Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 01/11/2021.
Ονομάζεται και «Πόλη του Κλειδιού» λόγω του θυρεού της. Είναι μία πόλη με πλούσια ιστορία, με όμορφο ιστορικό κέντρο, γνωστή παγκοσμίως γιατο -υψηλοτάτου επιπέδου σπουδών- πανεπιστήμιό της, που είναι το παλαιότερο της Ολλανδίας.
Το Λέιντεν είναι μία από τις λίγες πόλεις που διαθέτουν δικό τους ’’Κανόνα’’ (De Leidse Literaire Canon), που διηγείται την ιστορία της πόλης μέσω 35 σημαντικών Θεμάτων.
Η πιθανότερη προέλευση του ονόματος της πόλης, είναι από τονρωμαϊκό οικισμό Lugdunum Batavorum, που υπήρχε στην περιοχή, κοντά στο σημερινό Κάτβαϊκ (Katwijk). Κατά μίαν άλλη εκδοχή, το όνομα της πόλης προέρχεται από τη λέξη lagiþon, της οποίας η γερμανική ρίζα lag- παραπέμπει στο «νερό». Αργότερα, επικράτησε η θεωρία της προέλευσης από τον μικρό ποταμό Leyteπου εξέβαλλε στοΡήνο.
Το Λέιντεν πρωτοεμφανίζεται γύρω στο 860 μ.Χ. ως μικρό, οχυρωμένο χωριό στους πρόποδες ενός τεχνητού λόφου, στη συμβολή των ποταμών Παλαιού και Νέου Ρήνου (de Oude en de Nieuwe Rijn), μετο όνομα Leithon. Εκεί έδρευε αρχικά κάποιος φεουδάρχης της επισκοπής της Ουτρέχτης, όμως το 1100 ο χώρος περιήλθε στην εξουσία του κόμη της Ολλανδίας (Holland). Η ιδανική τοποθεσία, σε συνδυασμό μετην ανάπτυξη της βυρσοδεψίαςκαιτην εκχώρηση Χάρτας Δικαιωμάτων (1266), χάρισαν οικονομική ευημερία στο Λέιντεν.
Το 1389 η πόλη είχε ήδη 4.000 κατοίκους. Το 1420, μετά από πολιορκία, έπεσε στα χέρια τουΓιανφαν Μπέιερεν 6ου. Το 1572 μετο ξέσπασμα τουΟγδοηκονταετούς Πολέμου, το Λέιντεν επέλεξε να αντισταθεί στους Ισπανούς. Εκείνοι το πολιόρκησαν για ένα (1) χρόνο, χωρίς αποτέλεσμα όμως και, αμέσως μετά τη λύση της πολιορκίας, ιδρύθηκε το περίφημο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν (1575), το πρώτο πανεπιστήμιο της Ολλανδίας, από τον νικητή Γουλιέλμο. Πάντως, η διαδεδομένη άποψη, ότι η ίδρυση του Πανεπιστημίου ήταν η ανταμοιβή γιατη στάση των κατοίκων, είναι πιθανότατα λανθασμένη. Ο Γουλιέλμος είχε πολιτικούς λόγους γιανατο κάνει αυτό και, συγκεκριμένα, να έχει μετο μέρος του τους διοικούντες την πόλη.
Κατά τον 17ο αιώνα, το Λέιντεν γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση λόγω της ανάπτυξης της υφαντουργίαςπου, κατά μεγάλο ποσοστό, οφείλεται στην αθρόα προσέλευση μεταναστών από τηΦλάνδρα. Η πόλη, ενώ κατά την πολιορκία της είχε πολλά θύματα και, το 1574 είχε 15.000 κατοίκους, βρέθηκε το 1622 να έχει 45.000 και, έναν αιώνα μετά (1670), 70.000 κατοίκους περίπου. Έτσι, κατά τον περίφημο Χρυσό Ολλανδικό Αιώνα, ήταν η σημαντικότερη ολλανδική πόλη μετά τοΆμστερνταμ. Η αύξηση του πληθυσμού επέβαλε τη δημιουργία ενός νέου δικτύου καναλιών χράχτενκαισίνγκελ (grachten, singels), που ολοκληρώθηκε το 1659 και, μέχρι σήμερα, αποτελεί την υδρογραφικά αναγνωρίσιμη εικόνα του ιστορικού κέντρου της πόλης.
Κατά τον 18ο αιώνα ηυφαντουργίατου Λέιντεν παρήκμασε λόγω προστατευτικών νόμων που άρχισαν να εφαρμόζονται στηΓαλλίακαι αυξημένου κόστους ζωής στην τότε επαρχία της Ολλανδίας. Ξεκίνησε τότε μία διαρκής μείωση στον πληθυσμό της πόλης, με αποτέλεσμα, το Λέιντεν στα τέλη του 18ου αιώνα και γύρω στο 1815 να έχει μόλις 30.000 και 27.000 κατοίκους, αντίστοιχα.
Το 1807, τεράστια έκρηξη 18 τόνων δυναμίτιδαςπου μετέφερε πλοίο από τοΧάαρλεμ προς τοΝτελφτ, στο κέντρο του Λέιντεν, είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 151 ατόμων καιτον τραυματισμό 2.000, περίπου. Μεγάλο μέρος της πόλης καταστράφηκε ενώ, ο ήχος της έκρηξης σύμφωνα με πηγές της εποχής, ακούστηκε μέχρι τηΧάγη! Σημειωτέον ότι, στην πόλη την ώρα της έκρηξης, ήταν παρών οΝαπολέων Βοναπάρτης, που προσπάθησε να βοηθήσει τους κατοίκους να περιθάλψουν τα θύματα καινα αποκαταστήσουν τις ζημιές.
Το 1842 εγκαινιάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή προς τοΧάαρλεμ. Το 1866, η πόλη χτυπήθηκε από -την τελευταία- επιδημία χολέρας, η οποία οδήγησε στην κατασκευή του Ακαδημαϊκού Νοσοκομείου (het Academisch Ziekenhuis). Το 1883 οι κάτοικοι έμαθαν ανακουφισμένοι τα νέα γιατη σύλληψη της Μαρίας Σβάνενμπουρχ (Maria Swanenburg), που είχε δηλητηριάσει τουλάχιστον 27 ανθρώπους.
Χάρη στον σιδηρόδρομο, η οικονομία της πόλης ανέκαμψε κατά τον 19ο αιώνα, παρ' όλ' αυτά, ο πληθυσμός δεν ξεπέρασε τους 50.000 κατοίκους μέχρι το 1900. Κατά τη διάρκεια τουΒ΄ Παγκοσμίου Πολέμουη πόλη υπέστη βαριές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς τωνΣυμμάχων, ευτυχώς χωρίς σοβαρές συνέπειες γιατο ιστορικό της κέντρο.
Το σημερινό προφίλ του Λέιντεν είναι εκείνο της πανεπιστημιακής/τεχνολογικής (περισσότερο) και τουριστικής (λιγότερο) κατεύθυνσης.
Τοοικόσημοτου Λέιντεν, καθιερώθηκε το 1950 και αποτελείται από μία άσπρη (ή ασημένια) ασπίδα που φέρει δύο χιαστί κόκκινα κλειδιά. Βρίσκεται τόσο στον θυρεό όσο καιστη σημαία της πόλης. Παραπέμπει ευθέως στονΆγ. Πέτρο, προστάτη Άγιο της πόλης που, κατά τηχριστιανική παράδοση είναι ο διαχειριστής των «Κλειδιών του Παραδείσου». Είναι, άλλωστε, τα ίδια κλειδιά που εμφανίζονται μετον ίδιο συμβολισμό καιστη σημαία τουΒατικανού.
Μαζί μετο οικόσημο, χαρακτηριστική εικόνα διαφόρων μνημείων και εγγράφων της πόλης, αποτελεί επίσης οΛέων, πάνω σε οχυρωματικό τείχος μετηλατινική επιγραφή: Haec libertatis ergo, (=Προς Χάριν της Ελευθερίας), δίνοντας έμφαση στους αγώνες των Ολλανδών γιατην ανεξαρτησία τους, από την εποχή της ισπανικής κατοχής.
Το Λέιντεν βρίσκεται στο βόρειο μέρος της επαρχίας Νότιος Ολλανδία, 45 χιλιόμετρα ΝΔτουΆμστερνταμκαι 18 χιλιόμετρα ΒΑ της Χάγης. Μέσα από την πόλη ρέει ο Παλαιός Ρήνος (de OudeRijn) με δεκάδες παρακλάδια, που αποτελεί ένα μικρό, κατ’ ουσίαν, κομμάτι τουμεγάλου ποταμού. Επίσης, γύρω από την πόλη ρέει ο Νέος Ρήνος (de Nieuwe Rijn) που, σε συνδυασμό μετον Παλαιό, συγκροτοτεί ένα δαιδαλώδες δίκτυο υδάτινων δρόμων χράχτενκαισίνγκελ. Το Λέιντεν κυριαρχείται από το νερό που, τού δίνει μία ξεχωριστή εικόνα πλαισιωμένη από πολυάριθμα πάρκα και χώρους αναψυχής.
Διαιρείται σε 4 διαμερίσματα, 10 περιοχές και 54 συνοικίες.
Όπως σε όλη τηνΟλλανδία, ηθρησκευτική ελευθερίακαι ανοχή επιτρέπει την πίστη καιτην εκδήλωσή της, μέσα πάντοτε στα πλαίσια των νόμων του κράτους, ειδικά όμως στο Λέιντεν συναντώνται όλα σχεδόν τα χριστιανικά δόγματα και Εκκλησίες, πέραν των άλλων θρησκειών. Ενδεικτικά αναφέρονται: Ρωμαιοκαθολικοί, Παλαιοί Καθολικοί, Προτεστάντες, Αποστολικοί, Νέοι Αποστολικοί, Βαπτιστές, Ευαγγελιστές, Βαλλόνοι, Ευαγγελιστές Λουθηρανοί, Μεταρρυθμιστές, Διεθνιστές, Στρατιώτες του Πνεύματος κ.ά.
ΤοΚρατικό Μουσείο Αρχαιοτήτων (Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO)): αποτελεί το κρατικό μουσείο αρχαιοτήτων για ολόκληρη τηνΟλλανδία. Ιδρύθηκε το 1818 από τονΓουλιέλμο Α’και, διαθέτει αντικείμενα από την Ολλανδία και από άλλες χώρες (Αίγυπτο, Ελλάδα, Ετρουρίακ.ά) από τηνΠροϊστορική Εποχήκαι μετά.
ΤοΜουσείο Λαϊκής Γνώσης (Het Museum Volkenkunde): επίσης κρατικό μουσείο, επίσης ιδρυμένο από τον Γουλιέλμο Α’, το 1837. Περιλαμβάνει είδη παραδοσιακής λαϊκής τέχνης από τηνΑφρική, τηνΩκεανία, τηνΑμερική, τηνΚίνα, τηνΙνδονησία, τηνΚορέα, τηΓροιλανδία, κ.ά.
ΤοΛάκενχαλ (Museum De Lakenhal): δημοτικό μουσείο ιδρυμένο το 1874. Αξιόλογο μουσείο που διαθέτει κάποια έργα τουΡέμπραντ (ο οποίος γεννήθηκε στην πόλη), καιτου επίσης φημισμένου στην Ολλανδία, ζωγράφου και χαράκτη Λούκας φαν Λέιντεν (Lucas van Leyden), (1494-1533), ο οποίος είναι «παιδί» της πόλης.
ΤοΚέντρο Φυσικής Βιοποικιλότητας (Naturalis Biodiversity Center): ιδρύθηκε μόλις το 2010 και αποτελεί τον καρπό συνεργασίας μεταξύ του Ζωολογικού Μουσείου τουΆμστερνταμκαιτου Εθνικού Φυτολογίου (Herbarium) της Ολλανδίας. To 2011 δέχτηκε 270.000 επισκέπτες, περίπου.
ΟΒοτανικός Κήπος (De Hortus botanicus Leiden): με έτος ίδρυσης το 1590, αποτελεί τον παλαιότερο βοτανικό κήποστην Ολλανδία.
ΗΒιβλιοθήκη Τυζιάνα (De Bibliotheca Thysiana): βιβλιοθήκη αφιερωμένη στον επιστήμονα Γ. Τύζιους (Joannes Thysius ,1622-1653), του οποίου η συλλογή αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων και εγγράφων (περίπου 2.500). Το κτήριο είναι του 17ου αιώνα και ανήκει στα 100 σημαντικότερα μνημεία ολλανδικής κληρονομιάς της UNESCO.
ΗΠανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη (De Universiteitsbibliotheek Leiden): είναι η επίσημη βιβλιοθήκη τουΠανεπιστημίου του Λέιντενκαιη παλαιότερη στηνΟλλανδία. Στεγάζεται σε μοντέρνο κτήριο αλλά οι συλλογές που έχει είναι τεσσάρων αιώνων. Περιλαμβάνονται 4.200.000 τίτλοι, 1.000.000 ηλεκτρονικοί τίτλοι (e-boeken), 60.000 χειρόγραφα, 500.000 επιστολές, 70.000 κάρτες, 120.000 φωτογραφίες, περιοδικά, σχέδια κ.ά.
ΟΑγ. Πέτρος (De Pieterskerk): είναι η σημαντικότερη εκκλησία του Λέιντεν. Άρχισε να κατασκευάζεται το 1390, αλλά την τελική του μορφή πήρε σχεδόν δύο αιώνες μετά (1570). Είναι υστερογοτθικού ρυθμού και αφιερωμένη στονπροστάτη Άγιο της πόλης –εξουκαιτα χιαστί κλειδιά στο οικόσημο (βλ.λ.). Το 1971 έπαψε να λειτουργεί ως εκκλησία και, έκτοτε, χρησιμοποιείται ως χώρος τέλεσης διαφόρων πολιτιστικών γεγονότων, κυρίως συναυλιών εκκλησιαστικης μουσικής. Συντηρήθηκε μεταξύ 1978 και 1982 και μεταξύ 2001 και 2011.
Έχει μήκος 81 μέτρα και πλάτος 40 μέτρα. Διαθέτει εντυπωσιακά παράθυρα βιτρώ, μεγάλη αίθουσα εκκλησιαστικού συμβουλίου και δύο εκκλησιαστικά όργανα, ένα του 1643 και ένα του 1883.
Θεωρείται η δεύτερη σημαντικότερη εκκλησία της Ολλανδίας όσον αφορά στα ταφικά μνημεία που εμπεριέχει στις κρύπτες της που, περιλαμβάνουν πολλούς και διακεκριμένους επιστήμονες, ζωγράφους, γλύπτες, πανεπιστημιακούς κλπ, «τέκνα» της πόλης. Είναι τόσο πολλοί αυτοί που αναπαύονται στην εκκλησία, ώστε γίνεται μεταφορικά λόγος για «Ακαδημαϊκό Μαυσωλείο» (Mausoleum Accademicum).
ΗΕκκλησία Χόοχλάντσε (De Hooglandse Kerk): εκκλησία με χαρακτηριστική στενόμακρη «σιλουέτα» , άρχισε να κατασκευάζεται το 1377 στη θέση ενός παλαιότερου παρεκκλησίου του 1314. Είναι προτεσταντική, γοτθικού ρυθμούκαι αφιερωμένη στον Άγ. Παγκράτιο. Διαθέτει πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο και 3 εκκλησιαστικά όργανα, από τα οποία το παλαιότερο, χρονολογείται από το 1565.
ΗΕκκλησία Χάρτεμπρυχ (De Hartebrugkerk): χρονολογείται από το 1836, είναι νεοκλασικού ρυθμούκαι ανήκει στορωμαιοκαθολικό δόγμα. Την ονομασία της οφείλει στην γέφυρα που βρίσκεται εκαί κοντά, αλλά οι κάτοικοι συχνά την αναφέρουν και ώς "Κούλι", παραφράζοντας τηλατινική επιγραφή της εισόδου: Hic Domus Dei est et Porta Coeli («Εδώ είναι ο οίκος του Θεού καιη πόρτα του ουρανού»). Διαθέτει εκκλησιαστικό όργανο κατασκευασμένο το 1877.
ΗΕκκλησία Μάρε (DeMarekerk): ιδιαίτερης εμφάνισης εκκλησία, μικρή σε μέγεθος, αλλά με οκταγωνικό κεντρικό καθολικό, στοστυλτου ολλανδικού κλασικισμού. Είναι προτεσταντική και κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1639 και 1649. Διαθέτει εκκλησιαστικό όργανο του 1560.
ΗΠύλη Μορς (De Morspoort): είναι η βορειοδυτική πύλη εισόδου της πόλης και χρονολογείται από το 1669, στη θέση παλαιότερου ξύλινου κτίσματος. Είναι κατασκευασμένη στοστυλτουμανιερισμούμεθόλο οκταγωνικής διατομής. Χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα ως φυλακή.
ΗΠύλη Ντούλεν (De Doelenpoort): μικρή, όμορφη πύλη μέσα στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Κατασκευάστηκε το 1645 και έχει συντηρηθεί πολλές φορές. Αποτελούσε την είσοδο σε παλαιότερο υφιστάμενο στην περιοχή κτήριο που ήταν μικρός στρατώνας (καζάρμα).
Η Πύλη Ζάιλ
ΗΠύλη Ζάιλ (De Zijlpoort): είναι η βορειοανατολική πύλη εισόδου της πόλης και χρονολογείται από το 1667. Εκτός από πύλη στα τείχη της πόλης χρησίμευε και ως έδρα μηχανισμού λειτουργίας της γέφυρας πάνω στην οποία ήταν κτισμένη, γι αυτό έχει σχήμα παραλληλογράμμου. Στη δεκαετία του ’90 έγιναν εργασίες υποστήριξης της πύλης.
Ο Μύλος Ρόντενμπύρχερ (De Rodenburgermolen): είναι ένας πόλντερ-μύλοςτου 1704. Το 1893 κτυπήθηκε από κεραυνόκαι ανακατασκευάστηκε, ενώ βρισκόταν σε λειτουργία μέχρι το 1953.
ΤοΓεράκι (De Valk): ανεμόμυλοςτου 1611, αλλά με επανακατασκευή των ετών 1667 και 1743. Σήμερα, κατοικείται από τους ιδιοκτήτες και λειτουργεί ως μουσείο, ενώ μικρογραφία του υπάρχει στοΜαντούρονταμ.
Ο Μύλος Ρόντενμπύρχερ
ΤοΠηγάδι (DePut): ο αρχικός μύλος ήταν του 1619, αλλά μετά από πυρκαγιά ανακατασκευάστηκε το 1729, γιανα κατεδαφιστεί αργότερα. Το τωρινό κτίσμα χρονολογείται από το 1987 και αποτελεί ρέπλικα του πρώτου, ενώ αποτελεί και μνημείο παραδοσιακής κληρονομιάς της πόλης (gemeentelijk monument).
ΤοΚάστρο (Burcht van Leiden): κυκλικής διατομής φρουριακό οικοδόμημα, που ανήκει στα οχυρωματικά κτίσματα μεσαιωνικού τύπου πάνω σε τεχνητό λόφο (shell keep). Είναι έργο του 11ου αιώνα και αποτελεί ένα από τα σύμβολα του Λέιντεν. Η πύλη εισόδου χρονολογείται από το 1662.
ΤοΚτήριο του Ζυγού (De Leidse Waag): όπως σε πολλές πόλεις της Ολλανδίας, υπάρχει και εδώ ένα κτήριο που, στους προηγούμενους αιώνες, χρησίμευε ως τόπος όπου ζυγίζονταν εμπορεύματα. Είναι κατασκευή του 1657 στη θέση παλαιού ξύλινου κτηρίου του 1455 και ανήκει στον κλασικό ολλανδικό ρυθμό. Στην είσοδο φέρει ανάγλυφη απεικόνιση της ζυγαριάς που υπήρχε στο εσωτερικό του. Σήμερα, ανήκει στα μνημεία παραδοσιακής κληρονομιάς της Ολλανδίας (rijksmonument) και χρησιμοποιείται ως χώρος συναυλιών.
ΤοΡάπενμπυρχ (Het Rapenburg): είναι το γνωστότερο χραχτ (αστικό κανάλι) του Λέιντεν, δημιουργημένο κατά τον 14ο αιώνα, με πολλά όμορφα οικήματα στις όχθες του. Κατά τους 17οκαι 18ο αιώνες, είχε ανακηρυχθεί το ωραιότερο χραχτ της Ολλανδίας.
Το Ιστορικό Δημαρχείο
ΤοΙστορικό Δημαρχείο (Het stadhuis van Leiden): η πρόσοψη αναγεννησιακού ρυθμού του κτηρίου αποτελεί την ευρύτερη για ολλανδικό ιστορικό δημαρχείο. Κατασκευάστηκε το 1600, αλλά κάποια τμήματα είναι εκ νέου κατασκευασμένα μετά από πυρκαγιά που ξέσπασε το 1929.
Πολλές και μεγάλες προσωπικότητες σχετίζονται μετο Λέιντεν, που δικαίως κατέχει τον τίτλο της «πόλης της κουλτούρας» στηνΟλλανδία. Άλλοι γεννήθηκαν στην πόλη, άλλοι πέρασαν σ’αυτή κάποιο μέρος της ζωής τους, άλλοι εργάστηκαν εκεί για μικρό χρονικό διάστημα, όμως οι περισσότεροι πέρασαν από το περίφημο Πανεπιστήμιο. Στη μακρά λίστα περιλαμβάνονται ζωγράφοι (Ρέμπραντ, Στέιν, Ντάου), μουσικοί (Μάλερ), φιλόσοφοι (Καρτέσιος), επιστήμονες (Κλούσιος, Χόυχενς, Αϊνστάιν, Λόρεντς) κ.ά.
.svg)
Σχετικά πολυμέσα
