1.420.000 (επίσημα στοιχεία γιατο 2012) κάποιες ανεπίσημες εκτιμήσεις μελετητών κάνουν λόγο γιατην ύπαρξη 8 με 11 εκατομμυρίων Τατζίκων στο Ουζμπεκιστάν[4][5][6]
ΟιΤατζίκοι (περσικά: تاجيک، تاجک, τατζικικά: Тоҷик) είναι μιαπερσόφωνηιρανική εθνότητα ιθαγενής της Κεντρικής Ασίαςπουζει κυρίως στοΑφγανιστάν, τοΤατζικιστάνκαιτοΟυζμπεκιστάν. Οι Τατζίκοι είναι η μεγαλύτερη εθνότηταστο Τατζικιστάν καιη δεύτερη μεγαλύτερη στο Αφγανιστάν καιτο Ουζμπεκιστάν. Οι τατζίκοι μιλούν διάφορες ποικιλίες της περσικής γλώσσας. Για πολιτικούς λόγους στο Τατζικιστάν η γλώσσα αποκαλείται τατζικική. Από το 1939, στο Τατζικιστάν, οι Παμίρι καιοι Γιαγνομπί καταμετρούνται ως Τατζίκοι στις απογραφές.[17]Στην Κίνα, ως Τατζίκοι είναι γνωστοί οι Τατζίκοι του Σιντσιάνγκ που μιλούν παμιρικές γλώσσες.[18][19]Στο Αφγανιστάν, οι Παμίρι υπολογίζονται ως ξεχωριστή εθνοτική ομάδα.[20]
Ως εθνώνυμο, ο λογοτεχνικός νεοπερσικός όρος "Τατζίκοι", ο οποίος αρχικά είχε υποτιμητική σημασία για τους ανατολικούς Πέρσες,[21] έχει γίνει αποδεκτός από τους κατοίκους εξαιτίας των προσπαθειών της σοβιετικής διοίκησης στην Κεντρική Ασία να διαχωρίσει τους Τατζίκους από τους Πέρσες. Οι Πέρσες είναι γνωστοί και ως Ανατολικοί Πέρσες[21][22], Φαρσιβάνοι και Ντεχκόν (= αγρότης ή χωρικός).[21]
Οι Τατζίκοι είναι ιρανογενής λαός που μιλά μια διάλεκτο της περσικής γλώσσας. Οι Τατζίκοι ζουν γύρω από την κοιλάδα τουΏξου, στηνκοιλάδα της Φεργκάνας, σταόρη ΠαμίρκαιτοΜπανταχσάν, μια ορεινή περιοχή στο Αφγανιστάν.[21] Ιστορικά, οι αρχαίοι Τατζίκοι ήταν κυρίως γεωπόνοι πριν από την αραβική κατάκτηση του Ιράν.[23] Ενώ η γεωργία παρέμενε η κύρια ασχολία των κατοίκων της περιοχής, ο εξισλαμισμός του Ιράν είχε επίσης ως αποτέλεσμα την ταχεία αστικοποίηση του ιστορικού Χορασάν καιΥπερωξιανής, μια ιστορική εξέλιξη που διήρκεσε μέχρι την μογγολική εισβολή.[24]
Οι σύγχρονοι Τατζίκοι είναι απόγονοι των αρχαίων Ανατολικών Ιρανών κατοίκων της Κεντρικής Ασίας, ειδικότερα τωνΣογδιανώνκαιτωνΒακτριανών, και πιθανώς άλλων εθνοτήτων. Ίσως οι Τατζίκοι να αποτελούν αποτέλεσμα της ανάμειξης δυτικών Περσών μεμη ιρανογενείς λαούς.[25][26] Σύμφωνα μετονΡίτσαρντ Νέλσον Φράι, αναγνωρισμένο ιστορικό σε θέματα Ιράν και Κεντρικής Ασίας, η μετανάστευση ιρανικών πληθυσμών στην Κεντρική Ασία μπορεί να θεωρηθεί ως η αρχή του σύγχρονου έθνους των Τατζίκων. Ο ίδιος θεωρεί ότι οι Πέρσες, μαζί με κάποιους Σογδιανούς και Βακτριανούς, αποτελούν τους προγόνους των Τατζίκων.[27]Σε μεταγενέστερα έργα, ο Φράι επεκτείνει την πολυπλοκότητα του ζητήματος της προέλευσης των Τατζίκων. Σεμια δημοσίευση του 1996, ο Φράι εξηγεί ότι πολλοί «παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την εξήγηση της εξέλιξης των λαών των οποίων τα απομεινάρια είναι οι Τατζίκοι στην Κεντρική Ασία» και ότι «οι λαοί της Κεντρικής Ασίας, είτε ιρανοί είτε τουρκόφωνοι, έχουν έναν πολιτισμό, μια θρησκεία, ένα σύνολο κοινωνικών αξιών και παραδόσεων με μόνο τη γλώσσα να τους χωρίζει μεταξύ τους».[28]
Η εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα υποστηρίζει ότι οι πρόγονοι των Τατζίκων ζούσαν στη Χωρεσμία καιτη Βακτρία, στην Υπερωξιανή. Επίσης υποστηρίζει ότι η ανατολική ιρανική γλώσσα που μιλούσαν αργότερα αντικαταστάθηκε από τα περσικά.[29]
Ο Ρίτσαρντ Φολτς υποστηρίζει ότι οι Ουζμπέκοι καιοι Τατζίκοι έχουν και γενετική συγγένεια, καθώς Τουρκόφωνοι άνδρες παντρεύονταν Τατζίκες γυναίκες και έκαναν οικογένειες μαζί, με αποτέλεσμα την επιμειξία του γενετικού υλικού. Οι πρόσφατες γενετικές μελέτες σε Τατζίκους και Ουζμπέκους δεν εντόπισαν ιδιαίτερες διαφορές στο γενετικό υλικό των δύο εθνών.[30]
Η Αυτοκρατορία των Σαμανιδών (819–999) θεωρείται ότι ήταν το πρώτο τατζικικό κράτος στην ιστορία.[31]
Σύμφωνα μετονΤζον Πέρι, της Encyclopaedia Iranica, η κοινώς αποδεκτή θεωρία γιατην προέλευση της λέξης "Τατζίκοι" είναι ότι προέρχεται είτε από μια μεσαιωνική περσική λέξη, είτε από κάποια ομόρριζη λέξη σε άλλη ιρανική γλώσσα. Όταν οι μουσουλμάνοι εισέβαλαν στην Υπερωξιανή στις αρχές του 8ου αιώνα, οι Καρλούκοι Τούρκοι αναφέρονταν στους μουσουλμάνους εχθρούς τους στη περιοχή (συγκεκριμένα, Άραβες και Πέρσες προσήλυτους) ως Τατζίκους.[32]Η λέξη ταζίκ, πουστα μεσαιωνικά περσικά αναφερόταν στους Άραβες, χρησιμοποιούταν από τις ινδικές δυναστείες Τσαλούκια και Ραστρακούτα.[33][34] Κατά τον Πέρι, τον 11ο αιώνα οι Καραχανίδες Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τον όρο Τατζίκοι γιανα αναφερθούν στους περσόφωνους μουσουλμάνους του Χορασάν και της περιοχής της λεκάνης του Ώξου.[32]
Ως Τουζίκοι, στις επιγραφές του Τονιουκούκ, ήταν γνωστή μια αραβική φυλή που ζούσε στη περιοχή της Τασκένδης.[35] Αυτοί οι Άραβες λέγεται ότι κατάγονταν από την φυλή των Ταζών, της οποίας η κοιτίδα είναι ηΥεμένη. Τον 7ο αιώνα, οι Ταζοί άρχισαν να εξισλαμίζουν την Υπερωξιανή.[36]
Σύμφωνα μετην Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ, ωστόσο, η παλαιότερη γνωστή χρήση της λέξης Τατζίκοι ως εθνωνύμιο για ομάδα Περσών στην περσική λογοτεχνία ανάγεται στα γραπτά του ποιητή Τζελαλεντίν Ρουμί.[37]Ο τουρκόφωνος ποιητής του 15ου αιώνα Αλισέρ Ναβοή αναφερόταν στους Πέρσες ως Τατζίκους.[38]
Οι Τατζίκοι είναι η κύρια εθνότητα στο μεγαλύτερο μέρος τουΤατζικιστάν, καθώς καιστο βόρειο και δυτικό Αφγανιστάν. Στο Αφγανιστάν ζουν περισσότεροι Τατζίκοι απ'ότι στο Τατζικιστάν. Οι Τατζίκοι είναι μια σημαντική μειονότητα στοΟυζμπεκιστάν. Ιστορικά, οι πρόγονοι των Τατζίκων ζούσαν σε μεγαλύτερο έδαφος στην Κεντρική Ασία από ό,τι τώρα.
Οι Τατζίκοι αποτελούν περίπου το 84.3% του πληθυσμού του Τατζικιστάν.[3]Στο ποσοστό των Τατζίκων περιλαμβάνονται οι Γιαγνομπί αλλά καιοι παμιρόφωνοι πληθυσμοί στο ανατολικό Τατζικιστάν, τους οποίους η κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης θεωρούσε εθνικότητες ξεχωριστές από τους Τατζίκους. Στις σοβιετικές απογραφές του 1926 και του 1937, οι Γιαγνομπί καιοι Παμίροι καταμετρήθηκαν σαν ξεχωριστές εθνότητες. Μετά το 1937, αυτές οι ομάδες για τους Σοβιετικούς θεωρούνταν υποομάδα των Τατζίκων.[17]
Σύμφωνα μετοWorld Factbook, οι Τατζίκοι αποτελούν περίπου το 27% του πληθυσμού στο Αφγανιστάν,[39] αλλά σύμφωνα με άλλες πηγές, αποτελούν το 37%-39% του πληθυσμού.[40] Σύμφωνα μετηνΜπριτάνικα αποτελούν περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού.[41]Οι Τατζίκοι, έχοντας υψηλά ποσοστά αστικοποίησης, ειδικά πριντην σοβιετική εισβολή το 1979, αποτελούν πλειοψηφία σε διάφορες πόλεις. Ενώ παλιά ζούσαν στη Καμπούλ, γύρω από τη Καμπούλ και γενικά στα βορειοανατολικά, πλέον αξιόλογοι πληθυσμοί Τατζίκων ζουνσε όλη τη χώρα και ειδικά στο βόρειο μισό της χώρας.[42]
Στο Αφγανιστάν, οι Τατζίκοι δεν οργανώνονται κατά φυλές και αυτοπροσδιορίζονται με βάση το τόπο καταγωγής τους. Ένας Τατζίκος από το Παντζσίρ για παράδειγμα αυτοπροσδιορίζεται ως Παντζσιρί.[43]Στο παρελθόν, κάποιες φυλές πουδεν μιλούσαν παστού αυτοπροσδιορίζονταν ως τατζικικές, π.χ. οι Φουρμουλοί.[44][45]
Οι Τατζίκοι στο Αφγανιστάν αποτελούν την πλειοψηφία της ελίτ της χώρας. Εξαιτίας του πλούτου και της μόρφωσης τους, έχουν υψηλά επίπεδα επιρροής στο Αφγανιστάν. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση του Χαμίντ Καρζάι, ενός Παστούν, η οποία ανέλαβε την εξουσία μετά την πτώση της παστουνικής κυβέρνησης των Ταλιμπάν, αποτελούνταν κυρίως από Τατζίκους.[42]
Άποψη του Ρεγκιστάν στηΣαμαρκάνδη. Η Σαμαρκάνδη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη τουΟυζμπεκιστάνκαι όπως καιστηΜπουχάρα, ζουν κυρίως Τατζίκοι.
ΣτοΟυζμπεκιστάν, οι Τατζίκοι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Μπουχάραςκαι της Σαμαρκάνδης. Στην περιφέρεια Σουρχονντάριο που βρίσκεται στα νότια και κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του Ουζμπεκιστάν μετο Τατζικιστάν ζουν πολλοί Τατζίκοι. Σύμφωνα με επίσημες στατιστικές (2000), η περιφέρεια Σουρχονντάριο αντιπροσωπεύει το 24.4% όλων των Τατζίκων στο Ουζμπεκιστάν, με ένα άλλο 34.3% ναζει στις περιφέρειες Σαμαρκάνδης και Μπουχάρας.
Οι επίσημες στατιστικές στο Ουζμπεκιστάν αναφέρουν ότι η κοινότητα του Τατζικιστάν αποτελεί το 5% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.[46] Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί δεν περιλαμβάνουν τους Τατζίκους οι οποίοι δηλώνουν Ουζμπέκοι στις απογραφές για διάφορους λόγους.[47]
Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής «ουζμπεκοποίησης» υπό την επίβλεψη του Σαρόφ Ρασίντοφ, του επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος του Ουζμπεκιστάν, οι Τατζίκοι έπρεπε να επιλέξουν είτε να μείνουν στο Ουζμπεκιστάν καινα εγγραφούν ως Ουζμπέκοι στα διαβατήριά τους είτε να φύγουν προς το Τατζικιστάν, μια ορεινή και γεωργική δημοκρατία στη Σοβιετική Ένωση.[48]
Μόνο στην τελευταία απογραφή πληθυσμού (1989) οι κάτοικοι μπορούσαν να δηλώσουν την εθνικότητα τους ελεύθερα, και όχι με βάση αυτή που ανέγραφε το διαβατήριο τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του μεριδίου των Τατζίκων στο πληθυσμό του Ουζμπεκιστάν από 3.9% το 1979 σε 4.7% το 1989. Ορισμένοι μελετητές εκτιμούν ότι οι Τατζίκοι μπορεί να αποτελούν το 35% του πληθυσμού του Ουζμπεκιστάν.[49]
Ορισμένες πηγές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν 4 με 6 εκατομμύρια Τατζίκοι στη χώρα. Όμως, πολλοί δηλώνουν Ουζμπέκοι, γιανα αποφύγουν τυχόν διακρίσεις σε θέματα εργασίας και επιδομάτων. Πάντως, οι εντάσεις Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν επηρεάζουν αρνητικά τη πρόσβαση της τατζικικής κοινότητας σε λογοτεχνία στα τατζικικά.[50]
ΟιΚινέζοι Τατζίκοι είναι μια παμιρόφωνη εθνότητα πουζειστοΣιντσιάνγκστη βορειοδυτική Κίνα. Είναι μία από τις 56 εθνικότητες που αναγνωρίζονται επίσημα από την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Σύμφωνα μετην απογραφή πληθυσμού του 1999, υπήρχαν 26.000 Τατζίκοι στο Καζακστάν και αποτελούν το 0.17% του συνολικού πληθυσμού. Άρθρο του 2018 αναφέρει την ύπαρξη 47.000 Τατζίκων στη χώρα, κυρίως στο νότο.[51]
Σύμφωνα μετην τελευταία σοβιετική απογραφή το 1989,[53] υπήρχαν 3.149 Τατζίκοι στο Τουρκμενιστάν, οι οποίοι αποτελούσαν λιγότερο από το 0.1% του πληθυσμού σεμια χώρα 3.5 εκατομμυρίων κατοίκων. Η πρώτη απογραφή πληθυσμού στο ανεξάρτητο Τουρκμενιστάν που πραγματοποιήθηκε το 1995 φανέρωσε την ύπαρξη 3.103 Τατζίκων στη χώρα, εκτων οποίων οι 1.922 ζούσαν στις περιφέρειες Λεμπάπ και Μαρί, κοντά στα σύνορα με Αφγανιστάν και Ουζμπεκιστάν.[54]
Ο πληθυσμός των Τατζίκων στη Ρωσία ήταν περίπου 200.303 άτομα σύμφωνα μετην απογραφή του 2010, ενώ στην τελευταία σοβιετική απογραφή του 1989 ζούσαν 38.000 άτομα.[55]Οι περισσότεροι Τατζίκοι ήρθαν στη Ρωσία μετά τηδιάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, συχνά ως φιλοξενούμενοι εργάτεςσε μέρη όπως ηΜόσχακαιηΑγία Πετρούπολη ή σε περιοχές κοντά στα σύνορα μετο Καζακστάν.[56] Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή εργάζονται πάνω από ένα εκατομμύριο Τατζίκοι στη Ρωσία, μετα εμβάσματα τους να αποτελούν το ήμισυ του τατζικικού ΑΕΠ.[57]
Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 220.000 Τατζίκοι στο Πακιστάν, σύμφωνα με στοιχεία του 2012. Οι περισσότεροι Τατζίκοι στο Πακιστάν είναι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν.[58] Κατά τη δεκαετία του 1990, ως αποτέλεσμα τουΕμφυλίου Πολέμου του Τατζικιστάν, 700 με 1.200 Τατζίκοι έφτασαν στο Πακιστάν. Το 2002, περίπου 300 ζήτησαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και επαναπατρίστηκαν στο Τατζικιστάν μετη βοήθεια τουΔιεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, της Ύπατης Αρμοστείας τουΟΗΕγια τους Πρόσφυγεςκαιτων αρχών των δύο χωρών. [59]
Η γλώσσα των Τατζίκων είναι μια ανατολική διάλεκτος της περσικής, τανταρί. Στο Τατζικιστάν χρησιμοποιούν κυριλλικό αλφάβητογιατηντατζικική γλώσσα. ΣτοΑφγανιστάνκαιτο Ιράν χρησιμοποιούν το περσοαραβικό αλφάβητο. Ωστόσο, όταν ηΣοβιετική Ένωση εισήγαγε το λατινικό αλφάβητο το 1928, και αργότερα το κυριλλικό, η περσική διάλεκτος του Τατζικιστάν άρχισε να θεωρείται ξεχωριστή γλώσσα, με στενή συγγένεια όμως μετα περσικά. Από τον 19ο αιώνα, η τατζικική γλώσσα έχει επηρεαστεί έντονα από τη ρωσική γλώσσα και έχει ενσωματώσει πολλές ρωσικές λέξεις.[60] Έχει επίσης υιοθετήσει λιγότερες αραβικές λέξεις και διατηρεί παλαιότερες περσικές. Λόγω των προσπαθειών της κυβέρνησης και της εξόδου των περισσότερων εσωτερικών μεταναστών της Σοβιετικής εποχής από τη χώρα, η χρήση της ρωσικής γλώσσας μειώνεται στους Τατζίκους, ανκαιτα ρωσόφωνα σχολεία έχουν αρκετή ζήτηση. Η κυβέρνηση προσπαθεί να εισάγει τατζικικές λέξεις γιανα περιγράψουν διάφορες επιστημονικές έννοιες έναντι των ρωσικών, προσπάθεια που έχει επικριθεί από αρκετούς Τατζίκους.[61]
Οι διάλεκτοι της σύγχρονης Περσικήςπου ομιλούνται σε όλο το Μεγάλο Ιράν έχουν κοινή προέλευση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μια από τις ιστορικές πολιτιστικές πρωτεύουσες του Μεγάλου Ιράν, τομεγάλο Χορασάν, που περιλάμβανε τμήματα της σύγχρονης Κεντρικής Ασίας και μεγάλο μέρος του Αφγανιστάν, έπαιξε βασικό ρόλο στην ανάπτυξη καιτη διάδοση της περσικής γλώσσας και πολιτισμού σε μεγάλο μέρος του Μεγάλου Ιράν μετά τη μουσουλμανική κατάκτηση της περιοχής.[21]
Ο κυβερνήτης της επαρχίας Μπαλχ Ατά Μουχαμάντ Νουρ επισκέφτεται τοΜπλε ΤζαμίστοΜαζαρί Σαρίφστο βόρειο Αφγανιστάν.
Διάφοροι μελετητές έχουν καταγράψει τηΖωροαστρική, Ινδουιστική,[62][63]καιΒουδιστική προϊσλαμική κληρονομιά του Τατζικιστάν. Πρώιμοι ναοί που λειτουργούσαν με σκοπό τη λατρεία της φωτιάς έχουν βρεθεί στοΜπαλχκαιτηΒακτρία. Ανασκαφές στο σημερινό Τατζικιστάν καιτο Ουζμπεκιστάν έχουν φανερώσει απομεινάρια πυρκαγιών που συνδέονται με ζωροαστριανικές τελετές.[64]
Σύμφωνα μεμια ανακοίνωση τουΥπουργείου Εξωτερικών τωνΗΠΑτο 2009, ο πληθυσμός του Τατζικιστάν είναι κατά 98% μουσουλμανικός (εκτων οποίων το είναι 85% σουνίτεςκαιτο 5% σιίτες).[65]ΣτοΑφγανιστάν, οι περισσότεροι Τατζίκοι ανήκουν στοσουνιτικό Ισλάμ. Σήμερα, στη Ντουσανμπέ υπάρχουν λίγες εκατοντάδες Μπουχαριώτες Εβραίοι, οι οποίοι μιλούν μια περσική διάλεκτο. Μέχρι τον 20ό αιώνα ζούσαν χιλιάδες Μπουχαριώτες Εβραίοιστο Ουζμπεκιστάν καιτο Τατζικιστάν, ιδίως στη Σαμαρκάνδη καιστη Μπουχάρα.[66] Από τη δεκαετία του 1970 έως τη δεκαετία του 1990, η πλειονότητα αυτών των τατζικόφωνων Εβραίων έφυγε γιατοΙσραήλκαι τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2015, σύμφωνα μεμια έρευνα, υπήρχαν 2.600 Χριστιανοί Τατζίκοι πρώην μουσουλμάνοι στις Ηνωμένες Πολιτείες.[67]
Το Τατζικιστάν φιλοξένησε ένα διεθνές συμπόσιο που προσέλκυσε επιστημονικούς και θρησκευτικούς ηγέτες το 2009, με αφορμή τους εορτασμούς γιατον Τατζίκο διανοούμενο Αμπού Χανιφά, ο οποίος καταγόταν από τηνεπαρχία Παρβάντου Αφγανιστάν.[68]
Οι Τατζίκοι γιορτάζουν τοΜεχρεγκάνσε πάρκο της Ντουσαμπέ.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσηςκαιο Εμφύλιος Πόλεμος στο Αφγανιστάν προκάλεσαν μια αναζωπύρωση του τατζικικού εθνικισμού σε όλη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης μιας πρότασης γιατην επιστροφή του Τατζικιστάν στο περσοαραβικό αλφάβητο.[69][21] Επιπλέον, το Τατζικιστάν ειδικότερα αποτελεί κέντρο του τατζικικού εθνικισμού και προσπαθεί μάλιστα να αναβιώσει την κληρονομιά της αυτοκρατορίας των Σαμανιδών, του πρώτου κράτους που κυριαρχούσαν οι Τατζίκοι, μετά τηναραβική κατάκτηση της περιοχής. Για παράδειγμα, ο Πρόεδρος του Τατζικιστάν, Εμομαλί Ραχμόν, αφαίρεσε την ρωσική κατάληξη από το επώνυμο του (πριν, λεγόταν Εμομαλί Ραχμόνοφ) και πρότεινε στους Τατζίκους να κάνουν το ίδιο.[70] Σύμφωνα μεμια κυβερνητική ανακοίνωση τον Οκτώβριο του 2009, περίπου 4.000 Τατζίκοι είχαν αφαιρέσει τις ρωσικές καταλήξεις από τα επώνυμα του από τις αρχές του έτους.[71]
Τον Σεπτέμβριο του 2009, το Ισλαμικό Αναγεννησιακό Κόμμα του Τατζικιστάν πρότεινε ένα σχέδιο νόμου με στόχο την μετονομασία της τατζικικής γλώσσας σε "τατζικική/φορσί". Το σχέδιο νόμου επικρίθηκε από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, καθώς επεδίωκε να αφαιρέσει τηρωσική γλώσσα από τη θέση της γλώσσας επικοινωνίας των λαών της χώρας.[72]Το 1989, το αρχικό όνομα της γλώσσας (φαρσί) προστέθηκε σε παρένθεση στα επίσημα έγγραφα, ανκαιη κυβέρνηση του Ραχμόν μετονόμασε τη γλώσσα σε τατζικική το 1994.[72] Στις 6 Οκτωβρίου 2009, το Τατζικιστάν ενέκρινε το νόμο που κατήργησε τα ρωσικά ως γλώσσα επικοινωνίας των λαών και όρισε τα τατζικικά ως τη γλώσσα που πρέπει να χρησιμοποιείται στα επίσημα έγγραφα καιτην εκπαίδευση, με εξαίρεση τα μέλη των εθνοτικών μειονοτήτων του Τατζικιστάν, στα οποία θα επιτρέπεται να λάβουν εκπαίδευση σε γλώσσα της επιλογής τους.[73]
↑Country Factfiles. — Afghanistan, page 153. // Atlas. Fourth Edition. Editors: Ben Hoare, Margaret Parrish. Publisher: Jonathan Metcalf. First published in Great Britain in 2001 by Dorling Kindersley Limited. London: Dorling Kindersley, 2010, 432 pages. (ISBN9781405350396) "Population: 28.1 million Religions: Sunni Muslim 84%, Shi'a Muslim 15%, other 1% Ethnic Mix: Pashtun 38%, Tajik 25%, Hazara 19%, Uzbek, Turkmen, other 18%"
↑Karl Cordell, "Ethnicity and Democratisation in the New Europe", Routledge, 1998. p. 201: "Consequently, the number of citizens who regard themselves as Tajiks is difficult to determine. Tajikis within and outside of the republic, Samarkand State University (SamGU) academic and international commentators suggest that there may be between six and seven million Tajiks in Uzbekistan, constituting 30% of the republic's 22 million population, rather than the official figure of 4.7%(Foltz 1996;213; Carlisle 1995:88).
↑Lena Jonson (1976) "Tajikistan in the New Central Asia", I.B.Tauris, p. 108: "According to official Uzbek statistics there are slightly over 1 million Tajiks in Uzbekistan or about 3% of the population. The unofficial figure is over 6 million Tajiks. They are concentrated in the Sukhandarya, Samarqand and Bukhara regions."
↑«塔吉克族». www.gov.cn. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2016.
↑This figure only includes Tajiks from Afghanistan. The population of people with descent from Afghanistan in Canada is 48,090 according to Canada's 2006 Census. Tajiks make up an estimated 27% of the population of Afghanistan. The Tajik population in Canada is estimated from these two figures. Ethnic origins, 2006 counts, for CanadaΑρχειοθετήθηκε 2013-07-23 στοWayback Machine..
↑«Tajikistan». U.S. Department of State. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2015.
↑ 17,017,1Suny, Ronald Grigor (2006). «History and Foreign Policy: From Constructed Identities to "Ancient Hatreds" East of the Caspian». Στο: Shaffer, Brenda. The Limits of Culture: Islam and Foreign Policy. MIT Press. σελίδες 100–110. ISBN0-262-69321-6.
↑Richard Foltz, A History of the Tajiks: Iranians of the East, London: Bloomsbury, 2019, pp. 33–61.
↑Richard Nelson Frye, "Persien: bis zum Einbruch des Islam" (original English title: "The Heritage Of Persia"), German version, tr. by Paul Baudisch, Kindler Verlag AG, Zürich 1964, pp. 485–498
↑ 42,042,1«Tajiks». Minority Rights Group (στα Αγγλικά). 19 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2022.
↑Federal Research Division of the Library of Congress (1997). «Afghanistan: Tajik». Country Studies Series. Library of Congress. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2007.
↑Bellew, Henry Walter (1891) An inquiry into the ethnography of Afghanistan The Oriental Institute, Woking, Butler & Tanner, Frome, United Kingdom, page 126, OCLC182913077
↑Markham, C. R. (January 1879) "The Mountain Passes on the Afghan Frontier of British India" Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography (New Monthly Series) 1(1): pp. 38–62, p.48
↑Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (23 Φεβρουαρίου 2000). «Uzbekistan». Country Reports on Human Rights Practices – 1999. U.S. Department of State. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2007.CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
↑Rahim Masov, The History of the Clumsy Delimitation, Irfon Publ.
↑Richard Foltz, A History of the Tajiks: Iranians of the East, London: Bloomsbury, 2019, p. 186.
↑The ethnic composition of the 1.7 million registered Afghan refugees living in Pakistan are believed to be 85% Pashtun and 15% Tajik, Uzbek and others.«2012 UNHCR country operations profile – Pakistan». Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2012.
↑Numerous scholars have located the Kamboja realm on the southern side of the Hindu Kush ranges in the Kabul, Swat, and Kunar Valleys, and the Parama-Kambojas in the territories on the north side of the Hindu Kush in modern-day Pamir and Badakhshan region in Tajikistan.
↑Dr Buddha Prakash maintains that, based on the evidence of Kalidasa's Raghuvamsha, Raghu defeated the Hunas on river Vamkshu (Raghu vamsha 4.68), and then he marched against the Kambojas (4.69–70).
Αφγανιστάν
Τατζικιστάν
Ουζμπεκιστάν 
Πακιστάν
Ρωσία
Κιργιζία
Καζακστάν
Κίνα
Καναδάς
Ουκρανία
