Η γαλλική λογοτεχνία του 20ού αιώνα αναπτύχθηκε μέσα σε έναν ταραγμένο αιώνα, που σημαδεύτηκε από δύο παγκόσμιους πολέμους, από την εμπειρία του φασιστικού και κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού και από μια δύσκολη γιατη Γαλλία αποαποικιοποίηση. Έχει επηρεασθεί από τα ιστορικά γεγονότα και διαμορφώθηκε - και συνέβαλε επίσης - στις πολιτικές, φιλοσοφικές, ηθικές και καλλιτεχνικές κρίσεις του αιώνα. Αναπτύχθηκε υπό την επήρεια των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων του αιώνα που εξελίχθηκαν θεαματικά - υπό την επίδραση καιτων αναγκών των δύο παγκόσμιων πολέμων - και ενσωματώθηκαν στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Τα κύρια αισθητικά και πνευματικά ρεύματα του αιώνα είναι οσουρεαλισμόςκαιουπαρξισμός, εμφανίζονται επίσης τοΝέο ΜυθιστόρημακαιτοΘέατρο του Παραλόγου.
Δείπνο στο ξενοδοχείο Ριτζ, Pierre Georges Jeanniot 1904
Ο 20ός αιώνας άρχισε μέσα σε πνεύμα ελευθερίας και αισιοδοξίας που προκαλούσε η ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 1900: οι πρωτοποριακοί καλλιτέχνες είναι πολυάριθμοι στον τομέα της ζωγραφικής μετοφωβισμόκαιτονκυβισμόπου άνοιγαν το δρόμο προς την αφαίρεση καιστον τομέα της μουσικής μεσουρανούσαν οιΕρίκ Σατί, Μωρίς Ραβέλκαι αργότερα Πιέρ Μπουλέζ. Τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά κινήματα έκαναν τη Γαλλία να κερδίσει τη φήμη ότι είναι ο απαραίτητος προορισμός για συγγραφείς και καλλιτέχνες και πολλοί σημαντικοί ξένοι συγγραφείς έζησαν και δούλεψαν στη Γαλλία.[Σημ 1]Για τους Αμερικανούς των δεκαετιών του 1920 και του 1930, συμπεριλαμβανομένης της αποκαλούμενης «Χαμένης γενιάς», μέρος της γοητείας που ασκούσε η Γαλλία πάνω τους συνδέθηκε μετην αίσθηση της ελευθερίας, σε αντίθεση για παράδειγμα μετηνποτοαπαγόρευση στις ΗΠΑ. Υπήρχε επίσης μεγαλύτερη ελευθερία στους Αφροαμερικανούς, ητζαζ αγκαλιάστηκε από τους Γάλλους γρηγορότερα από ό,τισε ορισμένες περιοχές της Αμερικής. Μια παρόμοια αίσθηση ελευθερίας από πολιτική καταπίεση ή μισαλλοδοξία, όπως οιαντι-ομοφυλοφιλικές διακρίσεις, είλκυσε άλλους συγγραφείς και καλλιτέχνες. Η Γαλλία ήταν επίσης πιο ανεκτική όσον αφορά τη λογοκρισία και πολλά σημαντικά μυθιστορήματα ξένων συγγραφέων εκδόθηκαν αρχικά στη Γαλλία. [Σημ 2] Είναι επίσης η στιγμή που αναπτύσσεται οΓαλλικός κινηματογράφος (βωβός μέχρι το 1927) μετονΖωρζ Μελιέςκ.ά. καιπουο νεωτερισμός εισχωρεί στον λογοτεχνικό τομέα.
Οι εθνικοί ανταγωνισμοί στην Ευρώπη γρήγορα οδήγησαν στην τραγική εμπειρία τουΑ΄Παγκόσμιου Πολέμουτο 1914, που τελείωσε το 1918 μετη Γαλλία να βρίσκεται στην πλευρά των νικητών. Η μεταπολεμική περίοδος ήταν μια περίοδος διεθνών και κοινωνικών εντάσεων μετην παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 να πλήττει καιτη Γαλλία. Αυτή την εποχή έγιναν μεγάλες κοινωνικο-οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως εβδομάδα εργασίας 40 ωρών (από 48), άδεια εργαζομένων με αποδοχές, καθιέρωση των συλλογικών συμβάσεων κ.α., προς όφελος των λαϊκών τάξεων.
Το 1940, οΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στην πτώση της Γαλλίας, τη γερμανική κατοχή στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας, τη δημιουργία τουκράτους του Βισύπου συνεργάζονταν μετη ναζιστική Γερμανία, καιτη φυλετική εξόντωση των «υπανθρώπων» και κυρίως, των Εβραίων. Η γερμανική κατοχή δημιούργησε αντιστασιακά κινήματα, τόσο στο εσωτερικό της χώρας από ανταρτικές ομάδες όσο και στο εξωτερικό από τους στρατηγούς Ντε Γκωλ και Ζιρώ, που διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου και συνέβαλαν στην απελευθέρωση που επήλθε μετά τηναπόβαση των Συμμάχωνστη Νορμανδία. Μετά την απελευθέρωση, η κυβέρνηση του στρατηγού ντεΓκωλ ανέλαβε την ανόρθωση της χώρας πραγματοποιώντας ευρείες μεταρρυθμίσεις με οικονομική εθνικοποίηση και κοινωνική πολιτική (κοινωνική ασφάλιση κ.α.).[1]
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ύστερα από μια οδυνηρή περίοδο ανάρρωσης από τις πληγές του πολέμου καιτη συλλογική αίσθηση ενοχής γιατο κράτος του Βισύ, στα μέσα της δεκαετίας του 1950 άρχισε η βιομηχανική επέκταση και ανάπτυξη σε όλους τους τομείς της οικονομίας, που κατέστησαν τη Γαλλία, με ανανεωμένο εθνικό κύρος, μια από τις πιο ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες.
Να είστε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο, αφίσα τουΜάη 1968.
Οι δεκαετίες του 1950 και του 1960 ήταν πολύ ταραγμένες γιατη Γαλλία: αντιμετώπισε την έναρξη του κινήματος της αποαποικιοποίησης, όπως μετονπόλεμο της Ινδοκίνας (1946-1954) [2]καιτονπόλεμο της Αλγερίας (1954-1962) καιη χώρα αποκόπηκε από την αποικιακή της κληρονομιά στις αρχές της δεκαετίας του 1960[Σημ 3]. Στο εξής θα επιδιώξει τον επαναπροσδιορισμό του μέλλοντός της σεμια νέα ευρωπαϊκή πορεία στην ανασυγκροτούμενη Ευρώπη.
Ωστόσο, η παγκόσμια διάδοση της γαλλικής γλώσσας οδήγησε στην εμφάνιση λογοτεχνικών έργων εκτός της εθνικής επικράτειας, ιδιαίτερα στην Αφρική, γνωστή ως «Γαλλόφωνη λογοτεχνία».
ΤονΜάιο 1968 ξέσπασε πολιτική και κοινωνική αναταραχή που ήταν σύντομη αλλά είχε τεράστιες κοινωνικές συνέπειες, καθώς ο όρος Μάης του '68 επέφερε µεγάλες αλλαγές στα ήθη καιστην κουλτούρα της κοινωνίας και έγινε συνώνυμο μετην αλλαγή των κοινωνικών αξιών. Θεωρείται ως σημείο-σταθμός στην αμφισβήτηση του κατεστημένου καιστη μετάβαση από το συντηρητισμό στις φιλελεύθερες ιδέες.
Παράλληλα, οι νέες τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις άλλαξαν ριζικά τον τρόπο μετον οποίο οι άνθρωποι κατανοούσαν τον κόσμο γύρω τους. Οι θεαματικές αυτές μεταβολές επηρέασαν τη λογοτεχνία, όπως και όλες τις μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης.
Στην αρχή του αιώνα οι μυθιστοριογράφοι, ακολουθώντας την παράδοση τωνΜπαλζάκκαιΖολά, έγραψαν μεγάλους κύκλους μυθιστορημάτων που αποτελούν κοινωνικές και ιστορικές τοιχογραφίες. ΟΡομαίν Ρολλάνμετον κύκλο μυθιστορημάτων Ζαν-Κριστόφ (1903-1912) δημιούργησε μια πανοραμική εικόνα της εποχής του. ΗΣιντονί-Γκαμπριέλ Κολέτ δημιούργησε άλλη μια μυθιστορηματική σύνθεση, τον κύκλο Κλωντίν (1900-1903) που αναφέρεται στη ζωή των γυναικών.
ΟΜωρίς ΜπαρέςστοΜυθιστόρημα εθνικής δραστηριότητας (Roman de l'énergie nationale,1902) μια τριλογία γιατον τοπικό πατριωτισμό, τον μιλιταρισμό, την πίστη στις ρίζες καιτην οικογένεια καιγιατη διατήρηση των διακριτικών ιδιαιτεροτήτων των παλιών γαλλικών επαρχιών. ΟΠωλ Μπουρζέμε μυθιστορήματα να κινούνται σε αριστοκρατικό και κοσμικό περιβάλλον, συμβάλλοντας έτσι στην απεικόνιση μιας συγκεκριμένης τάξης και εποχής, αλλά που υπήρξαν προσχήματα γιανα κηρύξει την ανάγκη της θρησκευτικής πίστης και της προσκόλλησης στην παράδοση: Ένα διαζύγιο (1904), Ο δαίμονας του μεσημεριού (Le Démon de Midi, 1914).
ΟΠωλ Λεωτώ ήταν ο συντάκτης ενός ιδιαίτερα πρωτότυπου προσωπικού ημερολογίου που καταγράφει τη ζωή του παριζιάνικου λογοτεχνικού κόσμου κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα στο αποτελούμενο από 18 τόμους μνημειώδες Λογοτεχνικό ημερολόγιο, που θεωρείται «πιο καταστροφικό σε ειλικρίνεια από τις ΕξομολογήσειςτουΡουσσώ»[3].
Αστυνομικά και μυθιστορήματα μυστηρίου έγραψε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γκαστόν Λερού, όπως Το μυστήριο του κίτρινου δωματίου (1907) - όπου εισάγει τον ερασιτέχνη ντετέκτιβ Ζοζέφ Ρουλταμπίγ πουθα είναι ο ήρωας σεμια σειρά αστυνομικών - καιτο εξαιρετικά δημοφιλές ΤοΦάντασμα της Όπερας (1910) που μεταφέρθηκε πολλές φορές στον κινηματογράφο καιστο θέατρο. ΟΜωρίς Λεμπλάν: Η κούφια βελόνα (1909), έγραψε 40-50 μυθιστορήματα και διηγήματα με κεντρικό ήρωα τονΑρσέν Λουπέν, αριστοκράτη - διαρρήκτη, με ιπποτικούς τρόπους και ευαισθησίες, ο οποίος κέρδισε μια δημοτικότητα παρόμοια μετουΣέρλοκ Χολμςστον αγγλόφωνο κόσμο.
Ψυχολογική ανάλυση.Στο μυθιστόρημα ψυχολογικής εμβάθυνσης δύο ονόματα κυριαρχούν έως το 1940: οΜαρσέλ Προυστμετο αριστουργηματικό επτάτομο έργο τουΑναζητώντας τον χαμένο χρόνο (1913-1927), ένα ημιαυτοβιογραφικό αλληγορικό μυθιστόρημα με γνώμονα τη σημασία της ακούσιας μνήμης και της ενοχής του ανθρώπου καιοΑντρέ Ζιντ - που είχε συμβάλει στον σουρεαλισμό καιτη φιλοσοφία τουΠαραλόγου ήδη μεΤαυπόγεια του Βατικανού (1914) - μετο μυθιστόρημα Οι Κιβδηλοποιοί (1925), που αναφέρεται σε κοινωνικά ζητήματα της Γαλλίας τουΜεσοπολέμου, όπως τοχάσμα των γενεών, η απώλεια κύρους του οικογενειακού θεσμού, η θρησκεία, η ομοφυλοφιλία, καιπουμετη νεωτερική γραφή του άσκησε βαθιά επίδραση στο μεταγενέστερο μυθιστόρημα.
Η ψυχολογία της ηρωίδας του απασχόλησε τονΦρανσουά Μωριάκστη σειρά μυθιστορημάτων με πρώτο τηνΤερέζ Ντεκερού (1927), αυστηρά ψυχολογικά δράματα κυριευμένα από πνευματική μελαγχολία. ΣτονΖυλιέν ΓκρηνμετονΛεβιάθαν (1929), η κριτική αναγνώρισε έναν ώριμο -παρά το νεαρό της ηλικίας του- συγγραφέα. Ωστόσο, η τεράστια φήμη που απέκτησε ο Ζυλιέν Γκρηνστη Γαλλία δεν οφείλεται τόσο τα λογοτεχνικά έργα του, όσο σταΗμερολόγιαπου δημοσιεύτηκαν σε 19 τόμους και καλύπτουν την περίοδο από το 1919 ως το 1998. Σ' αυτούς τους τόμους, που έγιναν γνωστοί ανά τον κόσμο και διαβάστηκαν από εκατομμύρια αναγνώστες, ο Ζυλιέν Γκρην συνθέτει ένα ιδιότυπο χρονικό της λογοτεχνικής και θρησκευτικής ζωής του, το οποίο αποτελεί αληθινό θησαυρό γνώσεων και εικόνων γύρω από την καλλιτεχνική και εκδοτική ζωή της γαλλικής πρωτεύουσας στη διάρκεια μισού αιώνα. ΟΑνρί ντε Μοντερλάν παρουσιάζει έναν ρεαλιστικό και σκληρό πίνακα της παρακμάζουσας αριστοκρατίας στο έργο τουΟι Εργένηδες (1934). ΟΑνρί Μποσκόμε μυθιστορήματα εξερεύνησης της ανθρώπινης ψυχής και έργα νεανικής λογοτεχνίας όπως Το παιδί καιτο ποτάμι (1945). ΟΖοζέφ ΜαλέγκμετοΑυγουστίνος ή ο κύριος είναι εδώ (Augustin ou le Maître est là, 1933).
Σουρεαλισμός.Η τεχνική τωνσουρεαλιστών εφαρμόστηκε κυρίως στην ποίηση καιτο θέατρο, ανκαιοΑντρέ Μπρετόν, οΛουί ΑραγκόνκαιοΖαν Κοκτώ έγραψαν μεγαλύτερα έργα πεζογραφίας, όπως το μυθιστόρημα του Μπρετόν Νάντια (1928), του Αραγκόν Οι Περιπέτειες του Τηλέμαχου (Les Aventures de Télémaque,1922) ή του Κοκτώ Ηανθρώπινη φωνή (La Voix humaine, 1930).
Υπαρξισμός. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1930, οΖαν-ΠωλΣαρτρ, ο κυριότερος εκπρόσωπος του φιλοσοφικού υπαρξισμού, υποστήριξε τις ιδέες τουμε πληθώρα έργων σε διαφορετικά λογοτεχνικά είδη - δοκίμιο, μυθιστόρημα, ποίηση, θέατρο- εκφράζοντας πάντα κοινωνικό και πολιτικό προβληματισμό. Κύρια έργα του: το πρώτο του μυθιστόρημα Ηναυτία(1938), τα φιλοσοφικά έργα Το Είναι καιτο Μηδέν (L'Être et le Néant,1943), Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός (1946).
ΟΑλμπέρ Καμύμεπιο γνωστά έργα: Ο Ξένος (1942), Η Πανούκλα (1947), Η Πτώση (1956). ΟΑντρέ Μαλρώ, μετο περιπετειώδες μυθιστόρημα Η Ανθρώπινη μοίρα (1933) σε υπαρξιακή αναζήτηση υπό το βάρος των ιστορικών γεγονότων στηΣαγκάητο 1927 κατά την αντιπαράθεση των κομμουνιστών μετονΤσανγκ-Κάι ΣεκκαιηΕλπίδα (L'Espoir,1937), όπου καταθέτει τις εμπειρίες του από τη συμμετοχή τουστονισπανικό εμφύλιο. ΗΣιμόν ντε Μπωβουάρ, ιέρεια του φεμινισμού και προάγγελος της φεμινιστικής γραφής, με μυθιστορήματα: Η καλεσμένη (1943) και δοκίμια: Tο δεύτερο φύλο (1949). Αναφέρονται συχνά ως «υπαρξιακοί συγγραφείς», μια αναφορά στη φιλοσοφία τουΣαρτρ, ανκαιο Καμύ αρνήθηκε τον τίτλο «υπαρξιστής». Αυτοί οι συγγραφείς έβλεπαν το μυθιστόρημα κυρίως ως μέσο επικοινωνίας για πολιτικούς λόγους.
Αντιδράσεις. Σε αντίδραση στον παντοδύναμο υπαρξισμόκαιστην εικόνα του στρατευμένου διανοούμενου, που είχε δημιουργηθεί από τονΣαρτρ, στις δεκαετίες ΄50 και ΄60 αναπτύχθηκε μια ομάδα συγγραφέων που ονομάστηκαν Ουσάροι, από τον τίτλο ενός μυθιστορήματος του Ροζέ Νιμιέ οΜπλε Ουσάρος(Le Hussard bleu, 1950). Άλλοι συγγραφείς που συμμετείχαν στην ομάδα οιΖακ Λωράν, Αντουάν Μπλοντέν, και Φρανσουά Νουρισιέ (Allemande,1973).
Το Νέο Μυθιστόρημα.Το γαλλικό μυθιστόρημα της δεκαετίας του 1950 πέρασε από μια πειραματική διαδικασία που ονομάστηκε Νέο μυθιστόρημα ή καιΑντιμυθιστόρημαμεμια ομάδα συγγραφέων αποτελούμενη από τους Αλαίν Ρομπ-Γκριγιέ: οι Γομολάστιχες (Les Gommes 1953), τηνΜαργκερίτ Ντυράς, τον Ρομπέρ Πινζέ, τονΜισέλ Μπυτόρ: η Τροποποίηση (La modification,1957), τονΣάμιουελ Μπέκετ, τηΝαταλί Σαρώτ:το Πλανητάριο (Le Planétarium, 1959), τονΚλωντ Σιμόν: ο Δρόμος της Φλάνδρας (La route des Flandres, 1960) καιτονΚλωντ Μωριάκ. Το Νέο μυθιστόρημα υπονόμευε βασικά συστατικά του κλασικού μυθιστορήματος: την παραδοσιακή υπόθεση, την πλοκή, τον χαρακτήρα, το νόημα, την ψυχολογία καιτην χρονική αλληλουχία, επιθυμώντας να απαλλαγεί από κάθε είδους σύμβαση. Συνδέθηκε αρκετά στενά με πρωτοποριακές τάσεις του σύγχρονου γαλλικού κινηματογράφου (τονουβέλ βάγκ), μετονΑλαίν Ρομπ-ΓκριγιέκαιτηΜαργκερίτ Ντυράςνα γράφουν σενάρια καινα σκηνοθετούν κάποιες ταινίες. Αλλά τοπιο σημαντικό είναι ότι το Νέο μυθιστόρημα στάθηκε η αφορμή γιαμια έντονη θεωρητική διαμάχη γύρω από την έννοια του μυθιστορήματος. Ως είδος, επικρίθηκε σφοδρότατα, είχε όμως και φανατικούς υποστηρικτές και επηρέασε νεότερους συγγραφείς, όπως τονΖαν-Μαρί Γκυστάβ Λε Κλεζιό, με πρώτη του εμφάνιση το 1963 μεΤο πρόστιμο,που ακολούθησε τη νέα γραφή μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 70.
Ουλιπό.Η δεκαετία του 1960 είδε ένα νέο πειραματικό κίνημα. ΟΡεϊμόν Κενώκαιο μαθηματικός Φρανσουά Λε Λιοναί δημιούργησαν το Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας (OuLiPo). H ομάδα ασχολήθηκε μετην διερεύνηση των πιθανών σχέσεων ανάμεσα στη λογοτεχνία καιτα μαθηματικά με σκοπό τη δημιουργία νέων μορφών και δομών λόγου. Τα μέλη της αντιμετώπιζαν τη λογοτεχνία ως πεδίο παιχνιδιού και πειραματισμού με σκοπό την παραγωγή έργων που προέκυπταν και υποκινούνταν από γλωσσικούς και μεθοδολογικούς περιορισμούς. Αντιπροσωπευτικά έργα του ρεύματος είναι το«Ασκήσεις ύφους» του Ρεϊμόν Κενώ όπου ο συγγραφέας εξιστορεί το ίδιο περιστατικό[Σημ 5] 99 φορές χρησιμοποιώντας κάθε φορά διαφορετικό στιλ, Η εξαφάνιση (La disparition) τουΖωρζ Περέκ όπου απουσιάζει το γράμμα e καιθα μπορούσε να θεωρηθεί μια μεταφορά γιατην εξαφάνιση των Εβραίων κατά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ή η νουβέλα του Περέκ «Les revenentes»που είναι ένα μονοφωνηεντικό έργο στο οποίο το μοναδικό φωνήεν είναι το e.[7] Άλλα μέλη της ομάδας ήταν οιΜαρσέλ Ντυσάν,Ζακ Ρουμπώ Αλληλογραφία, όπου μας κοινοποιεί μια μακρόχρονη αλληλογραφία πουδεν μπορεί να τελειώσει γιατί δεν άρχισε ποτέ, κ.α.
Παραδοσιακοί συγγραφείς. Παράλληλα με αυτά τα «πειραματικά» μυθιστορήματα, στις δεκαετίες 1960-1980, μεγάλη φήμη γνώρισαν νέες λογοτεχνικές προσωπικότητες με πρωτότυπα και δυναμικά έργα, όπως ηΦρανσουάζ ΣαγκάνμετοΚαλημέρα θλίψη (1954), οΕρβέ Μπαζένμεημι-αυτογραφικά μυθιστορήματα εφηβικής εξέγερσης και προβληματικών οικογενειών όπως Μετην οχιά στο χέρι (1948), οΑνρί Τρουαγιάμε μεγάλες μυθιστορηματικές συνθέσεις όπως την τριλογία Όσο θα υπάρχει ηγη (Tant que la terre durera,1947-50) ή το Φως των δικαίων(La Lumière des justes,1959/1963) και πολλές βιογραφίες, οΡομπέρ Σαμπατιέ[8]μεΤα Σουηδικά σπίρτα (1969), ένα από τα οκτώ μυθιστορήματα της αυτοβιογραφικής σειράς Το μυθιστόρημα του Ολιβιέ, όπου μεταφέρει τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας στους δρόμους μιας φτωχής συνοικίας στο προπολεμικό Παρίσικαιτην ατμόσφαιρα κατά τη δεκαετία του 1930 και έως τηνΑπελευθέρωση.
Φεμινιστική γραφή. Μετά την κατάκτηση του δικαιώματος ψήφου το 1944, οι γυναίκες αγωνίζονταν τόσο μέσω της κοινοβουλευτικής πολιτικής όσο και εξωκοινοβουλευτικά. Τα γεγονότα του Μάη του ’68 έδρασαν σαν καταλύτης, οι γυναίκες είδαν την δυνατότητα αλλαγής της κατάστασης. Με προάγγελους του γαλλικού φεμινισμού τηΣιμόν ντε ΜποβουάρκαιτηΜαργκερίτ Ντυράς, δημιουργήθηκε η φεμινιστική γραφή (Écriture féminine), που προωθήθηκε από φεμινιστικές εκδόσεις, με νέες γυναίκες συγγραφείς φιλοσοφικών και λογοτεχνικών έργων, όπως οι Ελέν Σιξού: το Τρίτο σώμα (Le Troisième Corps, 1970), Λυς Ιριγκαρέ: Αυτό το φύλο δεν είναι ένα (Ce sexe qui n’en est pas un,1977),Τζούλια Κρίστεβα: Ιστορίες αγάπης (Histoires d'amour, 1983), Κατρίν Κλεμάν: ο Μαυριτανός της Βενετίας (Le Maure de Venise, 1983) κ.α.
Αυτομυθοπλασία. Από τη δεκαετία του ΄70 μια νέα γενιά λογοτεχνών πειραματίστηκε σε ένα νέο είδος αυτοβιογραφίας, την αυτομυθοπλασία (autofiction) όπως ονομάστηκε από τονΣερζ Ντουμπροβσκί, που «μπερδεύει» την αυτοβιογραφία μετην μυθοπλασία μέσα από μεταμοντέρνες στρατηγικές αυτο-αντανάκλασης του συγγραφέα. Ως εκ τούτου, όλα τα στοιχεία του διηγήματος περιστρέφονται ανάμεσα σε πραγματικά και φανταστικά περιστατικά, χωρίς ο αναγνώστης να μπορεί να αποφασίσει μεταξύ των δύο.
Στην«ανανεωτική» τάσητου γαλλικού μυθιστορήματος ανήκει καιοΜισέλ Ουελμπέκ:Τα στοιχειώδη σωματίδια (Les Particules élementaires, 1998), η αιρετική φωνή της σύγχρονης γαλλικής λογοτεχνίας.
Από τη δεκαετία του 1960, πολλά από ταπιο τολμηρά πειράματα στη γαλλική λογοτεχνία προέρχονται από συγγραφείς που γεννήθηκαν στα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα ή πρώην αποικίες. Αυτή η γαλλόφωνη λογοτεχνία περιλαμβάνει τα βραβευμένα μυθιστορήματα τωνΤαχάρ μπεν Ζελούν (Μαρόκο), Πατρίκ Σαμουαζό (Μαρτινίκα), Αμίν Μααλούφ (Λίβανος) και Ασιά Τζεμπάρ (Αλγερία), Η δίψα (La soif, 1957), πολυγραφότατη, πολιτικοποιημένη και ευαισθητοποιημένη απέναντι στα προβλήματα της χώρας της και υπέρμαχος της χειραφέτησης των γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμo.
Τονουάρ πολιτικοκοινωνικό αστυνομικό μυθιστόρημα (neo-polar) εμφανίστηκε στη Γαλλία τη δεκαετία του '70. Από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του: οΖαν-Πατρίκ Μανσέτ, οι ιστορίες του είναι βίαιες εξερευνήσεις της ανθρώπινης φύσης και της γαλλικής κοινωνίας με έντονο πολιτικοκοινωνικό χαρακτήρα: Το μελαγχολικό κομμάτι της Δυτικής Ακτής (1976), οΝτιντιέ Ντενένξμε έργα προσανατολισμένα στην κοινωνική και πολιτική κριτική καιστην ανάδειξη σκοτεινών και αποσιωπημένων γεγονότων της γαλλικής ιστορίας: Έγκλημα και μνήμη (1984), ο Φρεντερίκ Φαζαρντί, στα μυθιστορήματά τουτο αστυνομικό μυστήριο εμπλέκεται με οξύτατη κοινωνική κριτική: Η νύχτα των παπουτσωμένων γάτων (1977). [9]
ΟΖαν-Μπερνάρ Πουί:Κάψαμε μια αγία (Nous avons brûlé une sainte, 1984), Ερβέ ΛεΚορ: ο Πόνος των νεκρών (La Douleur des morts, 1990).ΟΚαρίλ Φερέ, με ενδιαφέρον για ιθαγενείς κοινωνίες που στερήθηκαν τον πολιτισμό τους και ιστορικό πλαίσιο των κοινωνικοπολιτικών αστυνομικών μυθιστορημάτων του γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε χώρες με οδυνηρό πρόσφατο παρελθόν: Θανάσιμο αμάρτημα (Delicta Mortalia: péché mortel, 1994), Μαπούτσε (2012).
Αστυνομικές περιπέτειες έχουν γράψει επίσης ο Λεό Μαλέ: Ομίχλη στη γέφυρα Τολμπιάκ (1956), Σεμπαστιάν Ζαπριζό: Το φονικό καλοκαίρι (1977).
Συγγραφείς πουτα έργα τους μεταφέρθηκαν στονκινηματογράφοκαιστην τηλεόραση, όπως o Ζαν ΒωτρένμεΒραβείο ΓκονκούργιατοΈνα Μεγάλο βήμα προς τον καλό Θεό (Un Grand pas vers le grand Dieu,1989), ο Φιλίπ Ντιζάν: Μπλεσαν κόλαση (Bleu comme l'enfer, 1983) καιοΖαν-Κριστόφ Γκρανζέ που διεισδύει σε έναν υπαρκτό κόσμο βίας, όπου συνυπάρχουν ο ρατσισμός, τα ναρκωτικά καιη αστυνομική αυθαιρεσία: Τα Πορφυρά ποτάμια (1998).
Αφθονούν επίσης ταταξιδιωτικά και περιπετειώδη διηγήματα: Ανρί ντε Μονφρέ: Τα μυστικά της Ερυθράς Θάλασσας, (Les Secrets de la mer Rouge, 1932), τα εξωτικά μυθιστορήματα δράσης, Ζαν Λαρτεγκύ: οιΚεντυρίωνες (Les Centurions,1963) που αναφέρεται στον πόλεμο της Ινδοκίνας και της Αλγερίας και ειδικότερα στο σώμα των Γάλλων αλεξιπτωτιστών[Σημ 6], Ζαν Ουγκρόν η Νύχτα της Ινδοκίνας, (La Nuit indochinoise, 1950/1958) και Λουί Γκαρντέλ: η Αυγή των πολυαγαπημένων (L’Aurore des bien-aimés,1997), Ζεράρ ντε Βιλιέ: απέκτησε φήμη χάρη στη σειρά κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων SAS, έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, έχει πουλήσει περισσότερα από 100 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως και βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της λίστας των μπεστ-σέλερ όλων των εποχών, Πανικός στο Μπαμάκο (Panique à Bamako).
Ηεπιστημονική φαντασία παράγει επίσης ένα μεγάλο αριθμό έργων: Ρενέ Μπαρζαβέλ, ο Απρόσεκτος ταξιδιώτης (Le Voyageur imprudent, 1944), βιβλίο στο οποίο περιγράφεται τοπαράδοξο του παππού, Μισέλ Ζερύ ο Αβέβαιος καιρός (Le Temps incertain, 1973), Μπερνάρ Βεμπέρ: τα Μυρμήγκια (Les Fourmis,1991)[11] .
Η ποίηση στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν χωρισμένη σε δύο τάσεις που διατηρήθηκαν σε όλον τον αιώνα: ποίηση σύμφωνη με παραδοσιακές μορφές έκφρασης και ποίηση του κοινού λόγου, συνήθως σε ελεύθερο στίχο. Κορυφαίοι ποιητές των πρώτων δεκαετιών οΠωλ Κλωντέλ, συμβολιστής, που εμπνευσμένος από τονΑρτύρ Ρεμπώ χρησιμοποίησε μια μορφή ελεύθερου στίχου γιανα διερευνήσει τη μυστικιστική του προσήλωση στον καθολικισμό, οΣυλί Προυντόμ,ο Εμίλ Βεραρέν, Βέλγος συμβολιστής, ο Φρανσίς Ζαμ, οΠωλΦορ,οΠιερ-ΖανΖουβ,που συνδύασε την εξερεύνηση του κόσμου του ασύνειδου καιτα δεδομένα του ονείρου μεμιαν αναζήτηση θρησκευτικού χαρακτήρα καιοΣαρλ Πεγκύ. Οσυμβολισμός, που είχε εμφανιστεί γύρω στα 1870 στη Γαλλία, κυριάρχησε έως τις αρχές της δεκαετίας του 1920 κυρίως μετη μορφή της «καθαρής ποίησης», μιας προσπάθειας ποιητικής έκφρασης απαλλαγμένης από καθετί μη ποιητικό με κύριο εκφραστή τονΠωλ Βαλερύ,τον τελευταίο συμβολιστή ποιητή.
Επηρεασμένοι από τα κινήματα της αβάν γκαρντ[Σημ 7], οι ποιητές εγκατέλειψαν τις παραδοσιακές ποιητικές τεχνικές και αναζήτησαν νέες λύσεις. Πρωτοπόρος οΓκυγιώμ Απολλιναίρ, που καθιερώθηκε σαν ποιητής μετην ποιητική συλλογή τουAlcools,1913 και μεταΚαλλιγράμματα (1918), μια μορφή σχηματικής ποίησης που έφερε την ποίηση σε επαφή μετην τέχνη. Άλλοι ποιητές από αυτήν την περίοδο περιλαμβάνουν: τονΜαξ Ζακόμπ (βασικό μέλος της ομάδας γύρω από τον Απολλιναίρ), Αντρέ Σαλμόν, Πιερ Ρεβερντύ, τονΣαιν-Τζον Περς, έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1960, τονΠιερ-ΖανΖουβ, τον Βαλερύ Λαρμπώ, Βικτόρ Σεγκαλέν, Λεόν-Πωλ Φαργκ.
Ο Απολιναίρ, εκθειάζοντας τον Αλφρέ Ζαρύ, τον μαρκήσιο ντεΣαντκαιτον Αρτύρ Ρεμπώ βοήθησε επίσης να ελευθερωθούν οι δυνάμεις του ντανταϊσμού καιτου σουρεαλισμού.[12]
Από τον παραλογισμό καιτη φρίκη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου δημιουργήθηκαν πρωτοποριακά κινήματα πουδεν περιορίστηκαν μόνο στη λογοτεχνία αλλά αναπτύχθηκαν σε όλες σχεδόν τις τέχνες. Το κίνημα Νταντά - το οποίο ξεκίνησε στο Καμπαρέ Βολταίρ στην Ελβετία το 1916 - αναδείχθηκε καιστο Παρίσι κυρίως μέσα από την συνεργασία τουΤριστάν Τζαρά, ηγετική μορφή του ντανταϊσμού, με φιλολογικούς κύκλους του Παρισιού, όπως την αλληλογραφία τουμετον Απολλιναίρ, καιτη συμμετοχή τωνΑντρέ ΜπρετόνκαιΛουί Αραγκόνστην τέταρτη και πέμπτη έκδοση του περιοδικού Dada,τη συνεργασία μετονΦρανσίς Πικαμπιά, ποιητή και ζωγράφο κ.ά. Διαπιστώνοντας ότι η λογική, η ηθική, η θρησκεία, οι παλιές αξίες, τα ιδανικά καιη υπάρχουσα τέχνη δεν κατόρθωσαν να αποτρέψουν τελικά τον πόλεμο, οι ντανταϊστές ένοιωθαν βαθιά απογοήτευση και θεωρούσαν ότι ο κόσμος βρίσκεται σε ηθική και πνευματική παρακμή και ότι το πολιτικό, κοινωνικό και πνευματικό σύστημα είχε καταρρεύσει. Οι ντανταϊστές πρότειναν μια νέου τύπου ευαισθησία, η οποία περιλάμβανε την απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία και αποδέχονταν τη διακωμώδηση των πάντων μετο βίαιο χιούμορ καιτην καταλυτική ειρωνεία. Απορρίπτοντας σύσσωμη την παλαιότερη τέχνη, ενσωμάτωσαν στα έργα τους το στοιχείο του πηγαίου, του τυχαίου καιτου παράλογου, την ενορατική και διαισθητική αντίληψη των πραγμάτων καιτου κόσμου. Σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία, ασχολήθηκαν κυρίως μετην ποίηση και ως βασικά τους χαρακτηριστικά μπορούμε να θεωρήσουμε τους εντελώς απρόσμενους συνδυασμούς λέξεων και φράσεων, το μοντάζ καιτο κολάζ και, γενικά, την πρωτότυπη παρουσίαση, την ειρωνεία, τη σάτιρα καιτο βίαιο χιούμορ, καθώς καιτην έντονη προκλητική διάθεση προς το κοινό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα ποιήματα των ντανταϊστών γράφονταν κυρίως γιανα διαβαστούν ενώπιον του κοινού καινα προκαλέσουν την αντίδρασή του. Τόσο τα ποιήματα όσο καιτα μανιφέστα που δημοσίευσαν, δεν είχαν λογικό ειρμό, η μορφή καιη δομή τους ήταν αποσπασματική καιτο περιεχόμενο σχεδόν ακατανόητο. Με λίγα λόγια, στη θέση της πραγματικότητας και της λογικής της μίμησης, το νταντά πρότεινε μια καλλιτεχνική και αισθητική αναρχία.[13]
Από το 1924 η ομάδα συγγραφέων γύρω από τονΑντρέ Μπρετόν, αρχηγό του κινήματος και συγγραφέα του υπερρεαλιστικού μανιφέστου, οιΠωλ Ελυάρ, Λουί Αραγκόνκαι Ρομπέρ Ντεσνός - επηρεασμένοι έντονα από την έννοια του ασυνείδητου τουΣίγκμουντ Φρόυντ - στράφηκαν στονσουρεαλισμό. Αξιοποιώντας τα διδάγματα του νταντά αλλά καιτου συμβολισμού χρησιμοποίησαν κάθε μέσο πουθα μπορούσε να τους φέρει σε άμεση επαφή μετο υποσυνείδητο: καταγραφή ονείρων, ύπνωση, καθώς καιτη λεγόμενη αυτόματη γραφή, καταγράφοντας χωρίς καμία παρέμβαση της λογικής ό,τι τους υπαγόρευε το υποσυνείδητό τους. Τα σουρεαλιστικά έργα χαρακτηρίζονται από άρνηση κάθε περιορισμού, απόλυτη ελευθερία στο λεξιλόγιο καιτη στιχουργική, απρόσμενους συνδυασμούς λέξεων και εντυπωσιακές εικόνες, καθώς και στοιχεία όπως το όνειρο, ο έρωτας, το χιούμορ, το παράλογο.[13]Οι σουρεαλιστές επηρεάστηκαν από συγγραφείς του προηγούμενου αιώνα που θεωρούνται πρόδρομοι του σουρεαλισμού, τονΑρτύρ Ρεμπώ, τον Λωτρεαμόν, τον Μπωντλαίρ, τον Ρεϊμόν Ρουσέλ. Προωθούσαν μιααντι-αστική φιλοσοφία και προσπάθησαν να συνδυάσουν την καλλιτεχνική μετην πολιτική δράση, θεωρώντας ότι η επανάσταση δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στην ποίηση αλλά θα πρέπει να αλλάξει την ίδια τη ζωή, γεγονός που αργότερα οδήγησε τους περισσότερους από αυτούς να ενταχθούν στο κομμουνιστικό κόμμα. Άλλοι συγγραφείς που σχετίζονται μετον υπερρεαλισμό είναι: οΖαν Κοκτώ,οΡενέ Κρεβέλ, οΖακ Πρεβέρ,οΖυλ Συπερβέιγ, ο Μπενζαμέν Περέ, ο Φιλίπ Σουπώ, οΠιερ Ρεβερντύ,οΑντονέν Αρτώ, οΑνρί ΜισώκαιοΡενέ Σαρ.Το σουρεαλιστικό κίνημα θα συνεχίσει να είναι μια σημαντική δύναμη στην πειραματική γραφή καιστον διεθνή καλλιτεχνικό κόσμο μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η επίδραση του σουρεαλισμού θα έχει μεγάλη σημασία για ποιητές όπως οΣαιν-Τζον Περς ή ο Εντμόν Γιαμπές, για παράδειγμα. Άλλοι, όπως οΖωρζ Μπατάιγ, σε αντίδραση, δημιούργησαν τη δική τους κίνηση και ομάδα .Ο Ελβετός συγγραφέας Μπλεζ Σαντράρ: το έργο του έχει επιρροές τόσο από τον σουρεαλισμό όσο και από τονκυβισμό.
Μετά τον πόλεμο, ο σουρεαλισμός εξαντλείται ως κίνημα αλλά συνεχίζει να επηρεάζει έντονα την ποιητική παραγωγή του δεύτερου μισού του αιώνα. Οι ποιητές πουθα εμφανιστούν στην ποιητική σκηνή είναι οιΖακ Πρεβέρ, οπιο δημοφιλής ποιητής της μεταπολεμικής Γαλλίας, Ρενέ Σαρ, Φρανσίς Πονζ , Ανρί Πινσέτ καθώς καιοιΥβ Μπονφουά, Ζωρζ Σεαντέ, Μωρίς Φομπέρ, Ζακ Ντυπέν, Φιλίπ Ζακοτέ, ΑλεξάντρΤουρσκύ, Ζαν Ταρντιέ, που απομακρύνθηκαν από το σουρεαλισμό αναζητώντας μια ποίηση της αυθεντικότητας, πιο δύσπιστοι στα γλωσσικά πυροτεχνήματα των σουρεαλιστών.
Λετρισμός και Σιτουασιονισμός
Στις αρχές της δεκαετίας του '50 τα σκήπτρα της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας διεκδίκησε ο Ιζιντόρ Ιζού, ιδρύοντας το κίνημα τουλετρισμού. Οι εκπρόσωποι του κινήματος, ιδιαίτερα στην ποίηση, επεδίωξαν την κατάργηση των κλασικών μορφών καιτου συγκεκριμένου νοήματος μέσα από τον κατακερματισμό της λέξης σε απλά γράμματα καιτη διάταξή τους σε ευφάνταστους σχηματισμούς. Σύμφωνα μετο κίνημα αυτό, το βάρος της ποιητικής δημιουργίας δίνεται στον ήχο, στον τόνο καιστον ρυθμό των ποικιλοτρόπως διατεταγμένων γραμμάτων, τα οποία δεν αποδίδουν κάποιο συγκεκριμένο νόημα.[14]. Από αυτό το ρεύμα προέρχεται η «Καταστασιακή Διεθνής» με ηγέτη τονΓκυ Ντεμπόρ, οι οποίοι σύντομα στράφηκαν προς φιλοσοφικές και πολιτικές αναζητήσεις διακηρύσσοντας ότι η τέχνη πέθανε καιτα πάντα είναι θέαμα και εξέθεταν τις ιδέες τους στην επιθεώρηση Internationale Situationiste από το 1958 έως το 1969, ιδέες που συνέβαλαν στη δημιουργία του ιδεολογικού υπόβαθρου των ταραχών του Μάη 1969.
Νέος ποιητικός ρεαλισμός.Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, εμφανίστηκε στη Γαλλία ένα ρεύμα που ονομάστηκε αργότερα "Νέος ποιητικός ρεαλισμός"[15], που χαρακτηρίζονταν από μία τάση σαρκασμού και αμφισβήτησης κάθε παραδοσιακής αξίας και ιδεολογίας, υπό την επίδραση της αμερικανικής ποίησης της λεγομένης «Beat Generation» με κύριους εκπρόσωπους τους Τζακ ΚέρουακκαιΆλεν Γκίνσμπεργκ. Αυτό το ρεύμα αντιπροσωπεύεται από συγγραφείς όπως οΚλωντ Πελιέ, ο Ντανιέλ ΜπιγκάκαιοΑλαίν Ζεγκού.
Οι ηλεκτρικοί ποιητές.Η δεκαετία του 1970 είδε την εμφάνιση «ηλεκτρικών ποιητών», με τους Μισέλ Μπυλτώ, Ζακ ΦερύκαιΜατιέ Μεσαζιέ. Το 1971 εμφανίστηκε τοΗλεκτρικό μανιφέστο (Manifeste Électrique aux paupières de jupes). Πρόκειται γιαμια ποίηση απελευθερωμένη από τον έλεγχο του λόγου και της λογικής, αλλά οι ποιητές του ηλεκτρικού μανιφέστου πηγαίνουν ακόμα μακρύτερα από τους σουρεαλιστές Μπρετόν και Σουπώ, επειδή δεν σέβονται ούτε καντη σύνταξη, φαίνεται να προσπαθούν να ακολουθήσουν μια σκέψη σε παραλήρημα. Η σουρεαλιστική κληρονομιά είναι επίσης ορατή από τον τίτλο και από έναν αριθμό εικόνων όπου αντικείμενα πουδεν έχουν τίποτε κοινό τοποθετούνται σε παράθεση ή ενώνονται μεμια παύλα δημιουργώντας ένα ποιητικό παζλ. Τα έργα της ομάδας βρίσκονται συγκεντρωμένα σεμια τεράστια ανθολογία που συγκεντρώνει την πλειοψηφία των συγγραφέων του ηλεκτρικού μανιφέστου: Επιτομή ανατινάξεων -ηλεκτρική ανθολογία (Précis de dynamitage - anthologie électrique 1966-2001).
Ποίηση και τραγούδι.Η ανάπτυξη της ποίησης υπήρξε πάντα συνδεδεμένη μετο τραγούδι αλλά στις δεκαετίες 1950-80 εμφανίστηκε το νέο είδος της μελοποιημένης ποίησης, στο οποίο, διακρίθηκαν οι τραγουδοποιοί- ποιητές Λεό Φερέ, Ζωρζ Μπρασένς, ΖακΜπρελκαιΖαν Φερά. Συγχρόνως, διάσημοι ποιητές όπως οΖακ Πρεβέρ, ο Ελυάρ, ο Αραγκόν ακόμα καιοΣαρτρ έδιναν τα ποιήματά τους σε τραγουδιστές.
Οι δεκαετίες του '80 και '90 χαρακτηρίζονται από ένα νέο λυρισμό που ασκείται από ποιητές όπως οΓκυ Γκοφέτ, η Μαρί-Κλαιρ Μπλανκάρ ή οΖαν-Μισέλ Μωλπουά [16]. Επίσης, οιΖανΠιερ Βερεγκέν-Βέλγος, Τιερί Φουλκ, Ζαν Ριστά, Σερζ Σωτρώ, Αντρέ Βελτέρ, Πιερ Τιλμάν, Ταχάρ Μπεν Ζελλούν - Μαροκινός, Κριστιάν Πριζάν, Ροζέ Ρενώ.[17]
Το θέατρο του 20ού αιώνα άρχισε μετονΒασιλιά Υμπύ (Ubu roi, 1986) τουΑλφρέ Ζαρύ, ένα θεατρικό που άσκησε μεγάλη επίδραση και θεωρήθηκε μεταγενέστερα προάγγελος τουσουρεαλισμούκαιτουθεάτρου του παραλόγου. Τα πρώτα χρόνια είναι επίσης σημαντικά για τις αλλαγές που επέφεραν προικισμένοι σκηνοθέτες και διευθυντές θεάτρου, όπως οιΖακ Κοπώ, Λουί Ζουβέ, Σαρλ Ντιλέν, Γκαστόν Μπατί, Ζωρζ Πιτοέφ, οι τελευταίοι αποτέλεσαν την Ομάδα των Τεσσάρων, αναμορφωτές του νεότερου θεάτρου στις δεκαετίες του 1920 και του 1930 που δημιούργησαν ένα θέατρο προσιτό στον απλό άνθρωπο.
Η επιτυχία του μπουλβάρ καιτουβωντβίλ, ανάλαφρα, διασκεδαστικά και σατυρικά θεατρικά είδη, συνεχίστηκε στον 20ό αιώνα με τις αστικές φάρσες τουΖωρζ Φεντώ, μετονΖυλ Ρομαίν: Κνοκ ή ο θρίαμβος της ιατρικής (1928), τονΜαρσέλ Πανιόλ: Μάριος (Marius, 1929) και Τοπάζ (Topaz, 1933), τονΣασά Γκιτρί[18]θεατρικό συγγραφέα, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή πολλών κωμωδιών, τονΜαρσέλ Ασάρ:ο Πατάτας (Patate, 1954), Αντρέ Ρουσέν: Αυγά της στρουθοκαμήλου, (Les Œufs de l'autruche, 1948).
Το πρώτο μισό του 20ού αιώνα ήταν μια εποχή ανανέωσης του λογοτεχνικού δράματος με τις δραματουργικές συνθέσεις του συμβολιστή Πωλ Κλωντέλ,πουτα έργα του χαρακτηρίζονταν από τον καθολικισμό, τον λυρισμό καιτην ιστορική επίκληση: Το ατλαζένιο γοβάκι (1929). Αργότερα, μέσα από διασκευές των αρχαίων μύθων[19]θα εκφραστεί η τραγωδία του ανθρώπου και της ιστορίας από τονΖαν Κοκτώ: Ορφέας (Orphée, 1926) - η Καταχθόνιος μηχανή (La Machine infernale, 1934), τονΖαν Ζιρωντού : Ο πόλεμος της Τροίας δενθα γίνειΑρχειοθετήθηκε 2022-12-14 στοWayback Machine. (La Guerre de Troie n'aura pas lieu, 1935), έργο με έντονα αντιπολεμικά μηνύματα,- Ηλέκτρα (Électre ,1937), τονΑλμπέρ Καμύ (Καλιγούλας, γραμμένο το 1939, αλλά ανέβηκε το 1945) καιΖαν-ΠωλΣαρτρ: Οι μύγες (Les Mouches,1943).
Αρκετά από τα θεατρικά έργα τουΑνρί ντε Μοντερλάν βασίζονται σε ιστορικά θέματα, όπως Ηνεκρή βασίλισσα (1942), ο Δάσκαλος του Σαντιάγκο (Le Maître de Santiago, 1947), κλ.
ΟΖαν Ανούιγ ψυχαγωγούσε και σκανδάλιζε το κοινό με ένα πλούσιο και ποικίλο έργο που περιλαμβάνει από φάρσες, ταροζ έργα: Ο χορός των λωποδυτών (Le Bal des voleurs, 1932), Η Πρόσκληση στον πύργοL'Invitation au château (1947) έως ιστορικά θέματα, σοβαρά και τραγικά, τα μαύρα έργα: Αντιγόνη (Antigone ,1944), ο Κορυδαλλός (L'Alouette, 1952) ή Μπέκετ ή η τιμή του Θεού (Becket ou l'honneur de Dieu (1959) .
Στη δεκαετία του '30 οΑντονέν Αρτώ δημιούργησε το «Θέατρο της Σκληρότητας» (Théâtre de la Cruauté),[20] όπου οι ηθοποιοί «επιτίθενται» στις αισθήσεις των θεατών γιανα τους κάνουν να εκφράσουν τα αισθήματα που κρύβουν στο υποσυνείδητό τους, σαν ένα είδος ψυχοθεραπείας. Η θεωρία του επηρέασε τοΘέατρο του Παραλόγουκαι ιδιαίτερα τα έργα των Ζενέ και Μπέκετ, ενώ ενέπνευσε το σύγχρονο θέατρο να απαγκιστρωθεί από την παντοκρατορία του ορθολογισμού.[21]
Μετά τον πόλεμο, η αγωνία γιατην πορεία του κόσμου καιη επιρροή τουΜπέρτολτ ΜπρεχτκαιτουΛουίτζι Πιραντέλλο οδήγησε σεπιο πολιτικοποιημένα έργα με φιλοσοφικό προβληματισμό σχετικά μετη δράση, την επανάσταση καιτην ατομική και κοινωνική ευθύνη. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα τουΑλμπέρ Καμύ (L'État de siège, 1948), οι Δίκαιοι (Les Justes,1949) καιτουΖαν-ΠωλΣαρτρ: Βρώμικα χέρια (Les Mains sales, 1948) ή Κεκλεισμένων των θυρών (Huis clos, 1945).[22]
Εμπνευσμένο από τα πρωτοποριακά ρεύματα, όπως ο κυβισμός, ο ντανταϊσμός και σουρεαλισμός αλλά και από τη φρίκη του πολέμου, το πρωτοποριακό «νέο θέατρο» ή «Θέατρο του παραλόγου», δημιουργήθηκε κατά τη δεκαετία του '50 από τους συγγραφείς Ευγένιο Ιονέσκο:η Φαλακρή τραγουδίστρια, (La cantatrice chauve, 1950) - Οι Καρέκλες (Les Chaises, 1950)- Το Μάθημα La Leçon - 1951) , Σάμιουελ Μπέκετ :Περιμένοντας τον Γκοντό (En attendant Godot, 1953) - Τέλος παιχνιδιού (Fin de partie, 1957),[23]Ζαν Ζενέ,οι Υπηρέτριες (les Bonnes, 1947) μία από τις περισσότερο αντισυμβατικές και ανατρεπτικές προσωπικότητες της Γαλλικής λογοτεχνίας, Αρτύρ ΑντάμοβΠιγκ-πογκ 1955 καιΦερνάντο Αρραμπάλ, Ισπανός πρόσφυγας που έγραφε στα γαλλικά.
Το θέατρο του Παραλόγου επικεντρώνεται στην υπαρξιακή αγωνία του μεταπολεμικού ανθρώπου, ο οποίος αδυνατεί να κατανοήσει τον παραλογισμό του καθημερινού βίου. Στα χαρακτηριστικά του συγκαταλέγονται η έλλειψη δράσης-πλοκής, ηαπο-ηρωοποίηση των χαρακτήρων, οι οποίοι συχνά θυμίζουν μηχανιστικά αυτόματα, η ανακολουθία στις δραματικές συγκρούσεις, τα γλωσσικά ολισθήματα καιοι επαναλήψεις, τα γκροτέσκο στοιχεία, η απροσδιοριστία του δραματικού χωροχρόνου.[24]Οι θεατρικοί συγγραφείς, ανκαι διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο και αυτόνομοι, επηρεασμένοι από τονΑντονέν ΑρτώκαιτοΘέατρο της Σκληρότητας, στρέφονται σε θέματα φιλοσοφικού προβληματισμού όπως η υπαρξιακή αγωνία καιο φόβος του θανάτου, η κατάργηση των ιδεολογιών καιτο ανέφικτο της ανθρώπινης ευτυχίας, ο απόλυτος εγκλωβισμός της συνείδησης καιη αδυναμία ανθρώπινης επικοινωνίας, η απαισιόδοξη αντιμετώπιση της καθημερινής πραγματικότητας καιτο μεταφυσικό κενό.
Στο θέατρο, η αντίληψη της συλλογικής δημιουργίας που αναπτύχθηκε από το «Θέατρο του Ήλιου» (Théâtre du Soleil) της Αριάν Μνουσκίν[25] αρνήθηκε την απόλυτη κυριαρχία του σκηνοθέτη: στόχος ήταν η πλήρης συνεργασία συγγραφέα, ηθοποιών και παραγωγού, καιτο σχήμα στηρίχθηκε σ’ ένα μοντέλο κολεκτίβας, όπου η συλλογική δουλειά κιη συμμετοχή όλων σ’ όλες τις φάσεις παραγωγής, ακόμη καιστο θεατρικό κείμενο - ανκαι ανεβάζουν θεατρικά και άλλων καταξιωμένων δραματουργών -, καθόριζε καίρια το τελικό αποτέλεσμα.
Το φεστιβάλ της Αβινιόν ξεκίνησε το 1947 από τον σκηνοθέτη Ζαν Βιλάρ[26], από τις σημαντικότερες μορφές στο παγκόσμιο θέατρο, ο οποίος ήταν επίσης σημαντικός στην αναβίωση του Εθνικού Λαϊκού Θεάτρου (Théâtre National Populaire), που άνοιξε το θέατρο στο πλατύ κοινό, γεγονός στο οποίο συνέβαλε η δημιουργία από το 1950 θεατρικών χώρων σε πολλές πόλεις της Γαλλίας, αποσυγκεντρώνοντας τη θεατρική παραγωγή από το Παρίσι.
Ας προσθέσουμε κάποια ονόματα που δείχνουν ότι το κείμενο του θεάτρου παραμένει ζωντανό παράλληλα με τις δραματουργικές δημιουργίες των σημερινών σκηνοθετών: Ζαν-Κλωντ ΓκριμπέργκΤο Ατελιέ (L'Atelier-1979), Μπερνάρ-Μαρί ΚολτέςΡομπέρτο Σούκο (Roberto Zucco, 1988) ή οΖανΚλωντ ΜπρισβίλΤο δείπνο (Le Souper, 1989).[27]
↑Πολλά σημαντικά μυθιστορήματα ξένων συγγραφέων εκδόθηκαν αρχικά στη Γαλλία ενώ απαγορεύτηκαν στην Αμερική. Ενδεικτικά, Ο Οδυσσέαςτου Τζαίημς Τζόις που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1922, η Λολίτατου Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, το Γυμνό γεύματου Ουίλιαμ Μπάροουζ καιο Τροπικός του Καρκίνουτου Χένρι Μίλερ.
↑Μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε η διάλυση, αρχικά μετα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα στη Βόρεια Αφρική. Η Τυνησία καιτο Μαρόκο, παρά την πολιτική μεταρρυθμίσεων εκ μέρους της Γαλλίας, απέκτησαν την ανεξαρτησία τους το 1956. Η Αλγερία ανεξαρτητοποιήθηκε έπειτα από οκταετή πόλεμοτο 1962. ΣτηνΙνδοκίναη ανεξαρτησία ολοκληρώθηκε το 1954 μετά από επτάμισι χρόνια πολέμου καιτη γαλλική ήττα στοΝτιενΜπιενΦου. Από τα πρώην εδάφη της γαλλικής Μαύρης Αφρικής ως το τέλος του 1960 ιδρύθηκαν 14 Δημοκρατίες καιη Μαδαγασκάρη.
↑Τον εσωτερικό μονόλογο πρώτος εφάρμοσε ο Εντουάρ Ντυζαρντέν το 1887 στο έργο οι Δάφνες κόπηκαν (les Lauriers sont coupés),
↑Το επεισόδιο: Σε ένα λεωφορείο γεμάτο κόσμο, ένας νεαρός άντρας λογομαχεί μετον διπλανό του, επειδή εκείνος διαρκώς τον σπρώχνει. Μόλις ελευθερώνεται μία θέση, σπεύδει να καθίσει. Δυο ώρες αργότερα τον ξαναβρίσκουμε να συζητά με ένα φίλο του, ο οποίος του επισημαίνει πως πρέπει να ράψει άλλο ένα κουμπί στο παλτό του. Ο Ρεϊμόν Κενώ το αφηγείται με 99 διαφορετικούς τρόπους: Εις διπλούν, Λιτό, Μεταφορικό, Οπισθοδρομικό, Έκπληκτο, Όνειρο, Προφητικό, Συγκεχυμένο, Ουράνιο Τόξο, Αγώνες Λόγου, Διστακτικό, Ακριβές κ.ο.κ. (Αχιλλέας Κυριακίδης (Ανθολόγηση-Επιμέλεια), «Παίζουμε λογοτεχνία; Το OuLiPoκαιη σοβαρότητα του παιχνιδιού. Θεωρ(ε)ία και Παιδική Σκηνή», Εκδόσεις Opera, 2016).
↑Το 1966 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο ως Lost Commandμετον Αλαίν Ντελόν και Άντονι Κουίν.
↑Entre le théâtre engagé et le théâtre de l'absurde p. 447Alain Viala Le Théâtre en France des origines à nos jours Presses universitaires de France, 1997.
↑Sylvie Jouanny La littérature française du 20e siècle : Le théâtre Éd. A. Colin, 1999.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_-_Ritratto_di_Jean_Cocteau_(1889-1963)_-_1916.jpg)
.jpg)
