Ητζιτζιφιά, γνωστή μετην επιστημονική ονομασία Ziziphus jujuba, είναι είδος φυτού του γένους Ζίζιφος (Ziziphus) της οικογένειας Ραμνίδες (Rhamnaceae). Είναι μικρό φυλλοβόλο δέντρο ή θάμνος ο οποίος παράγει εδώδιμους καρπούς. Καλλιεργείται κυρίως στηνότια Ασίακαιτηνοτιοανατολική Ευρώπη.
Είναι ένα μικρό φυλλοβόλοδέντρο ή θάμνοςπου φτάνει σε ύψος 5-12 μέτρα, συνήθως με αγκαθωτά κλαδιά. Ταφύλλα είναι γυαλιστερά-πράσινα, ωοειδή-οξεία, με μήκος 2-7 εκατοστά και πλάτος 1-3 εκατοστά, με τρεις εμφανείς φλέβες στη βάση, και λεπτή οδόντωση στο περιθώριο. Ταλουλούδια είναι μικρά, με πλάτος 5 χιλιοστά, με πέντε δυσδιάκριτα κιτρινοπράσινα πέταλα. Οκαρπός είναι μια εδώδιμη οβάλ δρύπημε μήκος 1,5 με 3 εκατοστά. Όταν είναι ανώριμος έχει απαλό-πράσινο χρώμα, μετη σύσταση καιτη γεύση ενός μήλουμε χαμηλότερη οξύτητα, και όταν ωριμάζει γίνεται καφέ έως μωβ-μαύρος και τελικά ζαρωμένο, και μοιάζει με μικρό χουρμά. Υπάρχει ένας μόνο σκληρός πυρήνας, παρόμοιος με ένα κουκούτσι ελιάς,[1]που περιέχει δύο σπόρους.
Η ακριβής φυσική κατανομή του είναι αβέβαιη λόγω της εκτεταμένης καλλιέργειας, αλλά πιστεύεται ότι είναι στη νότια Ασία, μεταξύ τουΛιβάνου, της βόρειας Ινδίαςκαι της νότιας και κεντρικής Κίνας, και πιθανώς επίσης στη νοτιοανατολική Ευρώπη, ανκαι είναι πιο πιθανό να εισαχθεί εκεί.[1]Το φυτό στα αραβικά καιστα περσικά είναι γνωστό ως "Enab (عناب)" και είναι γνωστό ως "hinap" ή "finab" στο ανατολικό τμήμα της Βουλγαρίας όπου αναπτύσσεται άγρια αλλά είναι επίσης θάμνος κήπου, που καλλιεργείται γιατον καρπό του. Ο καρπός μαζεύεται το φθινόπωρο.
Η αρχική πηγή του ονόματος είναι ηαρχαία ελληνική λέξη ζίζυφον.[2][3] Αυτό δανείστηκε στα κλασικά λατινικά ως zizyphum (χρησιμοποιείται γιατον καρπό) καιzizyphus (το δέντρο). Απόγονος της λατινικής λέξης σεμια ρομανική γλώσσα, που μπορεί να ήταν γαλλική jujube ή μεσαιωνική λατινική jujuba , μετη σειρά του προκάλεσε το κοινό αγγλικό όνομα jujube. Αυτό το όνομα δεν σχετίζεται μετοχοχόμπα, το οποίο είναι δάνειο από την ισπανική jojoba , το ίδιο δανείστηκε από τοhohohwi, το όνομα αυτού του φυτού σεμια ιθαγενή αμερικανική γλώσσα.
Τοδιωνυμικό όνομα έχει μια περίεργη ονοματολογική ιστορία, λόγω ενός συνδυασμού κανονισμών βοτανικής ονομασίας και παραλλαγών στην ορθογραφία. Ονομάστηκε για πρώτη φορά στο διωνυμικό σύστημα από τονΚάρολο Λινναίο ως Rhamnus zizyphus, στο έργο τουSpecies Plantarum (1753). ΟΦίλιπ Μίλερ, στοΛεξικό του Κηπουρού (Gardener's Dictionary), θεώρησε ότι η τζιτζιφιά καιοι συγγενείς της ήταν αρκετά διαφορετικά από το γένος Ράμνος ώστε να τοποθετηθούν σε ένα ξεχωριστό γένος (όπως είχε ήδη γίνει από τονπρο-Λινναίου συγγραφέα Τουρνεφόρτο 1700) καιστην έκδοση του 1768 του έδωσε το όνομα Ziziphus jujuba (χρησιμοποιώντας την ορθογραφία του Τουρνεφόρ γιατο όνομα του γένους). Γιατο όνομα του είδους, χρησιμοποίησε διαφορετικό όνομα, καθώς ταταυτώνυμα (επανάληψη ακριβώς του ίδιου ονόματος στο γένος καιτο είδος) δεν επιτρέπονται στη βοτανική ονομασία. Ωστόσο, λόγω της ελαφρώς διαφορετικής ορθογραφίας του Μίλερ, ο συνδυασμός του προγενέστερου ονόματος του είδους (από τον Λινναίο) μετο νέο γένος, Ziziphus zizyphus, δεν είναι ταυτώνυμο και επομένως επιτρεπόταν ως βοτανική ονομασία. Αυτός ο συνδυασμός έγινε από τον Χέρμαν Κάρστεν το 1882.[1][4]Το 2006, έγινε μια πρόταση να καταργηθεί το όνομα Ziziphus zizyphus υπέρ τουZiziphus jujuba,[5]και αυτή η πρόταση έγινε δεκτή το 2011[6]ΤοZiziphus jujuba είναι επομένως η σωστή επιστημονική ονομασία για αυτό το είδος.
Τα φύλλα περιέχουν σαπωνίνηκαι ζιζιφίνη, η οποία καταστέλλει την ικανότητα αντίληψης της γλυκιάς γεύσης.[7]
Ταφλαβινοειδήπου βρίσκονται στα φρούτα περιλαμβάνουν τις καεμπφερόλη 3-O-ρουτινοσίδη, κουερκετίνη 3-O-ρομπινοβιοσίδη και Κουρκετίνη 3-O-ρουτινοσίδη. Στους καρπούς βρέθηκαν τερπενοειδή όπως το κολουμπρινικό οξύ καιτο αλφιτολικό οξύ.[8]
Η τζιτζιφιά εξημερώθηκε στηΝότια Ασίατο 9000 π.Χ.[9] Έχουν επιλεγεί περισσότερες από 400 ποικιλίες.
Το δέντρο ανέχεται ευρύ φάσμα θερμοκρασιών και βροχοπτώσεων, ανκαι απαιτεί ζεστά καλοκαίρια και επαρκές νερό για αποδεκτή καρποφορία. Σε αντίθεση μετα περισσότερα από τα άλλα είδη του γένους, ανέχεται αρκετά κρύους χειμώνες, επιβιώνει σε θερμοκρασίες μέχρι περίπου −15 °C (5 °F) καιτο δέντρο, για παράδειγμα, καλλιεργείται συνήθως στοΠεκίνο. Αυτή η ευρεία ανοχή επιτρέπει στην τζιτζιφιά να αναπτυχθεί σε ορεινούς ή ερημικούς βιότοπους, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει πρόσβαση σε υπόγεια νερά καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η τζιτζιφιά (Z. jujuba) φύεται σε ψυχρότερες περιοχές της Ασίας. Πέντε ή περισσότερα άλλα είδη Ziziphus κατανέμονται ευρέως σε ηπιότερα κλίματα σε θερμές ερήμους της Ασίας και της Αφρικής.[10]
Τα φρεσκοκομμένα, καθώς καιτα ζαχαρωμένα αποξηραμένα φρούτα, τρώγονται συχνά ως σνακ ή με καφέ. Οι καπνιστές τζιτζιφιές καταναλώνονται στο Βιετνάμ και αναφέρονται ως μαύρες τζιτζιφιές.[11] Τόσο η Κίνα όσο καιη Κορέα παράγουν ένα ζαχαρούχο σιρόπι τσαγιού που περιέχει τζίτζιφα σε γυάλινα βάζα και κονσερβοποιημένο τσάι από τζιτζιφιές ή τσάι από τζιτζιφιές μετη μορφή σακουλών τσαγιού. Σε μικρότερο βαθμό, τα τζίτζιφα μετατρέπονται σε χυμό καιξύδι (στα κινέζικα ονομάζονται 枣醋 ή 红枣醋). Χρησιμοποιούνται γιατην παρασκευή τουρσιών (কুলের আচার) στηδυτική ΒεγγάληκαιτοΜπαγκλαντές. ΣτηνΚίνα, ένα κρασί που παρασκευάζεται από τζίτζιφα ονομάζεται χονγκ ζάο γιου (红枣酒).
ΣτοΒιετνάμκαιτηνΤαϊβάν, τα πλήρως ώριμα τζίτζιφα συλλέγονται και πωλούνται στις τοπικές αγορές και εξάγονται επίσης σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας.[12]Τα αποξηραμένα φρούτα χρησιμοποιούνται σε επιδόρπια στην Κίνα καιτο Βιετνάμ, όπως τοching bo leung, ένα κρύο ρόφημα που περιλαμβάνει αποξηραμένα τζίτζιφα, λονγκάν, φρέσκα φύκια, κριθάρικαι σπόρους λωτού.[12]
Στην Κροατία, ιδιαίτερα στηΔαλματία, τα τζίτζιφα χρησιμοποιούνται σε μαρμελάδες, χυμούς καιστηρακία (μπράντι φρούτων).
ΣτηνΙαπωνία, τοnatsume έδωσε το όνομά τουσε ένα ξύλινο δοχείο τσαγιού που χρησιμοποιείται στην ιαπωνική τελετή τσαγιού, λόγω του παρόμοιου σχήματος.[13]Το σκληρό, λιπαρό ξύλο του χρησιμοποιήθηκε, μαζί μετηναχλαδιά, γιαξυλογραφίεςγιατην εκτύπωση των πρώτων βιβλίων στον κόσμο, ξεκινώντας από τον 8ο αιώνα και συνεχίζοντας μέχρι τον 19οστην Κίνα και τις γειτονικές χώρες. Μέχρι και 2000 αντίτυπα θα μπορούσαν να παραχθούν από μιαξυλογραφία τζιτζιφιάς.[14]
↑Kirkbride, Joseph H.; Wiersma, John H.; Turland, Nicholas J. (2006). «(1753) Proposal to conserve the name Ziziphus jujuba against Z. zizyphus (Rhamnaceae)». Taxon (International Association for Plant Taxonomy) 55 (4): 1049–1050. doi:10.2307/25065716.
↑Barrie, Fred R. (2011). «Report of the General Committee: 11». Taxon (International Association for Plant Taxonomy) 60 (4): 1211–1214. doi:10.1002/tax.604026.
↑Kurihara, Y. (1992). «Characteristics of antisweet substances, sweet proteins, and sweetness-inducing proteins». Crit Rev Food Sci Nutr32 (3): 231–252. doi:10.1080/10408399209527598. PMID1418601.
↑Mahajan, R.; Chopda, M. (2017-08-08). «Phyto-Pharmacology of Ziziphus jujuba Mill- A Plant Review». Pharmacognosy Reviews: 320-329.
↑edX Course: HarvardX: HUM1.3x Print and Manuscript in Western Europe, Asia and the Middle East (1450-1650) > Comparandum: Printing in East Asia > Main Technology: Xylography
Πολυμέσα σχετικά 
Λεξιλογικός ορισμός