Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/11/2021.
ΤοΆμστερνταμ (ολλανδικά: Amsterdam, Amsterdam(βοήθεια·πολυμέσα)προφέρεται: [ˌɑmstərˈdɑm], γίντις: Mokum, προφέρεται: [ˈmokum], παλαιότερη ονομασία: Amstelredamme, παλιά εξελληνισμένη ονομασία: Αμστελόδαμον), είναι η πρωτεύουσα καιο μεγαλύτερος σε πληθυσμό δήμος της Ολλανδίας. Ιδρύθηκε στα τέλη του12ου αιώνα ως μικρό αλιευτικό χωριό στις όχθες του ποταμού Άμστελ, από όπου και πήρε το όνομά του. Σήμερα αποτελεί το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της χώρας. Ο δήμος έχει έκταση 219,33 χλμ² και πληθυσμό 805.166 κατοίκους (Αύγουστος 2013). Η πόλη έχει πληθυσμό 790.044 κατοίκους καιη ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή 2.289.762 κατοίκους. Βρίσκεται στο βόρειο μέρος της ευρύτερης περιοχής Ράντσταντ (Randstad), μία από τις μεγαλύτερες μητροπολιτικές περιοχές της Ευρώπης.
Άμστερνταμ
Σημαία
Έμβλημα
Παρωνύμιο: Mokum, מָקוֹם א, Damsko, A'dam, Venetië van het Noorden, Venice of the northκαιDamsko
Το Άμστερνταμ έχει ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά κέντραστηνΕυρώπη, κυρίως από τον17ο αιώνα, τη Χρυσή Εποχή της Ολλανδίας, της οποίας ήταν το εστιακό σημείο. Την περίοδο εκείνη, μια σειρά από ομόκεντρα ημικυκλικά κανάλια, τα περίφημα χράχτεν (grachten) χτίστηκαν γύρω από το κέντρο της παλαιότερης πόλης, τα οποία μέχρι σήμερα προσδιορίζουν τη διάταξη καιτην εμφάνιση του κέντρου. Κατά μήκος των καναλιών βρίσκονται πολλά όμορφα σπίτια και αρχοντικά· τα περισσότερα κατοικούνται, άλλα είναι πια γραφεία, και μερικά είναι δημόσια κτήρια.
Η πόλη είναι γνωστή για πολλά εξαιρετικά μουσεία, όπως το Κρατικό Μουσείο Ρέικσμουζεουμ (Het Rijksmuseum), τo Μουσείο ΒανΓκογκ, το Μουσείο της Πόλης (Het Stedelijk Μuseum), τοΣπίτι της Άννας Φρανκ, καιτην παγκοσμίως γνωστή συμφωνική ορχήστρα της, τηνΚονσερτχεμπαουόρκεστ, της οποίας η βάση είναι τοΚονσερτχεμπάου. Γνωστό είναι επίσης το τμήμα της πόλης μετα "κόκκινα φώτα", τοντε Βάλλεν, καιτα πολυάριθμα 'κόφι-σοπς'.
Ανκαιτο Άμστερνταμ είναι η πρωτεύουσα της Ολλανδίας, δεν είναι ούτε η πρωτεύουσα της επαρχίας στην οποία ανήκει, της Βόρειας Ολλανδίας, (πρωτεύουσα της οποίας είναι τοΧάαρλεμ), ούτε η έδρα της κυβέρνησης (που είναι ηΧάγη).
Το Άμστερνταμ κατέχει τον τίτλο της πόλης με τις περισσότερες εθνικότητες στον κόσμο.
Το Άμστερνταμ ιδρύθηκε γύρω στο1200, σε μία βαλτώδη περιοχή μετην ονομασία Αεμεστέλλε στις εκβολές του ποταμού Άμστελ. Αρχικά ήταν οικισμός ψαράδων. Οι πρώτες μόνιμες κατοικίες χτίστηκαν πάνω σε τεχνητά αναχώματα, αρκετά ψηλά, ώστε να εξασφαλίζουν προστασία από τις πλημμύρες. Καθώς ο οικισμός επεκτεινόταν, αυξάνονταν οι διαμάχες καιοι ρήξεις μεταξύ των λόρδων φαν Άμστελ καιτων κομήτων της Ολλανδίας, οι οποίοι είχαν την υποστήριξη των παντοδύναμων επισκόπων της Ουτρέχτης. Οι διαμάχες συνεχίστηκαν καιτον επόμενο αιώνα.
Κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα αποφασίστηκε η κατασκευή του πρώτου μεγάλου κάθετου φράγματος (dam), στο στόμιο του ποταμού Άμστελ. Από το «φράξιμο» του ποταμού Άμστελ πήρε η πόλη την ονομασία της (Amstel(r)+dam). Πιθανότατα, ένα τμήμα του Άμστελ όπως είναι σήμερα, είχε τότε επιχωματωθεί. Αυτό αποτέλεσε καιτη βάση πάνω στην οποία οργανώθηκε και επεκτάθηκε ο οικισμός, με τελικό αποτέλεσμα, το Άμστερνταμ να αρχίζει να γίνεται εμπορική δύναμη. Όπως επίσης, το τμήμα εκείνο του Άμστελ που, σήμερα, είναι γνωστό ως Ντάμρακ (Damrak), ήταν η απαρχή του λιμένα του Άμστερνταμ. Πρόσφατες ανασκαφές, συνεχίζουν να παρέχουν νέα δεδομένα καινα φέρνουν στο φως πληροφορίες για τις απαρχές της ιστορίας της πόλης.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στο Άμστερνταμ είναι ένα έγγραφο με ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 1275, μετο οποίο ο κόμης Φλόρις ο 5ος δίνει φοροαπαλλαγή στους κατοίκους. Η ακριβής ημερομηνία πουτο Άμστερνταμ απέκτησε Χάρτα Δικαιωμάτων δεν είναι γνωστή, αλλά μάλλον αυτό να συνέβη λίγο μετά το 1300, με πιθανή ημερομηνία το 1306. Αμέσως μετά, αναφέρεται η πρώτη φορολόγηση της μπίρας! Οι επαφές μετοΑμβούργογιατο εμπόριο του ποτού, αποτέλεσαν το εφαλτήριο γιατο Εμπόριο της Ανατολικής Θάλασσας (De Oostzeehandel), όπως ήταν τότε γνωστές οι διεθνείς συναλλαγές μεταξύ των κρατών της Χανσεατικής Ένωσης. Ήδη από τον 15ο αιώνα, το Άμστερνταμ ήταν η σημαντικότερη εμπορική πόλη της Ολλανδίας.
Η Πλατεία Νταμστα τέλη του 17ου αιώνα: ζωγραφικός πίνακας τουΓιαν Μπερκχάιντε (Gemäldegalerie, Δρέσδη)
Επειδή, παρά ταύτα, η πόλη ήταν κτισμένη σε βαλτώδη περιοχή, τα αποστραγγιστικά έργα συνεχίζονταν με αμείωτη ταχύτητα και, η επέκτασή της δημιούργησε την ανάγκη κατασκευής των πρώτων χράχτεν (grachten), των αστικών καναλιών δηλαδή, γιατα οποία το Άμστερνταμ είναι σήμερα παγκοσμίως γνωστό. Μέσω των χράχτεν επιτυγχανόταν η συνεχής και ολοκληρωμένη αποστράγγιση, ενώ τα φερτά υλικά από την κατασκευή τους, χρησιμοποιήθηκαν γιατην ανύψωση του εδάφους καιτην κατασκευή κατοικιών. Παρ'όλα αυτά, η μαλακή του φύση (άμμος καιτύρφη), επέβαλε τη στήριξη των σπιτιών πάνω σε ειδικές κατασκευές από ξύλινους πασσάλους κάτι που, μεπιο προηγμένες τεχνικές, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Η πόλη, τότε, απέκτησε και ένα ιδιότυπο γιατην εποχή σύστημα διοίκησης. Η μεγάλη οικονομικά άνοδος της αστικής τάξης, δημιούργησε μία φατρία ισχυρών κοινωνικά πολιτών που αναφέρεται ως «φρούτσχαπ» (vroedschap). Η συγκεκριμένη ομάδα πολιτών απέκτησε τέτοια ισχύ, ώστε να έχει το αποκλειστικό προνόμιο διορισμού των διοικούντων την πόλη. Και, όπως συμβαίνει σχεδόν πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν η πόλη ξεσηκώθηκε εναντίον των Ισπανών το 1578, έδειξε μεγάλη απροθυμία να συμμετάσχει. Μόνον όταν θίχτηκαν τα εμπορικά της συμφέροντα αποφάσισε τελικά να συναινέσει.
Μετην προσάρτηση της Αμβέρσας στους Ισπανούς, το 1585, πολλοί κάτοικοί της, ήλθαν στο Άμστερνταμ, μεταφέροντας εκεί όλες τις εμπορικές τους δραστηριότητες. Η έλευσή τους, μαζί με εκείνη των Εβραίων της Πορτογαλίας, έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτό που έμεινε στην ιστορία ως η Χρυσή Εποχή (De Gouden Eeuw) του Άμστερνταμ και της Ολλανδίας.
Τότε ήταν πουτο Άμστερνταμ απέκτησε τη φήμη τής πιο ανεκτικής -θρησκευτικά και όχι μόνον- πόλης στον κόσμο. Θρησκευτικοί πρόσφυγες από τα μέρη των Κάτω Χωρών που ελέγχονταν ακόμα από τηνΙσπανία, καιΟυγενότοι από τηΓαλλίαδιωκόμενοι γιατη θρησκεία τους, αναζήτησαν ασφάλεια στο Άμστερνταμ.
Οβελίσκος στη μνήμη των νεκρών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου
Στις αρχές του 17ου αιώνα το Άμστερνταμ ήταν η πλουσιότερη πόλη στηνΕυρώπη. Πλοία απέπλεαν από το Άμστερνταμ προς τηΒόρεια Αμερική, τηνΑφρικήκαι τις σημερινές ΙνδονησίακαιΒραζιλίακαι έθεσαν τη βάση ενός παγκοσμίου εμπορικού δικτύου. Οι έμποροι του Άμστερνταμ είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στηνΟλλανδική Εταιρεία Ανατολικών ΙνδιώνκαιστηνΟλλανδική Εταιρεία Δυτικών Ινδιών. Οι εταιρείες αυτές απέκτησαν τις υπερπόντιες κτήσεις που έγιναν η βάση των μετέπειτα Ολλανδικών αποικιών. Το Άμστερνταμ ήταν το σημαντικότερο σημείο γιατη μεταφόρτωση αγαθών στην Ευρώπη και αποτελούσε το ηγετικό οικονομικό κέντρο του κόσμου.
Ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε δραματικά. Το 1570, το Άμστερνταμ είχε περίπου 30.000 κατοίκους. Το 1622 έφθασε τις 100.000 και, στα τέλη του 17ου αιώνα τις 200.000. Μόνο τοΛονδίνο, τοΠαρίσικαιηΝάπολη είχαν εκείνη την εποχή ανάλογο αριθμό κατοίκων. Σε εκείνη ακριβώς την εποχή, οφείλεται η πολύ μεγάλη διεύρυνση των ορίων της πόλης, που είχε ως αποτέλεσμα αυτό που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης. Ένα τεράστιο δίκτυο ομόκεντρων ημικυκλικών καναλιών, που ονομάζεται «Ζώνη των Χράχτεν» (De Grachtengordel). Στις όχθες των καναλιών και, ανάλογα μετην περιοχή της πόλης, υπάρχουν πανέμορφες και πανάκριβες επώνυμες κατοικίες, που ανήκαν στους μεγαλεμπόρους και επιχειρηματίες εκείνης της εποχής. Σήμερα, οι περισσότερες από αυτές περιλαμβάνονται στον κατάλογο των διατηρητέων μνημείων της πόλης (rijksmonumenten).
Προς το τέλος του 17ου αιώνα, η ανάπτυξη της πόλης παρουσίασε μια σταδιακή ύφεση. Το 1683 η οικοδομική δραστηριότητα σταμάτησε. Στην ανατολική όχθη του ποταμού Άμστελ υπήρχε τόσος διαθέσιμος χώρος που, τα οικόπεδα δόθηκαν σε φιλόπτωχες οργανώσεις καιτο -σημερινό- Πλαντάζ (Plantage) λειτούργησε ως χώρος περιπάτου.
Τον 18ο αιώνα Έλληνες έμποροι από τηΣμύρνηκαιτηΘεσσαλονίκη εγκαθίστανται στο Άμστερνταμ και μάλιστα ιδρύουν καιτην πρώτη ορθόδοξη ενορία αφιερωμένη στηνΑγία Αικατερίνα. Το 1760 οι Έλληνες έμποροι μετέφρασαν την ορθόδοξη Θεία Λειτουργία τουΑγ.Ιωάννου του Χρυσοστόμου στα Ολλανδικά καιτην τύπωσαν.[8]
Οι πόλεμοι μετοΗνωμένο ΒασίλειοκαιτηΓαλλία είχαν άμεσο αντίκτυπο στο Άμστερνταμ. Κατά τη διάρκεια τωνΝαπολεόντειων πολέμων, οι περιουσίες των κατοίκων του Άμστερνταμ λιγόστεψαν αισθητά. Από τα μισά του 18ου αιώνα, ο πληθυσμός άρχισε σταδιακά να μειώνεται, γιανα φτάσει το 1815 στο χαμηλότερο σημείο του, στους 140.000 κατοίκους περίπου.
Άγαλμα της Άννας Φρανκ
Κατά τον 19ο αιώνα, υπήρξε περίοδος ανάκαμψης. Το Κανάλι Άμστερνταμ-Ρήνος χάρισε στο Άμστερνταμ άμεση πρόσβαση στον Ρήνο, ενώ το 1825 τοΒορειοολλανδικό Κανάλι (Het Noordhollandsch Kanaal) συνέδεσε την πόλη μετοΝτεν Χέλντερ. Επίσης, το 1839 κατασκευάστηκε η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή της Ολλανδίας, που συνέδεσε το Άμστερνταμ μετοΧάαρλεμ. Τέλος, από το 1876 τοΚανάλι της Βόρειας Θάλασσας (Ηet Noordzeekanaal), αποτέλεσε την απευθείας σύνδεση του λιμένα του Άμστερνταμ μετα κινητά υδατοφράγματα (sluizen) στοΆιμάουντεν (IJmuiden) και από εκεί διέξοδο στηΒόρεια Θάλασσα. Από το 1850 άρχισε να επεκτείνεται η πόλη έξω από το όριο του καναλιού Σίνγκελ (Singelgracht), που υπήρχε εκεί από τον 17ο αιώνα.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, μετηΒιομηχανική Επανάσταση, ξεκίνησε μία νέα περίοδος επέκτασης της πόλης στην περίφημη «Ζώνη των Χράχτεν». Το εμπόριο αναζωπυρώθηκε, νέες βιομηχανίες δημιουργήθηκαν καιο πληθυσμός διπλασιάστηκε. Από τις 250.000 το 1850, έφτασε σχεδόν στις 510.000 το 1900. Οι κοινωνικές αναταράξεις που έφερε η Βιομηχανική Επανάσταση, έκαναν το Άμστερνταμ το κέντρο της ολλανδικής σοσιαλδημοκρατίας και οδήγησαν σε μεγάλης κλίμακας επέκτασή του (Σχέδιο Νότος, Σχέδιο Δύση κ.λ.π.). Οι κακές συνθήκες διαβίωσης στους χαμηλόμισθους εργάτες, οδήγησαν στα επεισόδια της συνοικίας Γιορντάαν (Ηet Jordaanoproer), κατά τα οποία έχασαν τη ζωή τους επτά άνθρωποι.
Κατά τη διάρκεια τουΑ΄ Παγκοσμίου Πολέμουη Ολλανδία παρέμεινε ουδέτερη, αλλά το Άμστερνταμ υπέφερε λόγω της έλλειψης τροφίμων.
Κατά τονΒ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την πόλη και περίπου 110.000 κάτοικοι έχασαν τη ζωή τους. Από την ογκώδη Εβραϊκή Κοινότητα, το μεγαλύτερο μέρος της, περίπου 75.000 άνθρωποι δεν επέζησαν της Γερμανικής κατοχής. Το ολλανδικό κύμα αντίστασης ήταν από τα εντυπωσιακότερα της Ευρώπης. Συγκροτήθηκαν αντιστασιακά σώματα, όπως τοΕλεύθερη Ολλανδία (Vrij Nederland), αλλά και καλλιτεχνικά κινήματα μετονΧέριτ φανντερ Φέιν (Gerrit van der Veen). Οι ιστορίες για τους Εβραίους του Άμστερνταμ σε αυτή τη σκληρή περίοδο έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου, από τις οποίες ηπιο γνωστή αφορά σε ένα νεαρό κορίτσι, τηνΆννα Φρανκκαιτο περίφημο ημερολόγιό της.
Μετά τον πόλεμο, η ιστορία του Άμστερνταμ έχει να κάνει με γεγονότα που, ως βασικό θέμα, είχαν το οξύτατο στεγαστικό πρόβλημα που, ακόμη και σήμερα προβληματίζει τις δημοτικές αρχές. Στην αρχή εφαρμόστηκε τοΓενικό Σχέδιο Αστικής Επέκτασης (Ηet Algemeen Uitbreidingsplan)που, όπως ακριβώς λέει η ονομασία του, δημιούργησε νέες μεγάλες συνοικίες στα δυτικά καιστα νότια της πόλης. Επίσης επεκτάθηκε το βόρειο τμήμα και, στη δεκαετία του ’60, δημιουργήθηκε εκτεταμένο δίκτυο μετρό.
Πλάνο Αστικής Επέκτασης του Άμστερνταμ
Αυτή καιη επόμενη δεκαετία, σημαδεύτηκε και από αρκετά γεγονότα όπως ήσαν οι ταραχές κατά τη διάρκεια του γάμου της πριγκίπισσας Βεατρίκης, τον Μάρτιο του 1966, και εκείνες της Νέας Αγοράς (Nieuwmarktrellen), το 1975. Το τριήμερο 13-15 Ιουνίουτου1966, το Άμστερνταμ γνώρισε εργατικές ταραχές. Τα επεισόδια πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο οικοδόμου διαδηλωτή, ο οποίος παρασύρθηκε από αστυνομικό όχημα, και ακολούθησε απεργία και πορεία διαμαρτυρίας. Οι ταραχές απέκτησαν μεγαλύτερες διαστάσεις μετά την είσοδο στο προσκήνιο των Ολλανδών αναρχικών "πρόβο" και, όταν τελικά υποχώρησαν, άφησαν πίσω τους 81 πολίτες και 28 αστυνομικούς τραυματίες[9].
Τον Μάιο του 1977, πυρκαγιά που ξέσπασε στο ξενοδοχείο «Πολωνία», προκάλεσε τον θάνατο 33 ατόμων. Το 1980, ξέσπασαν σοβαρά επεισόδια, με αφορμή πάλι τη βασιλική οικογένεια κατά τη διάρκεια ενθρόνισης της Βεατρίκης. Με κεντρικό σύνθημα «όχι σπίτι, (τότε) όχι στέψη» ("Geen woning, geen kroning"), χιλιάδες διαδηλωτές έβαλαν φωτιές στην περιοχή του Ρόκιν. Οι συγκρούσεις που ακολούθησαν είχαν ως αποτέλεσμα των τραυματισμό 400 ατόμων.
Στη δεκαετία του ’80, ήλθαν στην πόλη πολλοί νέοι ανώτατης εκπαίδευσης, αναζητώντας εργασία στον τομέα παροχής υπηρεσιών, κυρίως. Αυτό όξυνε ακόμη περισσότερο το πρόβλημα ανεύρεσης κατοικίας. Ακόμη, αναπτύχθηκε έντονα ο τομέας ξενοδοχείων και εστίασης (horeca), μετην έλευση μεταναστών από άλλες χώρες (μεταξύ των οποίων καιηΕλλάδα). Από το 1984, και μετά από πολύ καιρό, ο πληθυσμός της πόλης παρουσίασε και νέα αύξηση.
Το 1992 σημαδεύτηκε από το μεγάλο αεροπορικό δυστύχημα της συνοικίας Μπάιλμερμίιρ (Bijlmermeer), όταν ένα Ισραηλινό επιβατικό αεροσκάφος, μετά την απογείωσή του από τοΣχίπχολ, έχασε δύο κινητήρες και κατέπεσε σε πολυκατοικία. 43 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους καιστο σημείο της πτώσης υπάρχει σήμερα μνημείο.
Σήμερα, συνεχίζονται εντατικά οι προσπάθειες ανέγερσης νέων κατοικιών σε περιοχές που, πριν από μερικά χρόνια, ήταν υπαίθριοι χώροι. Κατ’ ουσίαν το στοίχημα για τις αρχές είναι, να τηρηθούν οι ισορροπίες μεταξύ του οξύτατου στεγαστικού προβλήματος καιτου -παραδοσιακά μεγάλου για τους Ολλανδούς- σεβασμού προς το περιβάλλον.
Η κυρίως πόλη στέκεται πάνω σε 90 «νησιά» (σημ. κατ’ουσίαν νησίδες δημιουργημένες τεχνητά από ταχράχτεν) και μετράει 1539 γέφυρες από τις οποίες οι 252 στο κέντρο της. Το υψόμετρο του Άμστερνταμ είναι μόλις 2 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Η πόλη είναι κτισμένη σε μία απόλυτα επίπεδη περιοχή, μερικά τμήματα της οποίας έχουν δημιουργηθεί εξ ολοκλήρου μέσω κατασκευής πόλντερς, όπως τοΧάαρλεμερμίιρ (de Haarlemmermeer) καιτοΜπέιμστερ (de Beemster).
Το Άμστερνταμ βρίσκεται σε μία περιοχή με ήπιο ωκεάνιο κλίμα, όπου τα μετεωρολογικά φαινόμενα επηρεάζονται άμεσα από την προς δυσμάς κείμενη Βόρεια θάλασσα και τους βορειοδυτικούς ανέμους που πνέουν από εκεί, αρκετές φορές θυελλώδεις. Σχετικά ήπιες είναι καιοι χειμερινές θερμοκρασίες, συνήθως πάνω από το μηδέν. Όμως ο παγετός δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, ιδιαίτερα όταν πνέουν ριπές ανατολικών ή βορειοανατολικών ανέμων από την ευρωπαϊκή ενδοχώρα και, κυρίως από τηΣκανδιναβία, τηΡωσία ή και από τηΣιβηρία. Τα καλοκαίρια είναι και αυτά ήπια, συνήθως ζεστά, ενώ πολύ σπάνια εμφανίζεται καύσωνας.
Υπάρχουν ημέρες με υψηλό αριθμό κατακρημνισμάτων, αλλά όχι πάνω από τα 850 χιλιοστά ετησίως. Το συνηθέστερο κατακρήμνισμα είναι το συνεχές ψιχάλισμα (motregen), ή απλή βροχή. Παρά ταύτα, όταν πνέουν ισχυροί δυτικοί άνεμοι, το ύψος βροχής μπορεί να ανέβει τόσο πολύ, ώστε τίθενται σε λειτουργία ειδικές αντλίες γύρω από την πόλη και, το νερό που περισσεύει παροχετεύεται στη θάλασσα ή σε υψηλότερα σημεία. Βέβαια, η παρουσία άφθονου ύδατος στις εδαφικές λεκάνες, είναι υπεύθυνη γιατην εμφάνιση άφθονων νεφών και υγρασίας, ιδιαίτερα τους μήνες από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάρτιο.
Η μέση θερμοκρασία σε βαθμούς C καιη μέση τιμή ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων σε χιλιοστά, έχουν ως εξής (μετεωρολογικά δεδομένα από το αεροδρόμιο Σχίπχολ, 2010):
Κάτοικοι του Άμστερνταμ κάνουν πατινάζ στα παγωμένα νερά ενός χραχτ
Αεροφωτογραφία του ιστορικού κέντρου του Άμστερνταμ, μετηΖώνη των Χράχτενκαιτον ποταμό Άιπου διαχωρίζει το νότιο από το βόρειο τμήμα της πόλης
Οποταμός Άι (Ηet IJ) αποτελεί το διαχωριστικό σημείο μεταξύ του ιστορικού κέντρου καιτων βόρειων συνοικιών του Άμστερνταμ. Το ιστορικό κέντρο βρίσκεται νότια του ποταμού και, συγκεκριμένα νότια του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Το παλαιότερο σημείο του κέντρου είναι το Βάλεν (de Wallen) που, σήμερα, ταυτίζεται μετην «κόκκινη περιοχή» (red district). Ακτινωτά, απλώνονται σε σχήμα μισοφέγγαρου τα πανέμορφα χράχτεν. Η ζώνη που σχηματίζουν (de grachtengordel) περιελήφθη σταΜνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCOτον Αύγουστο του 2010.
Περιφερικά της ζώνης βρίσκονται οι παλαιότερες εργατικές συνοικίες του Άμστερνταμ, το Γιορντάαν (De Jordaan) καιτο Πέιπ (De Pijp). Το ιστορικό κέντρο καταλήγει στις χαρακτηριστικές τοποθεσίες Πλατεία Μουσείου (Ηet Museumplein), Πάρκο Φόντελ (Ηet Vondelpark) και Πλαντάζ (De Plantagebuurt) μετον ζωολογικό κήπο Άρτις (De Dierentuin Artis).
Στη δεκαετία του ’20, ο εξπρεσιονισμός της Σχολής του Άμστερνταμ, ανέλαβε να κοσμήσει την πόλη. Τοπιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της σχολής αποτελεί αναμφίβολα το Σχέιπφααρτ (Ηet Scheepvaarthuis). Επίσης το Ντάχεράατ (De Dageraad) και αρκετές γέφυρες. Στη δεκαετία του ’30, το Γενικό Σχέδιο Αστικής Επέκτασης (Ηet Algemeen Uitbreidingsplan) του πρωτοπόρου Κορνέλις φαν Έιστερεν (Cornelis van Eesteren), έδωσε καινούργια τμήματα στα δυτικά και νότια της πόλης, μετη χαρακτηριστική εικόνα δακτύλων στη μορφή τους, που προέκυπτε από την εναλλαγή κατοικημένων και πράσινων περιοχών.
Βόρεια του ποταμού Άι βρίσκεται το Άμστερνταμ-Νόορντ (Amsterdam-Noord), με αρκετά πόλντερς, που έρχονται σε αντίθεση μετον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του ιστορικού κέντρου. Ακριβώς στην πίσω είσοδο του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού υπάρχει αποβάθρα αναχώρησης φέρι με δωρεάν μεταφορά επιβατών προς αυτό. Αλλά και υποθαλάσσια τούνελ συνδέουν τις δύο όχθες του ποταμού.
Το Άμστερνταμ έχει 400.000 δέντρα και άφθονα πάρκα. Στα νοτιοδυτικά βρίσκεται το Δάσος του Άμστερνταμ (Het Amsterdamse Bos), με έκταση 1000 εκταρίων περίπου.
Το Άμστερνταμ αποτελεί μια, πραγματικά, πολυεθνική κοινωνία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές του 2012, οι αυτόχθονες ήσαν λιγότεροι από τους αλλόχθονες. Συγκεκριμένα, οι Ολλανδοί κάτοικοι της πόλης, αποτελούσαν το 49,5% (79,42% σε όλη την Ολλανδία), έναντι 50,5% των ξένων (20,58% σε όλη τηνΟλλανδία). Το 2007 ζούσαν στην πόλη άνθρωποι από 177 εθνικότητες (!), τις περισσότερες στον κόσμο. Οι πρώτες 5 κατά σειρά πληθυσμού ήσαν: Μαροκινοί, Τούρκοι, Βρετανοί, Σουριναμέζοι και Γερμανοί.
Η έλευση τόσων πολλών ξένων στην πόλη, εύκολα εξηγείται αν ανατρέξει κανείς στο παρελθόν. Η μεγάλη ανεκτικότητα -κυρίως θρησκευτική- ήταν ο κύριος λόγος, ιδιαίτερα στην περίοδο των δύσκολων εποχών του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης.
Η Τσάιναταουν του Άμστερνταμ
Στο Άμστερνταμ βρήκαν καταφύγιο Γάλλοι (Ουγενότοι), Φλαμανδοί (προτεστάντες), Εβραίοι και κάτοικοι της Βραβάντης, διωκόμενοι για τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις στις πατρίδες τους. Αργότερα προστέθηκαν και αυτοί που ήλθαν στην πόλη για επαγγελματικούς λόγους. Ως πρώτοι «μετανάστες» θεωρούνται αυτοί που ήλθαν από τηΦριζία, τηΓερμανίακαιτηΣκανδιναβία. Μάλιστα οι Γερμανοί ήσαν το πολυπληθέστερο γκρουπ, από τον 15ο μέχρι καιτον 19ο αιώνα.
Όταν ηΚίνα έγινε δημοκρατία το 1911, πολλοί Κινέζοι ήλθαν να εργαστούν στο Άμστερνταμ, κυρίως ως ναυτικά πληρώματα. Έμειναν σε μία περιοχή της πόλης, όπου αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία. Η συνοικία αυτή ονομάστηκε Τσάιναταουν του Άμστερνταμ (De Amsterdamse Chinatown) γιανα ξεχωρίζει από τις αντίστοιχες άλλων κρατών. Κατά τη διάρκεια τουΒ’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι περισσότεροι Κινέζοι της πόλης εργάζονταν σε Κινέζικα εστιατόρια.
Από το 1960 άρχισε μία μαζική προσέλευση ανειδίκευτων, κατά κύριο λόγο, εργατών στην πόλη (gastarbeiders). Μετην ανεξαρτητοποίηση τουΣουρινάμτο 1975, ήλθαν χιλιάδες Σουριναμέζοι που εγκαταστάθηκαν στο Μπέιελμίιρ (De Bijlmermeer). Πέρα όμως από τους ξένους, το Άμστερνταμ δέχθηκε την έλευση και χιλιάδων Ολλανδών, που ήλθαν στην πόλη για διάφορους λόγους. Τέλος, υπήρχε και αντίστροφη μετακίνηση πολλών κατοίκων του Άμστερνταμ προς άλλες -κοντινές συνήθως- πόλεις, για λόγους αποφυγής του φαινομένου της αστυφιλίας, συνταξιοδότησης κ.ο.κ.
Το 2000, ένα ποσοστό 56% των κατοίκων του Άμστερνταμ δήλωσε ότι δεν ακολουθεί κάποιο θρησκευτικό δόγμα, ούτε ανήκει σε κάποια εκκλησιαστική κοινότητα. Γιατο υπόλοιπο ποσοστό, οι θρησκείες που κυριαρχούσαν ήσαν ο Χριστιανισμός με 17% καιο Μουσουλμανισμός με 14%. Μία έρευνα του Γραφείου Έρευνας και Στατιστικής του Άμστερνταμ έδειξε ότι, μετά από λίγα χρόνια, το κυρίαρχο δόγμα θα είναι ο Μουσουλμανισμός, λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης του πληθυσμού ατόμων από το Μαρόκο καιτην Τουρκία.
Το 1578, σχετικά αργά, το Άμστερνταμ αποκήρυξε τονΚαθολικισμόκαι ενώθηκε με τις άλλες ολλανδικές πόλεις στον αγώνα κατά των Ισπανών. Οι εκκλησίες καιτα παρεκκλήσια πέρασαν σε χέρια Προτεσταντών, ενώ οι Καθολικοί αναζήτησαν καταφύγιο σε κρύπτες εκκλησιών, ή εγκατέλειψαν την πόλη. Στα τέλη του 16ουκαισε όλο τον 17ο αιώνα, ήλθαν μετανάστες μετα δικά τους θρησκευτικά πιστεύω, όπως Σεφαραδίτες Εβραίοι, Γάλλοι Ουγενότοι και Προτεστάντες από τηΝ. Ολλανδία. Κατά τον 20ο αιώνα, υπήρξε μαζική έλευση Εβραίων, οι οποίοι κατά το μεγαλύτερο μέρος έχασαν τη ζωή τους στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της έλευσης μεταναστών από πολλές και διαφορετικές χώρες, άρχισαν να αναπτύσσονται τα δόγματα τουΒουδισμούκαιτουΙνδουισμού.
Το Άμστερνταμ έχει πάρα πολλά μουσεία, περισσότερα από 80, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που στεγάζονται στις εκκλησίες της πόλης. Κάποια από αυτά ανήκουν στα σημαντικότερα στον κόσμο ενώ, πολλά βρίσκονται στην Πλατεία Μουσείου (Het Museumplein) καισε διαρκή ανακαίνιση.
Το Ρέικσμουζεουμ
ΤοΚρατικό Μουσείο του Άμστερνταμ (Het Rijksmuseum Amsterdam): το μεγαλύτερο και σημαντικότερο της πόλης. Είναι ένα πανέμορφο κτήριο και ανήκει στα 100 ολλανδικά Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Βρίσκεται στην Πλατεία Μουσείου. Στις 200 (!) αίθουσές του εκτίθενται έργα που αφορούν κυρίως στην ιστορία καιστην τέχνη της Ολλανδίας. Ένα μεγάλο μέρος από τα 1.000.000 περίπου έργα των συλλογών του μουσείου, ανήκουν στον 17ο αιώνα. Το κυρίως κτήριο ανακαινιζόταν για πολλούς μήνες και, άνοιξε πάλι τις πύλες τουγιατο κοινό τον Απρίλιο του 2013[10].
Οι συλλογές του Κρατικού Μουσείου χωρίζονται σε 3 μεγάλες κατηγορίες: εικαστικές τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, κεραμική, υαλογραφία, Ασιατικές τέχνες κ.α.), ιστορία και διάφορα (σχέδια, φωτογραφίες κ.α.).
ΤοΜουσείο της Πόλης (Het Stedelijk Museum): βρίσκεται στην Πλατεία Μουσείου και είναι προσανατολισμένο στην τέχνη των 19ου (τέλη) και 20ού αιώνων καιστη σύγχρονη τέχνη. Ιδρύθηκε το 1874 και είναι κατασκευασμένο σε νεοαναγεννησιακό ρυθμό. Περιλαμβάνει γύρω στα 90.000 έργα με αιχμές τους Σεζάν, Ροντέν, Ματίς, Πικάσο, ΜοντριάανκαιΓουόρχολ.
ΤοΜουσείο ΒανΓκογκ (ολλανδική προφορά ΦανΧοχ) (Het Van Gogh Museum): αποτελεί το σπουδαιότερο μουσείο στον κόσμο με αναφορά στον μεγάλο ζωγράφο. Βρίσκεται, επίσης, στην πλατεία Μουσείου και ιδρύθηκε το 1964, τελείωσε όμως το 1969, και άνοιξε γιατο κοινό μόλις στα 1973. Νέα πτέρυγα προστέθηκε το 1999.
Περιλαμβάνει περίπου 200 πίνακες, 500 σχέδια και 700 επιστολές τουΒανΓκογκ, αλλά και βιβλιοθήκη με 23.000 έργα.
Αντίθετα με ότι πιστεύεται, στο μουσείο εκτίθενται και μεμονωμένα έργα άλλων μεγάλων ζωγράφων, όπως τωνΜονέ, Γκωγκέν, Πικάσο, ΣεράκαιΤουλούζ Λωτρέκ.
Τον Δεκέμβριο του 2002 εκλάπησαν δύο πίνακες τουΒανΓκογκ. Το 2003 συνελήφθησαν δύο ύποπτοι. Οι πίνακες βρέθηκαν το 2016.
Το Μουσείο των Τροπικών
ΤοΜουσείο των Τροπικών (ενν. περιοχών) (Het Tropenmuseum): πρόκειται περί ενός εθνολογικού μουσείου, με αναφορά στους λαούς των τροπικών -και όχι μόνον- περιοχών. Περιέχει παραδοσιακά αλλά και σύγχρονα αντικείμενα τέχνης από διάφορους πολιτισμούς, όπως λ.χ. της Ινδονησίας, της Νέας Γουινέας, του Σουρινάμ κ.α. Επίσης εκτίθενται ηχητικά και κινηματογραφικά ντοκουμέντα αλλά και φωτογραφίες από την ιστορία καιτον τρόπο ζωής τους.
ΤοΜουσείο του Άμστερνταμ (Het Amsterdam Museum): μέχρι το 2010 ονομαζόταν Ιστορικό Μουσείο του Άμστερνταμ και αναφέρεται στο παρελθόν καιτο παρόν της πόλης του Άμστερνταμ, ειδικά. Ιδρύθηκε το 1926 και, βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, όπου μεταφέρθηκε από άλλη συνοικία το 1975. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται περίπου 75.000 αντικείμενα, κυρίως πίνακες, αγάλματα, λιθοτυπίες, γραφοτυπίες, σχέδια, βιβλία, είδη υαλουργίας, υφαντικής, κεραμικής, μηχανήματα, έπιπλα, κ.λ.π.
ΤοΕβραϊκό Ιστορικό Μουσείο (Het Joods Historisch Museum): ιδρύθηκε το 1932 και περιλαμβάνει περίπου 11.000 έργα τέχνης, παραδοσιακά και ιστορικά αντικείμενα που ρίχνουν φως στον Εβραϊκό πολιτισμό. Η συλλογή ήταν μεγαλύτερη, αλλά κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το μουσείο ήταν κλειστό και πολλά αντικείμενα κατασχέθηκαν χωρίς να επιστραφούν ποτέ.
ΤοΣπίτι του Ρέμπραντ (Het Rembrandthuis): πρόκειται γιατο οίκημα όπου διέμεινε ο μεγάλος ζωγράφος μεταξύ των ετών 1639 και 1658. Στεγάζει το ομώνυμο μουσείο, όπου εκτίθενται σχέδια και καθημερινά χρηστικά αντικείμενα του Ρέμπραντ.
ΤοΣπίτι της Άννας Φρανκ (Het Anne Frank Huis): αποτελεί οικοδόμημα του 1635 και είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία και από άλλους επιφανείς πολίτες του Άμστερνταμ. Μεταξύ 1928 και 1939, στέγαζε βιομηχανία κατασκευής πιανολών. Από το 1940 κατοικήθηκε από τον Όττο Φρανκκαιτην οικογένειά του. Η ιστορία της κόρης του Άννας καιτου Ημερολογίου της είναι το κυρίαρχο στοιχείο της συγκεκριμένης οικίας, που αποτελεί έναν από τους πλέον επισκέψιμους και φωτογραφημένους χώρους του Άμστερνταμ.
ΤοΜουσείο Τισό (Madame Tussauds): ένα από τα -μικρότερα- ομώνυμα μετο, μεγάλο στοΛονδίνο, μουσεία κέρινων ομοιωμάτων. Δεν διαθέτει την αίγλη του μουσείου της Βρετανικής πρωτεύουσας, αλλά έχει μεγάλη επισκεψιμότητα.
ΤοΜουσείο Αντίστασης (Ηet Verzetsmuseum Amsterdam): ιδρύθηκε το 1984 και περιλαμβάνει αυθεντικά αντικείμενα, φωτογραφίες, κινηματογραφικά και ηχητικά ντοκουμέντα από την ιστορία όλων εκείνων που πήραν μέρος στην Αντίσταση κατά των Γερμανών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
ΗΠαλαιά Εκκλησία (De Oude Kerk): είναι η παλαιότερη εκκλησία του Άμστερνταμ καιτο παλαιότερο σωζόμενο κτήριο της πόλης. Κατασκευάστηκε το 1306 και, στην αρχή, ονομαζόταν Αγ. Νικόλαος. Είναι προτεσταντική καιστην ιστορία της έγιναν πολλές επεκτάσεις. Διαθέτει εντυπωσιακό εκκλησιαστικό όργανο και ανήκει στα 100 κορυφαία Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Άμστερνταμ (Rijksmonumenten).
ΗΝέα Εκκλησία (De Nieuwe Kerk): βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στην πλατεία Νταμ (Dam), δίπλα στο Βασιλικό Παλάτι. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα και είναι νεογοτθικού ρυθμού. Χρησιμοποιήθηκε ως χώρος κοσμικού τελετουργικού για τις βασιλικές στέψεις, μεταξύ των οποίων και της Βεατρίκης, το 1980. Σήμερα δεν χρησιμοποιείται πλέον ως εκκλησία, παρά μόνον για διάφορες εκδηλώσεις, όπως λ.χ. μουσικές παραστάσεις αφού διαθέτει εξαιρετικό εκκλησιαστικό όργανο.
ΟΑγ. Νικόλαος (Sint-Nicolaaskerk): ρωμαιοκαθολική βασιλική, κτισμένη μεταξύ των ετών 1884-7. Στην είσοδο δεσπόζουν οι δύο πύργοι της κατασκευασμένοι σε ένα ιδιαίτερο ρυθμό, οι οποίοι δεν είναι απόλυτα συμμετρικοί μεταξύ τους (ο δυτικός γέρνει περισσότερο προς τα εμπρός). Το 1999 έγιναν εργασίες συντήρησης.
ΤοΒασιλικό Παλάτι (Het Koninklijk Paleis Amsterdam): βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στην πλατεία Νταμ (Dam). Κατασκευάστηκε μεταξύ 1648 και 1665 ως δημαρχείο, σε σχέδια του Γιάκομπ φαν Κάμπεν (Jacob van Campen). Υπήρξε το σημαντικότερο ιστορικό και πολιτιστικό κτήριο του Χρυσού Αιώνα και ανήκει στα 100 σημαντικότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Άμστερνταμ.
Απετέλεσε, στην εποχή του, το μεγαλύτερο μη θρησκευτικό κτήριο του Παλαιού Κόσμου. Η μνημειακή κατασκευή, που κόστισε 8,5 εκατομμύρια χούλντεν (gulden), ένα απίστευτα μεγάλο ποσό γιατον 17ο αιώνα, συμβόλιζε το ελεύθερο πνεύμα της πόλης (Vrijzinnigheid). Το κτήριο στηριζόταν σε 13.659 ξύλινους πασσάλους (heipalen) καιτο κύριο δομικό υλικό είναι οαμμόλιθος Μπεντχάιμερ, ενώ στο εσωτερικό του κυριαρχεί τομάρμαρο. Χαρακτηρίζεται ως «αυστηρό στη διακόσμηση αλλά λαμπερό στον σχεδιασμό» του. Έχει είσοδο με διακόσμηση κορινθιακού ρυθμού, 2 ορόφους και μνημειακή κεντρική σάλα, μήκους 40, ύψους 30 και πλάτους 20 μέτρων περίπου.
Η χρήση του άλλαξε το 1808, όταν χρησιμοποιήθηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη ως βασιλική κατοικία και παρέμεινε έτσι για πολύ καιρό, μετά την επιστροφή τουσε ολλανδικά χέρια. Στον 20o αιώνα έγιναν πολλές εργασίες συντήρησης και, από το 1960, άνοιξε γιατο κοινό. Μεταξύ 2005 και 2009 έκλεισε πάλι, διότι πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένα έργα συντήρησης στο εσωτερικό του. Σήμερα, δεν χρησιμοποιείται μεν ως βασιλική κατοικία, αλλά στεγάζει όλες τις επισκέψεις των βασιλικών μελών στο Άμστερνταμ, καθώς και όλες τις εορταστικές ή επετειακές εκδηλώσεις που σχετίζονται με τους Ολλανδούς «γαλαζοαίματους».
ΗΣτόπερα (De Stopera): βρίσκεται στο κέντρο του Άμστερνταμ μεταξύ της Πλατείας Βατερλώ καιτου Ζβάνενμπουρχβαλ πάνω στον ποταμό Άμστελ. Το όνομά της προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων Στάτχαους (stadhuis) και Όπερα (opera). Στεγάζει το Δημαρχείο (Stadhuis) καιτο Μουσικό Θέατρο του Άμστερνταμ (Het Muziektheater), δηλαδή την Όπερα (De Nederlandse Opera), το Μπαλέτο (Het Nationale Ballet) καιτη Συμφωνική Ορχήστρα της Ολλανδίας (De Holland Symfonia). Κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1982 και 1986.
To Μπέρλάχε
ΤοΜπέρλάχε (De Berlage): εντυπωσιακό κτήριο στηνΝτάμρακ (Damrak), κατασκευασμένο μεταξύ 1898 και 1903, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Χέντρικ Πέτρους Μπέρλάχε (Hendrik Petrus Berlage), απ’όπου καιη ονομασία του. Το βασικό δομικό του υλικό είναι το κόκκινο τούβλο ενώ διαθέτει 3 ορόφους, γυάλινη οροφή και πύργο ύψους 40 μέτρων στην είσοδο.
Κατασκευάστηκε γιανα στεγάσει καινα εξυπηρετήσει τις οικονομικές δραστηριότητες των εμπόρων και πολιτών του Άμστερνταμ, όμως ο ρόλος του ήταν πολλαπλός: χρηματιστήριο, ανταλλακτήριο αγαθών (κυρίως για εμπόρους), ταχυδρομείο, τηλεφωνικό κέντρο, αστυνομικό τμήμα, συνεδριακός χώρος, πολιτιστικό κέντρο, ήταν κάποιες από τις λειτουργίες του.
Σήμερα χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός, συνεδριακός και συναυλιακός χώρος. Είναι στη λίστα μετα 100 σπουδαιότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ολλανδίας (Rijksmonumenten).
ΤοΜάγκνα Πλάζα (Magna Plaza): βρίσκεται πίσω από το Βασιλικό παλάτι στην Πλατεία Νταμ. Παλαιότερα ήταν το Κεντρικό Ταχυδρομείο του Άμστερνταμ (Het Amsterdamse Hoofdpostkantoor), ενώ σήμερα αποτελεί εμπορικό κέντρο υψηλής αισθητικής. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1895 και 1899 σε σχέδια του φημισμένου αρχιτέκτονα και ιστορικού Κορνέλις Χέντρικ Πέτερς (Cornelis Hendrik Peters). Ενσωματώνει το νεογοτθικό και νεοαναγεννησιακό στυλ, αρχιτεκτονικά. Είναι στη λίστα μετα 100 σπουδαιότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ολλανδίας (Rijksmonumenten).
To Σχέιπφααρτχάους
ΤοΣχέιπφααρτχάους (Het Scheepvaarthuis): ογκώδες κτήριο που δεσπόζει στον χώρο της Προκυμαίας Πρίγκηπας Ερρίκος (de Prins Hendrikkade). Η ονομασία τουθα μπορούσε να αποδοθεί ελεύθερα ως, ο «Οίκος της Ναυσιπλοΐας» και οφείλεται στο ότι κατασκευάστηκε το 1916 για να στεγάσει τα γραφεία 6 μεγάλων εφοπλιστικών γραφείων. Αρχιτεκτονικά, αποτελεί την επιτομή της Σχολής του Άμστερνταμ. Πέρασε στα χέρια διαφόρων μεγιστάνων και, από το 2005 χρησιμοποιείται ως ξενοδοχείο 5 αστέρων. Συμπεριλαμβάνεται στη λίστα μετα 100 σπουδαιότερα Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ολλανδίας (Rijksmonumenten).
ΤοΚτήριο του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού (Het Centraal Station): βρίσκεται πάνω στον Έι και αποτελεί το διαχωριστικό σημείο του ιστορικού κέντρου από τις βόρειες συνοικίες. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1881 και 1889 σε σχέδια του φημισμένου Ολλανδού αρχιτέκτονα Π.Κάουπερς (P.J.H. Cuypers), πάνω σε 3 τεχνητά νησιά στον Έι. Αυτό έγινε εφικτό μέσω μεταφοράς άμμου από τις αμμοθίνες τουΦέλσεν (Velsen) και, λόγω της φύσης του υλικού, χρησιμοποιήθηκαν 8687 ξύλινοι πάσσαλοι. Παρά ταύτα, εμφανίστηκαν κατά την ανέγερση, πολλές καταβυθίσεις καιτο έργο καθυστέρησε πολύ να ολοκληρωθεί.
Διαθέτει θόλο από χυτοσίδηρο με άνοιγμα 40 μέτρων, περίπου, και εντυπωσιακή είσοδο νεοαναγεννησιακού ρυθμού. Από το 1997 βρίσκεται συνεχώς υπό καθεστώς έργων συντήρησης, εξ αιτίας των οποίων, πολλά τμήματά του κλείνουν για αρκετές εβδομάδες.
Οι χαρακτηριστικές «βιτρίνες» της Κόκκινης Συνοικίας
Η «Κόκκινη Συνοικία» (De Rosse Buurt/De Wallen of De Walletjes), αποτελεί μία «ιδιαίτερη» περιοχή στο κέντρο του Άμστερνταμ, και έναν από τους πλέον πολυσύχναστους τουριστικά προορισμούς της πόλης. Αποτελεί ένα δαιδαλώδες σύνολο από μικρά και στενά δρομάκια, μέσα στο ιστορικό κέντρο, που χαρακτηρίζεται από τον χαμηλό κόκκινο φωτισμό των οικημάτων, απ’όπου καιη «διεθνής» ονομασία του. Στα ολλανδικά σημαίνει «η περιοχή μετα μικρά τοιχάκια ή τις μικρές τοίχινες αποβάθρες» (Walletjes), γιανα τονιστεί η ιστορία της.
Ήδη από το 1385 είχε αρχίσει να περιτειχίζονται ταχράχτεν της περιοχής με μικρές πλίνθινες κατασκευές (Wallen). Η περιοχή αποτελούσε αρχικά θρησκευτικό κέντρο, αφού από το 1578 άρχισαν να κτίζονται λιλιπούτειες μοναστικές κοινότητες (Kloosters) σε ικανούς αριθμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η παλαιότερη εκκλησία του Άμστερνταμ (Oude Kerk) βρίσκεται στο κέντρο της ζώνης. Παρά ταύτα, από τον 16ο αιώνα, άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα πορνεία στην περιοχή Άουντεζέιντε (Oudezijde=Παλαιά Πλευρά). Από τον 19ο αιώνα και μετά, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1920, έγινε συστηματική κατεδάφισή τους, αλλά εμφανίστηκε το φαινόμενο της πορνείας του «δρόμου». Οι πρώτες βιτρίνες εμφανίστηκαν το 1930 και καθιερώθηκαν οριστικά μετη δεκαετία του ’60.
Η ζώνη, που περιλαμβάνει περίπου 300 οικήματα (μεγάλα δωμάτια κατ’ουσίαν), καλύπτει περίπου 6.500 τετραγωνικά μέτρα και περιβάλλεται από χράχτεν. Τα οικήματα ενοικιάζονται από τις εργαζόμενες στον συγκεκριμένο χώρο όπου και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αυτό, όμως, που αποτελεί την ειδοποιό διαφορά είναι ότι «εκτίθενται» σε κοινή θέα πίσω από μεγάλη γυάλινη προθήκη («βιτρίνα») με κόκκινο φωτισμό. Η ολλανδική ονομασία γιατο συγκεκριμένο είδος πορνείας είναι raamprostitutie, που σημαίνει κυριολεκτικά «πορνεία του παράθυρου/βιτρίνας».
Αντίθετα με ότι πιστεύεται, η περιοχή αποτελεί μεντο κέντρο του «αγοραίου έρωτα» της πόλης, αλλά είναι ταυτόχρονα ένας χώρος όπου καταβάλλονται συστηματικές προσπάθειες γιατην εξάλειψη της αισθητικής του χυδαίου, μέσω του σεβασμού της ταυτότητας των εργαζομένων γυναικών και, πάντοτε, μετη συμβολή και τήρηση των ολλανδικών νόμων (ηπορνείαστην «κόκκινη ζώνη» είναι απόλυτα νόμιμη). Υπάρχουν γραπτοί αλλά και «άγραφοι» νόμοι πουδενθα πρέπει να παραβιάζονται χάριν του «θεάματος» (λ.χ. η φωτογράφιση των εκδιδομένων γυναικών αποτελεί πρόκληση καιθα πρέπει να αποφεύγεται).
Παρά ταύτα, η περιοχή βρίθει από επιχειρήσεις που σχετίζονται μετον συγκεκριμένο τομέα, όπως καταστήματα με είδη σεξ (sex shops), θέατρα αντίστοιχου περιεχομένου, κ.ο.κ, πουσε συνδυασμό μετα διάσημα κόφι-σοπς (coffeeshops) και, παρά την ανοχή των ολλανδικών νόμων (gedoogbeleid), αποτελούν συχνά εστίες παραβατικότητας ή και εγκληματικότητας. Από το 2007 μπήκε σε εφαρμογή τοΣχέδιο 1012 (Ηet Coalitieproject 1012), γιατην καταπολέμηση της εγκληματικότητας καιτην οικονομική αναβάθμιση της περιοχής.
Τοοικόσημο (Het Wapen) του Άμστερνταμ αποτελείται από 3 σταυρούς του Αγίου Ανδρέακαι βρίσκεται τόσο στονθυρεό (Heraldiek) όσο καιστησημαία (Vlag) της πόλης. Στον θυρεό βρίσκεται σε κάθετη θέση, ενώ στη σημαία σε οριζόντια. Οι ιστορικοί πιστεύουν πως ήταν το οικόσημο της οικογένειας Περσέιν (Persijn), που εξουσίαζε στην πόλη από το 1280, έως το 1282. Θεωρείται πως οι σταυροί αντιπροσωπεύουν τους τρεις κινδύνους που παραδοσιακά είχαν πλήξει την πόλη: τηνπλημμύρα, τηφωτιάκαιτονλοιμό. Οι 3 λέξεις στο κάτω μέρος του "Ηρωικός (Heldhaftig), Αποφασιστικός (Vastberaden), Ευσπλαχνικός (Barmhartig)", τοποθετήθηκαν από τηΒασίλισσα Βιλελμίνητο1947σε αναγνώριση της γενναιότητας που έδειξε η πόλη κατά τονΒ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το Άμστερνταμ είναι η πρωτεύουσα της Ολλανδίας από την εποχή που ήταν στα χέρια των Γάλλων τουΝαπολέοντα Βοναπάρτηκαι, συγκεκριμένα από την 20η Απριλίου 1808, οπότε πραγματοποιήθηκε επίσημη παρέλαση στην πόλη. Μάλιστα, το 1908, εορτάστηκε η 100ετία του Άμστερνταμ με εκδηλώσεις που διήρκεσαν μία εβδομάδα. Αντίθετα, το 2008, δεν δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην επέτειο.
Παρά ταύτα, συνταγματικά το Άμστερνταμ, αποτελεί πρωτεύουσα της χώρας μόλις από το 1983, με ειδική διορθωτική τροποποίηση του ολλανδικού συντάγματος. Και, βέβαια, η έδρα της κυβέρνησης όπως καιτο κοινοβούλιο εδρεύουν στηΧάγη (Den Haag). Υπεύθυνος σε θέματα διοίκησης είναι οδήμος του Άμστερνταμ.
Το Άμστερνταμ έχει δύο πανεπιστήμια: ΤοΠανεπιστήμιο του Άμστερνταμ (De Universiteit van Amsterdam) ή (UvA), με 28.000 φοιτητές περίπου καιτοΠανεπιστήμιο Φρέιε (Vrije Universiteit) ή (VU), με 19.000 φοιτητές περίπου. Το πρώτο βρίσκεται στην κυρίως πόλη, ενώ το δεύτερο στη συνοικία Μπάουτενφέλντερτ (Buitenveldert).
Άλλα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης (ΗΒΟ), αποτελούν ηΑκαδημία Χέριτ Ρίτφελτ (De Gerrit Rietveld Academie), με κατεύθυνση τις Καλές Τέχνες, την Υφαντουργία, τη Γραφιστική, τη Μόδα κ.α., τοΧόχεσχόολ του Άμστερνταμ (De Hogeschool van Amsterdam), με κατεύθυνση τη Φυσική Αγωγή, τη Διατροφολογία, την Οικονομία, την Υγεία, ταΜΜΕκ.α., τοΧόχεσχόολ για Οικονομικές Σπουδές του Άμστερνταμ (Hogeschool voor Economische Studies Amsterdam) καιτοΑμστερντάμσε Χοχεσχοολ για τις Τέχνες (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten) που περιλαμβάνει τοΩδείο Σβεελίνκ (Sweelinck Conservatorium). ΤοΔιεθνές Ινστιτούτο Κοινωνικής Ιστορίας του Άμστερνταμ είναι ένας από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως θεσμούς τεκμηρίωσης και έρευνας της κοινωνικής ιστορίας, και ιδιαίτερα της ιστορίας του εργατικού κινήματος.
πολλές λεωφορειακές γραμμές (τοπικές, περιφερειακές και εθνικές)
φέρρυ για πεζούς και ποδηλάτες (δωρεάν)
ένα γρήγορο δελφίνι προς το Φέλσεν-Ζάουντ στις ακτές τις Βόρειας Θάλασσας
Μια νέα σιδηροδρομική γραμμή, η Γραμμή Βορρά/Νότου (Noord/Zuidlijn), καιμια νέα γραμμή τραμ προς τοΈιμπουργκ (μια νέα αστική περιοχή σε ένα τεχνητό νησί) είναι υπό κατασκευή.
Πολλοί κάτοικοι του Άμστερνταμ χρησιμοποιούν ποδήλατο για τις μετακινήσεις τους. Οι περισσότεροι κεντρικοί δρόμοι διαθέτουν ποδηλατοδρόμους και, παντού στην πόλη, υπάρχουν χιλιάδες θέσεις παρκαρίσματος για ποδήλατα. Στο κέντρο της πόλης, η οδήγηση αυτοκινήτου θεωρείται ασύμφορη λόγω του έντονου κυκλοφοριακού καιτων περιορισμένων και ακριβών χώρων στάθμευσης.
ΤοΣκίπχολ (Schiphol) απέχει περίπου είκοσι λεπτά μετο τρένο από το κεντρικό Άμστερνταμ. Είναι το μεγαλύτερο αεροδρόμιο στην Ολλανδία, καιτο τέταρτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Εξυπηρετεί περίπου 40 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως και είναι έδρα τωνΟλλανδικών Βασιλικών Αερογραμμών (KLM).
Το Άμστερνταμ είναι η έδρα τουΆγιαξ, ομάδας της Ολλανδικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας. Βάση του Άγιαξ είναι το σύγχρονο στάδιο Άμστερνταμ Αρένα, που βρίσκεται νοτιοανατολικά της πόλης. Η ομάδα μοιράζεται τις εγκαταστάσεις μετην Άμστερνταμ Αντμίραλς, μια ομάδα μπέιζμπολ.
Το1928, το Άμστερνταμ διοργάνωσε τους 9ους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το Ολυμπιακό στάδιο που χτίστηκε για τους αγώνες έχει υποστεί ολοκληρωτική ανανέωση και χρησιμοποιείται σήμερα για πολιτιστικά και αθλητικά γεγονότα.
Σχετικά πολυμέσα
.jpg)
