ΟΚάρολος Δ΄ της Γαλλίας (Charles IV de France, 18 Ιουνίου1294 - 1 Φεβρουαρίου1328) βασιλιάς της Γαλλίας (1322-1328) ήταν ο τρίτος και μικρότερος γιος τουΦιλίππου Δ΄ του Ωραίουκαι της Ιωάννας της Ναβάρρας, μικρότερος αδελφός των βασιλέων Λουδοβίκου Ι΄ του ΙσχυρογνώμονακαιΦιλίππου Ε΄ του Ψηλού. Το προσωνύμιο του όπως καιτου πατέρα του ήταν Κάρολος ο Ισχυρός ή Κάρολος ο Ωραίος.[6][7]
Αντιμετώπισε τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του εξέγερση στηΦλάνδρα (1323), στη συνέχεια έκανε αποτυχημένη απόπειρα να εκλεγεί Ρωμαίος αυτοκράτορας (1324). Ο γαμπρός τουΕδουάρδος Β΄ της Αγγλίαςσαν δούκας της Γκιγιέν ήταν υποτελής του Καρόλου αλλά ο Εδουάρδος αρνήθηκε νατου δώσει φόρο υποτέλειας καιο Κάρολος Δ΄ κυρίευσε την Γκιγιέν σαν αντίποινο σε έναν πόλεμο γνωστό σαντωνΠόλεμος των Αγίων Σάρδεων (1324). Ο Εδουάρδος εξαναγκάστηκε νατου δώσει όρκο υποταγής καινα πληρώσει πρόστιμο, σαν αντάλλαγμα του επεστράφη η Γκιγιέν αλλά αρκετά εξασθενημένη. Ο Κάρολος Δ΄ πέθανε χωρίς απογόνους καιτο Γαλλικό στέμμα πέρασε χάρη τουΣαλικού νόμουστον πρώτο ξάδελφο τουΦίλιππο Βαλουάμε αποτέλεσμα την έκρηξη τουΕκατονταετούς Πολέμου.
Διεκδίκησε τον τίτλο του βασιλιά της Ναβάρρας χάρη στα δικαιώματα της μητέρας του, μετην άνοδο στον θρόνο του μεγαλύτερου αδελφού τουΛουδοβίκου Ι΄ πήρε τον τίτλο του κόμη τουΛε Μάρς (1314), μετον θάνατο του δεύτερου αδελφού τουΦιλίππου του Υψηλού στέφθηκε βασιλιάς της Γαλλίας στον Καθεδρικό ναό τουΡενς (1322). Ο Κάρολος σε αντίθεση μετον πατέρα τουκαι τους δύο μεγαλύτερους αδελφούς του είχε τη φήμη του σφικτού και συντηρητικού βασιλιά που αρνήθηκε να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. [8]
Γάμος του Καρόλου Δ΄ της Γαλλίας μετη δεύτερη σύζυγο του Μαρία του Λουξεμβούργου - Μικρογραφία 15ου αιώνα.
Παντρεύτηκε στον πρώτο του γάμο τηΛευκή της Βουργουνδίας κόρη τουΌθωνος Δ΄ της Βουργουνδίας (1308) αλλά κατηγορήθηκε για μοιχεία και φυλακίστηκε (1314). Όταν ανέβηκε στον θρόνο αρνήθηκε νατην ελευθερώσει, προχώρησε σε διαζύγιο μαζί της καιη Λευκή αποσύρθηκε σε μοναστηρι όπου και πέθανε. [9]Ο Κάρολος παντρεύτηκε στον δεύτερο γάμο τουτη Μαρία του Λουξεμβούργου κόρη του Ρωμαίου αυτοκράτορα Ερρίκου Ζ΄ αλλά πέθανε πάνω στη γέννα.[10]Ο Κάρολος παντρεύτηκε στον τρίτο του γάμο την Ιωάννα του Εβρέ η οποία ήταν πρώτη ξαδέλφη του, ο γάμος γιανα πραγματοποιηθεί χρειαζόταν παπική απαλλαγή από τον πάπα Ιωάννη ΚΒ΄, στέφθηκε στη συνέχεια βασίλισσα της Γαλλίας σύμφωνα μετα Γαλλικά έθιμα (1326).[11]Η τελετή της στέψης έγινε με ένα συνδυασμό πολιτικών, κοινωνικών λόγων και μόδας, το τεράστιο κόστος των κοσμημάτων, των υφασμάτων, των βελούδων καιτου φαγητού δεν είχε εκτιμηθεί ούτε ύστερα από τρία χρόνια (1329).[12]
Τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του βρισκόταν υπό την επίδραση του θείου του Καρόλου Βαλουά ο οποίος ήταν δάσκαλος του στις στρατιωτικές τέχνες.[13]ΟΚάρολος του Βαλουά ήταν ισχυρότατος πολιτικός άντρας είχε την πραγματική εξουσία την εποχή του ανιψιού του Λουδοβίκου Ι΄ και διεκδίκησε την αντιβασιλεία για λογαριασμό του υστερότοκου γιουτου.[14] Υποστήριξε στην αρχή την κόρη τουΙωάννα Β΄ της Ναβάρρας αλλά τελικά άλλαξε υποστηρίζοντας τον Φίλιππο Ε΄.[15]Ο Κάρολος Βαλουά σαν αδελφός του Φιλίππου Δ γνώριζε οτιο ίδιος καιοι αρσενικοί του απόγονοι βάση του Σαλικού νόμου ήταν οι νόμιμοι διάδοχοι του Γαλλικού στέμματος σε περίπτωση πουο Κάρολος Δ΄ πέθαινε χωρίς γιους. [16]
Ο Κάρολος Δ΄ απέκτησε πραγματική εξουσία ύστερα από δυο χρόνια σκληρών ταραχών στον νότο στα οποία οι ευγενείς αντιστάθηκαν σκληρά στις διοικητικές μεταρρυθμίσεις του αδελφού του Φιλίππου του Υψηλού κατά τη διάρκεια των οποίων αρρώστησε και πέθανε.[17] Ανέλαβε πρωτοβουλίες να αποκαταστήσει το συντομότερο τη βασιλική εξουσία εκτελώντας τους ταραχοποιούς ευγενείς, ήταν πολύ μορφωμένος βασιλιάς ιδρύοντας τη διάσημη βιβλιοθήκη τουΦονταινεμπλώ. [18]Στη διάρκεια της εξαετής του βασιλείας γινόταν συνεχώς όλο και περισσότερο αντιδημοφιλής.[19] Εφάρμοσε τακτικές όπως η διαμόρφωση του νομισματικού συστήματος σύμφωνα μετα δικά του συμφέροντα, αυξημένη φορολογία και κατάσχεση της περιουσίας των ευγενών που αντιπαθούσε, όπως επίσης έκανε κατάσχεση περιουσίας και επέλαση των Ιουδαίων.[20]ΟιΙουδαίοι ήταν κατηγορούμενοι ότι συμμετείχαν στο κίνημα των λεπρών δηλητηριάζοντας πολλά πηγάδια κατά μήκος της χώρας, ο Κάρολος πέρα από τα υψηλά πρόστιμα που τους επιβλήθηκαν προχώρησε καιστην απέλαση τους. [21]
Ο μικρός Εδουάρδος Γ΄ της Αγγλίας δίνει φόρο υποτέλειας στον θείο του Κάρολο υποτην καθοδήγηση της μητέρας του Ισαβέλλας της Γαλλίας - Μικρογραφία 15ου αιώνα.
Ο Κάρολος κληρονόμησε μια περίοδο έντασης μετον γαμπρό του Εδουάρδο Β΄ της Γαλλίας πουθα γίνει μεγαλύτερη τα επόμενα χρόνια, ο Εδουάρδος Β΄ δεν έδωσε φόρο υποτέλειας γιατην Ακουιτανία στον μεγαλύτερο αδελφό του Λουδοβίκο Ι΄ αλλά ο δεύτερος αδελφός του Φίλιππος Ε΄ τον υποχρέωσε να δώσει.[22]Η μεγάλη ένταση δημιουργήθηκε τον Νοέμβριο του 1323 όταν σεμια επαρχία της Γασκώνης την Αζενέ ένας Γάλλος ευγενής έκτισε μια μεγάλη εξοχική κατοικία υπό τη μορφή οπλισμένης πόλης.[23]Οι δυνάμεις της Γασκώνης την κατέστρεψαν καιο Κάρολος σε απάντηση επιτέθηκε στο Αγγλοκρατούμενο Μοντπεζά, η έφοδος ήταν επιτυχής.[24]Στον πόλεμο τουΣεν-Σάντος που ακολούθησε στη συνέχεια ο θείος του Γάλλου βασιλιά Κάρολος του Βαλουά κατόρθωσε μέχρι το 1324 να αποκτήσει τον έλεγχο της Ακουιτανίας εκτός από τα παράλια. [25]
Η αδελφή του Καρόλου Ισαβέλλα της Γαλλίας (1295-1358)η οποία είχε παντρευτεί τον Εδουάρδο Β΄ της Αγγλίας στάλθηκε στοΠαρίσι (1325) προκειμένου να κλείσει ειρήνη ανάμεσα στον σύζυγο καιτον αδελφό της.[26]Ο Κάρολος έστειλε μήνυμα μέσω του πάπα Ιωάννη ΚΒ΄ στον Εδουάρδο μετο οποίο τόνιζε ότι θα ακυρώσει την κατάσχεση των εδαφών τουανο Εδουάρδος παραχωρήσει την Αζενέ και δώσει φόρο υποτέλειας γιατα υπόλοιπα από τα εδάφη του.[27]Ο πάπας πρότεινε την Ισαβέλλα σαν πρεσβευτή η οποία έφτασε στη Γαλλία μετον μικρό της γιοκαι διάδοχο του Αγγλικού θρόνου Εδουάρδο, ο Κάρολος καλοδέχτηκε την αδελφή τουκαιο μικρός Εδουάρδος έδωσε φόρο υποτέλειας στον θείο του. Ο Κάρολος παρά τη συμφωνία αρνήθηκε να παραχωρήσει στον Εδουάρδο τα εδάφη στην Ακουιτανία αλλά του επέτρεψε να διοικήσει τα υπόλοιπα από τα Αγγλικά εδάφη στην περιοχή της Γαλλίας. [28]Η Ισαβέλλα ξαφνικά κήρυξε τον πόλεμο στον σύζυγο της, αρνήθηκε να επιστρέψει στη Γαλλία και συμμάχησε μετον Άγγλο εξόριστο ευγενή Ρογήρο Μόρτιμερ τον οποίο μέχρι τότε δεν συναντούσε γιατην ανατροπή του. Κατέφυγε στη Φλάνδρα και πάντρεψε τον ανήλικο γιο της Εδουάρδο μετηΦιλίππη του Αινώτην κόρη τουΓουλιέλμος Α΄ του Αινώ.Ο συμπέθερος της κόμης του Αινώ καιο αδελφός της ενίσχυσαν την Ισαβέλλα με στρατό εναντίον του Εδουάρδου Β΄ ο οποίος ανατράπηκε και φυλακίστηκε, αργότερα πέθανε πιθανότατα δολοφονήθηκε με διαταγή της Ισαβέλλας (1327).[29]Ο ανήλικος Εδουάρδος Γ΄ της Αγγλίας ανακηρύχτηκε νέος Άγγλος βασιλιάς αλλά τα πρώτα χρόνια την πραγματική εξουσία είχε η μητέρα τουμετον εραστή της, κλείστηκε ειρήνη μετον Κάρολο με ευνοϊκούς όρους για τους Γάλλους. Ο Εδουάρδος θα δεχόταν ξανά την περιοχή της Ακουιτανίας αλλά αρκετά εξασθενημένη χωρίς περιοχές όπως η Λιμουζίν, η Αζεναί καιη Περιγκόρ, θα πλήρωνε επιπλέον στον Κάρολο ένα ποσό 50.000 λιβρών ως αποζημίωση.[30]
Ο Κάρολος ο οποίος είχε κληρονομήσει πολλά προβλήματα στη Φλάνδρα αντιμετώπισε νέα και μεγαλύτερα, ο κόμης της Φλάνδρας από παλιότερα είχε γίνει τόσο πλούσιος που είχε ανεξαρτητοποιηθεί από το Γαλλικό στέμμα.[31]Ο αδελφός του Φίλιππος Ε΄ επιχείρησε να λύσει το πρόβλημα με διπλωματικό τρόπο εκμεταλλευόμενος τον διάδοχο κόμη Λουδοβίκο Α΄ο οποίος είχε μεγαλώσει στη Γαλλική αυλή. [32]Οι κάτοικοι της Φλάνδρας δυσαρεστημένοι από τον νέο κόμη ο οποίος ήταν πιστός στον Γάλλο βασιλιά ξεκίνησαν τις εξεγέρσεις εναντίον του, οι επαναστάτες την περίοδο (1323 - 1328) καθοδηγούμενοι από τον Νικόλαο Ζαννεκίν κατέλαβαν πολλές πόλεις, στο τέλος αιχμαλώτισαν καιτον ίδιο τον Λουδοβίκο στηνΜπρυζ.[33]Ο Κάρολος Δ΄ έβλεπε με μεγάλη ανησυχία τα γεγονότα, η εξουσία τουστη Φλάνδρα έχει εκμηδενιστεί σε τόσο μεγάλο βαθμό πουδεν μπορούσε νατην κυβερνήσει ούτε κάποιος δικός του κόμης. [34]Οι επαναστάτες θα μπορούσαν να είναι απειλή αργότερα ακόμα καιγιατο Γαλλικό στέμμα, από το 1325 αποφάσισε να πραγματοποιήσει δυναμική παρέμβαση υπέρ του Λουδοβίκου.[35]Τον Νοέμβριο του 1325 ο Κάρολος κήρυξε τους επαναστάτες της Φλάνδρας ενόχους για εσχάτη προδοσία και κινητοποίησε στρατό εναντίον τους. [36]Οι επαναστάτες απελευθέρωσαν τον Λουδοβίκο αφού πρώτα τους υποσχέθηκε ότι θα τους συγχωρέσει, ο Λουδοβίκος κατέφυγε στο Παρίσι συνάντησε τον Κάρολο και συμφώνησε να ενεργήσει μόνο μετη σύμφωνη γνώμη του.[37]Οι ταραχές που ξέσπασαν στηΓασκώνη ανάγκασαν τον Λουδοβίκο καιτον Κάρολο Δ΄ να κλείσουν με τους επαναστάτες τηνΕιρήνη της Άκρ (1326). [38]
Ο Κάρολος Δ΄ της Γαλλίας δίνει το όνομά τουστον ανιψιό του Κάρολο Δ΄ της Γερμανίας - Μικρογραφία του 14ου αιώνα.
Ο Κάρολος Δ΄ ήταν υπεύθυνος γιατην ανατροφή του ανιψιού του Βεντσεσλάβου ο οποίος αργότερα έγινε Γερμανός αυτοκράτορας ως Κάρολος Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ανατράφηκε στη Γαλλική αυλή και πήρε σύζυγο την ξαδέλφη του Καρόλου Λευκή του Βαλουά. [39]Οι Σταυροφορίες ήταν για πολύ καιρό θέμα το οποίο είχε συζητηθεί έντονα στη Γαλλική αυλή από την εποχή του πατέρα του, ο αδελφός του Φίλιππος Ε΄ έκανε έντονες προετοιμασίες για Σταυροφορία αλλά απέτυχε πάλι λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων με αποτέλεσμα να ακολουθήσει η καταστρεπτική Σταυροφορία των βοσκών. [40]Ο Κάρολος Δ΄ ανέθεσε στον θείο του Κάρολο του Βαλουά να κάνει διαπραγματεύσεις μετον πάπα Ιωάννη ΚΒ΄ γιαμια νέα Σταυροφορία.[41]Ο Κάρολος πήρε τον σταυρό (1323) ενεπλάκη σε διπλωματικές υποθέσεις στην ανατολή με σχέδια να γίνει Βυζαντινός αυτοκράτορας.[42]Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν αλλά τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν μετη μεγάλη έλλειψη χρημάτων καιοι πόλεμοι μετη Αγγλία στη Γασκώνη οδήγησαν τα σχέδια σε νέα αποτυχία.
Μετά τον θάνατο του θείου τουο Κάρολος Δ΄ απέκτησε πάλι ενδιαφέρον για επέμβαση στις υποθέσεις του Βυζαντίου και πήρε ξανά τον σταυρό (1326).[43]ΟΑνδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος απάντησε θετικά, έστειλε αντιπροσωπεία στο Παρίσι γιανα διαπραγματευτεί την ειρήνη καιτην ένωση τωνδυο εκκλησιών (1327). Στο Βυζάντιο ξέσπασε νέος εμφύλιος πόλεμος σχετικά μετο θέμα της Ένωσης με αποτέλεσμα οι διαπραγματεύσεις να αποτύχουν. [44]Ο θάνατος του Καρόλου Δ΄ την επόμενη χρονιά τερμάτισε όλα τα σχέδια των Γάλλων γιατην πραγματοποίηση Σταυροφορίας.[45]
Ο Κάρολος πέθανε στις 1 Φεβρουαρίου 1328 τάφηκε στηΒασιλική Σαιν-Ντενί μαζί μετην τρίτη σύζυγο του Ιωάννα του Εβρέ, η καρδιά του μεταφέρθηκε στη μονή των Ιακωβίνων στο Παρίσι το οποίο έχει σήμερα κατεδαφιστεί.
Πέθανε όπως καιοιδυο μεγαλύτεροι αδελφοί του πρόωρα χωρίς απογόνους, μετην τρίτη σύζυγο του Ιωάννα του Εβρέ είχε κάνει την εποχή του θανάτου τουμια κόρη τη Μαρία ενώ ήταν έγκυος σε δεύτερο παιδί το οποίο αν ήταν αγόρι θα ήταν ο διάδοχος του. Το παιδί γεννήθηκε σεδυο μήνες και ήταν πάλι κορίτσι η Μαρία, σύμφωνα μετον Σαλικό νόμο ο θρόνος μεταβιβάστηκε στο πρώτο ξάδελφο του Φίλιππο Βαλουά γιοτου Καρόλου Βαλουά που στέφθηκε βασιλιάς ως Φίλιππος ΣΤ΄ της Γαλλίας.[46]Ο Εδουάρδος Γ΄ της Αγγλίας διεκδίκησε και εκείνος τον θρόνο της Γαλλίας σαν γιος της αδελφής του Ισαβέλλας, αυτό στάθηκε η αφορμή να ξεσπάσει ο Εκατονταετής Πόλεμος πουθα φέρει μακροχρόνια έχθρα ανάμεσα στις 2 χώρες καιθα αποδειχτεί καταστροφικός γιατη Γαλλία.[47]Ο Λουδοβίκος Ι΄ ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές στη μυθιστορηματική σειρά του μεγάλου Γάλλου συγγραφέα Ρωσικής καταγωγής Μωρίς Ντριόν (1918 - 2009) "Οι καταραμένοι βασιλείς".
Νυμφεύτηκε το 1307 τηΛευκή των Ιβρέα, κόρη τουΌθωνα Δ΄ κόμη της Βουργουνδίας και απέκτησε τον Φίλιππο (1314-1322, απεβ. 8 ετών) καιτην Ιωάννα (1315-1321, απεβ. 6 ετών).
Το 1322 έκανε δεύτερο γάμο, μετηΜαρία από τον Οίκο του Λουξεμβούργου, κόρη τουΕρρίκου Ζ΄ της Γερμανίας και απέκτησε τη Μαρία (γενν. καιαπεβ. το 1323) καιτον Λουδοβίκο (γενν. καιαπεβ. το 1324).
Ο Κάρολος Δ΄ έκανε τρίτο γάμο το 1324 μετηνΙωάννα του Εβρέ, κόρη τουΛουδοβίκου κόμη του Εβρέ και είχε τέκνα: Ιωάννα (1326-1327, απεβ. 1 έτους), Μαρία (1327-1341, απεβ. 14 ετών) και
Ainsworth, Peter. Representing Royalty: Kings, Queens and Captains in Some Early Fifteenth Century Manuscripts of Froissart's Chroniques. in Kooper (ed) 2006.
Echols, Anne and Marty Williams. (1992) An Annotated Index of Medieval Women. Princeton: Markus Wiener.
Geanakoplos, Deno. (1975) Byzantium and the Crusades: 1261–1354. in Hazard (ed) 1975.
Given-Wilson, Chris and Nigel Saul (eds). (2002) Fourteenth Century England, Volume 2. Woodridge: Boydell Press.
Hassall, Arthur. (2009) France Mediaeval and Modern: a History. BiblioBazaar.
Hazard, Harry H. (ed), (1975) A History of the Crusades: The Fourteenth and Fifteenth Centuries, Volume 3. Wisconsin: Wisconsin Press.
Housley, Norman. (1986) The Avignon papacy and the Crusades, 1305–1378. Oxford: Clarendon Press.
Kibler, William W. (1995) Medieval France: an Encyclopedia. London: Routledge.
Kooper, Erik (ed). (2006) The Medieval Chronicle IV. Amsterdam: Rodopi.
Lord, Carla. (2002) Queen Isabella at the Court of France. in Given-Wilson and Saul (eds) (2002).
Neillands, Robin. (2001) The Hundred Years War. London: Routledge.
Nirenberg, David. (1996) Communities of Violence: Persecution of Minorities in the Middle Ages. Princeton: Princeton University Press.
Sumption, Jonathan. (1999) The Hundred Years War: Trial by Battle. Philadelphia: Pennsylvania University Press.
TeBrake, William Henry. (1994) A Plague of Insurrection: Popular Politics and Peasant Revolt in Flanders, 1323–1328. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Vauchez, André, Richard Barrie Dobson and Michael Lapidge. (2000) Encyclopedia of the Middle Ages, Volume 1. Cambridge: James Clark.
Wagner, John. A. (2006) Encyclopedia of the Hundred Years War. Westport: Greenwood Press.
Σχετικά πολυμέσα
.svg)
