(Translated by https://www.hiragana.jp/)
Λιβερία - Βικιπαίδεια Μετάβαση σしぐまτたうοおみくろん περιεχόμενο

Λιβερία

Από τたうηいーた Βικιπαίδεια, τたうηいーたνにゅー ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 6°32′00″N 9°45′00″W / 6.5333°N 9.75°W / 6.5333; -9.75

Δημοκρατία της Λιβερίας
Republic of Liberia

Σημαία

Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: The love of liberty brought us here
(Ηいーた αγάπη γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー ελευθερία μάς έφερε εδώ)
Εθνικός ύμνος: All Hail, Liberia, Hail!
(Όλοι χαιρετήστε τたうηいーた Λιβερία, χαιρετήστε τたうηいーたνにゅー)
Τοποθεσία της χώρας σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο
Ηいーた θέση της Λιβερίας (πράσινο)
κかっぱαあるふぁιいおた μεγαλύτερη πόληΜονρόβια
06°19′00″N 10°48′00″E / 6.31667°N 10.80000°E / 6.31667; 10.80000 (Μονρόβια)
Αγγλικά
Προεδρική Δημοκρατία
Τζόζεφ Μποακάι
Τζερέμια Κかっぱοおみくろんυうぷしろんνにゅーγがんまκかっぱ
Ανεξαρτησία
- Κηρύχθηκε
- Αναγνωρίστηκε
Ισχύον Σύνταγμα
από ΗいーたΠぱいΑあるふぁ
1821 - 1842
26 Ιουλίου 1847
6 Ιανουαρίου 1986
 • Σύνολο
 • % Νερό
 • Σύνορα
Ακτογραμμή

111.370 km2 (104ηいーた)
13,5
1.585 km
579 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2024 
 • Πυκνότητα 

5.613.000[1] (118ηいーた) 
50,4 κατ./km2 (166ηいーた) 
ΑあるふぁΕいぷしろんΠぱい (ΙいおたΑあるふぁΔでるた)
 • Ολικό  (2016)
 • Κατά κεφαλή 

3,762 δισ. $[2]  
855 $[2]  
ΑあるふぁΕいぷしろんΠぱい (ονομαστικό)
 • Ολικό  (2016)
 • Κατά κεφαλή 

2,111 δισ. $[2]  
479 $[2]  
ΔでるたΑあるふぁΑあるふぁ (2021)Αύξηση 0,481[3] (178ηいーた) – χαμηλός
ΝόμισμαΔολάριο Λιβερίας (σしぐまεいぷしろん ευρεία χρήση είναι κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん Δολάριο ΗいーたΠぱいΑあるふぁ (LRD)
GMT
Internet TLD.lr
Οδηγούν σしぐまτたうαあるふぁδεξιά
Κωδικός κλήσης+231

Ηいーた Δημοκρατία της Λιβερίας είναι κράτος της Δυτικής Αφρικής. Συνορεύει μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー Ακτή Ελεφαντοστού, τたうηいーた Γουινέα κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーた Σιέρα Λεόνε, ενώ βρέχεται δυτικά από τたうοおみくろんνにゅー Ατλαντικό ωκεανό.

Τたうοおみくろん κλίμα της χώρας είναι θερμό ισημερινό κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた περισσότερες βροχές πέφτουν τたうοおみくろん καλοκαίρι. Ηいーた Ακτή τたうοおみくろんυうぷしろん Πιπεριού αποτελείται από μακρόβια δάση. Στις εσωτερικές ζώνες υπάρχουν σαβάνες, όπου ζぜーたοおみくろんυうぷしろんνにゅー σαρκοφάγα ζώα κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうοおみくろん δάσος ζぜーたοおみくろんυうぷしろんνにゅー κερκοπίθηκοι, χιμπατζήδες, φίδια κかっぱαあるふぁιいおた μαγκούστες. Από τたうοおみくろん 1989, ηいーた Λιβερία έχει ζήσει δύο εμφυλίους πολέμους, τたうοおみくろんνにゅー πρώτο (1989–1996) κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん δεύτερο (1999–2003), πぱいοおみくろんυうぷしろん είχαν αποτέλεσμα νにゅーαあるふぁ καταστραφεί ηいーた οικονομία τたうοおみくろんυうぷしろん κράτους κかっぱαあるふぁιいおた νにゅーαあるふぁ δημιουργηθεί κύμα προσφύγων σしぐまεいぷしろん άλλες αφρικανικές χώρες. Πρόεδρος σしぐまτたうηいーた χώρα είναι οおみくろん Τζόζεφ Μποακάι.

Τたうοおみくろん όνομα της χώρας σημαίνει «ελευθερία» κかっぱαあるふぁιいおた αναφέρεται στους απελευθερωμένους σκλάβους, οおみくろんιいおた οποίοι εγκαταστάθηκαν σしぐまτたうηいーた Λιβερία τたうοおみくろん 1822 κかっぱαあるふぁιいおた ίδρυσαν τたうοおみくろん κράτος τたうοおみくろん 1847 μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー υποστήριξη της κυβέρνησης τたうωおめがνにゅー ΗいーたΠぱいΑあるふぁ. Δημιούργησαν έτσι μみゅーιいおたαあるふぁ νέα εθνοτική ομάδα, τους Αμερικανολιβεριανούς.[4] Ωστόσο, ηいーた εισαγωγή αυτής της εθνοτικής ομάδας πυροδότησε εντάσεις μみゅーεいぷしろん τις 16 άλλες κύριες εθνότητες.[5]

Γεωγραφία κかっぱαあるふぁιいおた κλίμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης της χώρας
Χάρτης της χώρας

Ηいーた Λιβερία βρίσκεται σしぐまτたうηいーた Δυτική Αφρική κかっぱαあるふぁιいおた συνορεύει μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろんνにゅー Βόρειο Ατλαντικό ωκεανό από τたうαあるふぁ νοτιοδυτικά. Ουσιαστικά τたうοおみくろん έδαφος τたうοおみくろんυうぷしろん κράτους αποτελείται από μみゅーιいおたαあるふぁ παράκτια λωρίδα από τたうοおみくろんνにゅー ποταμό Μάνο σしぐまτたうαあるふぁ δυτικά μέχρι τたうοおみくろんνにゅー Καβάλο σしぐまτたうαあるふぁ ανατολικά. Ηいーた λωρίδα αυτή αντιστοιχεί σしぐまτたうηいーたνにゅー Ακτή τたうοおみくろんυうぷしろん Πιπεριού (έτσι ονομαζόταν κατά τたうηいーたνにゅー περίοδο της αποικιοκρατίας). Μετά τたうηいーた λωρίδα αυτή, προς τたうοおみくろん εσωτερικό βρίσκεται μみゅーιいおたαあるふぁ ζώνη μみゅーεいぷしろん χαμηλούς λόφους, οおみくろんιいおた οποίοι σταδιακά υψώνονται κかっぱαあるふぁιいおた φτάνουν τたうαあるふぁ 1.700 μέτρα (σしぐまτたうαあるふぁ Όρη Νίμπα, σしぐまτたうαあるふぁ σύνορα μみゅーεいぷしろん τたうηいーた Γουινέα). Τたうοおみくろん ψηλότερο σημείο σしぐまτたうηいーた χώρα είναι τたうοおみくろん Όρος Γούτεβε σしぐまτたうαあるふぁ 1.440 μέτρα. Ψηλότερο, μみゅーεいぷしろん 1.752 μみゅー. υψόμετρο, είναι τたうοおみくろん όρος Νίμπα, πぱいοおみくろんυうぷしろん ανήκει όμως (γεωγραφικά) κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうηいーた Γουινέα κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーたνにゅー Ακτή Ελεφαντοστού.[5] Ηいーた ακτή της είναι αλίμενη κかっぱαあるふぁιいおた μαστίζεται από καταιγίδες.

Τたうοおみくろん κλίμα της Λιβερίας είναι τυπικό γがんまιいおたαあるふぁ χώρες τたうοおみくろんυうぷしろん Κόλπου της Γουινέας. Αυτό σημαίνει ότι οおみくろんιいおた μουσώνες επηρεάζουν τις βροχοπτώσεις, οおみくろんιいおた οποίες είναι περισσότερες από τたうοおみくろんνにゅー Μάιο έως τたうοおみくろんνにゅー Οκτώβριο. Ακολουθεί ηいーた ξηρή εποχή. Μεταξύ Δεκεμβρίου κかっぱαあるふぁιいおた Μαρτίου οおみくろんιいおた άνεμοι χαρματάν (ξηροί) μειώνουν τたうηいーたνにゅー υγρασία. Ηいーた θερμοκρασία κατά τたうηいーたνにゅー εποχή τたうωおめがνにゅー βροχών είναι 24-25 βαθμούς Κελσίου, ενώ κατά τたうηいーたνにゅー ξηρή εποχή κυμαίνεται από 26 μέχρι 30 βαθμούς Κελσίου. Ηいーた θερμοκρασία δでるたεいぷしろんνにゅー παρουσιάζει αξιόλογη μεταβολή τたうηいーた μέρα κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーた νύχτα συγκριτικά. Ηいーた χώρα είναι ηいーた πぱいιいおたοおみくろん βροχερή τたうοおみくろんυうぷしろん Κόλπου της Γουινέας.

Διοικητική διαίρεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ηいーた αφρικανική χώρα διαιρείται σしぐまεいぷしろん 15 κομητείες, οおみくろんιいおた οποίες επιπλέον διαιρούνται σしぐまεいぷしろん περιφέρειες (districts) κかっぱαあるふぁιいおた επιπλέον σしぐまεいぷしろん clans.Οおみくろんιいおた κομητείες είναι:

  • Γκμπαρπόλου (Gbarpolu)
  • Γκραντ Γκέντεχ (Grand Gedeh)
  • Γκραντ Κέιπ Μάουντ (Grand Cape Mount)
  • Γκραντ Κかっぱρろーοおみくろんυうぷしろん (Grand Kru)
  • Γκραντ Μπάσα (Grand Bassa)
  • Λόφα (Lofa)
  • Μαργκίμπι (Margibi)
  • Μέριλαντ (Maryland)
  • Μονσεράντο (Montserrado)
  • Μπόμι (Bomi)
  • Μπονγκ (Bong)
  • Νίμπα (Nimba)
  • Ρίβερ Γがんまκかっぱιいおた (River Gee)
  • Ρίβερ Σες (River Cess)
  • Σινόε (Sinoe)

Πぱいρろーιいおたνにゅー τたうηいーたνにゅー ανεξαρτησία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ελάχιστες πληροφορίες είναι γνωστές γがんまιいおたαあるふぁ τους πρώτους πληθυσμούς πぱいοおみくろんυうぷしろん κατοικούσαν σしぐまτたうοおみくろん έδαφος της χώρας κατά τたうαあるふぁ προϊστορικά χρόνια. Μερικές ομάδες πληθυσμών είχαν εγκατασταθεί σしぐまεいぷしろん δάση σしぐまτたうοおみくろん εσωτερικό, προς τたうαあるふぁ τέλη της νεολιθικής περιόδου. Σしぐまτたうηいーた συνέχεια αυτές οおみくろんιいおた εθνότητες υποτάχθηκαν στους Μαντίνγκο, οおみくろんιいおた οποίοι είχαν ενιαία πολιτική οργάνωση. Τον 15οおみくろん κかっぱαあるふぁιいおた 16οおみくろん αιώνα Ευρωπαίοι έμποροι επισκέφτηκαν πολλές φορές τたうηいーた χώρα, κυρίως γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーた φόρτωση τたうοおみくろんυうぷしろん περιζήτητου αφρικανικού πιπεριού, χωρίς όμως νにゅーαあるふぁ εγκατασταθούν μόνιμα εκεί. Ηいーた λεγόμενη «Ακτή τたうοおみくろんυうぷしろん Πιπεριού» τέθηκε υπό τたうοおみくろんνにゅー έλεγχο τたうωおめがνにゅー Πορτογάλων, οおみくろんιいおた οποίοι ασχολήθηκαν ευρύτατα μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろん δουλεμπόριο. Τたうοおみくろん 1821 ηいーた σημερινή χώρα επιλέχθηκε από τたうηいーたνにゅー Αμερικανική Εταιρεία Αποικισμού της Νέας Υόρκης γがんまιいおたαあるふぁ τたうοおみくろんνにゅー πυρήνα ενός ανεξάρτητου αφρικανικού κράτους. Εκεί θしーたαあるふぁ ζούσαν οおみくろんιいおた Αφροαμερικανοί πぱいοおみくろんυうぷしろん είχαν απελευθερωθεί από τたうηいーた δουλεία. Οおみくろんιいおた πρώτοι άλλοτε σκλάβοι εγκαταστάθηκαν τたうοおみくろん 1822 σしぐまτたうοおみくろん ακρωτήριο Μεσουράδο. Αυτοί κかっぱαあるふぁιいおた όσοι μεταφέρθηκαν τたうαあるふぁ επόμενα χρόνια (περί τους 20.000 μέσα σしぐまεいぷしろん περισσότερο από έναν αιώνα) ονομάστηκαν Αμερικανολιβεριανοί.

Ανθρωπολογικές έρευνες δείχνουν ότι ηいーた περιοχή της Λιβερίας κατοικείται τουλάχιστον από τたうοおみくろんνにゅー 12οおみくろん αιώνα, ή κかっぱαあるふぁιいおた ίσως νωρίτερα. Σしぐまτたうαあるふぁ δυτικά έφτασαν λαοί πぱいοおみくろんυうぷしろん μιλούσαν τたうηいーた γλώσσα Μέντε κかっぱαあるふぁιいおた ανάγκασαν πολλές άλλες μικρότερες εθνοτικές ομάδες νにゅーαあるふぁ φύγουν προς τたうαあるふぁ νότια, κοντά σしぐまτたうοおみくろんνにゅー Ατλαντικό. Τたうηいーたνにゅー εποχή εκείνη αφίχθησαν μερικές εθνοτικές ομάδες όπως οおみくろんιいおた Ντέις, Μπάσα, Τους, Κかっぱρろーοおみくろんυうぷしろん, Γκόλα κかっぱαあるふぁιいおた Γκίσι.[6] Στις εσωτερικές περιοχές, ηいーた ερημοποίηση έκανε τους κατοίκους νにゅーαあるふぁ μετακινηθούν κかっぱαあるふぁιいおた νにゅーαあるふぁ εγκατασταθούν σしぐまτたうηいーたνにゅー πぱいιいおたοおみくろん υγρή περιοχή της Ακτής τたうοおみくろんυうぷしろん Πιπεριού. Οおみくろんιいおた νέοι αυτοί κάτοικοι μετέφεραν τたうηいーたνにゅー τεχνογνωσία νέων καλλιεργειών, όπως τたうοおみくろんυうぷしろん ρυζιού κかっぱαあるふぁιいおた άλλες αλλαγές από τις Αυτοκρατορίες τたうοおみくろんυうぷしろん Μάλι κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろんυうぷしろん Σονγκχάι.[7] Οおみくろんιいおた Κかっぱρろーοおみくろんυうぷしろん αντιτάχθηκαν σしぐまτたうηいーた μετανάστευση τたうωおめがνにゅー Βάι σしぐまτたうηいーたνにゅー περιοχή τたうοおみくろんυうぷしろん Όρους τたうοおみくろんυうぷしろん Μεγάλου Ακρωτηρίου κかっぱαあるふぁιいおた συμμάχησαν μみゅーεいぷしろん τους Μάνε. Παρά τたうοおみくろん γεγονός αυτό, οおみくろんιいおた Βάι παρέμειναν σしぐまεいぷしろん αυτήν τたうηいーたνにゅー περιοχή.

Πρώτες επαφές Ευρωπαίων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανάμεσα σしぐまτたうοおみくろん 1461 και σしぐまτたうαあるふぁ τέλη τたうοおみくろんυうぷしろん 17οおみくろんυうぷしろん αιώνα, Πορτογάλοι, Ολλανδοί κかっぱαあるふぁιいおた Βρετανοί έμποροι είχαν επαφές κかっぱαあるふぁιいおた είχαν ιδρύσει εμπορικούς σταθμούς σしぐまτたうηいーた Λιβερία. Οおみくろんιいおた Πορτογάλοι αποκαλούσαν τたうηいーたνにゅー περιοχή Κόστα νにゅーτたうαあるふぁ Πιμέντα (Costa da Pimenta), τたうοおみくろん οποίο μεταφράστηκε σしぐまτたうηいーた συνέχεια ως «Ακτή τたうωおめがνにゅー Πιπεριών», εξαιτίας της αφθονίας τたうοおみくろんυうぷしろん συγκεκριμένου είδους πιπεριάς.

Εποικισμός από Αμερικανούς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τたうοおみくろん 1822 ηいーた Αμερικανική Εταιρεία Αποικισμού ίδρυσε τたうηいーた Λιβερία, καθιστώντας τたうηいーたνにゅー ως χώρο γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー αποστολή απελευθερωμένων Αφροαμερικανών σκλάβων.[8] Οおみくろんιいおた Αφροαμερικανοί μετανάστευσαν σしぐまτたうηいーたνにゅー αποικία κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた απόγονοί τους αποτελούν μέρος τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού σήμερα (γνωστοί ως Αμερικανολιβεριανοί). Τたうοおみくろん 1841, έπειτα από περίοδο διενέξεων ανάμεσα στους αποίκους κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうηいーたνにゅー εταιρεία, αποφασίστηκε τελικά νにゅーαあるふぁ δοθεί πλήρης αυτοδιαχείριση σしぐまτたうηいーた Λιβερία. Τたうηいーたνにゅー ίδια χρονιά πρώτος έγχρωμος Κυβερνήτης ανέλαβε οおみくろん Τζόζεφ Ρόμπερτς. Στις 26 Ιουλίου τたうοおみくろんυうぷしろん 1847 οおみくろんιいおた Αμερικανολιβεριανοί οικιστές κήρυξαν τたうηいーたνにゅー ανεξαρτησία της Λιβεριανής Δημοκρατίας. Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη οおみくろん Ρόμπερτς, οおみくろん οποίος διατηρήθηκε σしぐまτたうηいーたνにゅー εξουσία έως τたうοおみくろん 1856. Υπηρέτησε ξανά τたうηいーたνにゅー περίοδο 1871-75.

Ιστορικά, ηいーた Λιβερία έτυχε υποστήριξης κかっぱαあるふぁιいおた άτυπης συνεργασίας μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー αμερικανική κυβέρνηση.[9] Ηいーた κυβέρνηση τたうοおみくろんυうぷしろん νεοσύστατου κράτους βασίστηκε σしぐまτたうοおみくろん αμερικανικό μοντέλο διακυβέρνησης. Ηいーた αναγνώριση τたうοおみくろんυうぷしろん νέου κράτους έγινε σταδιακά από μέλη της Διεθνούς Κοινότητας.

Σημαντικά γεγονότα τたうωおめがνにゅー αρχών κかっぱαあるふぁιいおた τたうωおめがνにゅー μέσων τたうοおみくろんυうぷしろん 20οおみくろんυうぷしろん αιώνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σしぐまτたうοおみくろんνにゅー Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ηいーた χώρα βρέθηκε σしぐまτたうοおみくろん πλευρό τたうωおめがνにゅー Συμμάχων, ενώ ένα βήμα γがんまιいおたαあるふぁ τたうοおみくろんνにゅー εκσυγχρονισμό της οικονομίας αποτέλεσε ηいーた χορήγηση επιδότησης (1926) σしぐまτたうηいーたνにゅー εταιρεία Φάιρστοουν, αμερικανικών συμφερόντων. Κατά τたうοおみくろんνにゅー Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οおみくろんιいおた ΗいーたΠぱいΑあるふぁ προμήθευσαν μみゅーεいぷしろん τεχνική κかっぱαあるふぁιいおた οικονομική βοήθεια τたうοおみくろん αφρικανικό κράτος.

Τたうοおみくろん 1931 ηいーた Κοινωνία τたうωおめがνにゅー Εθνών αποφάσισε ότι ηいーた κυρίαρχη τάξη σしぐまτたうηいーた Λιβερία (Αμερικανολιβεριανοί) εκμεταλλεύονταν τους ιθαγενείς, μみゅーεいぷしろん συνέπεια νにゅーαあるふぁ παραιτηθεί οおみくろん πρόεδρος κかっぱαあるふぁιいおた νにゅーαあるふぁ προκληθεί πολιτική κρίση. Ηいーた κατάσταση εξομαλύνθηκε τたうοおみくろん 1936, ωστόσο οおみくろんιいおた διαφορές ανάμεσα στους ιθαγενείς κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうηいーたνにゅー κυρίαρχη τάξη παρέμειναν αγεφύρωτες. Ενδεικτικά, οおみくろんιいおた αυτόχθονες δでるたεいぷしろんνにゅー είχαν δικαίωμα ψήφου. Κατά τたうηいーた διακυβέρνηση τたうοおみくろんυうぷしろん Γουίλιαμ Τάμπμαν (1943-1971) θεσπίστηκε πρόγραμμα γがんまιいおたαあるふぁ εθνική ενοποίηση κかっぱαあるふぁιいおた επιτεύχθηκε ηいーた νομοθετική κατοχύρωση της ισότητας όλων τたうωおめがνにゅー πολιτών. Παράλληλα, ποινικοποιήθηκαν οおみくろんιいおた φυλετικές διακρίσεις κかっぱαあるふぁιいおた έτσι ηいーた χώρα εξήλθε από τたうηいーたνにゅー απομόνωση. Χαρακτηριστικά πρέπει νにゅーαあるふぁ αναφερθεί ότι ως τたうοおみくろん 1944 ηいーた Λιβερία δでるたεいぷしろんνにゅー είχε κανέναν αντιπρόσωπο σしぐまτたうοおみくろん εξωτερικό. Οおみくろん Τάμπμαν ανέλαβε μάλιστα κかっぱαあるふぁιいおた ρόλο διαμεσολαβητή σしぐまεいぷしろん άλλες χώρες της Αφρικής.

Τたうοおみくろん 1971 οおみくろん Τάμπμαν πέθανε κかっぱαあるふぁιいおた πρόεδρος έγινε οおみくろん ως τότε αντιπρόεδρος, Γουίλιαμ Τόλμπερτ. Τたうοおみくろん 1975 οおみくろん τελευταίος επανεξελέγη, ωστόσο ανατράπηκε μみゅーεいぷしろん πραξικόπημα κかっぱαあるふぁιいおた δολοφονήθηκε τたうηいーた νύχτα της 12ης Απριλίου τたうοおみくろんυうぷしろん 1980. Οおみくろん στρατιωτικός Σάμιουελ Ντόε ηγήθηκε τたうοおみくろんυうぷしろん πραξικοπήματος κかっぱαあるふぁιいおた κατέλυσε τたうηいーた δημοκρατία, κυβερνώντας απολυταρχικά. Ήταν μάλιστα οおみくろん πρώτος αρχηγός Κράτους σしぐまτたうηいーた Λιβερία πぱいοおみくろんυうぷしろん δでるたεいぷしろんνにゅー ήταν μέλος της ελίτ τたうωおめがνにゅー Αμερικανολιβεριανών.

Τたうοおみくろんνにゅー Οκτώβριο τたうοおみくろんυうぷしろん 1985 διενεργήθηκαν οおみくろんιいおた πρώτες εκλογές μετά τたうοおみくろん πραξικόπημα, οおみくろんιいおた οποίες ουσιαστικά νομιμοποίησαν τたうοおみくろん αυταρχικό καθεστώς. Τたうοおみくろん Κόμμα Δράσης γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーた Λιβερία (LAP) τたうοおみくろんυうぷしろん Τζάκσον Ντόε (καμία συγγένεια μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろんνにゅー στρατιωτικό) ήταν νικητής τたうωおめがνにゅー εκλογών, μみゅーεいぷしろん σχεδόν σύμφωνη γνώμη τたうωおめがνにゅー διεθνών παρατηρητών. Ωστόσο, οおみくろん Σάμιουελ Ντόε απέλυσε τたうηいーたνにゅー εφορευτική επιτροπή κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーたνにゅー αντικατέστησε μみゅーεいぷしろん μέλη προσκείμενα σしぐまεいぷしろん αυτόν. Ηいーた νέα Εκλογική Επιτροπή ανακήρυξε τたうοおみくろんνにゅー δικτάτορα νικητή τたうωおめがνにゅー εκλογών μみゅーεいぷしろん 50,9% τたうωおめがνにゅー ψήφων. Σしぐまεいぷしろん ανταπάντηση, εκδηλώθηκε αντιπραξικόπημα στις 12 Νοεμβρίου από τたうοおみくろんνにゅー Τόμας Κουιόνκπα, οおみくろんιいおた άνδρες τたうοおみくろんυうぷしろん οποίου κατέλαβαν τたうοおみくろん Προεδρικό Μέγαρο κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろんνにゅー εθνικό ραδιοσταθμό. Τρεις μέρες μετά, τたうοおみくろん πραξικόπημα συνετρίβη κかっぱαあるふぁιいおた εντάθηκε ηいーた καταστολή από τたうηいーたνにゅー κυβέρνηση, μみゅーεいぷしろん αποτέλεσμα τたうοおみくろんνにゅー φόνο περισσότερων από 2.000 πολιτών κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーた φυλάκιση πάνω από 100 πολιτικών της αντιπολίτευσης, μεταξύ τたうωおめがνにゅー οποίων οおみくろん Τζάκσον Ντόε κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた μετέπειτα πρόεδρος, Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ.

Εμφύλιοι πόλεμοι 1989 και 2003

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σしぐまτたうαあるふぁ τέλη τたうοおみくろんυうぷしろん 1989 ξέσπασε οおみくろん πρώτος εμφύλιος πόλεμος σしぐまτたうηいーた Λιβερία. Κατά μεγάλο μέρος, οおみくろん πόλεμος αυτός οφείλεται σしぐまτたうηいーたνにゅー ατμόσφαιρα δικτατορίας πぱいοおみくろんυうぷしろん καλλιεργήθηκε από τたうοおみくろん καθεστώς τたうοおみくろんυうぷしろん Σάμιουελ Ντόε. Ένας Αμερικανολιβεριανός, ονόματι Τσαρλς Τέιλορ εισέβαλε σしぐまτたうηいーたνにゅー κομητεία Νίμπα μみゅーεいぷしろん γύρω στους 100 άνδρες κかっぱαあるふぁιいおた μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー υποστήριξη της Μπουρκίνα Φάσο κかっぱαあるふぁιいおた της Ακτής Ελεφαντοστού.[10] Οおみくろんιいおた μαχητές αυτοί κέρδισαν τたうηいーたνにゅー υποστήριξη από μεγάλη μερίδα τたうοおみくろんυうぷしろん ιθαγενούς πληθυσμού, οおみくろんιいおた οποίοι ήταν αγανακτισμένοι μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー τότε κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος της χώρας τέθηκε υπό τたうοおみくろんνにゅー έλεγχο τたうωおめがνにゅー μαχητών. Τたうηいーたνにゅー ίδια στιγμή, οおみくろん Γιόρμι Πρινς Τζόνσον δημιούργησε τたうοおみくろんνにゅー δικό τたうοおみくろんυうぷしろん στρατό κかっぱαあるふぁιいおた κέρδισε τたうηいーたνにゅー υποστήριξη τたうωおめがνにゅー εθνοτικών ομάδων Γκίο κかっぱαあるふぁιいおた Μάνο.

Τたうοおみくろんνにゅー Αύγουστο τたうοおみくろんυうぷしろん 1990 ηいーた Ομάδα Παρακολούθησης της Οικονομικής Κοινότητας Δυτικής Αφρικής οργάνωσαν τις δικές τους στρατιωτικές δυνάμεις γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ παρέμβουν μみゅーεいぷしろん σκοπό τたうηいーたνにゅー αποσόβηση της κρίσης. Τたうαあるふぁ στρατεύματα ήταν κυρίως από τたうηいーた Νιγηρία, τたうηいーた Γουινέα κかっぱαあるふぁιいおた τたうηいーたνにゅー Γκάνα. Οおみくろん Ντόε έπεσε σしぐまεいぷしろん ενέδρα στρατιωτών της φυλής Γκίο, οおみくろんιいおた οποίοι ήταν πιστοί σしぐまτたうοおみくろんνにゅー πολέμαρχο Πρινς Τζόνσον. Εκεί, σしぐまτたうοおみくろん στρατηγείο τたうοおみくろんυうぷしろん τελευταίου, οδηγήθηκε οおみくろん Ντόε, βασανίστηκε κかっぱαあるふぁιいおた εκτελέστηκε.

Μετά τたうοおみくろんνにゅー θάνατο τたうοおみくろんυうぷしろん Ντόε παραιτήθηκε οおみくろん προσωρινός πρόεδρος Έμος Σόγιερ τたうοおみくろん 1994 κかっぱαあるふぁιいおた παρέδωσε τたうηいーたνにゅー εξουσία σしぐまτたうοおみくろん Συμβούλιο τたうοおみくろんυうぷしろん Κράτους. Τたうοおみくろん 1997, έπειτα από αιματηρή ανταρσία, πぱいοおみくろんυうぷしろん υποστηρίχθηκε από τたうοおみくろんνにゅー Μουαμάρ αあるふぁλらむだ-Καντάφι, ηγέτη της Λιβύης, διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές. Πρόεδρος εξελέγη οおみくろん Τσαρλς Τέιλορ. Οおみくろん τελευταίος κυβέρνησε απολυταρχικά κかっぱαあるふぁιいおた προκάλεσε τたうοおみくろんνにゅー δεύτερο εμφύλιο πόλεμο σしぐまτたうηいーた Λιβερία, τたうοおみくろん 1999. Στους εμφυλίους πολέμους, υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι.

Σしぐまτたうαあるふぁ μέσα τたうοおみくろんυうぷしろん 2003 οおみくろんιいおた συγκρούσεις εντάθηκαν κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた μάχες διεξάγονταν πぱいιいおたαあるふぁ σしぐまτたうηいーた Μονρόβια. Στις 15 Αυγούστου τたうοおみくろんυうぷしろん 2003 αποβιβάστηκαν από αέρος 1000 Νιγηριανοί στρατιώτες, ως Αποστολή της ECOWAS σしぐまτたうηいーた Λιβερία (ECOMIL).

Ηいーた διαμάχη γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー εξουσία άρχισε νにゅーαあるふぁ φθίνει κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた διεθνείς κかっぱαあるふぁιいおた αμερικανικές πιέσεις οδήγησαν σしぐまτたうηいーたνにゅー παραίτηση τたうοおみくろんυうぷしろん Τέιλορ, οおみくろん οποίος αποδέχτηκε προσφορά ασύλου από τたうηいーた Νιγηρία. Οおみくろん ίδιος δήλωσε ότι Θεού θέλοντος θしーたαあるふぁ επέστρεφε. Στις 29 Μαρτίου τたうοおみくろんυうぷしろん 2006 εκδόθηκε από τたうηいーた Νιγηρία σしぐまτたうηいーた Σιέρα Λεόνε, όπου τたうοおみくろんυうぷしろん απαγγέλθηκαν κατηγορίες γがんまιいおたαあるふぁ εγκλήματα πολέμου από Ειδικό Δικαστήριο. Γがんまιいおたαあるふぁ λόγους ασφαλείας, ηいーた δίκη τたうοおみくろんυうぷしろん από τたうοおみくろん Δικαστήριο αυτό διεξάγεται σしぐまτたうηいーた Χάγη. Κατηγορείται γがんまιいおたαあるふぁ εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, παραβιάσεις τたうωおめがνにゅー Συνθηκών της Γενεύης κかっぱαあるふぁιいおた άλλες σοβαρές παραβιάσεις τたうοおみくろんυうぷしろん ανθρωπίνου δικαίου.[11] Μερικοί στρατιώτες της ECOMIL αποσύρθηκαν τελικά κかっぱαあるふぁιいおた δύο τάγματα ενσωματώθηκαν σしぐまτたうηいーたνにゅー Ειρηνευτική Αποστολή τたうωおめがνにゅー Ηνωμένων Εθνών σしぐまτたうηいーた Λιβερία (UNMIL), δύναμης 15.000 ανδρών.

Ηいーた Λιβερία έχει διπλό νομοθετικό σύστημα, πぱいοおみくろんυうぷしろん βασίζεται σしぐまτたうοおみくろん αγγλοσαξονικό κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうοおみくろん αμερικανικό Δίκαιο, όπως επίσης κかっぱαあるふぁιいおた άγραφους νόμους, γがんまιいおたαあるふぁ τους αυτόχθονες τたうωおめがνにゅー αποκλειστικά αγροτικών φυλών.Οおみくろん σύγχρονος τρόπος διακυβέρνησης πρακτικά μονοπωλείται από τたうηいーたνにゅー εκτελεστική εξουσία. Ηいーた τελευταία ασκείται από τたうοおみくろんνにゅー Πρόεδρο της Λιβερίας. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες κかっぱαあるふぁιいおた όσοι είναι ηλικίας 18 ετών κかっぱαあるふぁιいおた άνω. Μετά τたうηいーた διάλυση τたうοおみくろんυうぷしろん Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (1876), τたうοおみくろん Κόμμα τたうωおめがνにゅー Αληθινών Ουίγων κυριάρχησε σしぐまτたうηいーたνにゅー κυβέρνηση έως τたうοおみくろん πραξικόπημα τたうοおみくろんυうぷしろん 1980. Οおみくろん Γουίλιαμ Τάμπμαν ήταν οおみくろん μακροβιότερος πρόεδρος σしぐまτたうηいーたνにゅー ιστορία της αφρικανικής χώρας (1944-1971). Παρά τたうηいーた διαφθορά, από τたうηいーたνにゅー ίδρυση τたうοおみくろんυうぷしろん κράτους τたうοおみくろん 1847 ως τたうηいーたνにゅー ανατροπή τたうοおみくろんυうぷしろん δημοκρατικού καθεστώτος τたうοおみくろん 1980 ηいーた πολιτική ζωή της χώρας κυλούσε ομαλά. Μετά τους εμφυλίους πολέμους, ηいーた ηρεμία αποκαταστάθηκε σしぐまτたうοおみくろん κράτος κかっぱαあるふぁιいおた πρόεδρος ανέλαβε ηいーた Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ.

Μεταβατική κυβέρνηση κかっぱαあるふぁιいおた εκλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έπειτα από τたうηいーたνにゅー εξορία τたうοおみくろんυうぷしろん Τέιλορ, οおみくろん Γκιούντε Μπράιαντ διορίστηκε πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης σしぐまτたうαあるふぁ τέλη τたうοおみくろんυうぷしろん 2003. Τたうοおみくろん φθινόπωρο τたうοおみくろんυうぷしろん 2005 οおみくろんιいおた εκλογές διεξήχθησαν μみゅーεいぷしろん επιτυχία κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまεいぷしろん κλίμα ειρήνης. Εκατοντάδες ψηφοφόρων περίμεναν σしぐまτたうηいーた ζέστη μみゅーεいぷしろん υπομονή τたうηいーた σειρά τους γがんまιいおたαあるふぁ νにゅーαあるふぁ ψηφίσουν. Κατήλθαν συνολικά 23 υποψήφιοι γがんまιいおたαあるふぁ τたうοおみくろん προεδρικό αξίωμα κかっぱαあるふぁιいおた στις 11 Οκτωβρίου τたうοおみくろんυうぷしろん 2005 οおみくろんιいおた Λιβεριανοί προσήλθαν στις κάλπες. Τたうοおみくろん πρόωρο φαβορί ήταν οおみくろん αστέρας τたうοおみくろんυうぷしろん ποδοσφαίρου, Τζορτζ Γουεά, μέλος της φυλής τたうωおめがνにゅー Κかっぱρろーοおみくろんυうぷしろん. Κρίθηκε απαραίτητη ηいーた διεξαγωγή δευτέρου γύρου στις 8 Νοεμβρίου τたうοおみくろんυうぷしろん 2005, σしぐまτたうοおみくろんνにゅー οποίο αναδείχθηκε τελική νικήτρια ηいーた Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ.

Προεδρία της Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ηいーた νέα πρόεδρος υπήρξε ξανά υποψήφια τたうοおみくろん 1997, ηττήθηκε όμως από τたうοおみくろんνにゅー Τσαρλς Τέιλορ. Τたうοおみくろん 2005 έγινε ηいーた πρώτη γυναίκα πぱいοおみくろんυうぷしろん εξελέγη πρόεδρος σしぐまεいぷしろん χώρα της Αφρικής. Τたうοおみくろん Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προχώρησε σしぐまτたうηいーた διαγραφή τたうοおみくろんυうぷしろん εξωτερικού χρέους της χώρας[12]

Ανάμεσα στις πρωτοβουλίες της ήταν κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた σύσταση Επιτροπής Αλήθειας κかっぱαあるふぁιいおた Συμφιλίωσης γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーた διερεύνηση τたうωおめがνにゅー εγκλημάτων πぱいοおみくろんυうぷしろん είχαν διαπραχθεί κατά τους εμφυλίους πολέμους.[13]

Ανθρώπινα δικαιώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー ετήσια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, τたうοおみくろん 2006, τたうηいーた χρονιά αυτή συνεχίστηκαν οおみくろんιいおた σποραδικές συγκρούσεις ανάμεσα σしぐまεいぷしろん πρώην αντάρτες, οおみくろんιいおた οποίοι θしーたαあるふぁ έπρεπε νにゅーαあるふぁ είχαν αφοπλιστεί. Πάνω από 200.000 εκτοπισμένοι κかっぱαあるふぁιいおた εσωτερικοί πρόσφυγες επέστρεψαν στις εστίες τους. Αναφορικά μみゅーεいぷしろん τたうηいーた νομοθεσία, οおみくろん νόμος γがんまιいおたαあるふぁ τους βιαστές προέβλεπε όχι τたうηいーた θανατική ποινή αλλά τたうηいーたνにゅー ισόβια κάθειρξη[14] Οおみくろん άλλοτε πρόεδρος Τσαρλς Τέιλορ συνελήφθη ενώ προσπαθούσε νにゅーαあるふぁ περάσει τたうαあるふぁ σύνορα μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろん Καμερούν κかっぱαあるふぁιいおた οδηγήθηκε γがんまιいおたαあるふぁ δίκη ενώπιον τたうοおみくろんυうぷしろん Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου σしぐまτたうηいーた Χάγη.

Οおみくろん πληθυσμός είναι περίπου 5.613.000 κάτοικοι[1] σύμφωνα μみゅーεいぷしろん τたうηいーた μέση εκτίμηση τたうωおめがνにゅー Ηνωμένων Εθνών γがんまιいおたαあるふぁ τたうοおみくろん 2024 κかっぱαあるふぁιいおた συναποτελείται από 16 ιθαγενείς εθνοτικές ομάδες, ενώ υπάρχουν κかっぱαあるふぁιいおた ξένες μειονότητες. Τたうοおみくろん 85% περίπου τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού είναι αυτόχθονες, οおみくろんιいおた περισσότεροι από τους οποίους είναι Κπέλε (Kpelle), οおみくろんιいおた οποίοι βρίσκονται σしぐまτたうηいーたνにゅー κεντρική κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうηいーた δυτική Λιβερία. Περί τたうοおみくろん 15% είναι Αμερικανολιβεριανοί, απόγονοι τたうωおめがνにゅー απελεύθερων σκλάβων, οおみくろんιいおた οποίοι έφτασαν σしぐまτたうαあるふぁ 1821 στην αφρικανική χώρα. Από αυτούς, οおみくろんιいおた μισοί έχουν αμερικανική καταγωγή κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた μισοί έχουν ρίζες σしぐまτたうηいーたνにゅー Καραϊβική. Υπάρχουν επίσης πολλοί Λιβανέζοι, Ινδοί κかっぱαあるふぁιいおた άλλοι κάτοικοι από άλλες χώρες σしぐまτたうηいーた Δυτική Αφρική. Λιγότεροι από 18.000 (τόσοι υπολογίστηκαν τたうοおみくろん 1999) είναι οおみくろんιいおた λευκοί πぱいοおみくろんυうぷしろん ζぜーたοおみくろんυうぷしろんνにゅー σήμερα σしぐまτたうοおみくろん κράτος.

Ηいーた Λιβερία έχει τたうοおみくろん μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού της σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο. Μみゅーεいぷしろん βάση στοιχεία τたうοおみくろんυうぷしろん 2006, οおみくろん ετήσιος ρυθμός αύξησης τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού της ήταν 4,50%. Όπως κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた γειτονικές της χώρες, έτσι κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた Λιβερία έχει μικρό σしぐまεいぷしろん ηλικία πληθυσμό, καθώς οおみくろんιいおた μισοί Λιβεριανοί κかっぱαあるふぁιいおた Λιβεριανές είναι κάτω τたうωおめがνにゅー 18 ετών.

Οおみくろんιいおた αυτόχθονες Λιβεριανοί υποδιαιρούνται σしぐまεいぷしろん 26 συνολικά εθνοτικές ομάδες, οおみくろんιいおた οποίες ανήκουν σしぐまεいぷしろん δύο κύριους κορμούς, τους Κουά τたうοおみくろんυうぷしろん Νότου κかっぱαあるふぁιいおた τους Μάντε (Κουά κかっぱαあるふぁιいおた Μάντε είναι ομογλωσσίες). Οおみくろんιいおた τελευταίοι διακρίνονται μεταξύ τους μみゅーεいぷしろん γλωσσολογικά κριτήρια.

Ηいーた πρώτη οργανωμένη απογραφή τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού συντελέστηκε τたうοおみくろん 1962 κかっぱαあるふぁιいおた σύμφωνα μみゅーεいぷしろん αυτήν, ηいーた Λιβερία αριθμούσε τότε 1 εκατομμύριο κατοίκους. Μみゅーεいぷしろん τたうηいーた βελτίωση τたうωおめがνにゅー συνθηκών ζωής, παρουσιάστηκε δημογραφική αύξηση, ωστόσο οおみくろんιいおた εμφύλιοι πόλεμοι αργότερα, δでるたεいぷしろんνにゅー κατέστησαν δυνατό νにゅーαあるふぁ γίνουν λεπτομερέστερες απογραφές. Τたうοおみくろん 2006 οおみくろん πληθυσμός εκτιμούνταν σしぐまτたうαあるふぁ 3 εκατομμύρια περίπου. Τたうοおみくろん προσδόκιμο ζωής σしぐまτたうοおみくろん σύνολο τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού, σύμφωνα μみゅーεいぷしろん εκτιμήσεις τたうοおみくろんυうぷしろん 2019 τたうοおみくろんυうぷしろん Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 64,1 χρόνια (63,2 χρόνια οおみくろんιいおた άνδρες κかっぱαあるふぁιいおた 65,0 οおみくろんιいおた γυναίκες).[15] Οおみくろんιいおた υγειονομικές υπηρεσίες είναι ανεπαρκείς κかっぱαあるふぁιいおた πολλές μεταδοτικές νόσοι μαστίζουν τたうηいーた χώρα, όπως τたうοおみくろん AIDS, ηいーた ηπατίτιδα, οおみくろん τύφος κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた ελονοσία.

Ηいーた Λιβερία έχει περιορισμένη αστικοποίηση κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた λιγοστές πόλεις έχουν πρώτιστα αγροτικό χαρακτήρα. Κέντρο είναι ηいーた πρωτεύουσα Μονρόβια. Ηいーた μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα παρατηρείται σしぐまτたうηいーたνにゅー παράκτια ζώνη (πάνω από 200 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο). Ηいーた μέση πυκνότητα είναι 27, 31 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, μみゅーεいぷしろん βάση στοιχεία τたうοおみくろんυうぷしろん 2006. Εκτός από τたうηいーた Μονρόβια, σημαντικά λιμάνια κかっぱαあるふぁιいおた πόλεις είναι ηいーた Χάρπερ, σしぐまτたうαあるふぁ σύνορα μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー Ακτή Ελεφαντοστού, ηいーた Μπιουκάναν κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた Ρόμπερτσταουν, σしぐまτたうοおみくろん ακρωτήριο Μάουντ.

Ηいーた αγγλική γλώσσα είναι ηいーた επίσημη σしぐまτたうοおみくろん κράτος. Ηいーた γλώσσα αυτή είναι ηいーた μοναδική μみゅーεいぷしろん γραπτή μορφή σしぐまτたうηいーた χώρα από τις γλώσσες ή διαλέκτους. Σしぐまτたうαあるふぁ ενδότερα της χώρας ομιλούν τις γλώσσες κουά κかっぱαあるふぁιいおた μάντες, καθώς επίσης κかっぱαあるふぁιいおた πολλές τοπικές διαλέκτους.

Επίσημη θρησκεία είναι οおみくろん Χριστιανισμός. Τたうοおみくろん 60% τたうοおみくろんυうぷしろん πληθυσμού είναι χριστιανοί ενώ τたうοおみくろん 20% ασπάζεται παραδοσιακές τοπικές λατρείες. Οおみくろんιいおた Μουσουλμάνοι υπολογίζονται σしぐまτたうοおみくろん 20% τたうωおめがνにゅー Λιβεριανών. Επίσης, υπάρχουν 6.184 Μάρτυρες τたうοおみくろんυうぷしろん Ιεχωβά[16] κかっぱαあるふぁιいおた 8.081 Μορμόνοι της Εκκλησίας τたうοおみくろんυうぷしろん Ιησού Χριστού τたうωおめがνにゅー Αγίων τたうωおめがνにゅー Τελευταίων Ημερών[17].

Από παλιά, ηいーた οικονομία της χώρας εξαρτάτο από τις εξαγωγές σιδήρου κかっぱαあるふぁιいおた καουτσούκ, όπως επίσης κかっぱαあるふぁιいおた από τις διεθνείς επενδύσεις. Κυριαρχεί οおみくろん αγροτικός τομέας, μみゅーεいぷしろん σημαντικότερες καλλιέργειες τたうοおみくろんυうぷしろん καφέ, τたうοおみくろんυうぷしろん κοκοφοίνικα, τις αραχίδες, τたうαあるふぁ εσπεριδοειδή κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん ζαχαροκάλαμο. Ηいーた ραφία είναι τたうοおみくろん βασικότερο δασικό προϊόν. Πρόκειται γがんまιいおたαあるふぁ ένα είδος φοίνικα, από τたうοおみくろんνにゅー οποίο εξάγεται μみゅーιいおたαあるふぁ υφαντική ίνα, ηいーた πιασάβα. Ηいーた καλλιέργεια τたうοおみくろんυうぷしろん καουτσούκ σしぐまτたうηいーたνにゅー παράκτια περιοχή παρέχει απασχόληση σしぐまεいぷしろん 40.000 ανθρώπους. Τたうοおみくろん φυτό εβέα (Hevea braziliensis) έχει αντικαταστήσει εκεί τたうηいーた φυσική βλάστηση. Τたうοおみくろん 1926 ιδρύθηκε ηいーた αμερικανικών συμφερόντων εταιρεία Firestone. Τたうοおみくろん 2005 τたうοおみくろん Διεθνές Ταμείο γがんまιいおたαあるふぁ τたうαあるふぁ Εργασιακά Δικαιώματα μήνυσε τたうηいーたνにゅー εταιρεία Bridgestone/Firestone, κατηγορώντας τたうηいーたνにゅー ότι διαδραμάτισε ρόλο σしぐまτたうηいーたνにゅー παράνομη παιδική εργασία σしぐまεいぷしろん φυτείες καουτσούκ σしぐまτたうηいーた Λιβερία αλλά κかっぱαあるふぁιいおた γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーたνにゅー υποβάθμιση τたうοおみくろんυうぷしろん περιβάλλοντος.

Οおみくろんιいおた εξαγωγές επίσης ξυλείας κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん διεθνές εμπόριο συνετέλεσαν τたうαあるふぁ μέγιστα σしぐまτたうηいーたνにゅー οικονομική πρόοδο. Τέλος, ηいーた Υπάρχουν μικρές ιδιωτικές βιομηχανίες, κυρίως επεξεργασίας τροφίμων. Ηいーた αλιεία είναι σημαντικός τομέας, μみゅーεいぷしろん κυριότερα αλιεύματα τις γλώσσες, τたうαあるふぁ καβούρια, τους αστακούς κかっぱαあるふぁιいおた τις γαρίδες.

Μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες εκμεταλλεύονται τたうοおみくろんνにゅー ορυκτό πλούτο τたうοおみくろんυうぷしろん κράτους, κυρίως αμερικανικές ή ελέγχουν τις φυτείες της. Επιπλέον, οおみくろんιいおた εταιρείες αυτές δでるたρろーοおみくろんυうぷしろんνにゅー ανενόχλητες, χωρίς νにゅーαあるふぁ φοβούνται φορολογικούς ελέγχους. Ηいーた βιομηχανία διαμαντιών επλήγη από τたうοおみくろん πρόσφατο εμπάργκο τたうοおみくろんυうぷしろん ΟおみくろんΗいーたΕいぷしろん, τたうοおみくろん οποίο ήρθη στις 27 Απριλίου τたうοおみくろんυうぷしろん 2007. Κύρια δραστηριότητα παραμένουν οおみくろんιいおた εξορυκτικές κかっぱαあるふぁιいおた οおみくろんιいおた μεταποιητικές δραστηριότητες.

Ηいーた οικονομία επηρεάστηκε αρνητικά κかっぱαあるふぁιいおた από τたうοおみくろんνにゅー πρόσφατο εμφύλιο πόλεμο. Τたうοおみくろん 2005 τたうοおみくろん κατά κεφαλήν ΑあるふぁΕいぷしろんΠぱい υπολογιζόταν σしぐまτたうαあるふぁ 900 δολάρια ΗいーたΠぱいΑあるふぁ.Ηいーた ανεργία τたうοおみくろん 2003 ήταν 85%, πぱいοおみくろんυうぷしろん αποτελεί τたうοおみくろん δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο. Έτσι, ηいーた οικονομία της χώρας προχωρά μみゅーεいぷしろん αργό ρυθμό. Τたうοおみくろん 80% τたうοおみくろんυうぷしろん συνολικού πληθυσμού ζぜーたεいぷしろんιいおた κάτω από τたうοおみくろん όριο της φτώχειας, μみゅーεいぷしろん βάση στοιχεία τたうοおみくろんυうぷしろん 2003.

Επίσης, ηいーた Λιβερία διαθέτει τたうοおみくろん μεγαλύτερο εμπορικό στόλο σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο, καθώς παρέχει φορολογικές απαλλαγές κかっぱαあるふぁιいおた διευκολύνσεις μみゅーεいぷしろん τたうηいーた σημαία της. Ηいーた σημαία αυτή είναι ηいーた κυριότερη σημαία ευκαιρίας σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κόσμο κかっぱαあるふぁιいおた ηいーた Ελλάδα είναι ηいーた 2ηいーた σしぐまεいぷしろん αριθμό πλοίων πぱいοおみくろんυうぷしろん χρησιμοποιούν τたうηいーた σημαία αυτή (149 πλοία τたうοおみくろん έτος 2005 επί συνόλου 1.492), μみゅーεいぷしろん πρώτη τたうηいーた Γερμανία.

Νόμισμα της χώρας είναι τたうοおみくろん Δολάριο Λιβερίας, τたうοおみくろん οποίο όμως σしぐまτたうηいーたνにゅー πράξη έχει αντικατασταθεί από τたうοおみくろん Δολάριο ΗいーたΠぱいΑあるふぁ. Τたうοおみくろん τελευταίο χρησιμοποιείται ευρύτατα στις συναλλαγές.

Ηいーた ενέργεια παράγεται κατά τたうοおみくろん μεγαλύτερο μέρος από τたうηいーたνにゅー καύση τたうωおめがνにゅー ορυκτών, ενώ τたうοおみくろん υπόλοιπο (40%) σしぐまεいぷしろん υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Σしぐまτたうηいーたνにゅー πρωτεύουσα λειτουργεί διυλιστήριο πετρελαίου. Τたうοおみくろん οδικό δίκτυο ξεκινά από τたうηいーた Μονρόβια κかっぱαあるふぁιいおた συνδέεται μみゅーεいぷしろん τたうοおみくろん δίκτυο της Γουινέας. Τたうοおみくろん 1999 εκτεινόταν σしぐまτたうαあるふぁ 10.600 χλμ. Τたうοおみくろん 2005, τたうοおみくろん σιδηροδρομικό δίκτυο εκτεινόταν σしぐまτたうαあるふぁ 490 χλμ. Υπάρχουν σιδηροδρομικές γραμμές ανάμεσα σしぐまτたうαあるふぁ ορυχεία κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうαあるふぁ λιμάνια, ώστε νにゅーαあるふぁ διευκολύνονται οおみくろんιいおた εξορυκτικές εργασίες. Εθνικός αερομεταφορέας είναι ηいーた Air Liberia, ενώ συνολικά 53 αεροδρόμια λειτουργούσαν σしぐまτたうηいーた χώρα τたうοおみくろん 2006. Τたうοおみくろん κυριότερο από αυτά βρίσκεται σしぐまτたうοおみくろん Ρόμπερτσφιλντ.

Πολιτισμός κかっぱαあるふぁιいおた αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραδοσιακά ηいーた Λιβερία φημίζεται γがんまιいおたαあるふぁ τたうηいーた φιλοξενία της κかっぱαあるふぁιいおた τたうαあるふぁ καλλιτεχνικά δημιουργήματα.

Ηいーた πλούσια ιστορία της σしぐまτたうηいーたνにゅー υφαντική ξεκινά από τους πρώτους απελεύθερους Αμερικανούς σκλάβους, οおみくろんιいおた οποίοι μετανάστευσαν σしぐまτたうηいーた χώρα κかっぱαあるふぁιいおた έφεραν μαζί τους τις τέχνες τたうοおみくろんυうぷしろん σしぐまτたうηいーた ραπτική κかっぱαあるふぁιいおた σしぐまτたうοおみくろん κέντημα.

Ηいーた απογραφή πληθυσμού τたうοおみくろんυうぷしろん 1843 έδειξε μみゅーιいおたαあるふぁ σειρά επαγγελμάτων, όπως καπελάδες, ράφτες κかっぱαあるふぁιいおた μοδίστρες, Τたうοおみくろん 1857 και τたうοおみくろん 1858 φιλοξενήθηκαν σしぐまτたうοおみくろん κράτος δύο εθνικές εκθέσεις κかっぱαあるふぁιいおた απονεμήθηκαν βραβεία σしぐまτたうοおみくろんνにゅー χώρο διαφόρων τεχνών ραψίματος κかっぱαあるふぁιいおた κεντήματος. Τたうαあるふぁ κεντητά αποτέλεσαν ακόμα κかっぱαあるふぁιいおた δώρα από προέδρους της Λιβερίας. Ηいーた σημερινή πρόεδρος, Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ, φέρεται νにゅーαあるふぁ έβαλε σしぐまτたうοおみくろん Προεδρικό της Γραφείο κατά τたうηいーたνにゅー πρώτη της είσοδο σしぐまτたうοおみくろん Προεδρικό Μέγαρο ένα κεντητό φτιαγμένο σしぐまτたうηいーた Λιβερία.[18]

Τたうοおみくろん υψηλότερο ανθρώπινο κατασκεύασμα σしぐまτたうηいーたνにゅー Αφρική, ηいーた κεραία τたうοおみくろんυうぷしろん πρώην αναμεταδότη Paynesville Omega, βρίσκεται σしぐまτたうηいーた Λιβερία.

Ηいーた χώρα δでるたεいぷしろん διαθέτει αποικιακά οικοδομήματα εξαιτίας τたうοおみくろんυうぷしろん παρελθόντος της, σしぐまεいぷしろん αντίθεση μみゅーεいぷしろん άλλα αφρικανικά κράτη. Επίσης, οおみくろんιいおた εμφύλιοι πόλεμοι κατέστρεψαν πολλά πολιτιστικά μνημεία. Σしぐまτたうαあるふぁ νοτιοανατολικά της χώρας, σώζεται σしぐまτたうηいーたνにゅー πόλη Γκρίνβιλ ένα από τたうαあるふぁ πρώτα κτήρια, όπου στεγάστηκαν οおみくろんιいおた πρώτοι απελευθερωμένοι σκλάβοι, οおみくろんιいおた οποίοι έφτασαν σしぐまτたうηいーた χώρα από τたうηいーたνにゅー Αμερική. Σしぐまτたうηいーたνにゅー πόλη Μπιουκάναν οおみくろん επισκέπτης μπορεί νにゅーαあるふぁ απολαύσει τις παραλίες της. Σしぐまτたうοおみくろんνにゅー οικισμό Φάντι Τάουν ζぜーたοおみくろんυうぷしろんνにゅー οおみくろんιいおた καταγόμενοι από τたうηいーたνにゅー Γκάνα Φάντι, ενώ σしぐまτたうηいーたνにゅー Μπιουκάναν ζぜーたοおみくろんυうぷしろんνにゅー οおみくろんιいおた Μπάσα. Σしぐまτたうηいーた Χάρπερ βρίσκεται ηいーた παλαιά οικία τたうοおみくろんυうぷしろん προέδρου Ουίλιαμ Τάμπμαν, πぱいοおみくろんυうぷしろん υπήρξε οおみくろん μακροβιότερος σしぐまτたうηいーたνにゅー ιστορία της χώρας. Ηいーた Χάρμπελ αποτελεί τたうοおみくろん κέντρο τたうωおめがνにゅー φυτειών τたうοおみくろんυうぷしろん καουτσούκ. Οおみくろんιいおた φυσιολάτρες μπορούν νにゅーαあるふぁ επισκεφθούν τたうοおみくろん Εθνικό Πάρκο Σάπο, πぱいοおみくろんυうぷしろん βρίσκεται σしぐまτたうαあるふぁ νοτιοανατολικά της χώρας. Εκεί βρίσκεται παρθένο δάσος, τたうοおみくろん οποίο φιλοξενεί πολλά είδη πανίδας. Μεγάλο τμήμα τたうοおみくろんυうぷしろん πάρκου παραμένει ανεξερεύνητο.

Τたうοおみくろん 1862 άρχισε νにゅーαあるふぁ λειτουργεί σしぐまτたうοおみくろん κράτος, τたうοおみくろん πανεπιστήμιο της Λιβερίας, πぱいοおみくろんυうぷしろん αποτελεί ένα αあるふぁπぱいοおみくろん τたうαあるふぁ παλαιότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα σしぐまτたうηいーたνにゅー Αφρική. Τたうοおみくろん πανεπιστήμιο υπέστη μεγάλες καταστροφές σしぐまτたうηいーた δεκαετία τたうοおみくろんυうぷしろん ‘90, κατά τたうοおみくろんνにゅー εμφύλιο πόλεμο. Ωστόσο, μみゅーεいぷしろん τたうηいーたνにゅー αποκατάσταση της ειρήνης, ανασυγκροτήθηκε. Τたうοおみくろん 1889 ιδρύθηκε από τたうηいーたνにゅー Αμερικανική Επισκοπική Εκκλησία τたうοおみくろん Πανεπιστήμιο Κάτινγκτον, τたうοおみくろんυうぷしろん οποίου ηいーた έδρα είναι σήμερα σしぐまτたうοおみくろん Σουακόκο.

Σύμφωνα μみゅーεいぷしろん στατιστικά στοιχεία της UNESCO γがんまιいおたαあるふぁ τたうοおみくろん 2004 το 65% τたうωおめがνにゅー παιδιών κατάλληλης ηλικίας φοιτούν σしぐまτたうηいーたνにゅー Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση κかっぱαあるふぁιいおた τたうοおみくろん 24% τたうωおめがνにゅー παιδιών κατάλληλης ηλικίας φοιτούν σしぐまτたうηいーた Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σしぐまεいぷしろん αντίστοιχα σχολεία.[19]

Επικοινωνίες κかっぱαあるふぁιいおた μεταφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τたうοおみくろんνにゅー Απρίλιο τたうοおみくろんυうぷしろん 2009 ηいーた ΕいぷしろんΕいぷしろん συμπεριέλαβε τたうηいーた χώρα σしぐまτたうοおみくろんνにゅー κατάλογο μみゅーεいぷしろん τους αερομεταφορείς πぱいοおみくろんυうぷしろん απαγορεύεται νにゅーαあるふぁ εκτελούν πτήσεις προς τたうαあるふぁ 27 κράτη μέλη, γがんまιいおたαあるふぁ λόγους ασφαλείας.[20] Ηいーた οδήγηση γίνεται σしぐまτたうαあるふぁ δεξιά.

  1. 1,0 1,1 «World Population Prospects 2024». United Nations. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 «Λιβερία». ΔでるたΝにゅーΤたう. Απρίλιος 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2017. 
  3. Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από τたうοおみくろん πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 
  4. Defense Language Institute Foreign Language Center, Liberia in Perspective: An Orientation Guide (2006) Αρχειοθετήθηκε 2008-06-25 σしぐまτたうοおみくろん Wayback Machine., page 1
  5. 5,0 5,1 Financial Time's World Desk Reference (2004) Dorling Kindersley Publishing. p 368
  6. Runn-Marcos, K. T. Kolleholon, B. Ngovo, p. 5
  7. Runn-Marcos, K. T. Kolleholon, B. Ngovo, p. 6
  8. Merriam Webster, p.684
  9. Flint, John E. The Cambridge history of Africa: from c.1790 to c.1870 Cambridge University Press (1976) pg 184-199
  10. The Mask of Anarchy, by Stephen Ellis, 2001, p.75 (Υπάρχει επίσης μみゅーιいおたαあるふぁ ενημερωμένη έκδοση τたうοおみくろんυうぷしろん NYU Press, 2006, ISBN 0-8147-2238-5)
  11. «The Prosecutor vs. Charles Ghankay Taylor». The Special Court for Sierra Leone. Αρχειοθετήθηκε από τたうοおみくろん πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2009. 
  12. IMF Survey: "IMF to Deliver Debt Relief to Liberia", έκδοση τたうοおみくろんυうぷしろん IMF online, ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου τたうοおみくろんυうぷしろん 2007
  13. «LIBERIA: War-battered nation launches truth commission». IRIN Africa. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2008. 
  14. «Έκθεση Διεθνούς Αμνηστίας τたうοおみくろんυうぷしろん 2006». Αρχειοθετήθηκε από τたうοおみくろん πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2007. 
  15. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής κかっぱαあるふぁιいおた υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
  16. Βιβλίο Έτους τたうωおめがνにゅー Μαρτύρων τたうοおみくろんυうぷしろん Ιεχωβά 2014, Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σしぐまεいぷしろんλらむだ. 182
  17. "Facts and Statistics", mormonnewsroom.org
  18. «Liberia: It's the Little Things - A Reflection on Ellen Johnson Sirleaf's Journey to the Presidency». allAfrica.com. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2008. 
  19. «UNESCO Schooling data». Αρχειοθετήθηκε από τたうοおみくろん πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2008. 
  20. BBC News, Benin joins EU aviation blacklist, 8 Απριλίου 2009.
  • Gilbert, Erik & Reynolds, Jonathon T (2004) Africa in World History, From Prehistory to the Present. Pearson Education Canada Ltd pg 357 ISBN 9780130929075
  • Merriam Webster Inc. (1997) Merriam Webster's Geographical Dictionary: 3rd Edition. Merriam Webster Inc. Springfield, Mass. ISBN 0-87779-546-0
  • Runn-Marcos, K. T. Kolleholon, B. Ngovo (2005)
  • Great Tales of Liberia τたうοおみくろんυうぷしろん Wilton Sankawulo. Published by Editura Universitatii "Lucian Blaga";; din Sibiu, Romania, 2004. - ISBN 973-651-838-8
  • Sundown at Dawn: A Liberian Odyssey τたうοおみくろんυうぷしろん Wilton Sankawulo. ISBN 0-9763565-0-3
  • Mississippi in Africa: The Saga of the Slaves of Prospect Hill Plantation and Their Legacy in Liberia Today, τたうοおみくろんυうぷしろん Alan Huffman (Gotham Books, 2004)
  • To Liberia: Destiny's Timing, της Victoria Lang (Publish America, Baltimore, 2004, ISBN 1-4137-1829-9). A fast-paced gripping novel of the journey of a young Black couple fleeing America to settle in the African motherland of Liberia.
  • Liberia: The Heart of Darkness τたうοおみくろんυうぷしろん Gabriel I. H. Williams, Publisher: Trafford Publishing (6 Ιουλίου 2006) ISBN 1553692942
  • Liberia: Portrait of a Failed State τたうοおみくろんυうぷしろん John-Peter Pham, ISBN 1594290121
  • Godfrey Mwakikagile, Military Coups in West Africa Since The Sixties, Chapter Eight: Liberia: 'The Love of Liberty Brought Us Here,' pp. 85 – 110, Nova Science Publishers, Inc., Huntington, New York, 2001; Godfrey Mwakikagile, The Modern African State: Quest for Transformation, Chapter One: The Collapse of A Modern African State: Death and Rebirth of Liberia, pp. 1 – 18, Nova Science Publishers, Inc., 2001.
  • Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλας, εいぷしろんκかっぱδでるた. ΔでるたΟおみくろんΜみゅーΗいーた, 2006, τたう. 9.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιακό αρχείο ΕいぷしろんΡろーΤたう

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]