Οινήσοι Ώλαντ[1] (σουηδικά: Åland, φινλανδικά: Ahvenanmaa) σχηματίζουν ένα αρχιπέλαγοςστηΒαλτική θάλασσα. Βρίσκονται στην είσοδο τουΒοθνιακού κόλπουκαι αποτελούν μια αυτόνομη, αποστρατιωτικοποιημένη, σουηδόγλωσση περιφέρεια που ανήκει στηΦινλανδία. Τα νησιά συνολικά αποτελούν τη μικρότερη περιφέρεια της Φινλανδίας. Τα Άαλαντ αποτελούν μόλις το 4,9‰ της έκτασης καιτο 5‰ του πληθυσμού της Φινλανδίας. Η αυτονομία αυτή αποκτήθηκε μετά τηνΚρίση των Ώλαντ.
Τα νησιά αποτελούνται από το βασικό νησί, «Φάστα Ώλαντ» (Fasta Åland), όπου κατοικεί το 50% του συνολικού πληθυσμού και ένα αρχιπέλαγοςστα ανατολικά, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 6.500 νησιάκαιβραχονησίδες. Το Φάστα Ώλαντ βρίσκεται 38 χιλιόμετρα (24 μίλια) από τη Σουηδική ακτή, ενώ το αρχιπέλαγος των νησιών αποτελεί συνέχεια του Φινλανδικού αρχιπελάγους. Το μοναδικό χερσαίο σύνορο των Ώλαντ βρίσκεται στο ακατοίκητο νησί Μέρκετ (Märket), το οποίο η Φινλανδία μοιράζεται μετη Σουηδία.
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη των Ώλαντ είναι τοΜαριεχάμν (Mariehamn), όπου είναι η έδρα της κυβέρνησης και της βουλής των νήσων. Στο Μάριεχαμν κατοικεί το 40% του πληθυσμού των Ώλαντ, ο οποίος ανέρχεται στους 27.000 περίπου κατοίκους.
Στις βουλευτικές εκλογές στις 21 Οκτωβρίουτου2007, κέρδισε το Κόμμα των Φιλελευθέρων των Ώλαντ, με αρχηγό τηΒίβεκα Έρικσον, η οποία και ορκίστηκε πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός στα νησιά. Τον Δεκέμβριο του 2019 εξελέγη νέα πρωθυπουργός ηΒερόνικα Θόρνροος.[2]
Η αρχική ονομασία των νησιών προερχόταν από τη λέξη "ahva" πουστηνπρωτοσκανδιναβική γλώσσα ("urnordiska"/"proto-norse language") σημαίνει νερό (ετυμολογία από το λατινικό "aqua") καιτη λέξη "land" που σημαίνει χώρα/έδαφος. Έτσι σχηματίστηκε η τοπωνυμία *Ahvaland, που σημαίνει Χώρα του Νερού. Στασουηδικά, εξελίχτηκε σε Aland κι έπειτα σε Åland, ("Å" στα σουηδικα σημαινει "ρυάκι/μικρό ποτάμι") και "Åland" (Ώλαντ) σημαίνει χώρα των μικρών ποταμών, ανκαιτα ποτάμια δεν είναι πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο της γεωγραφίας των νησιών. Ηφινλανδική ονομασία των νησιών είναι Ahvenanmaa, που σημαίνει γητωνπερκών.
Το καθεστώς αυτονομίας των νησιών έχει καθορισθεί με απόφαση της Κοινωνίας των Εθνώντο1921 μετά τηνΚρίση των Ώλαντ. Έχει ξανακαθορισθεί κατά τη συνθήκη εισόδου της Φινλανδίας στηνΕυρωπαϊκή Ένωση. Με νόμο, τα Ώλαντ είναι πολιτικά ουδέτερα και εντελώς αποστρατιωτικοποιημένα, καιοι κάτοικοι εξαιρούνται σε περίπτωση επιστράτευσης από τις Φινλανδικές Ένοπλες Δυνάμεις. Τα νησιά έχουν ευρύτατη αυτονομία από το Κοινοβούλιο της Φινλανδίας μετην Πράξη Αυτονομίας των Ώλαντ του1920, που αργότερα αντικαταστάθηκε από ομώνυμες τροποποιήσεις το1951καιτο1991. Τα Ώλαντ παραμένουν αποκλειστικά σουηδόφωνα διά νόμου.
Μετην ένταξη της Φινλανδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα πρωτόκολλο υπογράφηκε που αφορά τα νησιά ΄Ωλαντ και επισημαίνει (μεταξύ άλλων) ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δενθα επιβάλλει άρση στους υπάρχοντες αποκλεισμούς σε «ξένους» (δηλαδή πρόσωπα πουδεν έχουν «δικαιώματα κατοίκησης» στα ΄Ωλαντ) να αποκτήσουν καινα κατέχουν ακίνητη περιουσία ή να προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες, πουνα οδηγούν σε αναγνώριση μιας ξεχωριστής εθνικότητας.
Χάρτης των Νήσων Ώλαντ, στην είσοδο του Βοθνιακού κόλπου, μεταξύ Σουηδίας και Φινλανδίας
Οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν ως πρώτη γλώσσα τασουηδικά, ενώ το 5% μόνο μιλούν φινλανδικά. Η γλώσσα διδασκαλίας στα δημόσια σχολεία είναι τασουηδικά (στην υπόλοιπη Φινλανδία, επίσημες γλώσσες είναι καιησουηδικήκαιηφινλανδική. Το 0.3% των κατοίκων είναι αγγλόφωνοι.
Η τοπική υπηκοότητα ή το δικαίωμα κατοικίας (kotiseutuoikeus/hembygdsrätt) είναι προαπαιτούμενα γιατο δικαίωμα του εκλέγειν καιτου εκλέγεσθαι γιατη Νομοθετική Συνέλευση, γιατο δικαίωμα ιδιοκτησίας στα νησιά Ώλαντ καιγιατη δυνατότητα εξάσκησης εμπορίου ή άλλης επαγγελματικής ιδιότητας στα νησιά άνευ κάποιου περιορισμού.
Παραμένει ευαίσθητο και αμφισβητούμενο το ζήτημα της εθνικότητας των κατοίκων των νησιών Ώλαντ, καθώς καιη ορθή γλωσσολογική κατάταξη της τοπικής τους γλώσσας. Μπορούν να θεωρηθούν είτε ως εθνική σουηδική μειονότητα είτε ως σουηδόφωνοιΦινλανδοί, ωστόσο η γλώσσα τους σχετίζεται περισσότερο με διαλέκτους στηΣουηδία παρά μετασουηδικάπου μιλούνται στηΦινλανδία.
1. Διηπειρωτικές χώρες με επικράτεια στην Ευρώπη καιστην Ασία. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Κράτη που περιλαμβάνουν υπερπόντια εδάφη καισε άλλες ηπείρους μετην μητροπολιτική περιοχή να βρίσκεται στην Ευρώπη.
Φινλανδία
.svg)
