά από έναν καυγά που έχει οΚαλμετον πατέρα του καταφεύγει στο Μόντερεϊ, όπου ανακαλύπτει ότι η μητέρα του, Κέιτ (ΤζοβανΦλιτ), είναι ζωντανή κι ότι είναι ιδιοκτήτρια χαμαιτυπείου. Παράλληλα ο πατέρας των αγοριών επενδύει στην καλλιέργεια μαρουλιών και χάνει όλη τουτην περιουσία προσπαθώντας νατα μεταφέρει κατεψυγμένα στη Νέα Υόρκη. ΟΚαλ προσπαθεί να βοηθήσει τον πατέρα τουνα ορθοποδήσει και ζητά χρήματα από τη μητέρα τουγιανα επενδύσει στην καλλιέργεια φασολιών. Όταν οιΗ.Π.Α. μπαίνουν στον πόλεμο, οΚαλ βγάζει πολλά χρήματα από την πώληση των φασολιών, τα οποία σκοπεύει να προσφέρει στον πατέρα του, ως δώρο γενεθλίων. Την ημέρα των γενεθλίων του όμως πρινοΚαλ προσφέρει το δώρο του, ο Άρον ανακοινώνει το γάμο τουμετην Άμπρα (Τζούλι Χάρις), μια κοπέλα η οποία αμφιταλαντεύεται από τα συναισθήματα που τρέφει καιγια τους δυο αδελφούς. Όταν οΚαλ προσφέρει τα χρήματα που έβγαλε στον πατέρα του εκείνος τα απορρίπτει ισχυριζόμενος ότι είναι βρόμικα. Δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι η ανακοίνωση των γάμων του Άρον ήταν καλύτερο δώρο από εκείνο του μικρού τουγιου. Τότε οΚαλ κυριευμένος από το θυμό αποκαλύπτει στον Άρον την αλήθεια γιατη μητέρα τους, πράγμα που πρόκειται να ανατρέψει τις ισορροπίες μέσα στην οικογένεια καινα φέρει τη δυστυχία.
Ο Καζάν προσέγγισε τονΜάρλον ΜπράντοκαιτονΜοντγκόμερι Κλιφτγιατο ρόλο του Κέιλεμπ Τρασκ (παρά το γεγονός ότι καιοιδυο είχαν κλείσει τα 30), αλλά καιοιδυοτον απέρριψαν, τότε ο σκηνοθέτης αποφάσισε να στραφεί σε άσημους ακόμα ηθοποιούς. Είχε να επιλέξει μεταξύ τωνΤζέιμς ΝτινκαιΠωλ Νιούμαν, δυο ηθοποιούς που είχαν φοιτήσει στοActor's Studioκαι προτίμησε τονΝτιν επειδή το παίξιμό του ήταν πιο ενστικτώδες. ΟΝτιν αυτοσχεδίασε τη σκηνή στην οποία ο πατέρας του, τον οποίο υποδύεται ο Ρέιμοντ Μάσεϊ, αρνείται το δώρο των γενεθλίων του, αγκαλιάζοντάς τον. Ο εναγκαλισμός δεν ήταν μέρος του σεναρίου και προκάλεσε την έκπληξη του ηθοποιού, αντίδραση που ήταν κατάλληλη γιατη σκηνή. ΟΝτιν φερόταν επίσης με άσχημο τρόπο στον Μάσεϊ προκειμένου νατου προκαλέσει την οργή που χρειαζόταν ο ρόλος του. Η ταινία μετά την προβολή της έκανε αστέρα πρώτου μεγέθους τον Τζέιμς Ντιν.
Παρά το γεγονός ότι το μυθιστόρημα καιη ταινία διαδραματίζονται στο Μόντερεϊ της Καλιφόρνιας, μεγάλο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στο Μεντοσίνο επίσης στην Καλιφόρνια, με μερικές σκηνές οι οποίες γυρίστηκαν στην κοιλάδα Σαλίνας.
Η ταινία προβλήθηκε στους κινηματογράφους τον Μάρτιο του1955και έκανε εισπράξεις της τάξης των 5 εκατομμυρίων δολαρίων[13].
Ο Ντέιβ Κερ της εφημερίδας Chicago Reader επαίνεσε τη σκηνοθεσία του Καζάν, καθώς και τις γήινες ερμηνείες των Τζέιμς Ντινκαι Ρίτσαρντ Ντάβαλος[14]. Ο Μπόσλεϊ Κράουδερ για τους New York Times έγραψε στην κριτική τουότι η ταινία είχε ενέργεια και ένταση, αλλά στερείται σαφήνειας και συναισθήματος. Αποκάλεσε επίσης την ερμηνεία τουΝτιν ως μια μάζα υστερίας που προσπαθεί να μιμηθεί την τεχνική τουΜάρλον Μπράντο[15].
50 χρόνια αργότερα ο Κένεθ Τούραν τωνLos Angeles Times έδωσε θετικές κριτικές στην ταινία λέγοντας Το Ανατολικά της Εδέμ δεν είναι μόνο μια από τις καλύτερες ταινίες του Καζάν, αλλά περιέχει καιτην καλύτερη ίσως ερμηνεία του Τζέιμς Ντιν[16].
