ΗΚάρυστος είναι παραθαλάσσια κωμόπολη καιλιμέναςστη Νότια Εύβοια[1]και αποτελεί την έδρα τουομώνυμου δήμου, ενώ υπήρξε πρωτεύουσα της ομώνυμης τέως επαρχίας. Το 1951 αριθμούσε 3.118 κατοίκους, ενώ ο πληθυσμός της κατά τηναπογραφή του 2011 ανερχόταν σε 5.112 κατοίκους.[2]
Η Κάρυστος είναι κτισμένη στον μυχό ομώνυμου Κόλπου σε υψόμετρο 20 μ.[1]και έχει ομώνυμο λιμένα που απέχει 61 ναυτικά μίλια από τονΠειραιά. Μέσω του λιμένα Καρύστου εξυπηρετείται τακτική θαλάσσια συγκοινωνία μετηΡαφήνα. Παλαιότερα υπήρχε θαλάσσια συγκοινωνία από Πειραιά με ενδιάμεσο λιμένα προσέγγισης την Κάρυστο καιπου συνέχιζε μέχρι τονΒόλο. Επίσης συνδέεται οδικώς μεΑθήνα μέσω Χαλκίδας, από την οποία απέχει 118 χλμ..[3]
Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίαςη ευρύτερη περιοχή της Καρυστίας είχε μεγάλη στρατηγική σημασία για τους Οθωμανούς, καθώς ήταν σε κεντρικό σημείο μεταξύ Κωνσταντινούπολης, Κρήτης, ΠελοποννήσουκαιΣμύρνης. Έτσι αποτελούσε κέντρο ελέγχου τουΑιγαίου σταθμό ανεφοδιασμού του στόλου, δεδομένου ότι σε πολλά από τα νησιά είχε παραχωρηθεί ειδικό καθεστώς αυτονομίας λόγω πιέσεων από τις Δυτικές Δυνάμεις. Γιατον λόγο αυτό οι Οθωμανοί έκαναν μεγάλο αγώνα γιανα κρατήσουν την Κάρυστο (τότε «Κιζίλ Χισάρ»), η οποία παραδόθηκε στην Ελλάδα μόλις το 1833.
Η Κάρυστος έχει πολλή καλή ρυμοτομία με ευρείς δρόμους και πλατείες που έγιναν βάσει σχεδίου και κατόπιν παραγγελίας του βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα[4] από τον Βαυαρό μηχανικό Μίρμπαχ. Γιατον λόγο ακριβώς αυτό και προς τιμή του Όθωνα η κωμόπολη αυτή έλαβε το 1848 την ονομασία «Οθωνόπολις» που μετονομάστηκε σε Κάρυστο μετά τη μεταπολίτευση το 1862. Είναι από τις πρώτες πόλεις της Ελλάδας που απέκτησαν πνευματικό κέντρομε αίθουσα διαλέξεων, βιβλιοθήκηκαιμουσείο. Χάρη στο συνδυασμό βουνού και θάλασσας η Κάρυστος σήμερα έχει καταστεί τουριστικό κέντρο με ζωηρή κίνηση ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Πολύ κοντά στην πόλη καισε υψόμετρο 1.400 μ. στο όρος Όχη ανεγέρθηκε ορειβατικό καταφύγιο από τη δεκαετία του 1960[5].
Δίπλα στο λιμάνι καιστο αρχαιολογικό μουσείο, υπάρχει παλαιό ενετικό φρούριο (Μπούρτζι) του 13ου αιώνα το οποίο επισκευάστηκε, αναστηλώθηκε και εξωραΐστηκε το 1960 από τηνΑρχαιολογική Εταιρεία[6]. Το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης στεγάζεται εντός του Γιοκάλειου Ιδρύματος, με εκθέματα αγάλματα και επιγραφές από όλη την περιοχή της Καρυστίας, ευρήματα από ταΔρακόσπιτα της Όχης καιτων Στύρων. Υπάρχει ακόμα καιτο λαογραφικό μουσείο του Χαρίλη Δεληγιώργη που αναπαριστά το καρυστινό σπίτι[7][8]. Πολλά ουζερί, παραδοσιακά καφενείακαιταβερνάκια συμπληρώνουν την πόλη[5].
Τα πρώτα δείγματα ανθρώπινου πολιτισμού στην περιοχή χρονολογούνται στη Νεολιθική εποχή (4000-2000 π.Χ.). Στα προιστορικά χρόνια η περιοχή της Καρύστου όπως και ολόκληρη η υπόλοιπη Εύβοια κατοικήθηκε από τους θρυλικούς Άβαντεςοι οποίοι συμμετείχαν στονΤρωικό πόλεμοκαι κατόπιν μετανάστευσαν στηνΑμάντια. O Ηρόδοτος έγραψε ότι η πόλη της Καρύστου ιδρύθηκε από τους Δρύοπες, Ελληνικό φύλλο από τονΠαρνασσό όταν οιΔωριείς τους έδιωξαν από από τηνΉπειρο[9][10]ΟΗρόδοτος έγραψε ότι μια ομάδα από αυτούς εποίκησαν κατόπιν τηνΚύθνοη οποία ήταν ακατοίκητη από την εποχή που έφυγαν οιΚάρες.[9]Στην αρχαιότητα υπήρξε η τέταρτη σημαντικότερη πόλη στην Εύβοια και έκοβε νομίσματα με σύμβολο τον αλέκτορα.
Στον πρώτο χρόνο της Επανάστασης από την Κάρυστο εφοδιάζονταν τα φρούρια της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Η Εύβοια επαναστάτησε τον Μάιο του 1821 με ηγέτες τους Βερούση, Γοβιό και επίσκοπο Καρύστου Νεόφυτο, αναγκάζοντας τους Τούρκους να κλειστούν στα φρούρια της Καρύστου και της Χαλκίδας. Οι Έλληνες ηττήθηκαν σε διάφορες μάχες αλλά κατανίκησαν τα στρατεύματα τουΟμέρ Βρυώνηστα Βρυσάκια. Το 1822 οΟδυσσέας Ανδρούτσος κινήθηκε προς πολιορκία της Καρύστου αλλά γρήγορα εγκατέλειψε την προσπάθεια. Ωστόσο οι επαναστάτες είχαν επικρατήσει σε πολλά μέρη της Εύβοιας και όπως προκύπτει από οθωμανικές πηγές, ο διοικητής της Καρύστου Ομέρ μπέης ζητούσε συνεχώς από την κυβέρνησή του βοήθεια γιανα αντέξει στην πολιορκία. Τον Ιούλιο του 1823 εστάλη από τη Σμύρνη βοήθεια από 3.000 άνδρες και πολεμικό υλικό γιατην Κάρυστο καιτη Χαλκίδα. Στα τέλη του 1823 οι Έλληνες υπό τονΝικόλαο Κριεζώτη έκαναν άλλη μια προσπάθεια να πολιορκήσουν την Κάρυστο μετά από μάχες στους Καραίους, τοΜαρμάρικαιτοΑλιβέρι. Οι Τούρκοι συνέχισαν τις εκκλήσεις προς την Πύλη για ανεφοδιασμό και ενισχύσεις.
Τον Μάρτιο του 1824 έφτασαν στην Κάρυστο καιτη Χαλκίδα 1.000 Αλβανοί μισθοφόροι και αργότερα έφτασε και σώμα γενιτσάρων. Οι επαναστάτες έλυσαν οριστικά την πολιορκία της Καρύστου στα τέλη Ιουνίου του 1824. Το 1825 έγινε ναυμαχία μπροστά στο κάστρο της Καρύστου μεταξύ πλοίων των γειτονικών νησιών καιτου τουρκικού στόλου που συνόδευε φορτηγά πλοία με εφόδια. Τον Μάρτιο του 1826 άρχισε πολιορκία της Καρύστου από τον Φαβιέρο η οποία διήρκεσε 24 μέρες. Η φρουρά της Καρύστου νίκησε τους επαναστάτες. Σώζεται τουρκικό έγγραφο μετο οποίο ο αρχηγός της φρουράς της Καρύστου διατάσσεται να αποστείλει τα κεφάλια καιτα αυτιά των επαναστατών που ηττήθηκαν. Αυτή ουσιαστικά ήταν καιη τελευταία πολεμική επιχείρηση της Επανάστασης στην Κάρυστο.
Τα έτη 1827-28 κύλισαν χωρίς σημαντικά γεγονότα, έως ότου το 1829 η Κάρυστος, όπως καιο Εύριπος καιη Αθήνα, παραχωρήθηκαν στο υπό σύσταση ελληνικό κράτος. Από τότε αρχίζει μια περίοδος διαπραγματεύσεων για τους όρους με τους οποίους θα αποχωρούσαν οι Οθωμανοί και κυρίως γιατη διευθέτηση των κτηματικών περιουσιών τους. Στα τέλη του 1832 αποχώρησε ο τουρκικός πληθυσμός της Καρυστίας και μετεγκαταστάθηκε στοΤσεσμέ, το Σιβρίχισαρ καιτο Σιγιασάκ της Σμύρνης.[13]Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, οι Τούρκοι έχοντας ουσιαστικά αρπάξει τεράστιες εκτάσεις πουδεν τους ανήκαν, απαιτούσαν να λάβουν αποζημίωση γι' αυτές. Ακόμα και μετά τη λήξη των πολεμικών επιχειρήσεων μετηΜάχη της Πέτρας, οι Τούρκοι της Καρύστου εξακολουθούσαν να κρατούν Έλληνες αιχμαλώτους και σκλάβους, καθώς καινα επιτίθενται στα γύρω χωριά, γεγονός γιατο οποίο διαμαρτύρονταν οι χωρικοί προς τον τότε κυβερνήτη Καποδίστρια.[14]
Το 1976 επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή, η Κάρυστος λόγω και της σπουδαίας ρυμοτομίας της, επελέγη ως βασική υποψήφια πόλη, προκειμένου στην περιοχή της να φιλοξενήσει το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, (ιδέα που είχε ξεκινήσει ηΧούντατο 1971 με υπογραφή σχετικού προσύμφωνου μετη βρετανική κυβέρνηση με αντάλλαγμα 40.000 τόνους ελληνικά καπνά). Η άμεση όμως και ποικιλόμορφη αντίδραση των κατοίκων της Καρύστου και της γύρω περιοχής υποχρέωσε τελικά την κυβέρνηση, έξι σχεδόν χρόνια μετά, το 1982 να δηλώσει ότι εγκαταλείπεται οριστικά κάθε σκέψη ανάπτυξης πυρηνικού προγράμματος στην Ελλάδα.
ΟΑ.Ο. Καρύστου ιδρύθηκε το 1974 στην Κάρυστο και έχει μια πάρα πολύ σημαντική πορεία σαν ομάδα. Έχει καταφέρει να φθάσει έως τηνΓ΄ Εθνική (δηλ. σε εθνικό επίπεδο)[εκκρεμεί παραπομπή] αλλά καιστηνΑλΕΠΣ Εύβοιαςπου είναι το κορυφαίο τοπικό πρωτάθλημα. Έχει ως έδρα το Δημοτικό Στάδιο Καρύστου. Τα χρώματα της ομάδας είναι λευκό καιμπλε. Ο σύλλογος τα τελευταία χρόνια έχει διαγράψει ανοδική πορεία και θεωρείται από τα φαβορί της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ευβοίας.
ΤοΑΕ Καρύστου,με αρχική ονομασία Θ.Ε. Καρύστου (Θεατρικό Εργαστήρι Καρύστου), είναι από τα παλαιότερα σωματεία της Καρύστου. Ιδρύθηκε το 1986 έχοντας μέλη του πολλούς από τους μόνιμους κατοίκους της πόλης. Στο καταστατικό του περιέλαβε αρκετά αθλήματα με κυριότερα αυτά του Μπάσκετ καιτου Βόλεϋ. Μετην οικονομική βοήθεια της τοπικής κοινωνίας δεν άργησε να φέρει και τις πρώτες επιτυχίες ανεβαίνοντας κατηγορίες κάνοντας σημαντικές νίκες. Η σημαντικότερη επιτυχία όλων όμως ήταν ότι έφερε μικρούς και μεγάλους στα ανοιχτά τότε γήπεδα.
Μετα χρόνια να περνάνε, μεγάλωσε την αθλητική του οικογένεια αναπτύσσοντας όλο και περισσότερο τον αθλητισμό της πόλης. Η 5ετοία 1995 - 2000 ήταν η κορυφαία. Μετά σταδιακά άρχισε η συρρίκνωση τόσο των μελών του όσο καιτων αθλητών αλλά και της τοπικής κοινωνίας πουτο υποστήριζε οικονομικά. Το 2001 άλλαξε ονομασία σεΑΕ Καρύστου (Αθλητικό Εργαστήρι Καρύστου). Το 2008 σταμάτησε τις αθλητικές του δραστηριότητες, παρά την κατασκευή του κλειστού γυμναστηρίου Καρύστου "Π. Μώρος" και έμεινε ανενεργό για 10 χρόνια μέχρι το 2018. Ύστερα από αρκετές συζητήσεις με παλιά και νέα μέλη θεωρήθηκε αναγκαία η επαναδραστηριοποίηση του, η οποία και έγινε το 2018 με έδρα το νέο κλειστό γυμναστήριο της πόλης "Π. Μώρος".
Η οικονομική ενίσχυση από υποστηρικτές καιη ενεργοποίηση αρκετών παλιών και νέων μελών ήταν η αρχή. Μέσα σε 2 χρόνια λειτουργίας κατάφερε από την Γ΄ Τοπική κατηγορία να ανέβει στη Β΄ Κατηγορία του επίσημου πρωταθλήματος της ΕΣΚΑΣΕμε συνεχόμενη ανοδική πορεία.
Στη Νότια Εύβοια δεν υπάρχουν μεταλλεία. Το μεγαλύτερο κοιτασματολογικό ενδιαφέρον στην περιοχή αυτή (Καρυστία, Μαρμάρι κλπ.) παρουσιάζουν τα μάρμαρα καιοι σιπολινικές σχιστόπλακες.
Από την αρχαία εποχή η Κάρυστος ήταν γνωστή γιατο περίφημο πρασινόλευκο μάρμαρο με τις σμαραγδοπράσινες φλέβες, την «Καρυστία και Στυρία λίθο» (επίσης cipollino "onion-stone" ή «κρεμμυδάκι») το οποίο εξορύσσονταν από τα Στύρα μέχρι τις δυτικές υπώρειες του όρους της Όχης. Ονομάστηκε σιπολίνης (cipollino), επειδή οι εναλλασσόμενες λευκές και πράσινες ταινίες του θυμίζουν επάλληλους φλοιούς κρεμμυδιού[15].
Το μάρμαρο αυτό χρησιμοποιήθηκε κυρίως στη Ρωμαϊκή εποχή, κατά την οποία η ζήτησή του ήταν πολύ μεγάλη, πιο πολύ μετη μορφή των μονόλιθων, μεγάλων διαστάσεων, ορισμένοι εκτων οποίων διασώζονται στην περιοχή ΒΔτου Αετού[15].
Η εκμετάλλευση των λατομείων σχιστολιθικών πλακών Καρύστου, αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα γιατην οικονομία της νότιας Καρυστίας, από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Σεμια περιοχή όπου ουσιαστικά δεν υφίσταται εναλλακτική απασχόληση, οι περισσότερες οικογένειες της νότιας Καρυστίας, εργάζονται καιζουν από τα λατομεία και τις μονάδες επεξεργασίας της τοπικής πέτρας[16].
↑Παπαθανασόπουλος Ηλίας, "Ανέκδοτα έγγραφα περί των τουρκικών κτημάτων και της προσαρτήσεως της Ευβοίας", Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών, τ. 17 (1971), σ. 323-326, (δημοσιεύονται επιστολές κατοίκων και δημογερόντων του 1830).
.jpg)
Ηλίας Οικονομίδης
Πολυμέσα σχετικά 
Λιμάνι Καρύστου
Νησίδα απέναντι από
Castello Rosso,
Μπούρτζι Καρύστου
Λατομείο πλακών Καρύστου
.jpg)
.jpg)
.jpg)
