Ο Ακράγαντας ιδρύθηκε σε ένα οροπέδιο που βλέπει στη θάλασσα με δύο γειτονικούς ποταμούς καιμια κορυφογραμμή που έχει τον ρόλο της φυσικής οχύρωσης. Οι αρχαίοι Έλληνες έποικοι ήρθαν από τηΓέλα (582 π.Χ.- 580 π.Χ.) και έδωσαν στον νέο οικισμό το όνομα "Ἀκράγας" από τον ομώνυμο γειτονικό ποταμό. Η πόλη εξελίχτηκε ταχύτητα και έγινε από τις κορυφαίες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας. Τον 6ο αιώνα π.Χ. έφτασε στην κορυφή της ακμής του όταν κυβέρνησαν οιτύραννοιΦάλαρις, για 16 χρόνια, καιΘήρων ο Ακραγαντίνος, όταν δε ανατράπηκε ο γιος του Θήρωνος Θρασυδαίος του Ακράγαντα ανακηρύχτηκε δημοκρατία. Ο πληθυσμός της πόλης έφτασε εκείνη την εποχή στους 100.000 - 200.000 κατοίκους.[10][11] Εδώ γεννήθηκε οΕμπεδοκλής, σημαντικός προσωκρατικός φιλόσοφος.
Η πόλη παρέμεινε ουδέτερη στη σύγκρουση ανάμεσα στηνΑρχαία Αθήνακαι τις Συρακούσες αλλά τελικά καταστράφηκε από τηνΚαρχηδόνα (406 π.Χ.). Ο Ακράγαντας δεν ανέκτησε ποτέ την περασμένη ισχύ του, πέρασε μονάχα μια περίοδο ακμής όταν κυβέρνησε οΚορίνθιος στρατηγός Τιμολέων (4ος αιώνας π.Χ.), ο οποίος την επανίδρυσε με αποίκους από την Ελέα. ΟΦιντίας του Ακράγαντα έγινε τύραννος και ίδρυσε στο ακρωτήριο Εκνόμο μια νέα πόλη που της έδωσε το όνομα "Φιντιάδα"τη σημερινή Λικάτα (282 π.Χ.), ισοπέδωσε τη Γέλα και μετέφερε τους κατοίκους στη νέα πόλη (280 π.Χ.).
Όταν ξέσπασε οΑ΄ Καρχηδονιακός Πόλεμοςη πόλη διεκδικήθηκε από τηΡωμαϊκή ΔημοκρατίακαιτηνΚαρχηδόνα. Οι Ρωμαίοι πολιόρκησαν τον Ακράγαντα (262 π.Χ.) καιτον κατέλαβαν αφού νίκησαν μια δύναμη Καρχηδονίων (261 π.Χ.), ύστερα δε πούλησαν ολόκληρο τον πληθυσμό της πόλης ως δούλους. Οι Καρχηδόνιοι ανακατέλαβαν προσωρινά την πόλη (255 π.Χ.), αλλά στην τελική ειρήνη που υπεγράφη ανάμεσα στις δύο πόλεις ο Ακράγαντας παραχωρήθηκε στη Ρώμη. Ο Ακράγαντας είχε σημαντικές απώλειες όταν ξέσπασε οΒ΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος (218 π.Χ. - 201 π.Χ.) αφού τόσο η Ρώμη όσο καιη Καρχηδόνα προσπαθούσαν νατον ελέγξουν. Οι Ρωμαίοι τον κατέλαβαν οριστικά (210 π.Χ.) τον μετονόμασαν σε"Agrigentum"και πέρασε μεγάλη περίοδο ευημερίας για πολλούς αιώνες. Όταν πέθανε οΙούλιος Καίσαρ (44 π.Χ.), οι κάτοικοι του έλαβαν τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη.
Όταν έπεσε ηΔυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορίατην πόλη κατέκτησαν οιΒάνδαλοι, οιΟστρογότθοικαι τελικά πέρασε στηΒυζαντινή αυτοκρατορία. Την περίοδο αυτή οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα χαμηλότερα τμήματα της πόλης και εγκαταστάθηκαν στην Ακρόπολη, με πιθανότερη αιτία να γλυτώσουν από τις επιδρομές που έκαναν εκείνη την εποχή οιΣαρακηνοί. ΟιΆραβες κατέκτησαν τελικά την πόλη (828) και της έδωσαν το όνομα "Τζερτζέντ"σταΑραβικά. Όταν κατέκτησαν την πόλη οιΝορμανδοί άλλαξαν το Αραβικό όνομα της Τζερτζέντ σε"Τζιρτζέντι".[12]ΟΡογήρος Α΄ της Σικελίας τοποθέτησε Λατίνο επίσκοπο (1087), οι Νορμανδοί έκτισαν επιπλέον το"κάστρο του Ακριτζέντο"γιανα ελέγξουν την περιοχή. Ο πληθυσμός παρουσίασε πτώση σε ολόκληρο τονΜεσαίωνα, αλλά η πόλη επέζησε μέχρι τον 18ο αιώνα.
Μετην"Εκστρατεία των Χιλίων"τουΤζουζέπε Γκαριμπάλντιστη Σικελία, το Αγκριτζέντο τον υποστήριξε με τις υπόλοιπες σικελικές πόλεις, στη συνέχεια συμμετείχε στηνΙταλική ενοποίηση (1860).[13][14]ΟΜπενίτο Μουσολίνιμε διάταγμα (12 Ιουλίου 1927) εισήγαγε την τελική σημερινή ιταλική της ονομασία.[15][16]Η απόφαση αυτή προκάλεσε πολλές αντιδράσεις επειδή πολλοί την εξέλαβαν ως σύμβολο τουφασισμού. Με εισήγηση του περίφημου συγγραφέα Αντρέα Καμιλλέριπου καταγόταν από το Αγκριτζέντο το ιστορικό κέντρο της πόλης πήρε το όνομα "Τζιρτζέντι" (2016).
[17]Η πόλη γνώρισε μεγάλες καταστροφές από βομβαρδισμούς όταν ξέσπασε οΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο θεατρικός συγγραφέας Λουίτζι Πιραντέλλο κατάγεται από τον Ακράγαντα, γεννημένος στη γειτονιά "Χάος".
↑Hooke, N. (1818). The Roman history, from the building of Rome to the ruin of the commonwealth... New ed. Printed for F.C. and J. Rivington. σ. 17
↑Lempriere, J. (1842). A Classical Dictionary: Containing a Full Account of All the Proper Names Mentioned in Ancient Authors, with Tables of Coins, Weights, and Measures, in Use Among the Greeks and Romans. To which is Now Prefixed, a Chronological Table. T. Allman. σ. 26
↑Royal Institution of Great Britain (1828). Quarterly Journal of Science, Literature, and the Arts. James Eastburn. σ. 98
↑Maynard, J. (2005). The Light of Alexandria. Lulu Enterprises Incorporated. σ. 35
↑Rollin, C.; Bell, J. (1870). The ancient history of the Egyptians, Carthaginians, Assyrians, Babylonians, Medes and Persians, Grecians and Macedonians: including a history of the arts and sciences of the ancients. Harper & Brothers. σ. 286
↑Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La (1 January 1994). "International Dictionary of Historic Places: Southern Europe"
↑Hornblower, Simon (6 January 2005). "A Commentary on Thucydides: Books IV-V.24"
Hooke, N. (1818). The Roman history, from the building of Rome to the ruin of the commonwealth... New ed. Printed for F.C. and J. Rivington.
Hornblower, Simon (6 January 2005). "A Commentary on Thucydides: Books IV-V.24"
Lempriere, J. (1842). A Classical Dictionary: Containing a Full Account of All the Proper Names Mentioned in Ancient Authors, with Tables of Coins, Weights, and Measures, in Use Among the Greeks and Romans. To which is Now Prefixed, a Chronological Table. T. Allman.
Maynard, J. (2005). The Light of Alexandria. Lulu Enterprises Incorporated.
Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La (1 January 1994). "International Dictionary of Historic Places: Southern Europe"
Rollin, C.; Bell, J. (1870). The ancient history of the Egyptians, Carthaginians, Assyrians, Babylonians, Medes and Persians, Grecians and Macedonians: including a history of the arts and sciences of the ancients. Harper & Brothers.
Royal Institution of Great Britain (1828). Quarterly Journal of Science, Literature, and the Arts. James Eastburn.