Αρχαία Ιστορία εννοείται το σύνολο των γεγονότων τουπαρελθόντος[1] από την έναρξη της καταγεγραμμένης ανθρώπινης ιστορίας έως τις αρχές τουμεσαίωνα ή τηνύστερη αρχαιότητα. Η διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας είναι περίπου 5.000 χρόνων, που αρχίζει μετα κείμενα σφηνοειδούς γραφήςτωνΣουμερίωντην αρχαιότερη μορφή συνεκτικής γραφής κατά τον 30οαι. π.Χ[2].
Ο όρος κλασική αρχαιότητα χρησιμοποιείται συχνά στοπλαίσιο της ιστορίας του Παλαιού Κόσμου με αρχή της καταγεγραμμένης ελληνικής ιστορίας το 776 π.Χ (πρώτη Ολυμπιάδα). Η ημερομηνία συμπίπτει προσεγγιστικά μετην παραδοσιακή ημερομηνία της ίδρυσης της Ρώμηςτο 753 π.Χ, την αρχή της ιστορίας της αρχαίας Ρώμης, καιτην αρχή της αρχαϊκής περιόδουστηναρχαία Ελλάδα. Δεδομένου ότι η ημερομηνία λήξης της αρχαίας ιστορίας αμφισβητείται, οι δυτικοί μελετητές χρησιμοποιούν την πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίαςτο 476 (η πλέον χρησιμοποιούμενη)[3][4]το κλείσιμο της πλατωνικής ακαδημίαςστο 529[[5], τον θάνατο του αυτοκράτορα Ιουστινιανούτο 565[6], την έλευση τουΙσλάμ[7] , ή την άνοδο τουΚαρλομάγνου[8] ως το τέλος της αρχαίας και της κλασικής ευρωπαϊκής ιστορίας.
Όσον αφορά στην ιστορία των σημαντικών πολιτισμών της Ινδίαςκαι της Κίνας, η ινδική αρχαία ιστορία περιλαμβάνει την πρώιμη περίοδο των μέσων βασιλείων[9][10][11]καιη αρχαία κινεζική ιστορία, έως τηδυναστεία Τσιν.
Φιλολογικές πηγές: αρχαίες φιλολογικές πηγές παρέχουν πληροφορίες στους αρχαιολόγους γιατον εντοπισμό οικισμών πουδεν έχουν καταχωριστεί αρχαιολογικά.
Προφορικές πηγές: σε πολλά μέρη, τοπικές ιστορίες ενίοτε υποδεικνύουν μεγάλο παρελθόν και συχνά επαληθεύονται.
Τοπική γνώση: Σε πολλές περιπτώσεις οι γηγενείς πληροφορητές γνωρίζουν πού ναβρουν κάτι ενδιαφέρον για τους αρχαιολόγους.
Προηγούμενες επιθεωρήσεις: είναι πιθανό να έχει γίνει στο παρελθόν αρχαιολογική επιθεώρηση που έχει καταγραφεί αδρομερώς σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό με συγκεχυμένο τρόπο καιη πληροφορία χρήζει επιβεβαίωσης με νέα επιθεώρηση.
Προηγούμενες ανασκαφές: ανασκαφές που έγιναν πριντα μέσα του 20ού αιώνα διακρίνονται γιατην φτωχή τεκμηρίωση και καταγραφή τους.
'Ελλειψη γνώσης: σε πολλές περιοχές του κόσμου λίγα είναι γνωστά γιατη φύση καιτην οργάνωση της παρελθούσας ανθρώπινης δραστηριότητας.
Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν και μελετούν δύο μεγάλες πηγές, προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τον αρχαίο κόσμο: τηναρχαιολογίακαιτημελέτη αρχαίων κειμένων, των αποκαλούμενων πηγών. Τα κείμενα είναι πρωτογενείς πηγές και τοποθετούνται πλησιέστερα προς την προέλευση της πληροφορίας ή την ιδέα υπό μελέτη[12][13]. Οι πρωτογενείς πηγές διακρίνονται από τις δευτερογενείς πηγές, οι οποίες συχνά παραθέτουν, σχολιάζουν, ασκούν κριτική ή δημιουργούν περιεχόμενο πάνω στις πρωτογενείς πηγές[14].
Οι αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν τηνανασκαφήκαιτη μελέτη τωντεχνέργωνσεμια προσπάθεια να ερμηνεύσουν καινα ανακατασκευάσουν το παρελθόν της ανθρώπινης συμπεριφοράς[15][16][17][18]. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στα ερείπια των αρχαίων πόλεων είναι στην πραγματικότητα αναζήτηση για ενδείξεων καιμαρτυριώνγιατο πώς προς το πώς έζησαν οι άνθρωποι μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Ορισμένες σημαντικές ανακαλύψεις της αρχαιολογίας γιατη μελέτη της ανθρώπινης ιστορίας είναι:
Οιαιγυπτιακές πυραμίδες: μνημειακοί τάφοι που χτίστηκαν από τους αρχαίους Αιγυπτίους που αρχίζει περίπου το 2600 π.Χ[19].
Η πόλη της Πομπηίας: Μια αρχαία ρωμαϊκή πόλη που καλύφθηκε με λάβα από την έκρηξη του ηφαιστείου το 79[22]. Αποτελεί πολύτιμο παράθυρο στον ρωμαϊκό πολιτισμό καιστον πολιτισμό τωνΕτρούσκωνκαιτωνΣαμνιτών[23].
Οπήλινος στρατός: στο μαυσωλείο του πρώτου αυτοκράτορα Τσινστην αρχαία Κίνα[24].
Τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε γιατον αρχαίο κόσμο προέρχονται από αφηγήσεις των ιστορικών της αρχαιότητας. Ανκαι είναι σημαντικό να λαμβάνεται πάντα υπόψιν η προκατάληψη κάθε αρχαίου συγγραφέα, οι αφηγήσεις τους είναι η βάση γιατην κατανόηση του αρχαίου παρελθόντος. Στους αρχαίους συγγραφείς που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνονται οιΗρόδοτος, Θουκυδίδης, Αρριανός, Πλούταρχος, Πολύβιος, Σίμα Τσιεν, Σαλλούστιος, Λίβιος, οΙώσηπος, ΣουητώνιοςκαιΤάκιτος, μεταξύ άλλων.
Μια βασική δυσκολία της μελέτης της αρχαίας ιστορίας είναι ότι η καταγεγραμμένη ιστορία δεν μπορεί να τεκμηριώσει το σύνολο των παρελθόντων γεγονότων, καθώς μόνον ένα τμήμα των κειμένων σώθηκε ως τις μέρες μας[25]. Επιπλέον, η αξιοπιστία των πληροφοριών που λαμβάνονται από αυτά τα σωζόμενα κείμενα πρέπει να υποστεί το βάσανο της κριτικής επαλήθευσης[25][26] . Λίγοι άνθρωποι, επίσης, ήταν σε θέση να γράψουν ιστορία, καθώς η αναγκαία παιδείαδεν ήταν δεδομένη σε κάθε πολιτισμό, ακόμα και μετά το τέλος της αρχαίας ιστορίας[27].
Η αρχαιότερη γνωστή συστηματική ιστορική σκέψη εμφανίστηκε στηναρχαία Ελλάδα, εκκινώντας μετον Ηρόδοτο της Αλικαρνασσού (484-425 π.Χπερ). Ο Θουκυδίδης μετη σειρά του εξάλειψε σε μεγάλο βαθμό την θεϊκή παρέμβαση στην αφήγηση τουπελοποννησιακού πολέμου μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης[28], θεσπίζοντας παράλληλα ορθολογιστικά στοιχεία, που αποτέλεσαν προηγούμενο γιατα μεταγενέστερα ιστορικά συγγράμματα. Ήταν επίσης ο πρώτος που διέκρινε μεταξύ αιτίας και άμεσης πηγής ενός γεγονότος[28].
Ηρωμαϊκή αυτοκρατορία υπήρξε ένας από τους πλέον εγγράμματους πολιτισμούς του αρχαίου κόσμου[29], αλλά πολλά έργα από τους πλέον πολυδιαβασμένους ιστορικούς της χάθηκαν. Για παράδειγμα, ο Λίβιος, Ρωμαίος ιστορικός που έζησε τον 1ο αιώνα, έγραψε ιστορία της Ρώμης με τίτλο Ab urbe condita (από την ίδρυση της πόλης) σε 144 τόμους. Σήμερα υπάρχουν μόνο 35 τόμοι και σύντομες περιλήψεις από τα περισσότερα από τα υπόλοιπα. Στην πραγματικότητα πολύ λίγα έργα σημαντικών Ρωμαίων επιβίωσαν.
Η προϊστορία είναι η περίοδος πριν από την γραπτή ιστορία. Η πρώιμη ανθρώπινη μετανάστευση[30]στην Κατώτερη Παλαιολιθική 1.800.000 χρόνια π.Χ είχε ως αποτέλεσμα την εξάπλωση τουHomo erectusσε όλη τηνΕυρασία. Η ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς συνέβη 800.000 χρόνια π.Χ. στη Μέση Παλαιολιθική. Πριν από 250.000 χρόνια οHomo sapiens (σύγχρονος άνθρωπος) εμφανίστηκε στηνΑφρική. Πριν από 60-70.000 χρόνια οHomo sapiens μετανάστευσε από τηνΑφρική προς τη Νότια καιτη Νοτιοανατολική Ασίακαι έφτασε στηνΑυστραλία. Πριν από 50.000 χρόνια οι σύγχρονοι άνθρωποι εξαπλώθηκαν από την Ασία προς τηνΕγγύς Ανατολή. 40.000 χρόνια πρινοι σύγχρονοι άνθρωποι έφθασαν στην Ευρώπη και μετανάστευσαν στην Αμερική περίπου 15.000 χρόνια πρινστην Ανώτερη Παλαιολιθική.
Η 10η χιλιετία π.Χ είναι η πρώτη συγκεκριμένη ημερομηνία γιατην επινόηση της γεωργίαςκαιτην αρχή της αρχαίας εποχής. ΤοΓκιομπεκλί Τεπέ ανεγέρθηκε από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες στην 10η χιλιετία π.Χ (περ. 11.500 χρόνια πριν). Μαζί μετοΝεβάλι Κόρι παρέχει τηναρχαιολογική μαρτυρίαγιατην κατανόηση της νεολιθικήςστην Ευρασία. Κατά την 7η χιλιετία π.Χ ξεκίνησε ο πολιτισμός Τζιαχούστην Κίνα. Από την 5η χιλιετία π.Χ , οι πολιτισμοί της ύστερης νεολιθικής εποχής επινόησαν τοντροχόκαιτηνπρωτογραφή. Στην 4η χιλιετία π.Χ αναπτύσσεται οπολιτισμός Κουκουτένιστην περιοχή που καλύπτει η σημερινή Ουκρανία-Μολδαβία-Ρουμανία. Το 3400 π.Χ, η πρωτοεγγράμματη σφηνοειδής γραφή εξαπλώνεται στηΜέση Ανατολή[31]. [33] Τον 30ό αιώνα π.Χ, κατά τηνπρώιμη εποχή του ορείχαλκου σημειώνεται η έναρξη της περιόδου των εγγράμματων πολιτισμών στηΜεσοποταμίακαιτηναρχαία Αίγυπτο. Γύρω από το 27ο αιώνα π.Χ ιδρύεται το παλαιό βασίλειο της Αιγύπτου καιη πρώτη Δυναστεία της Ουρούκ.
Από το 1600 π.Χ, αναπτύχθηκε ημυκηναϊκή Ελλάδα. Η αρχή της δυναστείας Σανγκ εμφανίστηκε στην Κίνα στην ίδια περίοδο και υπάρχει μαρτυρία ενός πλήρως ανεπτυγμένου κινεζικού συστήματος γραφής. Κατά το 1600 π.Χ μαρτυρείται επίσης η έναρξη της κυριαρχίας τωνΧετταίωνστην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η περίοδος από τον 16ο έως τον 11ο αιώνα π.Χ σχετίζεται μετην ίδρυση τουΝέου Βασιλείου της Αιγύπτου γύρω από τονΝείλο. Μεταξύ του 1550 π.Χκαι 1292π.Χ , αναπτύχθηκε ηπερίοδος Αμάρναστην Αίγυπτο.
Ηεποχή του σιδήρου είναι η τελευταία κύρια περίοδος στο σύστημα των τριών εποχών, μετά την εποχή του Χαλκού. Η ημερομηνία καιτοπλαίσιό της, ποικίλλουν ανάλογα μετη χώρα ή τη γεωγραφική περιοχή.
Κατά τη διάρκεια του 13ου έως τον 12ο αιώνα π.Χ. διαμορφώθηκε ηπερίοδος των Ραμεσιδώνστην αρχαία Αίγυπτο. Γύρω στο 1200 π.Χ. πιστεύεται ότι έλαβε χώρα οΤρωικός πόλεμος[34], ενώ το 1180 π.Χ. ήταν σε εξέλιξη η διάλυση της αυτοκρατορίας των Χετταίων.
Κατά το 1046 π.Χη στρατιωτική δύναμη τωνΤσου, με επικεφαλής τον βασιλέα Γου, ανέτρεψε τον τελευταίο βασιλιά της δυναστείας Σανγκ. Λίγο αργότερα ιδρύθηκε στην Κίνα ηδυναστεία Τσου.
ΤοΠιράκ είναι αρχαιολογική θέση της πρώιμης εποχής του σιδήρου στοΜπαλουχιστάντουΠακιστάν, που χρονολογείται περίπου στο 1200 π.Χ. Η περίοδος αυτή πιστεύεται ότι είναι η αρχή της Εποχής του Σιδήρου στην Ινδία καιτην υποήπειρο.
Το 1000 π.Χ ξεκίνησε το βασίλειο τωνΜανναίωνστηΔυτική Ασία. Περίπου τον 10ο έως τον 7ο αιώνα π.Χ., αναπτύχθηκε στη Μεσοποταμία η νεοασσυριακή αυτοκρατορία. Περί το 800 π.Χ ξεκινάει η άνοδος των ελληνικών πόλεων-κρατών, ενώ το 776 π.Χ, διεξήχθησαν οι πρώτοι καταγεγραμμένοι Ολυμπιακοί Αγώνες .
Τα αρχαία βασίλεια των Ετρούσκων στον ιταλικό βορρά. 8ος αι. π.Χ.Η Μεσόγειος περίπου στον 4οαι. π.Χ.. Οι φοινικικές πόλεις με κίτρινο, οι ελληνικές πόλεις με κόκκινο καιοι υπόλοιπες μεγκρι.
Ηκλασική αρχαιότητα είναι ένας ευρύς όρος γιαμια εξίσου μακρά περίοδο πολιτιστικής ιστορίας και επικεντρώνεται γύρω από τηΜεσόγειο. Αρχίζει μετην πρωιμότερη καταγραμμένη ελληνική επική ποίησητουΟμήρου (9ος αιώνας π.Χ.), και συνεχίζει μετην άνοδο τουχριστιανισμούκαιτην πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (5ος αιώνας), που καταλήγει στη διάλυση της κλασικής κουλτούρας μετο κλείσιμο της ύστερης αρχαιότητας.
Μια τέτοια ευρεία κατανομή της ιστορίας καιη γεωγραφική διασπορά καλύπτει μάλλον ανόμοιους πολιτισμούς και περιόδους. Μετην στενή έννοια ο όρος «κλασική αρχαιότητα» αναφέρεται συνήθως στην εξιδανικευμένη άποψη μεταγενέστερων ερευνητών, σύμφωνα μετα λόγια τουΈντγκαρ Άλαν Πόε, για «τη δόξα που ήταν η Ελλάδα, καιτη μεγαλοπρέπεια που ήταν Ρώμη!». Τον 18οκαι 19ο αιώνα ο σεβασμός γιατην κλασική αρχαιότητα ήταν πολύ μεγαλύτερος στηνΕυρώπηκαι τις Ηνωμένες Πολιτείες από ό,τι σήμερα. Ο σεβασμός για τους αρχαίους στην Ελλάδα καιτη Ρώμη επηρέασε πολιτική, τηφιλοσοφία, τηγλυπτική, τηλογοτεχνία, τοθέατρο, τηνεκπαίδευση, ακόμη καιτηναρχιτεκτονικήκαιτησεξουαλικότητα.
Όσον αφορά στην πολιτική, η παρουσία ενός Ρωμαίου αυτοκράτορα ήταν επιθυμητή για μακρό χρονικό διάστημα μετά την πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η τάση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της όταν οΚαρλομάγνος στέφθηκε «Ρωμαίος Αυτοκράτορας» κατά το έτος 800, μια πράξη που οδήγησε στο σχηματισμό της αγίας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η ιδέα ότι ο αυτοκράτορας είναι ένας μονάρχης που υπερβαίνει τον απλό βασιλέα χρονολογείται σε αυτή την περίοδο. Σύμφωνα μετο πολιτικό ιδεώδες που ακολουθεί τοπλαίσιο της μοναρχίας, πάντα θα έπρεπε να υπάρχει μιαρωμαϊκή αυτοκρατορία, ένα κράτος του οποίου η αρμοδιότητα επεκτείνεται σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.
Στην αρχιτεκτονική υπήρξαν αρκετές ελληνικές αναβιώσεις, (ανκαι εμπνευσμένες ουσιαστικά περισσότερο από τη Ρωμαϊκή παρά την κλασική ελληνική αρχιτεκτονική}. Κλασικό παράδειγμα ηΟυάσιγκτον DC, πόλη γεμάτη με μεγάλα μαρμάρινα κτήρια, με προσόψεις ρωμαϊκών ναών και κλασικούς ρυθμούς κιόνων.
Όσον αφορά στηφιλοσοφία, οι νεοτερικές προσπάθειες τουΑκινάτη είχαν κυρίως πηγή έμπνευσης τη σκέψη τουΑριστοτέλη παρά τη μεταστροφή από τονπαγανισμόστονχριστιανισμό. ΟιΙπποκράτηςκαιοΓαληνός σχημάτισαν το θεμέλιο της πρακτικής της ιατρικής, που άντεξε περισσότερο στο διάβα του χρόνου από τις επιδράσεις της ελληνικής σκέψης στη σύγχρονη φιλοσοφία. Στογαλλικό θέατρο, οιτραγωδοί όπως οΜολιέροςκαιοΖαν Ρασίν έγραψαν τα θέματά τους βασιζόμενοι σε κλασικά ιστορικά θέματα σύμφωνα με τους κανόνες της Ποιητικής του Αριστοτέλη. Η επιθυμία γιαχορό σύμφωνα μετααρχαιοελληνικά πρότυπα ώθησαν τηνΙσιδώρα Ντάνκαννα δημιουργήσει δικές της χορογραφίες. Ακόμη καιηΑναγέννηση ήταν εν μέρει αποτέλεσμα της επανακάλυψης της κλασικής αρχαιότητας[35].
↑βλ Jemdet Nasr period, Kish tablet. βλ. επίσης The Origin and Development of the Cuneiform System of Writing, Samuel Noah Kramer, Thirty Nine Firsts In Recorded History, σσ. 381-383
↑Clare, I. S. (1906). Library of universal history: containing a record of the human race from the earliest historical period to the present time; embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life, civil government, religion, literature, science and art. New York: Union Book. Page 1519 (cf., Ancient history, as we have already seen, ended with the fall of the Western Roman Empire; [...])
↑United Center for Research and Training in History. (1973). Bulgarian historical review. Sofia: Pub. House of the Bulgarian Academy of Sciences]. Page 43. (cf. ... in the history of Europe, which marks both the end of ancient history and the beginning of the Middle Ages, is the fall of the Western Roman Empire.)
↑Gamble, C. (2000). Archaeology the basics. London: Routledge.
↑Wheeler, J. R. (1908). Archaeology [a lecture delivered at Columbia University in the series on science, philosophy and art, January 8, 1908]. New York: Columbia University Press.
↑Barton, G. A. (1900). Archaeology and the Bible. Green fund book, no. 17. Philadelphia: American Sunday-School Union 1816 Chestnut Street.
↑Watkin, David (2005). A History of Western Architecture (4th έκδοση). Laurence King Publishing. σελ. 14. ISBN978-1-85669-459-9."The Great Pyramid ... is still one of the largest structures ever raised by man, its plan twice the size of St. Peter's in Rome"
↑Basham, A. L.Review of A Short History of Pakistan by [A. H. Dani (with an introduction by Ishtiaq Hussain Qureshi). Karachi: University of Karachi Press. 1967 Pacific Affairs 41(4) σσ. 641-643.
↑S. R. Rao (1985). Lothal. Archaeological Survey of India, σσ. 30–31.
↑Lobell, Jarrett (July/August 2002). "Etruscan Pompeii". Archaeological Institute of America 55 (4). Retrieved in September 2007.
↑Jane Portal and Qingbo Duan, The First Emperor: China's Terracotta Arm, British Museum Press, 2007, σ. 167
↑ 25,025,1Gardner, P. (1892). New chapters in Greek history, historical results of recent excavations in Greece and Asia Minor. New York: G.P. Putnam's Sons. Page 1+.
↑Smith, M. S. (2002). The early history of God: Yahweh and the other deities in ancient Israel. The Biblical resource series. Grand Rapids, Mich: William B. Eerdmans Pub. σσ. xxii - xxiii
↑Nadin, M. (1997). The civilization of illiteracy. Dresden: Dresden University Press.
↑ 28,028,1Cochrane, Charles Norris. Thucydides and the Science of History, Oxford University Press, 1929. σ. 179.
↑Harris, W. V. (1989). Ancient literacy. Cambridge, Mass: Harvard University Press. (cf. ... extent of literacy in the Roman Empire has been investigated, previous writers have generally concluded that a high degree of literacy ...)
↑H. Liu, F. Prugnolle, A. Manica, F. Balloux,A Geographically Explicit Genetic Model of Worldwide Human-Settlement History. The American Journal of Human Genetics, Volume 79, Issue 2, σσ. 230 - 237
