Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί καινα αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 27/04/2015.
Θέση της Παννονίας στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορίαΗ επαρχία της Παννονίας τον 1ο αιώνα μ.Χ.Η επαρχία της Παννονίας το 2ο αιώνα μ.Χ.
Η περιοχή λέγεται πως έλαβε την ονομασία της από την ιαπετική ρίζα -πεν- που σημαίνει: υγρός και νερό, λόγω των πολλών ποταμών πουτην διασχίζουν. Ωστόσο δεν αποκλείεται η ονομασία Παννονία να σχετίζεται καιμετην αρχαία πόλη της ΚρήτηςΠαννόνα ή Φαννόναπου βρίσκεται στο χωριό άγιος Θωμάς. Η ονομασία που της έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες γεωγράφοι ως Παιονία, ίσως να προϋποθέτει και κάποια γλωσσική συσχέτιση μετηνΠαιονίατου νότου.
Υποστηρίζεται ότι οι κάτοικοι της Παννονίας ήταν Ιλλυριοί σε άμεση όμως γειτνίαση με τους Θράκες στα ανατολικά (Δάκες) καιστα νοτιοανατολικά (Δάρδανοι και Μοισοί). Ενδείξεις υπάρχουν από το Παννονικό φύλο των Βρεύκων που ζούσε στην αρχαία Σιγγιδόνα (Βελιγράδι) καιτων Αμαντίνων στα ανατολικά των Βρεύκων (συγγενών των Αμάντων, οι οποίοι κατά τονΣτέφανο Βυζάντιο ήταν το θρακικό φύλο τωνΑβάντων από την Τροία). Εκτός αυτού πόλεις της Παννονίας ήταν ηΗράκλεια (η σημερινή Τακ της κεντρικής Ουγγαρίας), το Βριγέτιο (η Szőny της Ουγγαρίας), η Σάλα, η Σκαραβαντία (τοΣόπρον της βορεοδυτικής Ουγγαρίας), η Κέρτισσα, στο σημερινό Τζάκοβο της Κροατίας). Μετά τους Θράκες καί τους Ιλλυριούς, εισέβαλαν στην χώρα οιΚέλτες (4ος αι. π.Χ.) που νικήθηκαν από τους Δάκεςτου Βοιρεβίστα το 60 π.Χ.
Το 35 π.Χ. εισέβαλαν στην Παννονία τα στρατεύματα τουΟκταβιανού (πουδεν έφερε ακόμα τον τίτλο τουΑυγούστου). Σύμφωνα μετοΣουητώνιοο Οκταβιανός τραυματίστηκε δύο φορές στη διάρκεια αυτής της εκστρατείας. Στη συνέχεια ο Οκταβιανός ασχολήθηκε αποκλειστικά μετον αγώνα γιατην εξουσία κατά τουΜάρκου Αντώνιου.
Μεταξύ 12 και 9 π.Χ. οι Ρωμαίου υπό τη διοίκηση τουΤιβέριου ξαναεπιχείρησαν την κατάκτηση της Ιλλυρίας. Ο Τιβέριος πρέπει να επενέβη εκ νέου μεταξύ 6 και 9 μ.Χ. γιανα καταστείλει μια Ιλλυρική εξέγερση στο πλαίσιο ενός δύσκολου πολέμου, όπου συμμετείχαν τουλάχιστον 15 λεγεώνες και άλλα βοηθητικά σώματα, μια σημαντική δύναμη μεταξύ 150 000 και 180 000 στρατιωτών. Μετά τη νίκη τουηΙλλυρία διαιρέθηκε σεΔαλματίακαι Παννονία. Η Παννονία οργανώθηκε σεαυτοκρατορική επαρχία, διοικούμενη από ένα Ρωμαίο έπαρχο, επικεφαλής τριών λεγεώνων.
Το 14 μ.Χ, μετην ενθρόνιση του παλιού τους στρατηγού Τιβέριου, οι λεγεώνες της Παννονίας και της Γερμανίας εξεγέρθηκαν και απαίτησαν μισθό ίσο με εκείνο των πραιτωριανών που έδρευαν στη Ρώμη. Η πειθαρχία επαναφέρθηκε σύντομα από το Δρούσο, γιοτου νέου αυτοκράτορα, που επίσης αναδιοργάνωσε την επαρχία και ξεκίνησε την κατασκευή νέων δρόμων.
Ο Δρούσος ξεκίνησε την κατάληψη της περιοχής βόρεια του ποταμού Δράβου, κατασκευάζοντας 18 ως 20 ρωμαϊκά φρούρια σε Ακουίνκουμ (στηΒουδαπέστη-Ομπουντα), Αραμπόνα (Γκιόρ), Μπριγκέτιο, Γκόρσιουμ,, Λουσόνιουμ (Ντουνακομλόντ), Mάλατα, και Τευτομπούργκιουμ (Ντάλι).
ΟΤάκιτος αναφέρει επίσης ότι το 50 μ.Χ., επί της βασιλείας του αυτοκράτορα Κλαύδιου, ο Βάννιος, βασιλιάς των Κουαδών (γερμανικό φύλο), εκδιώχθηκε από τους δικούς του υπηκόους, που είχαν κάποια στιγμή ζητήσει τη βοήθεια του βασιλιά των Ερμουνδούρων (γερμανικό φύλο), κάποιου Βιμπίλιου, καιτων Λύγιων. Ο Κλάυδιος, ανησυχώντας γιατα γεγονότα αυτά αλλά αρνούμενος να παρέμβει άμεσα στη σύγκρουση, διέταξε τον κυβερνήτη της Παννονίας Παλπιέλο Ιστρο "να καταλάβει την όχθη του Δούναβη μετη λεγεώνα τουκαι βοηθητικές δυνάμεις από την ίδια τη χώρα" γιανα διασφαλίσει την προστασία των ηττημένων καιτην αποτροπή της εισβολής των νικητών βαρβάρων στη ρωμαϊκή επαρχία. Η λεγεώνα ήταν ηXV Apollinarisκαιτο νέο φρούριο, όπου εγκαταστάθηκε, ήταν εκείνο του Κάρνουντουμ (Μπαντ Ντόιτς-Αλτενμπουργκ, Αυστρία). Στη συνέχεια οιγιοι της αδελφής του Βάννιου, Βάγκιων και Σίδων, μοιράστηκαν το μεγάλο βασίλειο τωνΣουηβών (Κουαδών και Μαρκομάνων) αλλά διατήρησαν την απόλυτη πίστη τους στη Ρώμη καιη σύγκρουση αποφεύχθηκε.
To 69 η στρατιά του Δούναβη εξεγέρθηκε εκ νέου, αλλά για πολιτικούς λόγους : όταν στη Ρώμη οι πραιτωριανοί δολοφόνησαν το νόμιμο αυτοκράτορα Γάλβα, η στρατιά τουΡήνου επέβαλε τοΒιτέλλιο, αλλά ηο στρατιά του Δούναβη συσπειρώθηκε γύρω από τοΒεσπασιανό, και συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάρρησή τουστο θρόνο του αυτοκράτορα.
Ο Βεσπασιανός εξετίμησε τη σημασία των παραδουνάβιων επαρχιών και ίδρυσε πολλές αποικίες βετεράνων στην Παννονία, μεταξύ αυτών το Σίρμιο (σημερινή Σρέμσκα Μιτρόβιτσα) καιτη Σίσια (σημερινό Σίσακ). Ο στρατός κατέστη παράγων εκρωμαϊσμού των τοπικών πληθυσμών και, ως μεγάλος καταναλωτής, πρόξενος βιοτεχνικής και εμπορικής δρασηριότητας. Οι ντόπιοι που απασχολούντο στις ρωμαϊκές μονάδες απέκτησαν την ιδιότητα του ρωμαίου πολίτη και πήραν ως επώνυμο το όνομα του βασιλεύοντα αυτοκράτορα, πράγμα που εξηγεί τη παρουσία Φλάβιων, όπως ο Φλάβιος Κωνστάντιος Χλωρός, Βαλέριων και Αυρήλιων. Η Παννονία έγινε σταυροδρόμι στρατιωτικών και εμπορικών δρόμων στους άξονες Ρήνου-Βαλκανίων και Ιταλίας-Βαλκανίων καιτου εμπορικού δρόμου προς τηΒαλτική. Δύο εμπορικοί δρόμοι διέσχιζαν την Παννονία εκ δυσμών προς ανατολάς :
ο ένας εχόταν από τη Βόρεια Ιταλία από την κοιλάδα τουΔράβου
ο άλλος είναι η περιφερειακή οδός κατά μήκος του Δούναβη από τη Ρετία καιτη Νορική.
Οι δύο αυτοί δρόμοι συναντιόντουσαν στη Μούρσα (σημερινό Όσιγιεκ) και συνέχιζαν από το Σίρμιο προς τηΜοισία.
Προς το 105 οΤραϊανός διαίρεσε την επαρχία σεΑνω Παννονία στα δυτικά και Κάτω Παννονία στα ανατολικά. Τα προσδιοριστικά αυτά δεν καθορίζονταν μόνο από την έννοια της πορείας του Δούναβη, αλλά επίσης από την απόσταση σε σχέση μετη Ρώμη ακολουθώντας τους οδικούς άξονες : ο ταξιδιώτης που ερχόταν από την Ιταλία συναντούσε πρώτα τηνΑνω Παννονία και μετά την Κάτω Παννονία. Οι μεγαλύτερες πόλεις της Ανω Παννονίας ήταν :
Κάρνουντουμ, η πρωτυεύουσα (σημ. Μπαντ Ντόιτς-Αλτενμπουργκ)
Μπριγκέτιο (Σζόνι)
Σίσια (Σίσακ), έδρα νομισματοκοπείου από τοΓαλλιηνός μέχρι περίπου το 410
Βιντομπόνα (η σημερινή Βιέννη), που φιλοξένησε το γενικό στρατηγείο του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου κατά τον πόλεμό του κατά των Κουαδών και Μαρκομάνων.
Εκείνες της Κάτω Παννονίας ήταν :
Ακουμίνκουμ (Σλανκάμεν-Σερβία)
Σίρμιο (Σρέμσκα Μιτρόβιτσα)
Μούρσα (Όσιγιεκ)
Ακουίνκουμ (Αλτ-Οφεν κοντά στη Βουδαπέστη).
Ο στρατηγικός ρόλoς της Παννονίας στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία
Στο τέλος του 2ου αιώνα η Παννονία αποκτά μεγάλη στρατηγική σημασία για τις επικοινωνίες μεταξύ δύσης και ανατολής της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, πουθα της επιτρέψει να απωθήσει τις γερμανικές επιδρομέςπου περνούσαν το Δούναβη ή να αντιμετωπίσει ανταγωνιστές γιατον τίτλο του αυτοκράτορα.
ΟΜάρκος Αυρήλιος απωθεί τους Κουαδούς, Μαρκομάνους, Ιαζύγκους καιΣαρμάτεςκαι μετά τους αντιμετωπίζει στα εδάφη τους μεταξύ 167-175 και 177-180. Είναι τέτοιες οι ήττες των Κουαδών και Μαρκομάνων, πουτα σύνορα του Μέσου Δούναβη θα παραμείνουν ασφαλή για πάνω από δυο γενιές. Ο Μάρκος Αυρήλιος πεθαίνει στη Βιέννη το 180.
Το 193 οΣεπτίμιος Σεβήρος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας στο Κάρνουντουμ από τις δεκαπέντε λεγεώνες της Γερμανίας, Νορικής, Παννονίας, Δαλματίας και Μοισίας. Φτάνοντας στη Ρώμη διώχνει τις ομάδες των πραιτωριανών και τις αντικαθιστά με πλήθος Ιλλυριών στρατιωτών. Η δύναμη της στρατιάς του Δούναβη χρησιμοποιείται εναντίον των άλλων υποψήφιων γιατην Αυτοκρατορία, του Πεσκήνιου Νίγηρα και κατόπιν του Κλόδιου Αλβίνου.
Το 214 οΚαρακάλλας πραγματοπιεί μια περιοδεία επιθεώρησης στο Δούναβη πριν περάσει στην Ασία. Τα σύνορα μεταξύ των δύο επαρχιών της Παννονίας είναι ελαφρώς αλλαγμένα : η περιοχή του Μπριγκέτιο έχει αποδοθεί στην Κάτω Παννονία.
Το 235 οΜαξιμίνος οΘραξ εγκαθιστά την αυτοκρατορική αυλή στο Σίρμιο γιανα πολεμήσει καλύτερα τους Σαρμάτεςκαι τους Δάκες.
Το 248 η πίεση στο Δούναβη αυξάνεται, στηΜοισία εισβάλλουν ΓότθοικαιΒάνδαλοι, τα Βαλκάνια λεηλατούνται. Οι λεγεώνες της Παννονίας ανακηρύσσουν αυτοκράτορα το στρατηγό τους Πακατιανό, to 249 (αλλά δολοφονήθηκε λίγο αργότερα από τους στρατιώτες του) καιστη συνέχεια τοΔέκιο, που σκοτώθηκε στη Μοισία σεμια εκστρατεία κατά των Γότθων.
Από το 249 οι Κουάδοι καιοι Σαρμάτες εισβάλλουν στην Παννονία, οι Γότθοι διασχίζουν τη Μοισία και λυμαίνονται τα Βαλκάνια και τις ακτές της Μοισίας, ενώ οι λεγεώνες ανακηρύσσουν σχεδόν παντού εφήμερους σφετεριστές.
Το 258 ο αυτοκράτορας Γαλλιηνός αποφασίζει να στείλει στρατεύματα από την Παννονία στη Γερμανία γιανα ενισχύσουν την άμυνα του Ρήνου έναντι των επιθέσεων τωνΦράγκων. Έξαλλος, ο κυβερνήτης της Παννονίας Ιντζένουους διαμαρτύρεται κατά της απόφασης αυτής, που εκθέτει ανυπεράσπιστη την επαρχία του. Ο Γαλλιηνός αναγκάζεται να στείλει εναντίον τουτον αρχηγό του ιππικού του Αυρέολο. Ο Ιντζένουους ηττάται στη Μούρσα το 258.
Το 259 ο στρατηγος Ρεγαλιενός, ενώ ασχολείτο μετην υπεράσπιση της Παννονίας, επωφελείται από τη σύλληψη τουΒαλεριανόύ από τους Πάρθουςγιανα αυτοανακηρυχθεί αυτοκράτορας. Οι Σαρμάτες, οι Κουάδοι καιοι Ροξολανοί επωφελούνται της ευκαιρίας γιανα διασχίσουν το Δούναβη και συντρίβουν το Ρεγαλιενό.
Το 270-271 ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός αποκαθιστά την ασφάλεια στην Παννονία με τις νίκες του επί των Γερμανών.
Το 278-279 ο αυτοκράτορας Πρόμπος απαλλάσσει την Παννονία από τις τελευταίες ορδές γερμανικών επιδρομών. Το 282 αναθέτει στους στρατιώτες του εργασίες αποκατάστασης γύρω από το Σίρμιο αλλά τα στρατεύματά του επαναστατούν καιτον θανατώνουν.
Ο Δαλματός Διοκλητιανός ανεβαίνει στην εξουσία το 284 και θέτει τέρμα στη σειρά των σφετερισμών θεσπίζοντας το σύστημα της τετραρχίας. Ο Παννόνιος Μαξιμιανός ανεβαίνει στην εξουσία το 285. Οι τετράρχες αναδιοργανώνουν τις επαρχίες γιανα βελτιώσουν τη διοίκηση καιτην άμυνα :
η Κάτω Παννονία διαιρέθηκε σε δύο : στο βορρά τηΒαλέρια (από το όνομα της οικογένειας του Διοκλητιανού) με πρωτεύουσα το Ακουίνκουμ καιστο νότο τηνΠαννονία Σεκούνταμε πρωτεύουσα το Σίρμιο.
ηΑνω Παννονία διαιρέθηκε επίσης σε δύο : στο βορρά τηνΠαννονία Πρίμαμε πρωτεύουσα τη Σαβαρία (σημερινό Σομπάτελι-Ουγγαρία) καιστο νότο τηνΠαννονία Ριπαριένσις ή Σαβία (από το όνομα τουΣάβουμε πρωτεύουσα τη Σίσια (Σίσακ).
Η Παννονία, συνολικά θεωρούμενη, διατηρεί τη σημασία της στις διαμάχες της Αυτοκρατορίας γιατην εξουσία λόγω της ισχύος του Ιλλυρικού στρατού.
Κατά τη δεύτερη τετραρχία ένας άλλος Παννόνιος, οΣεβήρος έγινε Καίσαραςτο 305 και μετά Αύγουστοςτο 306. Αφού αμφισβητήθηκε στην Ιταλία από τοΜαξέντιο, εκθρονίσθηκε το 307 από τοΜαξιμιανό.
Το 308 οι Διοκλητιανός, Μαξιμιανός καιΓαλέριος, αφού συνήλθαν στο Κάρνουντουμ, ονόμασαν αύγουστο τον Ιλλυριό Λίκινιο. Αυτός περιορίσθηκε στην Παννονία, τη Ρετία καιτα Βαλκάνια, πριν καταφέρει να νικήσει στην Ανατολή τοΜαξιμίνο Δάιατο 313.
Το 326 και 327 οΚωνσταντίνος, που είχε εκθρονίσει το Λικίνιο, ενίσχυσε τα σύνορα του Δούναβη, που απειλούντο από την πίεση Γότθων, Βανδάλων και Σαρματών, των τελευταίων απέναντι από την Παννονία. Το 331/332 οι Γότθοι σφαγιάστηκαν, ενώ χιλιάδες Σαρμάτες έγιναν καλοδεχούμενοι στην Αυτοκρατορία και εξαπλώθηκαν στηΘράκη, τηΜακεδονίακαιτην Ιταλία. Για μερικά χρόνια αποκαταστάθηκε η ασφάλεια στα σύνορα του Δούναβη.
To 350 οΜαγνέντιος σκότωσε τον αυτοκράτορα Κώνστακαι σφετερίστηκε την εξουσία στη Δύση. Η Παννονία έγινε πάλι αντικείμενο των ανταγωνισμών γιατην εξουσία. Η αδελφή του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β´ παρότρυνε τον αρχηγό των παραστρατιωτικών της Ιλλυρίας Βετράνιονα αυτοανακηρυχθεί αυτοκράτορας, γιανα εμποδίσει το Μαγνέντιο να αποκτήσει τον έλεγχο του στρατού της Ιλλυρίας. Ο Βετράνιος εγκαταλείφθηκε από τους στρατιώτες του όταν έφθασε ο στρατός του Κωνστάντιου Β´ στα τέλη του 350 και παραιτήθηκε. Το 351 η Παννονία υπήρξε θέατρο αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των στρατών του Μαγνέντιου καιτου Κωνστάντιου Β´, στο Σίρμιο και μετά στη Μούρσα.
Το 364 ένας ακόμη στρατηγός Παννονικής καταγωγής ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από το στρατό, οΟυαλεντινιανός Α΄. Το 375 κατέφερε ένα συντριπτικό πλήγμα στους Κουαδούς και τους Σαρμάτες, που είχαν διασχίσει το Δούναβη και λεηλατούσαν την Παννονία, αλλά πέθανε. Ο στρατός του Δούναβη ανακήρυξε αυτοκράτορα τογιοτουΟυαλεντινιανό Β΄, ένα παιδί τεσσάρων-πέντε χρονών, με αντιβασίλισσα τη μητέρα του Ιουστίνα.
Στα μέσα του 4ου αιώνα η Παννονία ενεπλάκη επίσης στη διαμάχη μεταξύ Ορθοδόξων καιΑρειανών :
οι επίσκοποι Φωτίνος του Σιρμίου (σημ. Σρέμσκα Μιτρόβιτσα), Ουάλης της Μούρσας (σημ. Όσιγιεκκαι Ουρσάκιος του γειτονικού Σιγκίντουνουμ (σημ. ΒελιγράδιστηΜοισία ήταν Αρειανοί.
το 351 357-359 συνήλθαν στο Σίρμιο σύνοδοι με πρωτοβουλία του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β´.
Το 387 οι Σαρμάτες κατέλαβαν οριστικά την Παννονία, από όπου απειλούσαν την Ιταλία από το 392.
Το 388 οΘεοδόσιος Α΄ νίκησε το Μάξιμο στη Σίσια (σημ. Σίσακ) επί του Σάβου καιτον συνέλαβε στηνΑκυληία.
Το 395 η οριστική διαίρεση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας απέδωσε την Παννονία στηΔυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στην πράξη οι Ρωμαίοι δεν εξουσίαζαν παρά μόνο ορισμένους θύλακες των εδαφών της, όπου εγκαταστάθηκαν και συνέχισαν να εισρέουν οι βάρβαροι. Από το 400 περνούσαν οιΒησιγότθοιτουΑλάριχου Α΄, πριν επιτεθούν στην Ιταλία. Προς το 440 οι Ρωμαίοι εκκένωσαν τις τελευταίες πόλεις που απειλούνταν από τους Ούννους. Η Παννονία εντάχθηκε στην εφήμερη αυτοκρατορία τουΑττίλα, από όπου εξαπέλυε τις επιδρομές τουστην Ανατολική και μετά στη Δυτική Αυτοκρατορία. Ορισμένοι Παννόνιοι συνεργάστηκαν, όπως οΦλάβιος Ορέστης, ως γραμματέας του Αττίλα.
Μετά το θάνατο του βασιλιά των Ούννων Αττίλα το 453, η Παννονία καταλήφθηκε διαδοχικά από τους Οστρογότθους, τους Γέπιδες και μετά τους Λομβαρδούς στις αρχές του 6ου αιώνα. Συγχωνεύθηκαν μετα υπολείμματα διαφόρων λαών (Σαρματών, Ερούλων, Ρούγων, Σουηβών. κ.α.). Ο βασιλιάς τους Βάχο (περ. 510-540) είχε καλές σχέσεις μετην Ανατολική Αυτοκρατορία, που κατέλαβε τηΔαλματίακαι πολεμούσε γιατην ανακατάληψη της Ιταλίας. Το 568 οι Λομβαρδοί καιοι συμμαχοί τους άφησαν την Παννονία γιατην Ιταλία.
Τους αντικατέστησαν αμέσως οιΆβαροιπου κατέλαβαν την κοιλάδα του Δούναβη καιτο Σίρμιο το 582. Ο εκρωμαϊσμός της Παννονίας είχε ήδη ανατραπεί καιη παρουσία τους απέκοψε οριστικά τον εμπορικό δρόμο μεταξύ της Αδριατικήςκαι της Βαλτικής Θάλασσας. Το βασίλειό τους έγινε ισχυρότερο και μακροβιότερο από εκείνο των Ούννων, απείλησε την Ανατολική Αυτοκρατορία και μετά αντιμετώπισε την προς ανατολάς επέκταση τωνΦράγκωνστα μέσα του 7ου αιώνα. Υποτάχθηκαν στονΚαρλομάγνοτο 811.
ΟιΝότιοι Σλάβοιτου Λιούντεβιτ Ποσάβσκι έδιωξαν τους Φράγκους τον 9ο αιώνα καιοι Ούγγροι εγκαταστάθηκαν στην Παννονία το 901. Η ιστορία της Παννονίας τελειώνει εδώ και ακολουθεί την ιστορία της Ουγγαρίας.
