Τέχνη τ ο υ περιθωρίου
 |
|
Η τέχνη τ ω ν τρελών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ζ α ν Ντιμπιφέ κ α ι η "Ωμή Τέχνη"
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εκείνα
τ α έργαπ ο υ δημιουργήθηκανσ τ η ν απομόνωσηκ α ι από αγνήκ α ι αυθεντική δημιουργική παρόρμηση - εκεί όπουο ι έγνοιεςτ ο υ ανταγωνισμού, της αναγνώρισηςκ α ι της κοινωνικής ανόδουδ ε ν παρεμβαίνουν- είναι, λόγω αυτών ακριβώςτ ω ν χαρακτηριστικών τους,π ι ο πολύτιμα απότ α έργατ ω ν επαγγελματιών. Μετά απότ η ν εξοικείωσημ ε αυτάτ α άνθη ενός εκστατικού δημιουργικού πυρετού,τ ο ν οποίο έζησαν τόσο βαθιάκ α ι τόσο έντοναο ι δημιουργοί τους,δ ε ν μπορούμε παράν α νιώσουμε ότισ ε σχέσημ ε αυτάτ α έργα,η κουλτούρασ τ ο σύνολό της μοιάζειν α είναιτ ο παιχνίδι μιας μάταιης κοινωνίας,μ ι α παραστρατημένη παρέλαση" - Jean Dubuffet. Place à l'incivisme Art and Text 27 (Δ ε κ . 1987 -Φ ε β . 1988)σ ε λ . 36.
Πολιτισμικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λεξιλόγιο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετοί όροι
- Art Brut: Ωμή Τέχνη. Ωμή κατά
τ η ν έννοια ότιδ ε ν έχει υποστείτ η ν "επεξεργασία"τ ω ν Σχολών Καλών Τεχνών,τ ο υ κόσμουτ ω ν γκαλερίκ α ι τ ω ν μουσείων. Καταρχήν αναφερότανσ τ η ν τέχνητ ω ν ψυχωσικών ατόμωνπ ο υ βρίσκονταν σχεδόν ολοκληρωτικά εκτός της κουλτούραςκ α ι της κοινωνίας. Αυστηρά μιλώντας, αναφέρεται μόνοσ τ η ν Collection de l'Art Brut. - Neue Invention (διαφορετικά
κ α ι Art Singulier ή Περιθωριακή Τέχνη): Χρησιμοποιήθηκεγ ι α ν α περιγράψει καλλιτέχνεςπ ο υ ,α ν κ α ι εκτός συστήματος, έχουν κάποια αλληλεπίδρασημ ε τ α κυρίαρχα ρεύματα της τέχνης (γ ι α παράδειγμα, δημιουργούνσ τ ο ν ελεύθερο χρόνο τους).Η έκφραση χρησιμοποιήθηκεγ ι α πρώτη φοράα π 'τ ο ν Ντιμπιφέ,κ α ι μ ε αυστηρούς όρους αναφέρταισ ε ένα συγκεκριμένο τμήμα της Collection de l'Art Brut. - Λαϊκή τέχνη:
Ο όρος αρχικά αναφερότανσ ε δημιουργίεςπ ο υ προέρχονταν από αγροτικές κοινότητες της Ευρώπης-α ν κ α ι μπορούσεν α συμπεριλάβει οποιαδήποτε αυτόχθονη κοινότητα. Σήμεραο όρος έχει διευρυνθείκ α ι γενικά συμπεριλαμβάνει είδη χειροτεχνίαςκ α ι διακόσμησης.Μ ι α βασική διάκριση ανάμεσασ τ η λαϊκή τέχνηκ α ι τ η ν τέχνητ ο υ περιθωρίου είναι ότιη πρώτη συνήθως εμπεριέχει στοιχεία απότ η ν παράδοσηκ α ι τις κοινωνικές αξίες, ενώη δεύτερη έχειμ ι α πολύ χαλαρή έωςκ α ι απόμακρη σχέσημ ' αυτάτ α πράγματα. - Οραματική τέχνη: Αντίθετα
μ ε τους προηγούμενους,ο όρος αυτός αναφέρεταισ τ η θεματολογίατ ω ν έργων,π ο υ είναι πνευματικής ή θρησκευτικής φύσης.Τ ο Αμερικανικό Μουσείο Οραματικής Τέχνηςσ τ η Βαλτιμόρη ειδικεύεταισ τ η συλλογήκ α ι έκθεση τέτοιων έργων. - Τέχνη Ναΐφ (Απλοϊκή Τέχνη): Αναφέρεται κυρίως
σ ε αυτοδίδακτους καλλιτέχνεςπ ο υ φιλοδοξούνν α καθιερωθούνκ α ι έχουν στενότερη σχέσημ ε τ α καλλιτεχνικά δρώμεναα π ' ό,τ ι ο ι καλλιτέχνεςτ ο υ περιθωρίου. - Οραματικά περιβάλλοντα: Κτίρια
κ α ι πάρκα γλυπτικής,π ο υ ποικίλλουν από διακοσμημένα σπίτια έως μεγάλες εκτάσειςμ ε πολλά γλυπτάπ ο υ αναφέρονταισ ε ένα συγκεκριμένο θέμα. Παραδείγματα αποτελούνο ι Πύργοι Γουάτςκ α ι τ ο Παλαί Ιντεάλτ ο υ Φερντινάντ Σεβάλ.
Γνωστοί καλλιτέχνες τ ο υ περιθωρίου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Άντολφ Βέλφλι (Adolf Wölfli, 1864-1930) έζησε έγκλειστοςσ ε ψυχιατρείογ ι α δεκαετίες, κατάτ η διάρκειατ ω ν οποίων δημιούργησε έναν τεράστιο αριθμό έργων ζωγραφικής, κειμένωνκ α ι μουσικών συνθέσεων.Ο Βέλφλι ήτανο πρώτος "καλλιτέχνηςτ ο υ περιθωρίου"π ο υ έγινε γνωστός,κ α ι τ ο όνομάτ ο υ είναι στενά συνδεδεμένομ ε τ ο ν όρο ακόμακ α ι σήμερα.Ο Ν ε κ Τ σ α ν τ (Nek Chand, 1924- ) είναι ένας Ινδός καλλιτέχνης, γνωστόςγ ι α τ η ν κατασκευήτ ο υ Πέτρινου κήπουτ ο υ Τσαντίγκαρ, ενός πάρκου γλυπτικής έκτασης 160.000 τετραγωνικών μέτρων.Ο Φερντινάντ Σεβάλ (Ferdinand Cheval, 1836-1924) ήταν ταχυδρόμοςσ ' ένα μικρό χωριό νότια της Λυώνσ τ η Γαλλία. Εμπνεόμενος από ένα όνειρο, κατασκεύασε,σ ε διάρκεια 33 ετών,τ ο Παλαί Ιντεάλ. Κάτι ανάμεσασ ε λειτουργικό κτίριοκ α ι γιγάντιο γλυπτό, κατασκευάστηκε από πέτρεςπ ο υ ο Σεβάλ μάζευε απότ ο δρόμοτ η ν ώρα της υπηρεσίαςτ ο υ , κοτετσόσυρμακ α ι τσιμέντο.Ο Χένρι Ντάρτζερ (Henry Darger, 1892-1973) ήταν ένας μοναχικός άνθρωποςπ ο υ κατάτ η διάρκεια της παιδικήςτ ο υ ηλικίας έμεινε ορφανόςκ α ι κλείστηκεσ ε ίδρυμα. Λίγοπ ρ ι ν τ ο τέλος της ζωήςτ ο υ , ανακαλύφθηκεσ τ ο διαμέρισμάτ ο υ ένα τεράστιο δεκαπεντάτομο βιβλίο 15.000 σελίδων.Τ ο βιβλίο περιείχε εκτός από κείμενοκ α ι εκατοντάδες εικονογραφήσεις,π ο υ αποτελούνκ α ι τ ο επίκεντροτ ο υ ενδιαφέροντος: χάρτες, κολάζ φωτογραφιώνκ α ι ζωγραφιέςμ ε νερομπογιά,π ο υ διηγούνταιτ η ν ιστορίατ ω ν "Vivian Girls", φανταστικών ηρωΐδων της παιδικήςτ ο υ ηλικίας.Ο ι Vivian Girls συχνά δολοφονούνταιμ ε βίαιο τρόποκ α ι όταν απεικονίζονται γυμνές διαθέτουν αντρικά γεννητικά όργανα.Ο ι εικονογραφήσεις,π ο υ συχνά περιγράφουν μάχες, συνδυάζουν εικόνεςτ ο υ Αμερικανικού Εμφύλιουμ ε εντυπωσιακά τέρατα.Η Μ α τ ζ Τ ζ ι λ (Madge Gill, 1882-1961), ήταν αγγλίδα καλλιτέχνιδαπ ο υ δημιούργησε χιλιάδες έργα "καθοδηγούμενη" από ένα πνεύμαπ ο υ αποκαλούσε "Myrninerest" (my inner rest,τ ο εσώτερο υπόλοιπόμ ο υ ) .Ο Αλεξάντερ Λομπάνοφ (Alexander Lobanov, 1924-2003) ήταν ένας κωφόςκ α ι αυτιστικά απομονωμένος Ρώσος,π ο υ έγινε γνωστόςγ ι α τις λεπτομερείςκ α ι συχνά αποθεωτικές αυτοπροσωπογραφίεςτ ο υ : πίνακεςκ α ι φωτογραφίες,π ο υ συνήθως περιλαμβάνουν εικόνες μεγάλων τουφεκιώνκ α ι όπλων.Ο Μαρτίν Ραμίρες (Martín Ramírez, 1895-1963), ήταν Μεξικανόςπ ο υ πέρασετ ο μεγαλύτερο μέρος της ζωήςτ ο υ σ ' ένα ψυχιατρείο της Καλιφόρνια (είχε διαγνωστεί ως παρανοϊκός σχιζοφρενής). Ανέπτυξεμ ι α περίτεχνη εικονογραφίαμ ε κύριο χαρακτηριστικότ α επαναλαμβανόμενα σχήματα, συνδυασμέναμ ε εικόνες τρένωνκ α ι ηρώων της Μεξικάνικης παράδοσης.Ο Άκιλις Ριτσόλι (Achilles Rizzoli, 1896-1981) δούλευε υπάλληλοςσ ε αρχιτεκτονικό γραφείο, ζώνταςμ ε τ η μητέρατ ο υ σ τ ο Σ α ν Φρανσίσκο. Μετάτ ο θάνατότ ο υ ανακαλύφθηκεμ ι α τεράστια συλλογή περίτεχνων σχεδίων, πολλά απότ α οποίαμ ε τ η μορφή χαρτών, σχεδίων κτιρίωνκ α ι αρχιτεκτονικών διαγραμμάτωνπ ο υ περιέγραφαντ α αισθήματάτ ο υ κ α ι τις προσωπικέςτ ο υ φαντασιώσεις, συμπεριλαμβανομένων πορτρέτων της μητέραςτ ο υ ως νεομπαρόκ κτίριο.Ο Θεόφιλος (Theofilos),η τ α ν ο σημαντικότερος έλληνας ναΐφ ζωγράφος πέθανε στις 24 Μαρτίουτ ο υ έτους 1934, δίχως ποτέν α αναγνωριστείτ ο έργοτ ο υ όσο ζούσε.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ίδρυμα Άντολφ Βέλφλι, Μουσείο Τεχνών της Βέρνης.
Η συλλογή Πρίντσχορνσ τ η Χαϊδελβέργη- Intuit: Κέντρο
γ ι α τ η Διαισθητική τέχνηκ α ι τ η ν τέχνητ ο υ περιθωρίουσ τ ο Σικάγο. - Αμερικανικό Μουσείο Οραματικής Τέχνης, Βαλτιμόρη
- Raw Vision: περιοδικό
γ ι α τ η ν τέχνητ ο υ περιθωρίου. Ο κόσμος της τέχνηςτ ο υ περιθωρίου- Μουσείο
σ τ ο Λάγκερχαους της Ελβετίας. - Outsider Art Exhibition: Τέχνη εκτός
τ ο υ κόσμου της τέχνης. - art fair
σ τ η Ν ε α Υόρκη|Η μεγαλύτερηε κ θ ε σ η ζωγράφων περιθωρίου παγκοσμίως Η επίσημη ιστοσελίδα τηςΓ ι α ν ν α Ξ ε ρ α
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Roger Cardinal, Outsider Art, London, 1972.
- Roger Cardinal, Art Brut. In: Dictionary of Art, Vol. 2, London, 1996, p. 515-516.
- Jean Dubuffet: L’Art brut préféré aux arts culturels [1949].
- Hal Foster, Blinded Insight: On the Modernist Reception of the Art of The Mentally Ill. In: October, No. 97, Summer 2001, pp. 3–30.
- Deborah Klochko and John Turner, eds., Create and Be Recognized: Photography on the Edge, San Francisco: Chronicle Books, 2004.
- John M. MacGregor, The Discovery of the Art of the Insane. Princeton, Oxford, 1989.
- John Maizels, Raw Creation art and beyond, Phaidon Press Limited, London, 1996.
- Lucienne Peiry, Art brut: The Origins of Outsider Art, Paris: Flammarion, 2001.
- Lyle Rexer, How to Look at Outsider Art, New York:Abrams, 2005.
- Colin Rhodes, Outsider Art, spontaneous Alternatives, London, 2000.
- Michel Thévoz, Art brut, New York, 1975.
- Maurice Tuchman and Carol Eliel, eds. Parallel Visions. Modern Artists and Outsider Art. Exhb. cat. Los Angeles County Museum of Art, Los Angeles, 1992.
- Allen S. Weiss, Shattered Forms, Art Brut, Phantasms, Modernism, State University of New York, Albany, 1992.
- Self Taught Artists of the 20th Century: An American Anthology San Francisco: Chronicle Books, 1998