Ο Ερρίκος Δ΄ αποφάσισε να ανακτήσει τα εδάφη που έχασε όταν ήταν ανήλικος, έδωσε αξιώματα σε χαμηλόβαθμους υπαλλήλους και προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια στηΣαξονίακαιτηΘουριγγία. Συνέτριψε μία εξέγερση στη Σαξονία (1069) καιτην επανάσταση του Όθωνα του Νόρτχαϊμ (1071). Ο διορισμός κοινών ανθρώπων σε ψηλά αξιώματα ενόχλησε τους αριστοκράτες, και πολύ από αυτούς αποστασιοποιήθηκαν από την Αυλή. Επέμεινε να διορίζει ο ίδιος επισκόπους καιηγουμένους μοναστηριών, μολονότι οι κληρικοί καταδίκαζαν την πρακτική αυτή σανσιμωνία, απαγορευμένη από την εκκλησία. ΟΠάπας Αλέξανδρος Β΄ κατηγόρησε τους συμβούλους του Ερρίκου για τις πράξεις τους και τους αφόρισε (1073). Οι συγκρούσεις του Ερρίκου μετηνΑγία Έδρακαι τους δούκες τον εξασθένησαν σημαντικά, οι Σάξονες επαναστάτησαν ξανά το καλοκαίρι του 1074. Ο Ερρίκος εκμεταλλεύτηκε τον εμφύλιο ανάμεσα στους Σάξονες αριστοκράτες και τους χωρικούς, τον Οκτώβριο του 1075 τους υπέταξε. Ο Ερρίκος Δ΄ ενδιαφέρθηκε έντονα γιατηνΙταλία, οΠάπας Γρηγόριος Ζ΄ ανησύχησε καιτον απείλησε νατον αφορίσει γιατη Σιμωνία, ο αυτοκράτορας πέτυχε ωστόσο να πείσει τους επισκόπους να κηρύξουν την παπική εκλογή άκυρη (24 Ιανουαρίου 1076). Ο πάπας τον αφόρισε, ο Ερρίκος γιανα προστατευτεί από τους Σάξονες ευγενείς που ήθελαν νατον δικάσουν πήγε στην Ιταλία. Ο"Δρόμος στην Κανόσα" ήταν επιτυχής, ο Γρηγόριος Ζ΄ τον απήλλαξε τελικά τον Ιανουάριο του 1077. Οι αντίπαλοι ευγενείς στη Γερμανία αγνόησαν την παπική απαλλαγή, εξελέγη νέος διεκδικητής βασιλιάς οΡοδόλφος του Ράινφελντεν (14 Μαρτίου 1077). Ο πάπας στάθηκε ουδέτερος στη σύγκρουση ανάμεσα στους δύο βασιλείς, ο Ερρίκος Δ΄ συνέχισε να διορίζει τους υψηλόβαθμους κληρικούς με αποτέλεσμα νατον αφορίσει ο πάπας ξανά (7 Μαρτίου 1080). Οι Γερμανοί επίσκοποι έμειναν πιστοί στον Ερρίκο Δ΄ εκλέγοντας νέο αντίπαπα τονΚλήμη Γ΄. Ο Ροδόλφος του Ράινφελντεν τραυματίστηκε θανάσιμα σε μάχη, ο διάδοχος τουΧέρμαν τουΖαλμ διατήρησε μόνο τη Σαξονία. Ο Ερρίκος Δ΄ ξεκίνησε μια σειρά από στρατιωτικές εκστρατείες στην Ιταλία (1081), ο Κλήμης Γ΄ τον έστεψε αυτοκράτορα στηΡώμη (1 Απριλίου 1084).
Ο Χέρμαν τουΖαλμ πέθανε καιη Σαξονία πέρασε στα χέρια του Ερρίκου μετην υποστήριξη της αριστοκρατίας (1088), προχώρησε σε εκστρατεία στηΜατθίλδη της Κανόσαπου ήταν σύμμαχος του πάπα (1089). Η Ματθίλδη έπεισε τον μεγαλύτερο γιο της Κορράδονα επιτεθεί στον Ερρίκο (1093), ο σύμμαχος της Γουέλφος Α΄ της Βαυαρίας εμπόδισε τον Ερρίκο να επιστρέψει στη Γερμανία μέχρι την εποχή που συμφιλιώθηκε μαζί του (1096). Μετά τον θάνατο του Κλήμη Γ΄ ο Ερρίκος Δ΄ δεν υποστήριξε νέους αντίπαπες αλλά ούτε έκλεισε ειρήνη μετον νέο πάπα Πασχάλη Β΄πουτον αφόρισε ξανά. Ο Ερρίκος Δ΄ ανακήρυξε αυτοκρατορική ειρήνη που κάλυπτε ολόκληρη τη Γερμανία (1130), ο μικρότερος γιος τουΕρρίκος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίαςτον ανάγκασε να παραιτηθεί μετη βία (31 Δεκεμβρίου 1105). Οι προσπάθειες τουνα επιστρέψει στον θρόνο μετη βοήθεια αριστοκρατίας από τηΛοθαριγγία απέτυχαν, ο Ερρίκος Δ΄ πέθανε από ασθένεια χωρίς να αρθεί ο αφορισμός του από τον πάπα.
Ο Ερρίκος Δ΄ γεννήθηκε στα αγαπημένα ανάκτορα του πατέρα τουστοΓκόσλαρ.[5]Ο Ερρίκος Γ΄ που είχε ήδη τρεις κόρες περίμενε με πάθος τη γέννηση ενός γιουγιανα φέρει την ενότητα στο βασίλειο όπως τόνισε σε κήρυγμα τουοΧέρμαν Β΄ της Κολωνίας.[5][6]Ο μικρός Ερρίκος πήρε αρχικά το όνομα του παππού τουΚορράδου, ο ηγούμενος Ούγος του Κλυνύπου είχε οριστεί από τον αυτοκράτορα Νονός πρότεινε στον Ερρίκο Γ΄ νατου δώσει το δικό του όνομα.[6]Τα Χριστούγεννα του 1050 ο Ερρίκος Γ΄ όρισε τον μικρό τουγιο διάδοχο, κάλεσε τους ευγενείς να δώσουν όρκους "πίστης και υποταγής"στον Ερρίκο.[6][7]Ο αρχιεπίσκοπος Χέρμαν βάπτισε τον μικρό Ερρίκο το Πάσχα του 1051 στην Κολωνία.[5]Ο αυτοκράτορας συγκάλεσε Συμβούλιο τον Νοέμβριο του 1051 για να εξασφαλίσει τη διαδοχή.[8]Οι Γερμανοί πρίγκιπας συμφώνησαν στη στέψη του μικρού Ερρίκου σαν βασιλιά υπό την προϋπόθεση ότι θα είχε μια"δίκαιη βασιλεία" όσο ζούσε ο πατέρας του.[8]Ο Ρόμπινσον γράφει ότι οι ευγενείς προσπάθησαν να πείσουν τον αυτοκράτορα να αλλάξει τη διακυβέρνηση τουκαινα δώσει περισσότερες εξουσίες στονγιοτου, τα Χριστούγεννα του 1052 διορίστηκε Δούκας της Βαυαρίας.[6][9]
Ο αρχιεπίσκοπος Χέρμαν Β΄ έστεψε τον Ερρίκο βασιλιά στοΆαχεν (17 Ιουλίου 1054).[9]Ο δίχρονος μικρότερος αδελφός του Ερρίκου Κορράδος Β΄ της Βαυαρίας στέφτηκε από τον πατέρα τους κυβερνήτης στηΒαυαρία, όταν πέθανε (1055) ο Ερρίκος Γ΄ την έδωσε στη σύζυγο του Αγνή.[9]Στα τέλη του 1055 ο αυτοκράτορας αρραβώνιασε τον μικρότερο γιοτου Ερρίκο μετηνΜπέρτα της Σαβοΐας.[10][11]Οι γονείς της Όθων της ΣαβοΐαςκαιΑδελαΐδα της Σούζα είχαν υπό τον έλεγχο τους τη βόρεια Ιταλία καιο αυτοκράτορας ήθελε να εξασφαλίσει συμμαχία απέναντι στον επαναστάτη Δούκα της ΛωρραίνηςΓοδεφρείδο τον Γενειοφόρο.[11]Ο Ερρίκος Γ΄ αρρώστησε βαριά στα τέλη Σεπτεμβρίου 1056 και κάλεσε τον πάπα Βίκτωρ Β΄που βρισκόταν στη Γερμανία να προστατεύσει τονγιοτου.[11][12]Ο Ερρίκος Γ΄ πέθανε λίγο αργότερα (5 Οκτωβρίου 1056).[13]
Ο Ερρίκος Δ΄ διαδέχθηκε τον πατέρα του μόλις 6 ετών χωρίς σοβαρή αντίσταση.[12][13]Ο πάπας Βίκτωρ έπεισε τους Γερμανούς αριστοκράτες να ορκιστούν πίστη στον νέο βασιλιά που ενθρονίστηκε στοΆαχεν.[13][14] Τους υπενθύμισε επιπλέον να δείξουν την πίστη στη μητέρα του Αγνή σε περίπτωση πουο γιος της πεθάνει πριν από αυτήν μέχρι τον ορισμό του διαδόχου.[15][16]Η Αγνή που ήταν έτοιμη να αποσυρθεί σε μοναστήρι παρέμεινε γιανα ασχοληθεί μετην κηδεμονία καιτην εκπαίδευση τουγιου της.[12][17] Έκανε μεγάλες δωρεές σε αριστοκράτες καιγιανα συμφιλιωθεί μαζί τους, συμφιλιώθηκε καιμε τους παλιούς εχθρούς του συζύγου της όπως ο Γοδεφρείδος ο Γενειοφόρος καιοΚορράδος Γ΄ της Καρινθίαςπου διορίστηκε Δούκας της Καρινθίας.[18][19]
Όταν ο πάπας έφυγε από τη Γερμανία η Αγνή ανέλαβε αποκλειστικά την κηδεμονία τουγιου της (1057), αδιαφόρησε γιατοΒασίλειο της Αρλκαιτην Ιταλία.[20][21]Η μεγάλη της ευσέβεια την απέτρεψε από τις παρεμβάσεις της στην εκλογή επισκόπων και έχασε τον έλεγχο στην παπική εκλογή.[12][22]Ο Ερρίκος Δ΄ κληρονόμησε από τον πατέρα τουτον τίτλο του Πατρικίου καιτο δικαίωμα να παρέχει την πρώτη ψήφο στην παπική εκλογή, η"ελευθερία της εκκλησίας" διατηρήθηκε και ενισχύθηκε όσο ήταν ανήλικος.[23]
Ο διάδοχος του Βίκτωρ Πάπας Στέφανος Θ΄, αδελφός του Γοδεφρείδου του Γενειοφόρου εξελέγη τον Αύγουστο του 1057 χωρίς βασιλική παρέμβαση, οι μεταρρυθμιστές ήθελαν να αποτρέψουν τους αντιπάλους τους να ορίσουν δικό τους διάδοχο.[24] Όταν έφτασε στην ενηλικίωση ευγενείς που φοβήθηκαν την εξουσία του αποφάσισαν νατον ανατρέψουν, αρχηγός των συνωμοτών ο Όθων του Νόρντμαρκ που επέστρεψε από την εξορία. Οι συγγενείς του αυτοκράτορα Μπρούνο Β΄ και Εγβέρτος Α΄ του Μπάουνσβαϊγκ επιτέθηκαν στους συνωμότες, ο Μπρούνο θανάτωσε τον Όθωνα αλλά τραυματίστηκε καιο ίδιος θανάσιμα.[25]Η Αγνή διόρισε έναν πλούσιο αριστοκράτη τον Ροδόλφο του Ράινφελντεν δούκα της Σουαβίας, του έδωσε επίσης τα απέραντα εδάφη της Βουργουνδίας γιανα φέρει την ειρήνη στους ευγενείς.[18][26][27]Ο Γοδεφρείδος ο Γενειοφόρος ανέλαβε τοΣπολέτοκαιτο Φέρμο σταΠαπικά Κράτη.[28]Την ίδια εποχή πολλές φήμες διαδόθηκαν στην Ιταλία ότι ο Γοδεφρείδος είχε στόχο να πάρει το αυτοκρατορικό στέμμα μετη βοήθεια του πάπα Στεφάνου Θ΄ αλλά ο πάπας πέθανε αιφνίδια (25 Μαρτίου 1058).[28]Οι Ρωμαίοι αριστοκράτες όρισαν νέο πάπα τον καρδινάλιο του Βελέτρι ως Αντίπαπας Βενέδικτος Ι΄, οι μεταρρυθμιστές κληρικοί όρισαν αντίθετα τον επίσκοπο Γεράρδο της Φλωρεντίας ως Πάπας Νικόλαος Β΄.[23][28] Έστειλαν απεσταλμένους στη Γερμανία καιο Ερρίκος Δ΄ συμφώνησε στοΆουγκσμπουργκνα οριστεί νέος πάπας ο Γεράρδος (7 Ιουνίου 1058).[24]
ΟΑνδρέας Α΄ της Ουγγαρίας έστειλε τον Σεπτέμβριο του 1058 απεσταλμένους από τηνΟυγγαρία.[29]Ο Ερρίκος Γ΄ είχε επιχειρήσει δύο εκστρατείες στην Ουγγαρία γιανα εξασφαλίσει όρκους πίστης από τον Ανδρέα αλλά απέτυχε.[8]Ο Ανδρέας ήθελε αυτή τη φορά να εξασφαλίσει τη διαδοχή στον 5χρονο γιοτουΣολομώντα της Ουγγαρίαςκαινατην ακυρώσει από τον αδελφό τουΜπέλα Α΄ της Ουγγαρίας.[29]Οι Ούγγροι απεσταλμένοι καιοι αντιπρόσωποι του Ερρίκου έκλεισαν συνθήκη, η 11χρονη κόρη του Ερρίκου Ιουδήθ αρραβωνιάστηκε τον Σολομώντα.[24][29]Οι μεταρρυθμιστές όρισαν νέο πάπα στηΦλωρεντίατον Γεράρδο ως Νικόλαο Β΄.[24][30]Ο σύμβουλος του, ο μοναχός Χίλντεμπραντ ανέλαβε να ενισχύσει την εξουσία των παπών.[31][32]Ο πάπας συγκάλεσε Σύνοδο προκειμένου να καθορίσει τα δικαιώματα των καρδιναλίων στην παπική εκλογή.[33][34]Μετη φράση "σήμερα βασιλιάς καιμετη βοήθεια του Θεού αυτοκράτορας" επιβεβαίωσε τα δικαιώματα του αυτοκράτορα στην παπική εκλογή αλλά χωρίς νατα καθορίζει.[35][36] Ένα άλλο διάταγμα καθόριζε τη λαϊκή συμβολή στην εκλογή των κατώτερων κληρικών επειδή οι μονάρχες συνέχιζαν να διορίζουν επισκόπους χωρίς παπική παρέμβαση.[37][38]Ο Καρδινάλιος Χυμπέρτ Όφα Σίλβα Καντίτα έθεσε το ζήτημα αν μπορούν οι μονάρχες να παραχωρούν στους κληρικούς επισκοπές και αβαεία.[39][40][41]
Ο Ανδρέας Α΄ της Ουγγαρίας αντιμετώπισε την επανάσταση του αδελφού του (1060), η Αγνή έστειλε τρεις στρατούς στην Ουγγαρία γιανα πολεμήσουν τον Μπέλα και τους Πολωνούς συμμάχους του αλλά δεν συντονίστηκαν.[42]Ο Μπέλα νίκησε τον αδελφό τουπου θανατώθηκε από τα τραύματα τουκαι στέφτηκε βασιλιάς, η οικογένεια του Ανδρέα δραπέτευσε στη Γερμανία.[29][42] Μετά τη νίκη του Μπέλα η Αγνή έδωσε εντολή να ενισχυθούν τα Γερμανικά δουκάτα στα σύνορα μετην Ουγγαρία.[42]Η Βαυαρία παραχωρήθηκε σε έναν πλούσιο άρχοντα τον Όθων του Νόρτχαϊμ, στις αρχές του 1061 ο Κορράδος της Καρινθίας αντικαταστάθηκε μετονΒερθόλδος Α΄ του Τσέρινγκεν.[43]
Ο Ερρίκος Δ΄ πηδάει από το πλοίο του αρχιεπισκόπου Άννο Β΄ της Κολωνίας στο Κάιζερσβερθ (1062).
Οι σχέσεις ανάμεσα στον πάπα Νικόλαο και τους Γερμανούς ιερείς ήταν τεταμένες για άγνωστους λόγους (1061), μια Γερμανική σύνοδος κατηγόρησε τον πάπα και αρνήθηκε τις αποφάσεις του.[44][45][46]Ο πάπας Νικόλαος Β΄ πέθανε (20 Ιουλίου 1061), οι Ρωμαίοι αριστοκράτες έστειλαν επιστολή στον Ερρίκο καιτου ζήτησαν να εκλέξει κάποιον άλλον πάπα (30 Σεπτεμβρίου 1061).[34]Ο Χίλντεμπραντ καιοι μεταρρυθμιστές ιερείς εξέλεξαν τον Άνσελμο Α΄, επίσκοπο της Λούκκα μετο όνομα Πάπας Αλέξανδρος Β΄ χωρίς την έγκριση του Ερρίκου Δ΄.[30][45][47][48]Ο βασιλιάς συγκάλεσε τους Ιταλούς επισκόπους σε Σύνοδο στηΒασιλείαγιανα συζητήσει την κατάσταση, παρέστη καιο ίδιος φορώντας το σύμβολο του Πατρικίου των Ρωμαίων.[30][49]Η Σύνοδος εξέλεξε νέο αντίπαπα τον επίσκοπο της Πάρμας μετο όνομα Αντίπαπας Ονώριος Β΄ (28 Οκτωβρίου 1061).[49]ΤοΣχίσμα ανάμεσα στους δυο πάπες έφερε εμφύλια σύγκρουση στους Γερμανούς κληρικούς.[48]Ο αρχιεπίσκοπος Αδαλβέρτος της Βρέμης ήταν ο φανατικότερος οπαδός του Ονώριου καιο αρχιεπίσκοπος Άννο Β΄ της Κολωνίας ήταν αντίστοιχα του Αλεξάνδρου.[50]Η μητέρα του αυτοκράτορα Αγνή υποστήριζε τον Ονώριο καιοι οπαδοί της αφορίστηκαν από τον Αλέξανδρο.[50]Η εύνοια που έδειξε στον Ερρίκο Β΄ του Άουγκσμπουργκ έφεραν δυσαρέσκεια στον Γερμανικό κλήρο απέναντι της, ο αρχιεπίσκοπος Άννο, ο Εγβέρτος του Μπράουνσβαϊγκ καιο Όθων του Νόρτχαϊμ της αφαίρεσαν την αντιβασιλεία.[51][52][53]Ο αρχιεπίσκοπος Άννο εξόπλισε τον Απρίλιο 1062 ένα πλοίο, εξέπλευσε βόρεια στονΡήνοκαι έφτασε στα βασιλικά ανάκτορα του Κάιζερσβερθ.[51][54]Ο Ερρίκος Δ΄ γοητεύτηκε, έπεσε στην παγίδα και μπήκε στο πλοίο.[51]Ο βασιλιάς αναγνώρισε την πλάνη και πήδηξε στο ποτάμι γιανα γλυτώσει και παρά λίγο να πνιγεί, μόλις τον έσωσε ο Εγβέρτος του Μπράουνσβαϊγκ.[51][52]
Το"Κίνημα του Κάιζερσβερθ" έριξε σημαντικά το κύρος της Αγνής που αποσύρθηκε στα εδάφη της.[54][55]Ο Άννο την αντικατέστησε στην αντιβασιλεία, στον τίτλο του Μάγιστρου καιτην εκπαίδευση του Ερρίκου, διόρισε τους ευγενείς και τους φίλους τουσε ψηλές θέσεις.[56][57] Πίεσε τον Ερρίκο Δ΄ να παραχωρήσει το ένα δέκατο από τα αυτοκρατορικά έσοδα στον ίδιο και στους διαδόχους τουστηΒρέμη, υποσχέθηκε επίσης να τερματίσει το σχίσμα.[7][58]. Η Σύνοδος των Γερμανών επισκόπων διόρισε τον ανεψιό του Μπέρχαρντ Β΄, επίσκοπο του Χάλμπερσταντ με εντολή να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μετον πάπα Αλέξανδρο Β΄.[59]Ο γνωστός μοναχός Πίτερ Ντέμιαν (1007-1072) υπερασπίστηκε έντονα την εκλογή του Αλεξάνδρου Β΄ στη θέση του πάπα.[36]Ο Ντέμιαν παρουσίασε "το κληρονομικό δικαίωμα του βασιλιά να έχει συμμετοχή στην παπική εκλογή"το οποίο θα μπορούσε νατο χάσει.[36]Το κύρος του αυτοκράτορα ύστερα από αυτές τις εξελίξεις μειώθηκε σημαντικά.[60]
Ο Μπέλα Α΄ ήθελε να κλείσει ειρήνη μετον Ερρίκο επειδή ήθελε να προστατεύσει τον θρόνο του από τον ανεψιό του Σολομώντα που βρισκόταν στη Γερμανία.[61]Ο Ερρίκος Δ΄ αντίθετα ήθελε σε κάθε περίπτωση να αποκαταστήσει τον Σολομώντα στον Ουγγρικό θρόνο, τον Αύγουστο του 1063 επιτέθηκε μετα Γερμανικά στρατεύματα στην Ουγγαρία και νίκησε στην πρώτη εκστρατεία.[61][62]Ο Μπέλα Α΄ πέθανε αιφνίδια καιο Γερμανικός στρατός εισήλθε στο Σεκεσφεχερβάρ.[62]Ο Σολομών αποκαταστάθηκε στον Ουγγρικό θρόνο καιο Ερρίκος Δ΄ πριν επιστρέψει στη Γερμανία παρέστη στον αρραβώνα τουμετην Ιουδήθ.[61][63]ΟΑδαλβέρτος της Βρέμης συνόδευσε τον αυτοκράτορα στη Γερμανία και έγινε από τους πιο πιστούς οπαδούς του, εμφανίστηκε "προστάτης του"στα βασιλικά διατάγματα με θέση ισάξια με αυτή του Άννο.[61]Ο Άννο πήγε τον Μάιο του 1064 στηΜάντοβαγιανα παραστεί σε Σύνοδο, αναγνώρισε τον Αλέξανδρο Β΄ σαν πάπα και προσκάλεσε τον αυτοκράτορα στη Ρώμη.[64][65]Ο Αδαλβέρτος εκμεταλλεύτηκε την απουσία του Άννο γιανα ενισχύσει την εξουσία τουκαιτην επίδραση τουστον Ερρίκο.[64]
Όπως περιγράφει ένας Σάξονας ιστορικός ο Λάμπερτ του Χέρσφελντ ο Ερρίκος Δ΄ ήρθε με ένα σπαθί στη Βορμς, επιτέθηκε στον αρχιεπίσκοπο Άννο της Κολωνίας αλλά τον εμπόδισε η μητέρα τουνατου κάνει κακό.[66][67]Η αναφορά του Άννο ίσως ναμην είναι αξιόπιστη, το βέβαιο είναι ότι ο Άννο εκδιώχτηκε από τη βασιλική αυλή.[68]Ο Ερρίκος Δ΄ δέχτηκε πρόσκληση από το πάπα Αλέξανδρο Β΄ να επισκεφτεί τη Ρώμη, η Αγνή έφυγε γιατην Ιταλία δύο μήνες αργότερα.[69][70] Όταν έφυγε η μητέρα του βασιλιά ολόκληρη την εξουσία ανέλαβε ο Αδαλβέρτος της Βρέμης.[61]Το ταξίδι του βασιλιά στη Ρώμη αναβλήθηκε στην αρχή γιατο φθινόπωρο καιστη συνέχεια μόνιμα, ο πάπας τον χρειαζόταν γιανατον βοηθήσει να αντιμετωπίσει τους εχθρούς του.[18][71]Ο Ερρίκος Δ΄ προτίμησε να πάει στη Βουργουνδία γιανατου δηλώσουν οι ευγενείς υποταγή, η άφιξη τουστη Βουργουνδία θεωρείται σανη αρχή γιατη βασιλεία τουστην περιοχή. Αργότερα μετέβη στηΛωρραίνη, αποκατέστησε τον Γοδεφρείδο τον Γενειοφόρο τον Οκτώβριο στην Κάτω Λωρραίνη.[72][73]
Ο Αδαλβέρτος της Βρέμης σε συμφωνία μετον φίλο του βασιλιά Βέρνερ έκανε κατάσχεση της βασιλικής περιουσίας γιανα κερδίσουν βασιλικά δώρα, τα έδωσαν στους δυσαρεστημένους ιερείς και κληρικούς.[74]Με πλεονέκτημα την επίδραση τουστον βασιλιά ο Αδαλβέρτος αντιμετώπισε επιτυχώς τους αντιπάλους του.[75]Οι προσπάθειες τουνα καταλάβει μετη βία τοΑββαείο του Λορς προκάλεσε αντιδράσεις (1065), οι αρχιεπίσκοποι Ζίγκφριντ του Μάιντζ και Άννο της Κολωνίας προχώρησαν σε εξέγερση.[76]Ο Όθων του Νόρτχαϊμ, ο Ροδόλφος του Ράινφενλντεν καιοΒερθόλδος Α΄ του Τσέρινγκεν ενώθηκαν και έπεισαν τον Ερρίκο Δ΄ να απολύσει τον Αδαλβέρτο (13 Ιανουαρίου 1066).[18][77]Ο Άννο κέρδισε ξανά την εμπιστοσύνη του Ερρίκου αλλά οι βασιλικοί σύμβουλοι δεν μπορούσαν να έχουν πλέον τον έλεγχο στην κρατική διοίκηση.[78]Ο Ερρίκος Δ΄ αρρώστησε βαριά τον Μάιο του 1066, κινδύνευσε να πεθάνει καιοι αριστοκράτες ξεκίνησαν την αναζήτηση του διαδόχου, σε έναν μήνα ωστόσο ανέκαμψε και παντρεύτηκε την αρραβωνιαστικιά του Μπέρθα.[78][79]Στα τέλη του χρόνου ο Ριχάρδος Α΄ του Κάπουα επιτέθηκε σταΠαπικά Κράτη, η μητέρα του Αγνή επέστρεψε από τη Ρώμη καιτου ζήτησε να έρθει να βοηθήσει τον πάπα.[80]Ο Ερρίκος Δ΄ συγκέντρωσε τον στρατό του αλλά τον διάλυσε όταν ο Γοδεφρείδος ο Γενειοφόρος προχώρησε σε αντεπίθεση εναντίον του Ριχάρδου Α΄.[30][80]Η Σλαβική φυλή των Λουτίκων διέσχισε τονΈλβακαι επιτέθηκε στοΑμβούργο, στις αρχές του 1069 ο βασιλιάς προχώρησε σε αντεπίθεση και τους νίκησε.[81][82]
Μεγάλα τμήματα της περιουσίας του Ερρίκου ιδιαίτερα στη Σαξονία είχαν κατασχεθεί την περίοδο πουο βασιλιάς ήταν ανήλικος, ο Ερρίκος Δ΄ αποφάσισε νατα ανακτήσει (1069).[83]Ο Ερρίκος έστειλε τους Σουηβούς υπουργούς στο δουκάτο γιανα ελέγξουν τα νομικά δικαιώματα, ο διορισμός ξένων υπαλλήλων εξόργισε τους Σάξονες επειδή η πράξη παραβίαζε τηνΠολιτική Δικονομία.[83][84]Ο Ερρίκος οικοδόμησε νέα κάστρα στη Σαξονία καιτα παρέδωσε σε Σουηβούς στρατιώτες, ασχολήθηκε μετη Σαξονία περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέρος στη Γερμανία όπως ο πατέρας του.[83][85][86]Οι Θουρίγγιοι εξοργίστηκαν επειδή ο βασιλιάς παραχώρησε στον αρχιεπίσκοπο Ζίγκφριντ του Μάιντζ το δικαίωμα να τους πάρει τα δέκατα.[87]Ο μαργράβος της Κάτω Λουσατίας Ντέντι Α΄ του Σαξονικού Όστμαρκ ήταν ο πρώτος Σάξονας ευγενής που επαναστάτησε.[87] Διεκδίκησε τα δώρα του πρώην συζύγου της συζύγου του Όθων Α΄ του Μέισσεν αλλά ο Ερρίκος τουτο αρνήθηκε (1069).[87][88]. Ο Ντέντι πήγε να βοηθήσει τους Θουρίγγιους αλλά οπισθοχώρησε όταν ο βασιλιάς τον απείλησε νατον εξαιρέσει από τα δώρα τους, ο Ερρίκος Δ΄ του επιτέθηκε καιτον ανάγκασε να παραδοθεί.[87]
Ο Όθων του Νόρτχαϊμ είχε μεγάλες εκτάσεις στηΣαξονία.[83] Ένας ευγενής ο Έγκενο τον κατηγόρησε για συνωμοσία ενάντια στη ζωή του Ερρίκου, ο Όθων κλήθηκε τον Αύγουστο του 1070 να απαντήσει στις κατηγορίες. Ο Μπρούνο της Σαξονίας ένας ιστορικός της εποχής έγραψε ότι τον Έγκενο δωροδόκησε ο ίδιος ο βασιλιάς, η αναφορά θεωρείται αναξιόπιστη.[89]Μετον φόβο της καταδίκης ο Όθων δραπέτευσε στηΘουριγγία, έγινε κατάσχεση της περιουσίας του.[83][89][90]Ο Ερρίκος Δ΄ επιτέθηκε στα εδάφη του Όθωνα στη Σαξονία καιο Όθων απάντησε με επίθεση στα βασιλικά εδάφη στη Θουριγγία.[89]ΟΌρντουλφ της Σαξονίαςκαιοι περισσότεροι Σάξονες αριστοκράτες παρέμειναν πιστοί στον Ερρίκο αλλά ο γιος του Όρντουλφ Μάγκνους της Σαξονίας συμμάχησε μετον Όθων.[89]Τα Χριστούγεννα του 1070 ο βασιλιάς παραχώρησε τηΒαυαρίαστον Γουέλφο Α΄.[88][91]Ο Όθων του Νόρτχαϊμ καιο Μάγκνους της Σαξονίας χωρίς υποστήριξη παραδόθηκαν στον Ερρίκο Δ΄, τοποθετήθηκαν στη συνοδεία των Γερμανών πριγκίπων (12 Ιουνίου 1071).[92]
Ο Ερρίκος Δ΄ μετά τον θάνατο του Αδαλβέρτου της Βρέμης (1072) έκανε κατάσχεση της περιουσίας του, ήταν ο πρώτος μονάρχης που προχώρησε σε τέτοια ενέργεια.[93]Οι διορισμοί των ανώτατων κληρικών ήταν θέμα προτεραιότητας γιατην εξουσία του Ερρίκου αλλά οι μεταρρυθμιστές κληρικοί τον κατηγόρησαν για Σιμωνία.[94] Όταν ο Ερρίκος τοποθέτησε έναν Μιλανέζο ευγενή τον Γκότιφρεντ στην αρχιεπισκοπή του Μιλάνου ο πάπας Αλέξανδρος Β΄ αφόρισε τον Γκότιφρεντ, ο Ερρίκος Δ΄ επέμεινε στην τοποθέτηση τουκαι αυτό τον έφερε σε σύγκρουση μετηνΑγία Έδρα.[95][96][97]Η επισκοπή της Κωνσταντίας στάθηκε άλλο ένα πεδίο συγκρούσεων, οι κληρικοί έκαναν αίτημα προστασίας στον πάπα να εμποδίσει τον Ερρίκο να τοποθετήσει αρχιεπίσκοπο τον εκλεκτό του Κάρολο του Βραδεμβούργου (1070).[98]Ο Ερρίκος Δ΄ αρνήθηκε ότι δωροδοκήθηκε από τον Κάρολο αλλά αναγνώρισε δημόσια ότι κάποιοι σύμβουλοι του ίσως να πήραν χρήματα.[98]Ο Κάρολος δεν είχε άλλη επιλογή από την παραίτηση γιαναμην κατηγορηθεί για Σιμωνία.[98]Οι μοναχοί στο αβαείο τουΡάιχεναου έκαναν επίσης αίτημα προστασίας στον πάπα από την επιλογή του Ερρίκου.[99]Ο Αλέξανδρος Β΄ κάλεσε στη Ρώμη όλους τους Γερμανούς επισκόπους που είχαν κατηγορηθεί για Σιμωνία να εξετάσει την περίπτωση τους.[94]
Ο Ερρίκος Δ΄ απελευθέρωσε τον Μάιο του 1072 τον Όθων του Νόρτχαϊμ αλλά οΜάγκνους της Σαξονίας παρέμεινε φυλακισμένος.[83][100]Ο διορισμός ταπεινών ανδρών σε ψηλά αξιώματα εξόργισε τη Γερμανική αριστοκρατία.[101]Ο Ροδόλφος του Ράινφελντεν καιο Βερθόλδος Α΄ του Τσέρινγκεν έφυγαν από τη βασιλική αυλή, αυτό δημιούργησε πολλές φήμες για αριστοκρατική συνωμοσία.[101]Ο Ροδόλφος κάλεσε την Αγνή του Πουατού και της ζήτησε νατον συμφιλιώσει μετονγιο της.[102]Η Αγνή επέστρεψε στη Γερμανία και πέτυχε τη συμφιλίωση αλλά αποδείχτηκε προσωρινή, ο Ερρίκος διατήρησε τους συμβούλους του.[103]Ο Ροδόλφος καιο Μπέρτολτ αποσύρθηκαν στα δουκάτα τους καιοΓουέλφος Α΄ της Βαυαρίας εγκατέλειψε τη βασιλική αυλή.[104]Η βασιλομήτωρ αναγνώρισε τους κακούς διορισμούς του Ερρίκου καιτον Φεβρουάριο του 1073 πίεσε τον πάπα να αφορίσει τους πέντε.[105][106]Ο βασιλιάς δεν διέκοψε τους δεσμούς με τους αφορισμένους συμβούλους του.[107]
Ο πάπας Αλέξανδρος πέθανε καιτον διαδέχθηκε ο Χίλντεμπραντ ως Πάπας Γρηγόριος Ζ΄ (22 Απριλίου 1073).[105][106]Δεν ζήτησε την επικύρωση από τον Ερρίκο ανκαιη εκλογή τουδεν έγινε σύμφωνα μετο διάταγμα που είχε εκδώσει για τις παπικές εκλογές.[96][105]Δεν αμφισβήτησε τον ίδιο τον Ερρίκο αλλά δήλωσε ότι ένας μονάρχης που έχει αφορισμένους συμβούλους δεν έχει δικαίωμα να επεμβαίνει στις εκκλησιαστικές υποθέσεις.[105][107]Ο επίσκοπος Γρηγόριος του Βερτσέλλι συγκάλεσε μία συνέλευση Γερμανών επισκόπων και ζήτησε από τον βασιλιά να κηρύξει την εκλογή του Γρηγορίου άκυρη, οι Γερμανοί δούκες καιη χήρα του Γοδεφρείδου του Γενειοφόρου Ματθίλδη της Τοσκάνης τον έπεισαν να συμφιλιωθεί τελικά μαζί του.[108]Ο νέος πάπας άκουσε τα παράπονα πολλών Γερμανών επισκόπων και ακύρωσε μερικούς βασιλικούς διορισμούς.[109]
Ο Ερρίκος Δ΄ αποφάσισε να τιμωρήσει τονΔούκα της ΠολωνίαςΜπολέσλαφ τον Γενναιόδωρογιατην επίθεση τουστηΒοημία στις αρχές του 1073.[100]
Διέταξε τους αριστοκράτες της Σαξονίας να συγκεντρωθούν στοΓκόσλαρ (29 Ιουνίου 1073).[110]Οι Σάξονες αρνήθηκαν από τον Ερρίκο τη συμμετοχή τους στην εκστρατεία καιτου ζήτησαν να διαμένει στην περιοχή τους λιγότερο συχνά.[111][112]Ο Ερρίκος έφυγε από το Γκόσλαρ γιατο Χάρτσμπουργκ χωρίς να δεχτεί τα αιτήματα τους.[111]Ο Όθων του Νόρτχαϊμ συγκάλεσε μια Συνέλευση από Σάξονες ευγενείς και ζήτησε επανάσταση γιανα αποκτήσουν την ελευθερία τους.[84][111]Οι Σάξονες βάδισαν γιατο Χάρτσμπουργκ αλλά ο βασιλιάς δραπέτευσε ξανά. Οι Θουρίγγιοι καιοι Σάξονες προχώρησαν σε συμμαχία και κυρίευσαν τοΛύνεμπουργκ.[113]Ο Ερρίκος προκειμένου να σώσει τον διοικητή του Λύνεμπουργκ ελευθέρωσε τον Μάγκνους της Σαξονίας, οι Σάξονες τον αναγνώρισαν αμέσως σαν νόμιμο δούκα χωρίς βασιλική έγκριση.[114]Οι Γερμανοί δούκες και επίσκοποι δεν ήρθαν να βοηθήσουν τον Ερρίκο καιοι επαναστάτες επιτέθηκαν στα βασιλικά κάστρα στη Σαξονία καιτη Θουριγγία.[115]
Ο Ερρίκος σε απελπιστική κατάσταση έστειλε επιστολή στον πάπα αναγνώρισε τη Σιμωνία και ζήτησε συγχώρεση.[116] Έριξε τις ευθύνες για τις αμαρτίες στη νεανική του αλαζονεία και στους κακούς συμβούλους πουτον είχαν παρασύρει.[117]Ο Ζίγκφριντ του Μάιντζ, ο Άννο της Κολωνίας, ο Ρούντολφ του Ράινφενλντεν, ο Βερθόλδος Α΄ του Τσέρινγκεν και άλλοι Γερμανοί αριστοκράτες συναντήθηκαν τον Οκτώβριο του 1073 με τους Γερμανούς επαναστάτες.[115] Προσπάθησαν να πείσουν τον Ερρίκο να δεχτεί τα αιτήματα των Σαξόνων αλλά εκείνος αρνήθηκε και έδειξε αποφασισμένος να συντρίψει την επανάσταση με κάθε μέσο.[115]Σε έναν μήνα ένας υπηρέτης του Ερρίκου πληροφόρησε τον Ρούντολφ καιτον Μπέρτολτ ότι ο βασιλιάς είχε στόχο να τους θανατώσει, ήταν έτοιμος να υποβληθεί σε δοκιμαστική δίκη γιανα αποδείξει ότι λέει αλήθεια αλλά τον Ιανουάριο του 1074 πέθανε αιφνίδια.[118]Ο Ερρίκος Δ΄ ανέκαμψε πλήρως από την ασθένεια τουκαι μετακινήθηκε στη Βορμς.[118]Ο τοπικός επίσκοπος Αδαλβέρτος αρνήθηκε την είσοδο τουστην πόλη αλλά ο λαός της πόλης επαναστάτησε εναντίον του επισκόπου και άνοιξε τις πύλες στον βασιλιά.[118][119]Ο Ερρίκος απήλλαξε τους κατοίκους της Βορμς από όλους τους δασμούς γιανα τους ευχαριστήσει επειδή "στάθηκαν στο πλευρό τουτην εποχή που ολόκληρο το βασίλειο ήταν εναντίον του".[120]
Οι αρχιεπίσκοποι της Βρέμης, του Τρίερ και οκτώ ακόμα επίσκοποι ήρθαν στις αρχές του 1074 στη Βορμς γιανα συναντηθούν μετον Ερρίκο.[118]Οι οπαδοί τους καιοι κάτοικοι του Βορμς ενώθηκαν μαζί τουστην εκστρατεία εναντίον των Σαξόνων καιτων Θουριγγίων.[121]Οι Θουρίγγιοι άρχισαν να πολιορκούν το κάστρο στο οποίο βρισκόταν η έγκυος σύζυγος του βασιλιά, την άφησαν να δραπετεύσει γιατο αβαείο του Χέρσφιλντ.[121]Ο Ερρίκος έσπευσε στο Χέρσιλντ αλλά κατάλαβε σύντομα ότι ο στρατός του ήταν σημαντικά μικρότερος από τους επαναστάτες και αποφάσισε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μαζί τους.[121]Τα στρατεύματα του Ερρίκου ήταν απρόθυμα να πολεμήσουν και πίεσαν τον βασιλιά να κλείσει ειρήνη (2 Φεβρουαρίου 1074).[121]Ο Ερρίκος Δ΄ συμφώνησε να καταστρέψει τα κάστρα τουκαινα διορίσει μόνο Σάξονες κυβερνήτες στη Σαξονία, σε αντάλλαγμα θα έπρεπε καιοι ίδιοι οι Σάξονες να καταστρέψουν τα δικά τους νεόκτιστα κάστρα.[122][123] Όταν άκουσαν την απόφαση οι Σάξονες χωρικοί κατέστρεψαν το Χάρτσμπουργκ και βεβήλωσαν τους τάφους του μικρότερου αδελφού του βασιλιά καιτου νεογέννητου γιουτου.[122][124]Η καταστροφή των βασιλικών τάφων θεωρήθηκε ιεροσυλία και έφερε μεγάλη δημόσια οργή, ο Ερρίκος δήλωσε ότι ήταν παραβίαση της συνθήκης.[88][125]Ο πάπας ανέθεσε στους καρδιναλίους επισκόπους Γεράλδο της Όστια και Χούμπερτ της Παλεστρίνα να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις μετον Ερρίκο, η Αγνή τους συνόδευσε στην αυλή τουγιου της.[28]Ο Ερρίκος ανακοίνωσε δημόσια ποινή γιατη Σιμωνία καιοι απεσταλμένοι τον απήλλαξαν (27 Απριλίου 1074).[126] Συγκλήθηκε μια Σύνοδος Γερμανών επισκόπων με στόχο να εξετάσει την περίπτωση του επισκόπου Χέρμανν Α΄ του Μπάμπεργκ που είχε κατηγορηθεί για Σιμωνία αλλά οκτώ ιερείς δεν τήρησαν την κλήση τους.[126]Ο Ερρίκος Δ΄ δεν συμμετείχε στις Συνόδους επειδή οι περισσότεροι ιερείς που είχαν κατηγορηθεί για Σιμωνία ήταν φανατικοί οπαδοί του.[117]
Ο γαμπρός του Ερρίκου Σολομών της Ουγγαρίας έστειλε απεσταλμένους στον πεθερό τουγιανατου ζητήσει βοήθεια απέναντι στον πρώτο του ξάδελφο Γκέζα Α΄ της Ουγγαρίας μεγαλύτερο γιοτου Μπέλα Α΄.[127]Ο Γκέζα Α΄ νίκησε τον Σολομώντα καιτον ανάγκασε να καταφύγει στα κάστρα του Μοσονμαγιαροβάρ και της Μπρατισλάβα.[128]Ο Σολομών υποσχέθηκε να παραχωρήσει έξι κάστρα στον πεθερό τουκαινα αναγνωρίσει την υποτέλεια τουμετην προϋπόθεση νατον βοηθήσει να ανακτήσει το βασίλειο του.[128][129]Ο Ερρίκος Δ΄ επιτέθηκε στην Ουγγαρία αλλά ο Γκέζα δεν παραδόθηκε.[130]Ο πάπας Γρηγόριος κατηγόρησε τον Σολομώντα γιατην απόφαση τουνα αναγνωρίσει την υψηλή επικυριαρχία επειδή η Ουγγαρία ήταν παπικό δώρο.[131]
Ο πάπας Γρηγόριος ζήτησε από τον Ερρίκο να καλέσει τους Γερμανούς ιερείς που είχαν αρνηθεί να παραστούν στη Σύνοδο που είχε συγκαλέσει στη Ρώμη.[132] Πληροφόρησε επίσης τον Ερρίκο γιατα σχέδια τουνα προχωρήσει σε Σταυροφορία στηνΙερουσαλήμγιανα υπερασπιστεί τους τοπικούς χριστιανούς.[133]Ο πάπας αναγνώρισε τον ρόλο τουσαν προστάτη της Αγίας Έδρας αλλά τα σχέδια για ένοπλο προσκύνημα παραβίαζε τη"Διδασκαλία των Δύο Ξιφών"στην οποία την πνευματική προστασία είχαν οι πάπες και όχι οι βασιλείς.[38][134]Ο πάπας σε Σύνοδο που συγκάλεσε τον Φεβρουάριο του 1075 υποπτεύτηκε πέντε Γερμανούς επισκόπους για ανυπακοή, τους απείλησε με αφορισμό και τους κατηγόρησε γιατη σύγκρουση τους μετον αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου.[135]Οι Γερμανοί ήθελαν να αποφύγουν τη σύγκρουση, οι αρχιεπίσκοποι του Μαίντς και της Βρέμης ταξίδευσαν γιατη Ρώμη για διαπραγματεύσεις μετον πάπα.[135] Αναγνώρισαν την απόφαση του πάπα γιατην καθαίρεση του επισκόπου Χέρμαν του Μπάμπεργκ, ο πάπας ανέθεσε στον Ζίγκφριντ να συγκαλέσει μεταρρυθμιστική Σύνοδο στη Γερμανία.[135]
Ερείπια του"κάστρου του Χόμπουργκ"στο οποίο ο Ερρίκος Δ΄ πέτυχε σημαντική νίκη επί των Σαξόνων (1074).
Ο Ερρίκος Δ΄ αποφάσισε να επιτεθεί στη Σαξονία, υποσχέθηκε αμνηστία και δώρα σε όλους όσους τον ακολουθούσαν.[88][127]Οι περισσότεροι Γερμανοί αριστοκράτες έσπευσαν τον Ιούνιο του 1074 να ενωθούν μετον βασιλικό στρατό, οι Σάξονες ιερείς και κληρικοί αποχώρησαν.[136] Υπό τις διαταγές του Ρούντολφ του Ράινφενλντεν ο βασιλικός στρατός έκανε αιφνίδια επίθεση στους Σάξονες που βρίσκονταν στο κάστρο του Χόμπουργκ (9 Ιουνίου 1074).[137]Οι περισσότεροι Σάξονες ευγενείς δραπέτευσαν από το πεδίο της μάχης αλλά πολλοί απλοί Σάξονες στρατιώτες σφαγιάστηκαν.[138] Όσοι διασώθηκαν κατηγόρησαν τους ευγενείς ότι τους εγκατέλειψαν, η αγροτιά της Σαξονίας στράφηκε εναντίον των αρχόντων.[138]Ο πάπας Γρηγόριος Ζ΄ συνεχάρη τον βασιλιά γιατη νίκη τουστο Χόμπουργκ, του δήλωσε ότι ήταν "Θεία τιμωρία" απέναντι στους Σάξονες.[139]Ο Ερρίκος σε απάντηση ζήτησε από τον πάπα να κρατήσει τη συνομιλία τους μυστική επειδή υπήρχε περίπτωση οι Γερμανοί ευγενείς να προσπαθήσουν να επαναλάβουν τη σύγκρουση.[120][139]
Ο Ερρίκος Δ΄ επιτέθηκε ξανά στη Σαξονία το φθινόπωρο του 1075, οΓοδεφρείδος Δ΄ της Κάτω Λωρραίνης ήταν ο μοναδικός Γερμανός δούκας που πήγε μαζί τουστην εκστρατεία αλλά οι Σάξονες στάθηκαν ανίκανοι να αντισταθούν.[140]Ο Όθων του Νόρτχαϊμ παραδόθηκε μετη θέληση τουστον βασιλιά (26 Οκτωβρίου 1075), ο Ερρίκος τον συγχώρεσε καιτου έδωσε πίσω την περιουσία του εκτός από τη Βαυαρία.[105][122][140]Δεν έδειξε την ίδια επιείκεια στους υπόλοιπους ευγενείς, τους φυλάκισε και έκανε κατάσχεση στην περιουσία τους.[141][142]Ο Ερρίκος Δ΄ συγκάλεσε τους Γερμανούς ευγενείς στο Γκόσλαρ γιανα ορκιστούν πίστη στον δίχρονο γιοτου Κορράδο ως διάδοχο, μονάχα οΒρατίσλαος Β΄ της Βοημίας υπάκουσε.[143]
Ο Ερρίκος Δ΄ γνώριζε ότι η εξάρτηση του από τον πάπα Γρηγόριο Ζ΄ μείωνε τη μεγάλη αξία πουτου έδιναν οι νίκες του στους Σαξονικούς πολέμους.[139][144] Έστειλε στην Ιταλία τον Εβεράρδο τον Γενειοφόρο σαν αντιπρόσωπο, ο Εβεράρδος έθεσε παράνομους τους οπαδούς του κινήματος της Παταρίας και ζήτησε όρκο πίστης από τον υποτελή του πάπα Ροβέρτο ΓυισκάρδοΚόμη της Απουλίας.[145][146]Ο Ερρίκος τοποθέτησε τον Καγκελάριο του αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου σε πλήρη αντίθεση μετον πάπα, ο πάπας τον απείλησε με αφορισμό ανδεν αλλάξει την πολιτική του.[147][148]Ο Ερρίκος Δ΄ αναγνώρισε ξεκάθαρα ότι οι ενέργειες του πάπα ήταν ενάντια στην ιερή φύση της βασιλείας του.[149] Συγκάλεσε Σύνοδο στη Βορμς (24 Ιανουαρίου 1076) στην οποία συμμετείχαν δυο αρχιεπίσκοποι, 24 Γερμανοί επίσκοποι, ένας Βουργούνδιος, ένας Ιταλός επίσκοπος καιο Γοδεφρείδος Δ΄ της Κάτω Λωρραίνης.[150][151]Με τις εντολές του Ερρίκου οι αποφάσεις του πάπα κηρύχτηκαν άκυρες και απαίτησαν την παραίτηση του.[150][152]Μια Συνέλευση με Λομβαρδούς επισκόπους και αριστοκράτες στηνΠιατσέντσα (5 Φεβρουαρίου 1076) έβγαλε την ίδια απόφαση.[153][154]Ο σημαντικότερος σύμμαχος του Ερρίκου Γοδεφρείδος δολοφονήθηκε (22 Φεβρουαρίου 1076), ο Γερμανός βασιλιάς αγνόησε τη διαθήκη τουπου κληροδοτούσε την Κάτω Λωρραίνη στον ανεψιό τουΓοδεφρείδο του Μπουιγιόν, την έδωσε στονγιοτου Κορράδο.[154][155]
Ο πάπας Γρηγόριος Ζ΄ όταν πληροφορήθηκε τις αποφάσεις των δύο Συνόδων συγκάλεσε δύο Συνόδους τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή στη Ρώμη.[150] Αφόρισε δημόσια τον Ερρίκο Δ΄ και απήλλαξε όλους τους υπηκόους του από τον όρκο πίστης στον βασιλιά σε δημόσια προσευχή που έκανε στονΑπόστολο Πέτρο.[150][153]Ο αφορισμός ενός μονάρχη ήταν πρωτοφανές γεγονός στα χριστιανικά χρονικά αλλά ο Γρηγόριος πίστευε ότι η αλαζονεία του Ερρίκου είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο πουδεν γινόταν διαφορετικά.[156]Ο Ερρίκος μετη σειρά του όταν έμαθε τις αποφάσεις του πάπα συγκάλεσε νέα Σύνοδο στηνΟυτρέχτη αλλά μόνο ένας τοπικός επίσκοπος ο Γουλιέλμος Α΄ δέχτηκε να αφορίσει τον πάπα.[157]Ο Ερρίκος πίστευε ότι η άρνηση του πάπα να συμμετέχουν οι μονάρχες στη διοίκηση των χριστιανικών κοινοτήτων ήταν η αιτία της σύγκρουσης.[158]Ο καγκελάριος έγραψε μια επιστολή στην οποία τόνιζε ότι μόνο ο θεός μπορούσε να δικάσει έναν μονάρχη.[159]Η επιστολή πήγε στον πάπα μετο όνομα "ψευδομοναχός Χίλντεμπραντ"μεμια δραματική προειδοποίηση "Κατέβαινε! Κατέβαινε!".[153] Δύο τυχαία δραματικά γεγονότα στη συνέχεια έφεραν μεγάλο τρόμο στους οπαδούς του Ερρίκου, η φωτιά στον Καθεδρικό ναό της Ουτρέχτης (27 Μαρτίου 1076) καιο αιφνίδιος θάνατος του επισκόπου Γουλιέλμου (27 Απριλίου 1076).[159]
Οι αντίπαλοι του Ερρίκου είδαν τα γεγονότα αυτά σαν"θεία τιμωρία"για τις πράξεις του.[144][159]Ο επίσκοπος Χέρμαν του Μαίντς πήρε πίσω τους Σάξονες επαναστάτες που είχε στείλει στη συνοδεία του. Ο επίσκοπος Μπούρχαρτ Β΄ του Χάλμπερσταντ ένας από τους αρχηγούς της επανάστασης των Σαξόνων δραπέτευσε από τη φυλακή και επέστρεψε στη Σαξονία.[160] Άλλα δύο μέλη από τονΟίκο του Βέττινο Θεοδώριχος καιο Γουλιέλμος επέστρεψαν από την εξορία και επαναστάτησαν εναντίον του Ερρίκου. Ο Ερρίκος Δ΄ επιτέθηκε τον Αύγουστο του 1076 στη Σαξονία αλλά μονάχα οΒρατίσλαος Β΄ της Βοημίαςτον συνόδευσε.[161]Η άφιξη του βασιλικού στρατού προκάλεσε ολική εξέγερση καιο Ερρίκος αναγκάστηκε να δραπετεύσει στη Βοημία.[162]
Τα ερείπια του "κάστρου της Κανόσα", οι αμυνόμενοι νίκησαν τα στρατεύματα του Ερρίκου Δ΄.
Ο Ερρίκος πιέστηκε σκληρά να διώξει όλους τους αφορισμένους συμβούλους του, να αναγνωρίσει τη νομιμότητα του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ καιτην πλήρη εξουσία τουσε όλες τις συγκρούσεις ανάμεσα στους Γερμανούς δούκες και επισκόπους.[162]Οι ίδιοι αριστοκράτες τον απείλησαν νατον ανατρέψουν από βασιλιά ανδενβρει λύση μετον πάπα μέχρι την επέτειο αφορισμού του, κάλεσαν τέλος τον ίδιο τον Γρηγόριο Ζ΄ στη Γερμανία σε μία Σύνοδο στοΆουγκσμπουργκ (2 Φεβρουαρίου 1077).[163]Ο Ερρίκος Δ΄ μετακινήθηκε στοΣπάιερ, στη συνέχεια αποφάσισε να πάει στη Ρώμη να παραστεί στη Σύνοδο γιαναμην αφήσει τον πάπα να γίνει όργανο των εχθρών του.[164][165]Ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς αλλά ο ίδιος μετη σύζυγο καιτη συνοδεία του διέσχισαν τον Δεκέμβριο τοΤορίνο.[166] Έφτασαν στο κάστρο της Κανόσα (25 Ιανουαρίου 1067) στο οποίο είχε καταφύγει ο πάπας από φόβο μήπως τον αιχμαλωτίσει ο Ερρίκος, έμεινε εκεί τρεις μέρες ξυπόλητος και δεμένος με σκοινιά.[167]ΗΜατθίλδη της Κανόσα, ηΑδελαΐδα της Σούζακαιο Ούγος του Κλυνύ παρακάλεσαν τον πάπα να απαλλάξει τον βασιλιά που είχε μετανιώσει και καταρρεύσει.[167][168]Ο πάπας τον απήλλαξε, πριν το κάνει του ζήτησε να είναι ο ίδιος δικαστής στις διαφορές πουθα είχε με τους υπηκόους του.[169]
Ο Ερρίκος μετά την απαλλαγή του παρέμεινε στην Ιταλία, εξέδωσε διατάγματα μετα οποία παραχωρούσε δώρα στους Ιταλούς οπαδούς του.[170]Η απαλλαγή εξόργισε τους αντιπάλους τουστη Γερμανία, συγκάλεσαν Συνέλευση και αποφάσισαν ότι ο πάπας τον αθώωσε παράνομα χωρίς να τηρήσει τους θρησκευτικούς όρκους.[171]Οι τρεις αρχιεπίσκοποι, οι τέσσερις επίσκοποι, οι τρεις δούκες και αντιπρόσωποι των Σαξόνων αποφάσισαν να τοποθετήσουν νέο αντί-βασιλιά, εξελέγη οΡοδόλφος του Ράινφελντεν (14 Μαρτίου 1078).[172][173]Οι παπικοί απεσταλμένοι στη Γερμανία αναγνώρισαν τον νέο βασιλιά αλλά ο πάπας παρέμεινε ουδέτερος στην εμφύλια διαμάχη.[174] Αποφάσισε να λύσει ο ίδιος τη διαφορά και πληροφόρησε τον Ερρίκο καιτον Ροδόλφο ότι θα ακούσει τα αιτήματα τους σε συνέλευση στη Γερμανία.[174] Όταν άκουσε ο Ερρίκος ότι εξελέγη νέος αντί-βασιλιάς αντικατέστησε στο δουκάτο της Καρινθίας τον Μπέρτολτ Β΄ μετον Λιούτολντ του Έπσταϊν και παραχώρησε στον πατριάρχη της Ακυληίατο Φρίουλι.[175] Προχώρησε σε κατάσχεση της Σουαβίας από τον Ροδόλφο και της Βαυαρίας από τον Γουέλφο, οι δύο περιοχές πέρασαν απ΄ευθείας στον ίδιο.[176]Τον Απρίλιο του 1078 λίγο πριν αναχωρήσει γιατην Ιταλία όρισε τον τρίχρονο γιοτου Κορράδο υπολοχαγό, ανέθεσε σε δύο αφορισμένους Ιταλούς ιερείς του Μιλάνου και της Πιατσέντζατην κηδεμονία του Κορράδου.[175]
Ο Ροδόλφος του Ράινφελντεν δεν μπόρεσε να εμποδίσει την επιστροφή του Ερρίκου στη Γερμανία και μετακινήθηκε στη Σαξονία.[177]Ο Ερρίκος επισκέφτηκε τηνΟυλμ, τηΝυρεμβέργη, τηΜάιντς, τοΣτρασβούργο, την Ουτρέχτη καιτην Άουγκσμπουργκ γιανα αποδείξει ότι αποκαταστάθηκε πλήρως η βασιλική εξουσία.[178] Έδωσε πολλά δώρα στους οπαδούς τουκαι έκανε κατάσχεση της περιουσίας των αντιπάλων του, δεν μπορούσε νατα κάνει όμως χωρίς να χρησιμοποιήσει βία.[179]Οι στρατοί του Ερρίκου καιτου Ροδόλφου συναντήθηκαν τον Αύγουστο κοντά στοΒύρτσμπουργκ, ο Ερρίκος απέφυγε να δώσει μάχη επειδή ο στρατός του ήταν αριθμητικά μικρότερος.[180]Οι αριστοκράτες που ήθελαν ειρήνη και από τα δύο στρατόπεδα συμφώνησαν να συναντηθούν στον Ρήνο χωρίς τους βασιλιάδες τους, ο Ερρίκος εμπόδισε μετη βία τους οπαδούς τουνα πάνε.[181]
Ο παπικός λεγάτος καρδινάλιος Μπερνάρντ αφόρισε τον Ερρίκο (12 Νοεμβρίου 1077).[182][183]Ο Ερρίκος έστειλε στη Ρώμη τους επισκόπους τουΟσναμπρύκκαιτου Βερντέν για διαπραγματεύσεις μετον πάπα που είχε εξασθενήσει σημαντικά η θέση του.[184]Ο πάπας διόρισε νέο λεγάτο που γιόρτασε το Πάσχα μαζί μετον Ερρίκο στην Κολωνία (8 Απριλίου 1078), αυτό δείχνει ότι ο πάπας διαφωνούσε μετον αφορισμό.[184]Ο Ερρίκος επιτέθηκε στη Λοθαριγγία και πίεσε τον επίσκοπο Χέρμανν του Μαίντς να πάει εξορία, αλλά ο Βερθόλδος Α΄ του Τσέρινγκεν καιο Γουέλφ της Βαυαρίας νίκησαν τους οπαδούς του από τη Σουαβία καιτη Φραγκονία.[185][186]Ο Ροδόλφος του Ράινφελντεν πήγε στηΦραγκονίακαι συναντήθηκε μετον Ερρίκο καιτον στρατό τουπου περιείχε 12.000 Φράγκονες χωρικούς (7 Αυγούστου 1078).[186]Η μάχη ήταν αποφασιστικής σημασίας αλλά τελικά τόσο ο Ερρίκος όσο καιο Ροδόλφος δραπέτευσαν.[187]
Ο πάπας Γρηγόριος Ζ΄ απαγόρευσε τον Νοέμβριο του 1078 σε όλους τους κληρικούς να λάβουν βασιλικά αξιώματα σε επισκοπές και αβαεία, τις κήρυξε παράνομες και απείλησε τους κληρικούς πουθα τις λάβουν με αφορισμό.[188][189]Οι χορηγίες ήταν στοιχείο της βασιλικής εξουσίας, έδειχναν τη δύναμη του βασιλιά καιτην εξάρτηση των ιερέων από τους μονάρχες.[190]Στη Σύνοδο της Μεγάλης Σαρακοστής οι αντίπαλοι επίσκοποι του Ερρίκου Άλτμαν του Πάσσαου και Χέρμανν του Μάιντς έπεισαν τον πάπα να στείλει νέους λεγάτους στη Γερμανία, τους απαγόρευσε ωστόσο να πάρουν μέτρα κατά των κληρικών που είχαν διοριστεί από τον Ερρίκο.[191]Ο Ερρίκος Δ΄ έκανε κατάσχεση των εδαφών του Ροδόλφου του Ράινφελντεν στη Σουαβία καιτα παραχώρησε στον επίσκοπο Μπέρχαρντ της Λωζάνης.[192]Τον ίδιο μήνα διόρισε έναν πλούσιο αριστοκράτη τονΦρειδερίκο γενάρχη τουΟίκου των Χοενστάουφεν πρώτο Δούκα της Σουαβίας.[183][193]Ο Φρειδερίκος Α΄ πήρε τα τμήματα της Σουαβίας βόρεια τουΔούναβη, τα νότια είχε καταλάβει ο Μπέρτχολντ, γιος του Ροδόλφου του Ράινφελντεν.[194]
Ο Ερρίκος Δ΄ είχε μια πρώτη συνάντηση με τους παπικούς λεγάτους στο Ρέγκενσμπουργκ (12 Μαίου 1079).[195]Οι λεγάτοι τον έπεισαν να στείλει απεσταλμένους στοΦρίτσλαρνα ξεκινήσουν ειρηνικές διαπραγματεύσεις μετον Ροδόλφο του Ράινφελντεν.[195]Οι δύο πλευρές συμφώνησαν για νέα συνάντηση στο Βύρτσμπουργκ αλλά ο Ροδόλφος απέτυχε να διορίσει τους απεσταλμένους του επειδή πίστευε ότι ο Ερρίκος είχε δωροδοκήσει τους λεγάτους.[196]Ο Ερρίκος ξεκίνησε τον Αύγουστο εκστρατεία στη Σαξονία αλλά ο Ροδόλφος έπεισε τους αριστοκράτες στον στρατό του Ερρίκου να ζητήσουν ειρήνη.[196]Ο Ερρίκος έστειλε απεσταλμένους στη Σαξονία και έπεισε πολλούς Σάξονες ηγέτες να αποκηρύξουν τον αντί-βασιλιά.[196]Τον Ιανουάριο του 1080 συγκέντρωσε στρατεύματα από τα Γερμανικά δουκάτα, τη Βουργουνδία καιτη Βοημία και επιτέθηκε στη Σαξονία.[197]Δεν μπόρεσε να αιφνιδιάσει τον Ροδόλφο που πέτυχε μεγάλη νίκη στις 27 Ιανουαρίου, δεν μπόρεσε όμως νατην εκμεταλλευτεί επειδή όσοι είχαν αποστατήσει από τον στρατό τουδεν επέστρεψαν.[198]
Ο Ερρίκος έστειλε απεσταλμένους στη Σύνοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στη Ρώμη και ζήτησε τον αφορισμό του Ροδόλφου από τον πάπα, απείλησε μάλιστα ότι θα τοποθετήσει ο ίδιος έναν αντίπαπα στη θέση του.[190][199]Η Σύνοδος απαγόρευσε τους μονάρχες να επεμβαίνουν στην εκκλησία και αποφάσισε τον αφορισμό όσων ακολουθούσαν την πρακτική.[188][200]Ο πάπας Γρηγόριος Ζ΄ αφόρισε για δεύτερη φορά τον Ερρίκο και αναγνώρισε τον Ροδόλφο σαν νόμιμο βασιλιά.[190][201] Ακολούθησε η έκδοση ενός κειμένου από τον Ερρίκο με τίτλο "Η Άμυνα του βασιλιά Ερρίκου"στο οποίο υπερασπιζόταν τα κληρονομικά του δικαιώματα, το κείμενο βασίστηκε στοΡωμαϊκό ΔίκαιοκαιτονΙουστινιάνειο Κώδικαπου εφαρμόστηκαν πολλούς αιώνες στην Ιταλία. Οι απεσταλμένοι του Ερρίκου αρχιεπίσκοποι της Βρέμης καιτου Μπάμπεργκ πριν επιστρέψουν στη Γερμανία επαναστάτησαν απέναντι στηΜατθίλδη της Κανόσα, σύμμαχο του πάπα και εξασφάλισαν την υποστήριξη της Λομβαρδικής αριστοκρατίας.[202]Ο δεύτερος αφορισμός του Ερρίκου όχι μόνο του στοίχισε πολύ λιγότερο από τον πρώτο αλλά θατου αποδειχτεί εξαιρετικά επικερδής.[166] Συγκάλεσε Συμβούλιο στοΜάιντς (31 Μαΐου 1080), οι 19 Γερμανοί ιερείς και αριστοκράτες που συμμετείχαν εκθρόνισαν τον πάπα Γρηγόριο Ζ΄ μετη φράση ότι "παραβιάζει τους θείους και τους ανθρώπινους νόμους".[202] Ακολούθησε δεύτερη Σύνοδος στηνΜπρεσανόνεμε 19 Ιταλούς ιερείς, 7 Γερμανούς και 1 Βουργούνδιο που επιβεβαίωσε την εκθρόνιση του Γρηγορίου καιτον κατηγόρησε για Σιμωνία, αιρετικό και άλλα αμαρτήματα (25 Ιουνίου 1080).[190][203]Η Σύνοδος εξέλεξε αντίπαπα τον αρχιεπίσκοπο Γιβέρτο της Ραβένας ως Αντίπαπας Κλήμης Γ΄με αναφορές στον πάπα Κλήμη Β΄, τον πρώτο μεταρρυθμιστή πάπα που είχε εκλεγεί από τον πατέρα του Ερρίκου.[204][205]
Ο Ερρίκος επέστρεψε στη Γερμανία και συγκέντρωσε τον στρατό τουγια επίθεση στη Σαξονία, ο στρατός του συναντήθηκε με αυτόν του Ροδόλφου (14 Οκτωβρίου 1080).[206][207]Ο στρατός του Ερρίκου συνετρίβη αλλά ο Ροδόλφος τραυματίστηκε θανάσιμα στο χέρι και πέθανε από τα τραύματα του.[207][208]Ο Ερρίκος το εκμεταλλεύτηκε μετον καλύτερο τρόπο διαδίδοντας φήμες γιατη"θεία τιμωρία του Ροδόλφου"μετον ίδιο τρόπο που είχε πέσει θύμα ο ίδιος.[204][209] Ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τους Σάξονες, τους πρότεινε να τοποθετήσει βασιλιά τους τονγιοτου Κορράδο αλλά ο Όθων του Νόρτχαϊμ τους έπεισε να αρνηθούν.[210]Τον Μάρτιο του 1081 ο Ερρίκος πήγε με μικρό στρατό στην Ιταλία, οι Λομβαρδοί οπαδοί του είχαν νικήσει τη Ματθίλδη της Τοσκάνης την προηγούμενη χρονιά καιτου άνοιξαν τον δρόμο να πάει εύκολα στη Ρώμη.[211]Οι Ρωμαίοι δήλωσαν ωστόσο πιστοί στον Γρηγόριο Ζ΄, ο Ερρίκος αναγκάστηκε στα τέλη Ιουνίου 1081 να αποσυρθεί στη βόρεια Ιταλία.[212] Ξεκίνησε διαπραγματεύσεις μετον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνόγια συμμαχία απέναντι στον Ροβέρτο Γυισκάρδο.[213] Παραχώρησε προνόμια στηΛούκκακαιτηνΠίζα, τις απελευθέρωσε από την κηδεμονία της Ματθίλδης.[214]Την εποχή πουο Ερρίκος βρισκόταν στην Ιταλία οι Σάξονες επιτέθηκαν στη Φρανκονία, οι αντίπαλοι του ανακήρυξαν αντί-βασιλιά τον Αύγουστο τον ευγενή του Γουέλφ Χέρμαν τουΖαλμ αλλά οι Σάξονες του έδωσαν όρκο υποτέλειας μόνο 4 μήνες αργότερα.[204][215][216]Το φθινόπωρο του 1081 ο Ερρίκος εγκατέλειψε την Ιταλία γιατη Γερμανία, επέστρεψε τον Φεβρουάριο του 1082, ξεκίνησε την πολιορκία της Ρώμης αλλά δεν μπόρεσε να λυγίσει την αντίσταση τους.[217][218] Κατηγόρησε τον αντίπαπα Γιβέρτο της Ραβένας γιατην αποτυχία της πολιορκίας και ξεκίνησε τη λεηλασία των εδαφών της Ματθίλδης.[219]Οι φήμες ότι ετοίμαζε επίθεση ο Χέρμαν τουΖαλμ ανάγκασαν τον Ερρίκο να παραμείνει στη βόρεια Ιταλία αλλά ο ίδιος ο Χέρμαν δεν τόλμησε Ιταλική εκστρατεία, ο Ερρίκος επέστρεψε στη Ρώμη στα τέλη του 1082.[220]
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος του έστειλε 144.000 χρυσά τεμάχια καιτου υποσχέθηκε νατου στείλει άλλα 216.000 για να αντιμετωπίσει τον Ροβέρτο Γυισκάρδο.[221]Ο θησαυρός του επέτρεψε να προχωρήσει σε γάμους μετη Ρωμαϊκή αριστοκρατία, τα στρατεύματα του κατέλαβαν την πόλη των Λεονίνων στη Ρώμη (3 Ιουνίου 1083) αλλά ο Γρηγόριος Ζ΄ συνέχισε να αντιστέκεται στοΚαστέλ Σαντ'Άντζελο.[222][223]Ο Ερρίκος έφυγε από τη Ρώμη στα τέλη Ιουλίου αλλά είχε κάνει μυστική συμφωνία με τους Ρωμαίους αριστοκράτες να ανατρέψουν τον Γρηγόριο ή να στέψουν τον ίδιο αυτοκράτορα.[224]Τον Φεβρουάριο καιτον Μάρτιο του 1084 ο Ερρίκος προχώρησε σε στρατιωτική εκστρατεία εναντίον του Ροβέρτου Γυισκάρδου.[225]Στη διάρκεια της απουσίας τουο αντίπαπας έπεισε περισσότερους από 10 καρδιναλίους να ανατρέψουν τον Γρηγόριο Ζ΄, τους υποστήριξαν και άλλοι κληρικοί και αξιωματούχοι.[226][227]Η αντίσταση εναντίον του Ερρίκου κατέρρευσε καιο ίδιος εισήλθε στη Ρώμη (21 Μαρτίου 1084).[225][226] Μία νέα Σύνοδος καταδίκασε τον Γρηγόριο Ζ΄ για προδοσία καιτον εκθρόνισε αλλά ο ίδιος δεν παραιτήθηκε.[228]Ο Γιβέρτος της Ραβένας ορκίστηκε νέος πάπας ως Κλήμης Γ΄ και έστεψε τον Ερρίκο αυτοκράτορα στηΒασιλική του Αγίου Πέτρου ως Ερρίκος Δ΄ (1 Απριλίου 1084).[223][229]Ο Ερρίκος Δ΄ παρέμεινε στοΑνάκτορο του Λατερανούγια 6 βδομάδες αλλά έφυγε από τη Ρώμη πριν έρθει ο στρατός του Ροβέρτου Γυισκάρδου γιανα βοηθήσει τον Γρηγόριο (24 Μαΐου 1084).[230]Τα στρατεύματα του Ροβέρτου Γυισκάρδου κατέστρεψαν τη Ρώμη εξοργίζοντας τους Ρωμαίους καιο Γρηγόριος Ζ΄ δραπέτευσε γιατοΣαλέρνο.[223][231]Ο Ερρίκος Δ΄ διέταξε τους Λομβαρδούς οπαδούς τουνα κατακτήσουν τα εδάφη της Ματθίλδης της Κανόσα πριν φύγει γιατη Γερμανία αλλά ο στρατός της τους συνέτριψε στη"μάχη της Σορμπάρα" (2 Ιουλίου 1084).[230]
Ο Γρηγόριος Ζ΄ αφόρισε ξανά τον Ερρίκο (1084) αλλά οι πρώην οπαδοί του πάπα ήρθαν στην Κολωνία τα Χριστούγεννα νατου δηλώσουν υποτέλεια.[232]Οι οπαδοί καιοι αντίπαλοι του αυτοκράτορα συναντήθηκαν στον ποταμό Βέρρα (20 Ιανουαρίου 1085) αλλά δεν ήρθαν σε συμφωνία.[233]Ο κόμης Θεοδώριχος Α΄ του Κάλτενμπουργκ καιο επίσκοπος Ούντο του Χιλντεσχάιμ ξεκίνησαν μυστικές διαπραγματεύσεις μετον Ερρίκο αλλά οι αντίπαλοι ευγενείς θανάτωσαν τον Θεοδώριχο και ανάγκασαν τον επίσκοπο να φύγει από τη Σαξονία.[234] Όταν ο Ερρίκος μετά από πίεση του επισκόπου δήλωσε ότι θα σεβαστεί τις ελευθερίες των Σαξόνων οι περισσότεροι ευγενείς κατέθεσαν τα όπλα.[235]Ο παπικός λεγάτος Όντο της Όστια συγκάλεσε Σύνοδο στοΚβέντλινμπουργκμε τους ευγενείς που ήταν πιστοί στον Γρηγόριο Ζ΄.[236]Η Σύνοδος αποφάσισε ναμην συγχωρέσουν κανέναν από τους ιερείς που αποστάτησαν καινα παραμείνουν αφορισμένοι.[236]Ο Ερρίκος Δ΄ απάντησε μετη σύγκλιση δικής του Συνόδου στο Μάιντς στα τέλη Απριλίου.[235][237]Οι τέσσερις αρχιεπίσκοποι, οι 15 επίσκοποι καιοι δύο δούκες υπάκουσαν στην αυτοκρατορική κλήση, οι δύο αρχιεπίσκοποι καιοι 13 επίσκοποι πουδεν εμφανίστηκαν έχασαν τα δώρα τους.[26][235]Η Σύνοδος ίδρυσε την"Ειρήνη του Θεού"και προειδοποίησε για ένοπλες συγκρούσεις στις Χριστουγεννιάτικες γιορτές.[237][238]Στη Σύνοδο οπιο πιστός οπαδός του Ερρίκου Βρατίσλαος Β΄ της Βοημίας πήρε τον τίτλο του βασιλιά.[239]
Ο Ερρίκος Δ΄ ταξίδευσε τον Ιούνιο του 1085 στην Κάτω Λωρραίνη γιανα τερματίσει τη σύγκρουση ανάμεσα στους δύο οπαδούς του, τους επισκόπους Θεοδώριχο του Βερντέν και Ερρίκο της Λιέγης.[240] Παραχώρησε το Βερντέν στον ευγενή του Ερρίκου Γοδεφρείδο του Μπουιγιόν και έδωσε στον Θεοδώριχο τις εκτάσεις που είχαν κατασχεθεί από τη Ματθίλδη.[241]Η ειρήνη δεν αποκαταστάθηκε επειδή οΓοδεφρείδος του Μπουιγιόν ζητούσε τις εκτάσεις της Ματθίλδης.[241]Ο αυτοκράτορας επιτέθηκε στη Σαξονία και έφτασε τον Ιούλιο μέχρι τοΜαγδεβούργο.[242]Ο Χέρμαν τουΖαλμ, ο Χάρτγουιγκ, αρχιεπίσκοπος του Μαγδεβούργου καιοι τρεις βοηθοί του αρχιεπισκόπου δραπέτευσαν στηΔανία, οι Σάξονες ορκίστηκαν υποτέλεια στον Ερρίκο.[242]Ο αυτοκράτορας δεν έδωσε στους επαναστάτες τις περιουσίες τους που είχαν κατασχεθεί, οι Σάξονες προχώρησαν σε νέα επανάσταση καιο Ερρίκος Δ΄ δραπέτευσε στη Φρανκονία.[243]Ο Ερρίκος συγκέντρωσε ξανά στρατό και επιτέθηκε τον Ιανουάριο του 1066 στη Σαξονία, οι Σάξονες απέφυγαν νατον αντιμετωπίσουν.[244]Ο αυτοκράτορας οπισθοχώρησε στο Ρέγκενσμπουργκ, το Πάσχα ο Γουέλφος της Βαυαρίας πολιόρκησε την πόλη αλλά βοήθησαν τον Ερρίκο οι οπαδοί του.[245]Οι Βαυαροί, οι Σουηβοί καιοι Σάξονες αντίπαλοι ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 1086 την πολιορκία του Βύρτσμπουργκ, ήθελαν την πόλη επειδή ήταν σε στρατηγικό σημείο.[245]Ο Ερρίκος Δ΄ τους πίεσε να λύσουν την πολιορκία αλλά οι επαναστάτες συνέτριψαν τον στρατό του (11 Αυγούστου 1086).[246]Πριντη μάχη οι Σουηβοί επαναστάτες που θεωρούσαν τους εαυτούς τους εκπροσώπους ενός ιερού πολέμου έφεραν στο πεδίο έναν ψηλό σταυρό. Το Βύρτσμπουργκ παραδόθηκε στους επαναστάτες αλλά σύντομα το εγκατέλειψαν.[247]Ο αυτοκράτορας ξεκίνησε νέα εκστρατεία εναντίον των εχθρών τουστη Βαυαρία.[248]Σε μία προσπάθεια να κλείσουν ειρήνη συναντήθηκαν τον Φεβρουάριο του 1087 Σουηβοί και Βαυαροί στρατιώτες και από τα δύο στρατεύματα, ο αυτοκράτορας απουσίαζε.[248]Ο Ερρίκος Δ΄ παρέστη στη στέψη τουγιουτου Κορράδου ως συμβασιλέα στοΆαχεν (30 Μαίου 1067).[237][248]Ο Γοδεφρείδος του Μπουιγιόν έγινε κατόπιν Δούκας της Κάτω Λωρραίνης.[249]
Τον Αύγουστο του 1087 ακολούθησε νέα συνάντηση από Γερμανούς ιερείς και αριστοκράτες, οι αντίπαλοι του Ερρίκου του πρότειναν νατου δώσουν υποτέλεια υπό τον όρο να πάρει απαλλαγή από τον πάπα, εκείνος αρνήθηκε επειδή ήταν αφορισμένος παράνομα. Ο διάδοχος του Γρηγορίου Ζ΄ Πάπας Βίκτωρ Γ΄ συγκάλεσε Σύνοδο στοΜπενεβέντο, δεν βρήκε λύση αλλά εγγυήθηκε ότι θα ήταν ειρηνικός.[250] Μία ξαφνική ασθένεια εμπόδισε τον Ερρίκο Δ΄ σε νέο πόλεμο, όταν ανάρρωσε ξεκίνησε νέα εκστρατεία στη Σαξονία. Ο Εγβέρτος Β΄ του Μπράουνσβαϊγκ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για ειρήνη μετον αυτοκράτορα, ο Ερρίκος του πρόσφερε το Μέισεν, αυτό εξόργισε τον Βρατίσλαο Β΄ της Βοημίας πουτο κατείχε. Ο Εγβέρτος Β΄ του Μπράουνσβαϊγκ προτίμησε να συνεχίσει τον πόλεμο επειδή δύο Σάξονες ιερείς ο Χάρτγουιγκ του Μαγδεβούργου καιο Μπέρχαρντ του Χάλμπερσταντ του υποσχέθηκαν νατον στέψουν βασιλιά.[251]Οι δύο ιερείς δεν κράτησαν την υπόσχεση τους καιο Εγβέρτος ορκίστηκε πίστη στον Ερρίκο (1088). Η περίεργη συμπεριφορά του Εγβέρτου καιο αιφνίδιος θάνατος του Μπέρχαρντ του Χάλμπερσταντ (7 Απριλίου 1088) έφεραν διάλυση στους επαναστάτες.[252][253]Ο Χάρτγουιγκ του Μαγδεβούργου έδωσε όρκο υποτέλειας στον αυτοκράτορα, τον ακολούθησαν καιοι υπόλοιποι Σάξονες ευγενείς.[253]Ο Ερρίκος Δ΄ διόρισε τον Χάρτγουιγκ του Μαγδεβούργου υπολοχαγό τουστη Σαξονία.[253]
Όταν τον εγκατέλειψαν οι σύμμαχοι τουο Χέρμαν τουΖαλμ ζήτησε από τον Ερρίκο Δ΄ άδεια να φύγει από τη Σαξονία, πήγε στηΛωρραίνη όπου και πέθανε (28 Σεπτεμβρίου 1088).[252][254]Ο Εγβέρτος Β΄ του Μπράουνσβαϊγκ ξεκίνησε νέα επανάσταση και νίκησε τον στρατό του αυτοκράτορα (25 Δεκεμβρίου 1088), τον Φεβρουάριο του 1089 έγινε κατάσχεση της περιουσίας του.[255][256]Ο Ερρίκος Δ΄ που είχε χηρέψει πήγε το καλοκαίρι του 1089 στην Κολωνία γιανα παντρευτεί τηνΕυπραξία του Κιέβου.[257]Το φθινόπωρο επέστρεψε στη Σαξονία γιανα προστατέψει τοΧιλντεσχάιμ από την επίθεση του Εγβέρτου αλλά ο ίδιος συνέχισε να αντιστέκεται.[256]Ο Ερρίκος Δ΄ ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις με τους Βαυαρούς και τους Σουηβούς αντιπάλους του, δήλωσαν πρόθυμοι να υποταχθούν αν παραιτηθεί ο αντίπαπας Κλήμης Γ΄.[258]Ο Ερρίκος ήταν έτοιμος να δεχτεί τα αιτήματα τους αλλά οι δικοί του επίσκοποι τον έπεισαν να αρνηθεί επειδή φοβήθηκαν αφορισμό από τον νέο πάπα.[258]ΟΠάπας Ουρβανός Β΄ μεσολάβησε για ειρήνη, ρύθμισε το φθινόπωρο του 1089 τον γάμο ανάμεσα στον 18χρονο γιοτου Γουέλφου της Βαυαρίας Γουέλφο τον Παχύμετην 43χρονη Ματθίλδη της Κανόσα.[259][260]
Ο αυτοκράτορας ήταν έτοιμος γιαμια νέα επίθεση στην Ιταλία.[261]ΟιΙουδαίοιτου Σπάιερ τον πλησίασαν καιτου ζήτησαν να κατοχυρώσει τα δικαιώματα τους.[262] Κατέγραψε τις ελευθερίες τους σε ένα διάταγμα, τους προστάτευσε από καταστροφές και απαγόρευσε το βίαιο βάπτισμα τους, έκανε το ίδιο καιμε τους Ιουδαίους του Βορμς.[263][264]Ο ιστορικός Ίαν Ρόμπινσον γράφει ότι ο αυτοκράτορας είχε ανάγκη τους Ιουδαίους, του έδιναν μεγάλα χρηματικά ποσά με αντάλλαγμα την προστασία.[265]Ο Ερρίκος Δ΄ επιτέθηκε τον Μάρτιο του 1090 στα εδάφη της Ματθίλδης καιτην ανάγκασε να καταφύγει τον Απρίλιο στα βουνά.[261]Οι οπαδοί της αδελφής του αυτοκράτορα Αδελαΐδας Β΄ του Κβέντλινμπουργκ θανάτωσαν τον Εγβέρτο του Μπράουνσβαϊγκ (3 Ιουλίου 1090).[226][266]Ο Ερρίκος τοποθέτησε τον γαμπρό του Εγβέρτου Ερρίκο του Νόρτχαϊμ αντιπρόσωπο τουστη Σαξονία.[266]Ο θάνατος του Εγβέρτου τερμάτισε στις συγκρούσεις του αυτοκράτορα μετη Σαξονία, ο Ερρίκος εξασφάλισε την υποστήριξη του Νόρτχαϊμ με βασιλικά δώρα.[226][267]Ο Ερρίκος Δ΄ προχώρησε σε νέες εκστρατείες στην Ιταλία, κατέλαβε στα τέλη του 1091 πολλά κάστρα της Ματθίλδης βόρεια από τονΠάδο.[268]Τον Ιούνιο του 1092 διέσχισε ξανά τον Πάδο και πίεσε τη Ματθίλδη να παραδοθεί, η ίδια καιοι οπαδοί της αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τον Κλήμεντα Γ΄ σαν νόμιμο πάπα.[269]Ο Ερρίκος ξεκίνησε την πολιορκία της Κανόσα αλλά η φρουρά του δέχτηκε μια αιφνίδια επίθεση και αναγκάστηκε τον Οκτώβριο να εγκαταλείψει την πολιορκία.[270]ΟΜπέρτολτ Α΄ της Σουαβίας πρόωρα (1090), οι αντίπαλοι του αυτοκράτορα όρισαν νέο δούκα τον γαμπρό τουΒερθόλδος Β΄ του Τσέρινγκεν ως "υποτελή της Αγίας Έδρας".[271]Ο Ερρίκος Δ΄ έστειλε τα στρατεύματα του πίσω στη Γερμανία γιανα πολεμήσουν στη Σουαβία καιτη Βαυαρία.[272] Ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για συμμαχία μετονΛαδίσλαο Α΄ της Ουγγαρίας αλλά ο Γουέλφος Α΄ εμπόδισε τη συνάντηση τους.[272]Ο Ερρίκος οπισθοχώρησε στηνΠαβίακαιτα στρατεύματα της Ματθίλδης πήραν πίσω τα κάστρα τους.[273]
Η Ματθίλδη της Τοσκάνης καιο σύζυγος της Γουέλφος ο Παχύς έστρεψαν το καλοκαίρι του 1093 τον γιοτου Ερρίκου Δ΄ Κορράδο εναντίον του πατέρα του.[260][272]Ο Ερρίκος αιχμαλώτισε τονγιοτου αλλά ο Κορράδος δραπέτευσε στοΜιλάνο.[273]Ο Μπέρνολντ της Κωνσταντίας έγραψε ότι ο αυτοκράτορας ήθελε να αυτοκτονήσει από τη λύπη τουγιατην αποστασία τουγιουτου, αυτό πιθανότατα είναι έμπνευση του Μπέρνολντ γιανα συγκρίνει τον Ερρίκο μετον βασιλιά Σάουλ.[274]Ο αυτοκράτορας έγινε εξαιρετικά καχύποπτος μετην οικογένεια του, διέταξε τη φυλάκιση της συζύγου του.[275][276]Οι Λομβαρδικές πόλεις Μιλάνο, Κρεμόνα, Λόντι καιΠιατσέντζα συμμάχησαν μετη Ματθίλδη της Τοσκάνης.[273]Ο Ερρίκος Δ΄ δραπέτευσε στηΒερόνα επειδή ο μαργράβος της καιο αδελφός του παρέμεναν οι μόνοι οπαδοί τουστην Ιταλία.[277]Η εξουσία του Ερρίκου περιορίστηκε μονάχα στη βορειοανατολική Ιταλία, τα στρατεύματα της Ματθίλδης καιτου συζύγου της τον εμπόδισαν να επιστρέψει στη Γερμανία.[278][279]Η αυτοκράτειρα Ευδοξία ζήτησε από τη Ματθίλδη νατην ελευθερώσει.[275]Η Ματθίλδη έστειλε οπαδούς της στη Βερόνα (1094), ελευθέρωσαν την Ευδοξία καιτη συνόδευσαν στηνΤοσκάνη.[279]Η αυτοκράτειρα κατηγόρησε τον σύζυγο της για κακομεταχείριση καιγια ομαδικό βιασμό των μελών του Συμβουλίου της Πιασέντσα τον Μάρτιο του 1095.[280][281]Οι κατηγορίες διαδόθηκαν ταχύτατα από τους εχθρούς του Ερρίκου αλλά ήταν αναξιόπιστες.[279]Σε έναν μήνα ο πάπας αναγνώρισε τον Κορράδο νόμιμο βασιλιά.[276]
Ο γάμος της Ματθίλδης μετον νεαρό σύζυγο της διαλύθηκε, ο Γουέλφος ξεκίνησε διαπραγματεύσεις μετον Ερρίκο, αυτό ήταν ισχυρό πλήγμα γιατον πάπα.[260][282][283]Ο Ερρίκος Δ΄ συναντήθηκε στηΒενετίατον Ιούνιο του 1095 μετονΔόγηΒιτάλε Φαλιέρ, ανανέωσαν μια ετήσια εμπορική συνθήκη καιο Δόγης υποσχέθηκε ετήσιο φόρο στον αυτοκράτορα.[284][285]Ο πάπας Ουρβανός Β΄ ανακήρυξε τον Νοέμβριο του 1095 στο Συμβούλιο της Κλερμόντ τηνΑ΄ Σταυροφορία.[286][287]Το Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να ορκιστούν όλοι οι κληρικοί καιοι ηγούμενοι πίστη στους κοσμικούς βασιλείς τους.[288]Τα πλήθη που συνόδευαν την Α΄ Σταυροφορία ιδιαίτερα χωρικοί αναχώρησαν για τους Αγίους Τόπους (1096), επιτέθηκαν στις πόλεις κατά μήκος τουΡήνουκαι έσφαξαν χιλιάδες Ιουδαίους.[289][290]Οι Ιουδαίοι έστειλαν ένα γράμμα στον αυτοκράτορα και ζήτησαν την προστασία του, ο Ερρίκος Δ΄ διέταξε τους πρίγκιπες και τους επισκόπους να τους προστατεύσουν αλλά δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν τις σφαγές.[265][291]
Ο ηλικιωμένος πατέρας τουΓουέλφουΑλβέρτος Άτσο Β΄ του Μιλάνου μεσολάβησε γιανα συμφιλιωθεί ο γιος τουμετον Ερρίκο (1096).[283]Ο Ερρίκος Δ΄ αποκατέστησε τον Γουέλφο στη Βαυαρία καιο Γουέλφος μετη σειρά του άνοιξε τις Άλπειςστον αυτοκράτορα που επέστρεψε τον Μάιο στη Γερμανία.[292][293]Οι αριστοκράτες που επαναστάτησαν εναντίον του Ερρίκου έπρεπε νατου δώσουν φόρο υποτέλειας όπως αποφασίστηκε σε Συνόδους που συγκλήθηκαν στο Ρέγκενσμπουργκ, στη Νυρεμβέργη καιστο Μαίντς.[294] Επέτρεψε στους Ιουδαίους που είχαν προσηλυτιστεί μετη βία στον χριστιανισμό να επιστρέψουν στη θρησκεία τους.[291][295] Στις αρχές του 1098 ο Βερθόλδος Β΄ του Τσέρινγκεν συμφιλιώθηκε μετον αυτοκράτορα και παρέλαβε τον κληρονομικό τίτλο του δούκα.[294][296]Οι Γερμανοί ιερείς και ευγενείς εκθρόνισαν τον Κορράδο που είχε επαναστατήσει εναντίον του πατέρα του, τον Μάιο του 1098 αντικαταστάθηκε μετον 12χρονο αδελφό του Ερρίκο.[297][298]Ο νεώτερος Ερρίκος υποσχέθηκε ότι δενθα επαναστατήσει ποτέ εναντίον του πατέρα του.[299]Την εποχή που έμενε στο Μαίντς ο Ερρίκος Δ΄ διέταξε έρευνα γιατην περιουσία των Ιουδαίων που είχαν σφαγιαστεί από τους Σταυροφόρους.[295] Πολλοί δήλωσαν ότι ο αρχιεπίσκοπος του Μαίντς είχε κλέψει μεγάλα ποσά, ο αρχιεπίσκοπος δραπέτευσε στη Θουριγγία λόγω του φόβου τιμωρίας και άρχισε να συνωμοτεί εναντίον του αυτοκράτορα.[291][295]
Ο Ερρίκος Δ΄ συναντήθηκε το Πάσχα του 1099 στο Ρέγκενσμπουργκ μετονΜπρετίσλαφ Β΄ της Βοημίας, ήθελε να εξασφαλίσει τη διαδοχή του θρόνου στον αδελφό τουΜποζιβόι Β΄ της Βοημίας.[300]Ο Ερρίκος έχρισε τον Μποζιβόι διάδοχο στηΒοημία (19 Απριλίου 1100). Οι δούκες της Βοημίας είχαν αναγνωρίσει την υποτέλεια στον Γερμανό βασιλιά, ήταν η πρώτη φορά ωστόσο πουτο χρίσμα δόθηκε σύμφωνα μετα Γερμανικά πρότυπα.[300]Ο στόχος του αυτοκράτορα τα επόμενα χρόνια ήταν η αποκατάσταση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.[301]Σε συνελεύσεις που συγκλήθηκαν στο Μπάνμπεργκ καιτο Μαίντς διέταξε τους ευγενείς να καταδιώξουν τους κακοποιούς και τους ληστές.[301]
Ο αντίπαπας Κλήμης Γ΄ πέθανε (8 Σεπτεμβρίου 1100), τον διαδέχθηκε ο καρδινάλιος του Θεοδώριχος του Αλμπάνο.[302][303]Οι οπαδοί του Ερρίκου στην Ιταλία τον αναγνώρισαν σαν νόμιμο πάπα αλλά ο ίδιος δεν ήθελε να συναντηθεί μαζί του.[297][301]ΟΕρρίκος Β΄ του Λίμπουργκ κατέλαβε τα εδάφη που ανήκαν στο Αββαείο του Προυμ.[304]Ο αυτοκράτορας πολιόρκησε τηΛιμβουργίακαι ανάγκασε τον Μάιο του 1101 τον κόμη να παραδοθεί.[305]Ο αυτοκράτορας συγχώρεσε τον Ερρίκο του Λίμπουργκ γιατην εξέγερση καιτον τοποθέτησε στα τέλη του χρόνου Δούκα της Κάτω Λωρραίνης.[305]
Μία συγκέντρωση Γερμανών δουκών πρότεινε στον αυτοκράτορα να κλείσει ειρήνη μετον νέο πάπα Πασχάλη Β΄ (1101) αλλά δεν ακολούθησε τη συμβουλή τους.[306]Ο πάπας ήταν αποφασισμένος να υποτάξει τον Ερρίκο, διέταξε τον λεγάτο τουστη Γερμανία να προχωρήσει σε ισχυρή αντίσταση.[306]Η Σύνοδος των επισκόπων αποφάσισε να απαγορεύσει στους ιερείς να κατέχουν αυτοκρατορικά αξιώματα και αφόρισε τον Ερρίκο Δ΄ στοΛατερανό (3 Απριλίου 1102).[297][307][308]ΟΡοβέρτος Β΄ της Φλάνδρας συμμάχησε μετον επίσκοπο Μανασσή του Καμπραί εναντίον του επισκόπου Γουόλτσερ τον οποίο είχε διορίσει ο Ερρίκος Δ΄ επίσκοπο του Καμπραί.[309]Ο Ροβέρτος άρχισε να πολιορκεί το Καμπραί αλλά ήρθε ο Ερρίκος γιανα βοηθήσει τον Γουόλτσερ και ανάγκασε τον Οκτώβριο του 1102 τον Ροβέρτο να φύγει.[309]Ο Ροβέρτος επιτέθηκε ξανά στον Γουόλτσερ όταν έφυγαν ο αυτοκράτορας.[310]Ο Ερρίκος Δ΄ συγκάλεσε Σύνοδο στο Μαίντς (6 Ιανουαρίου 1103), ανακήρυξε την ειρήνη για πρώτη φορά σε ολόκληρη την αυτοκρατορία καιτην απαγόρευση πρακτικών βίας.[297][308]Η Σύνοδος απείλησε όσους παραβιάσουν τη συμφωνία με ακρωτηριασμό, οι πλούσιοι μπορούσαν ναμην τιμωρηθούν.[302]
Ο Ερρίκος Δ΄ ανακοίνωσε τις σκέψεις τουνα ξεκινήσει για Σταυροφορία στους Αγίους Τόπους.[302] Έγραψε επιστολή στον Ούγο του Κλυνύ πιστό οπαδό του πάπα, τους εξήγησε τις προθέσεις τουκαι τους στόχους τουνα κλείσει ειρήνη μετην εκκλησία.[311][312]Ο πάπας ωστόσο αποκαλούσε τον Ερρίκο "αρχηγό των αιρετικών", έκανε έκκληση στον Ροβέρτο Β΄ της Φλάνδρας να ξεκινήσει Σταυροφορία με αντάλλαγμα την"άφεση των αμαρτιών του".[308][313]Ο Ροβέρτος Β΄ φοβήθηκε την απώλεια των αυτοκρατορικών δώρων και δήλωσε στηΛιέγητην υποταγή τουστον αυτοκράτορα (29 Ιουνίου 1103).[310]
Ο Ερρίκος Δ΄ με τους δύο γιους του Κορράδο και Ερρίκο.
Ένας Βαυαρός κόμης ο Σίγκαρντ κατηγόρησε τον Ιανουάριο του 1104 τον Ερρίκο Δ΄ γιατην εύνοια που έδειξε στην αριστοκρατία από τη Σαξονία καιτη Φρανκονία.[314]Ο Σίγκαρντ ήρθε στο Ρέγκενσμπουργκ μεμια μεγάλη συνοδεία, δημιουργήθηκαν υποψίες στον αυτοκράτορα ότι ήθελε νατον ανατρέψει.[314] Όταν ο Σίγκαρντ έδιωξε μια μεγάλη ομάδα υπουργών του εχθρικών στον Ερρίκο οι ίδιοι τον δολοφόνησαν (4 Φεβρουαρίου 1104).[315][316]Οι απολυμένοι υπουργοί πιθανότατα εκδικήθηκαν την εκδίωξη τους αλλά οι ευγενείς του Σίγκαρντ κατηγόρησαν τον Ερρίκο Δ΄ γιατη δολοφονία επειδή αδιαφόρησε γιατην προστασία του.[297][317]
Ο αρχιεπίσκοπος Χάρτγουιγκ του Μαγδεβούργου πέθανε το φθινόπωρο του 1204, ο αδελφός του Χέρμαν καιο ανεψιός του Χάρτγουικ ήρθαν στον αυτοκράτορα γιανα διορίσει τον νεώτερο Χάρτγουικ αρχιεπίσκοπο.[318]Ο κόμης Θεοδώριχος Γ΄ του Κάτλενμπουργκ τους συνέλαβε και τους φυλάκισε αφού τους κατηγόρησε για Σιμωνία, ο Ερρίκος Δ΄ προχώρησε σε εκστρατεία εναντίον του.[318]Η εκστρατεία είχε μια τραγική εξέλιξη, ο 18χρονος γιος του αυτοκράτορα Ερρίκος αποστάτησε και δραπέτευσε στη Βαυαρία (12 Δεκεμβρίου 1204).[318]Ο μικρότερος Ερρίκος δήλωσε ότι αιτία της αποστασίας ήταν η αποτυχία του πατέρα τουνα δεχτεί απαλλαγή από τον πάπα, οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ήθελε να πετύχει την υποστήριξη των αριστοκρατών σε περίπτωση πουο ηλικιωμένος πατέρας του πέθαινε.[319][320]Οι δυσαρεστημένοι αριστοκράτες μετέφεραν τον νεώτερο Ερρίκο στον πάπα Πασχάλη Β΄, στις αρχές του 1105 τον απήλλαξε από τον αφορισμό.[293][321]Ο Ερρίκος Δ΄ μετέφερε απεσταλμένους στονγιοτου αλλά εκείνος αρνήθηκε κάθε διαπραγμάτευση επειδή ήταν αφορισμένος.[321]Οι ευγενείς από τη Σουηδία καιτη Φρανκονία υποστήριξαν τον μικρότερο Ερρίκο στην επανάσταση εναντίον του πατέρα του, σεμια επίσκεψη στη Σαξονία τον Απρίλιο του 1105 εξασφάλισε καιτην υποστήριξη των Σαξόνων.[322] Προχώρησε τον Ιούνιο του 1105 σε στρατιωτική εκστρατεία στο Μαίντς γιανα επαναφέρει στην έδρα τουτον αρχιεπίσκοπο Ρούτχαρντ αλλά ο στρατός του πατέρα τουδεντον άφησε να διασχίσει τον Ρήνο.[323]
Η παραίτηση του Ερρίκου Δ΄ για χάρη τουγιουτου Ερρίκου Ε΄.
Η εξουσία του γηραιότερου Ερρίκου σύντομα κατέρρευσε, ο γιος του εκμεταλλεύτηκε τον θάνατο του Φρειδερίκου του Μπούρεν και ανέλαβε την εξουσία στη Σουαβία.[324]ΟΛεοπόλδος Γ΄ Μπάμπενμπερκ της Αυστρίαςκαιο Μποζιβόι Β΄ της Βοημίας εγκατέλειψαν τον αυτοκράτορα στο Ρέγκενσμπουργκ στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Μποζιβόι το μετάνιωσε και επέστρεψε.[325] Υποστήριξε τον Ερρίκο Δ΄ να δραπετεύσει από το Ρέγκενσμπουργκ στη Σαξονία καιο γαμπρός τουτον συνόδευσε μέχρι το Μαίντς.[326]Ο Ερρίκος Δ΄ έστειλε ένα γράμμα στονγιοτου, τον παρακάλεσε θερμά να διακόψει την ανταρσία καινατον δεχτεί αλλά εκείνος αρνήθηκε κατηγορηματικά.[327]Ο Ερρίκος Δ΄ μετακινήθηκε στην Κολωνία αλλά σύντομα επέστρεψε στο Μαίντς επειδή ήθελε να υπερασπιστεί τον εαυτό τουστη Συνέλευση των Γερμανών πριγκίπων που είχε συγκαλέσει ο γιος του.[327]Ο γιος Ερρίκος συνάντησε τον πατέρα τουστοΚόμπλεντς (21 Δεκεμβρίου 1105), του εγγυήθηκε την ασφάλεια του αλλά δεν κράτησε τον λόγο του, τον συνέλαβε καιτον φυλάκισε.[328][329]Ο Ερρίκος Δ΄ πιέστηκε έντονα να παραδώσει τα αυτοκρατορικά παράσημα στονγιοτου.[330]Οι κάτοικοι του Μαίντς παρέμειναν πιστοί στον αυτοκράτορα, ο γιος του συγκάλεσε Σύνοδο των ευγενών στο Ίνγκελχαϊμ.[328]Ο Ερρίκος Δ΄ παραβρέθηκε στη συνάντηση αλλά κυριάρχησαν πλήρως οι εχθροί του, παραιτήθηκε υπέρ τουγιουτου (31 Δεκεμβρίου 1105).[331] Αργότερα δήλωσε ότι αναγκάστηκε να παραιτηθεί από "φόβο μήπως τον εκτελέσουν".[332]
Μετά την παραίτηση τουο Ερρίκος έμενε στο Ίνγκελχαϊμ, οι οπαδοί τουτον προειδοποίησαν ότι ο γιος του είχε στόχο νατον φυλακίσει ή νατον εκτελέσει, τον Φεβρουάριο του 1106 δραπέτευσε στην Κολωνία καιοι κάτοικοι τον δέχτηκαν με μεγάλο σεβασμό. Αρνήθηκε να παραστεί σε όλες τις θρησκευτικές δηλώνοντας ότι το κάνει γανα συγχωρεθεί για τις αμαρτίες του. Οπιο πιστός οπαδός του επίσκοπος της Λιέγης έκλεισε ειρήνη μετον Ερρίκο του Λίμπουργκ γιανα αποκτήσει την υποστήριξη του δούκα, στη συνέχεια συναντήθηκαν με πρωτοβουλία του Ερρίκου Δ΄ ο Ερρίκος του Λίμπουργκ καιοΑλβέρτος Γ΄ του Ναμύρ. Ο πρώην εχθρός του Ροβέρτος Β΄ της Φλάνδρας δήλωσε επίσης τη συμπαράσταση τουστον Ερρίκο Δ΄.[333] Ακολούθησαν επιστολές του Ερρίκου στον Ούγο του Κλυνύ που δήλωσε αποφασισμένος να δεχτεί κάθε όρο γιατην απαλλαγή του.[340] Έγραψε και άλλες επιστολές στονγιοτου, τους Γερμανούς πρίγκιπες καιτονΦίλιππο Α΄ της Γαλλίας, σε όλες έδειχνε αποφασισμένος να απαλλαγεί καινα αναλάβει ξανά τον θρόνο του.[330]
Ο Ερρίκος Ε΄ επιτέθηκε στη Λωρραίνη αλλά ο στρατός του πατέρα τουτον συνέτριψε (22 Μαρτίου 1106).[330][334]Ο Ερρίκος του Λίμπουργκ, οι κάτοικοι της Κολωνίας και της Λιέγης πίεζαν έντονα τον πατέρα Ερρίκο να"διεκδικήσει ξανά τον τίτλο του αυτοκράτορα".[335]Ο Ερρίκος Ε΄ πολιόρκησε την Κολωνία αλλά ο στρατός του αναγκάστηκε να αποχωρήσει σε τέσσερις βδομάδες από την καλά οχυρωμένη πόλη.[335]Ο Ερρίκος Δ΄ έστειλε επιστολές στους Γερμανούς πρίγκιπες στις οποίες κατηγορούσε τονγιοτουγια προδοσία και υποκρισία.[336]Την εποχή που ήταν αποφασισμένος για δυναμική αντεπίθεση αρρώστησε αιφνίδια και πέθανε (7 Αυγούστου 1106).[337][338]Στο νεκροκρέβατο του αναγνώρισε τονγιοτουκαιτου ζήτησε να συγχωρέσει τους εχθρούς τουμετον όρο να ταφεί μαζί με τους προγόνους τουστον Καθεδρικό ναό του Σπάιερ.[337][339]Ο επίσκοπος της Λιέγης έθαψε το σώμα του βασιλιά στον Καθεδρικό ναό της Λιέγης, το αφορισμένο σώμα δεν μπορούσε όμως να τοποθετηθεί σεμια καθορισμένη θέση.[337][340] Έγινε εκταφή τουσε οκτώ μέρες και τάφηκε σε ένα παρεκκλήσι κοντά στη Λιέγη, ο γιος του ζήτησε ξανά την εκταφή τουγιανα εκτελέσει την τελευταία του επιθυμία.[341]Ο λαός της Λιέγης αντέδρασε έντονα επειδή ήθελε τη σορό στην πόλη του, ο Ερρίκος Ε΄ τη μετέφερε μεμια σαρκοφάγο σε ένα παρεκκλήσι στον Καθεδρικό ναό της Σπάιερ όπως είχε υποσχεθεί (3 Σεπτεμβρίου 1106). Πέντε χρόνια αργότερα ο πάπας Πασχάλης Β΄ έδωσε την άδεια στον Ερρίκο Ε΄ να μεταφέρει τη σορό του πατέρα του επίσημα στον Καθεδρικό ναό, τοποθετήθηκε δίπλα από τον πατέρα του Ερρίκο Γ΄ (7 Αυγούστου 1111).[45]
Η πρώτη σύζυγος του Ερρίκου Δ΄ Μπέρτα της Σαβοΐας ήταν έναν χρόνο νεώτερη του.[342]Η Μπέρτα καταγράφεται στα βασιλικά διατάγματα μέχρι τις 5 Αυγούστου 1068 ως "σύζυγος του βασιλείου μουκαιτου βασιλικού μου κρεβατιού".[343]Η εξαφάνιση της στη συνέχεια από τα διατάγματα είναι δείγμα της δυσαρέσκειας του Ερρίκου για αυτήν και της επιθυμίας τουγια διαζύγιο.[344]Ο Ερρίκος Δ΄ συγκάλεσε τον Ιούνιο του 1069 Σύνοδο και ζήτησε δημόσια διαζύγιο.[79][344]Οι Γερμανοί ευγενείς διαφώνησαν έντονα, συγκάλεσαν Σύνοδο και έκαναν έκκληση στηνΑγία Έδρα.[343]Ο πάπας Αλέξανδρος Β΄ όταν το άκουσε εξοργίστηκε, δήλωσε με σαφήνεια στον Ερρίκο ότι αν προχωρήσει στο διαζύγιο δενθατον στέψει αυτοκράτορα, ο Ερρίκος υποχώρησε από τότε η Μπέρτα εμφανιζόταν κανονικά στα βασιλικά διατάγματα.[342][345]Ο Ερρίκος Δ΄ καιη Μπέρτα απέκτησαν πέντε παιδιά, από τα οποία τα δύο, η Αδελαΐδα (1070-πριν το 1079) καιο Ερρίκος (1071) απεβίωσαν σε βρεφική ηλικία. Τα επιζώντα παιδιά τους ήταν:[342][346]
Αγνή 1073-1143, παντρεύτηκε πρώτα τονΦρειδερίκο Α΄ δούκα της Σουαβίας από τον Οίκο των Χοενστάουφεν και μετά τονΛεοπόλδος Γ΄ της Αυστρίας μαργράβο της Αυστρίας από τον Οίκο των Μπάμπενμπεργκ.
Τα παλιότερα Νορβηγικά και Ιρλανδικά Σάγκας καταγράφουν την κόρη ενός αυτοκράτορα που έχει αναγνωριστεί ως ο Ερρίκος Δ΄ μετο όνομα Ματθίλδη.[347] Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές ο βασιλιάς Μάγκνους Γ΄ της Νορβηγίας αντάλλαξε μεταξύ της επιστολές και συνέθεσε για χάρη της μία Στροφή.[348]Οι ιστορικές πηγές ωστόσο δεν καταγράφουν τη Ματθίλδη στα παιδιά του Ερρίκου Δ΄.[349]Η Μπέρτα της Σαβοΐας πέθανε πρόωρα (27 Δεκεμβρίου 1087).[342]
Η δεύτερη σύζυγος του Ερρίκου Δ΄ Ευπραξία του Κιέβου γνωστή στη Γερμανία ως "Αδελαΐδα" γεννήθηκε το 1068, ήταν κόρη τουΒσέβολοντ Α΄ του Κιέβου αλλά δεν συνδέεται μετοΚράτος των Ρως.[350] Όταν πέθανε ο πρώτος της σύζυγος Ερρίκος Α', Μαργράβος του Νόρντμαρκ (1087) ο αυτοκράτορας την είδε σαν ιδανικότερη λύση γιανατην παντρευτεί σε δεύτερο γάμο.[226][351]Ο Ερρίκος του Νόρντμαρκ ήταν ένας πλούσιος Σάξονας αριστοκράτης, ο γάμος του αυτοκράτορα μετη χήρα του βελτίωσε τις σχέσεις τουμε τους Σάξονες, παντρεύτηκαν το 1088.[237][342]Η Ευπραξία σε αντίθεση μετην Μπέρτα καταγράφεται μόνο μια φορά στα βασιλικά διατάγματα, οι σχέσεις τους ήταν πάντα άσχημες, η Ευπραξία δεν κέρδισε ποτέ την εμπιστοσύνη του Ερρίκου Δ΄.[352] Μετά τη σκανδαλώδης διάλυση του γάμου τους η Ευπραξία επέστρεψε στοΚίεβο όπου και πέθανε (10 Ιουλίου 1109).[280]
Andersson, Theodore M.; Gade, Kari Ellen (2012). Morkinskinna: The Earliest Icelandic Chronicle of the Norwegian Kings (1030–1157). Cornell University Press.
Barber, Malcolm (2004) [1992]. The Two Cities: Medieval Europe 1050-1320. University of Pennsylvania Press.
Blumenthal, Uta-Renate (2010) [1982]. The Investiture Controversy: Church and Monarchy from the Ninth to the Twelfth Century. University of Pennsylvania Press.
Chazan, Robert (2006). The Jews of Medieval Western Christendom: 1000-1500. Cambridge medieval textbooks. University of Pennsylvania Press.
Fuhrmann, Horst (2001) [1986]. Germany in the high middle ages, c. 1050-1200. Cambridge medieval textbooks. Cambridge University Press.
Hill, Boyd H. (2020) [1972]. Medieval Monarchy in Action: The German Empire from Henry I to Henry IV. Routledge Library Editions: The Medieval World. 21. Routledge.
Leyser, K.J. (1982). Medieval Germany and its Neighbours: 1000-1500. History. 12. The Hambledon Press.
McLaughlin, Megan (2010). Sex, Gender, and Episcopal Authority in an Age of Reform, 1000-1122. Cambridge University Press.
Robinson, I. S. (2003) [1999]. Henry IV of Germany, 1056-1106. Cambridge University Press.
Schutz, Herbert (2010). The Medieval Empire in Central Europe: Dynastyc Continuity in the Post-Carolingian Frankish Realm,, 900-1300. Cambridge Scholars Publishing.
Tabacco, Giovanni (1995). "Northern and central Italy". In Luscombe, David Edward; Riley-Smith, Jonathan (eds.). The New Cambridge Medieval History. Volume IV: c. 1024-c. 1198, Part II. Cambridge University Press.
Vollrath, Hanna (1995). "The western empire under the Salians". In Luscombe, David Edward; Riley-Smith, Jonathan (eds.). The New Cambridge Medieval History. Volume IV: c. 1024-c. 1198, Part II. Cambridge University Press. pp. 38–71.
Zubka, Dusan (2016). Ritual and Symbolic Communication in Medieval Hungary under the Arpad Dynasty (1000-1301). East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450. 39. BRILL.
Brooke, Z.N. (1968). "Germany under Henry IV and Henry V". In Tanner, J.R.; Previte-Orton, C.W.; Brooke, Z.N. (eds.). The Cambridge Medieval History. Volume V. Cambridge University Press.
Brooke, Z.N. (1968). "Gregory VII and the first Contest between Empire and Papacy". In Tanner, J.R.; Previte-Orton, C.W.; Brooke, Z.N. (eds.). The Cambridge Medieval History. Volume V. Cambridge University Press.
Creber, Alison (2019-04-22). "Breaking Up Is Hard To Do: Dissolving Royal and Noble Marriages in Eleventh-Century Germany". German History. 37 (2): 149–171.
Tul Israngura Na Ayudhya. “‘Not against the kingdom, but for the kingdom and my freedom’ Revisiting the Saxon War (1073-1075): Opposition to the King or a Revolt for the Kingdom?.” Veridian E-Journal Silpakorn University 11, 5 (July–December 2018): 123–150.
T. J. H. McCarthy: Chronicles of the Investiture Contest: Frutolf of Michelsberg and his continuators (Manchester, 2014).
Gerd Althoff (Ed.): Heinrich IV. (Ostfildern, 2009) (Vortrage und Forschungen; 69).
Gerd Althoff: Heinrich IV. (Darmstadt, 2006)
Charter given by Henry to the bishopric of Bamberg, 17.8.1057. Photography taken from the collections of the Lichtbildarchiv alterer Originalurkunden at Marburg University showing the emperor's seal.
Whitney, J.P. (1968). "The Reform of the Church". In Tanner, J.R.; Previte-Orton, C.W.; Brooke, Z.N. (eds.). The Cambridge Medieval History. Volume V. Cambridge University Press.
.svg)
Σχετικά πολυμέσα
_-_panoramio_(1).jpg)
.jpg)
Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Henry IV. (Roman emperor)» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11
.svg)
.svg)