ΟΠουπιηνός (Marcus Clodius Pupienus Maximus[1], 165[2] – 29 Ιουλίου238), γνωστός και ως Πουπιηνός Μάξιμος, ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας μαζί μετονΒαλβίνογια τρεις μήνες το238, κατά τη διάρκεια του έτους των έξι αυτοκρατόρων. Οι πηγές για εκείνη την περίοδο είναι ελάχιστες κι έτσι οι γνώσεις γιατον αυτοκράτορα είναι περιορισμένες. Τα περισσότερα σύγχρονα κείμενα αναφέρουν τον Πουπιηνό μετο παρωνύμιο «Μάξιμος», παρά μετο επώνυμό του (οικογενειακό όνομα) Πουπιηνός.
Η «Ιστορία των Αυγούστων», μια πηγή όχι απόλυτα αξιόπιστη, παρουσιάζει τον Πουπιηνό ως παράδειγμα εξέλιξης μέσω τουcursus honorum λόγω στρατιωτικής επιτυχίας. Ισχυρίζεται ότι ήταν γιος ενός σιδερά, υιοθετήθηκε και ξεκίνησε την καριέρα του ως εκατόνταρχος (Primus Pilus) προτού γίνει χιλίαρχοςκαιστη συνέχεια πραίτορας. Στην πραγματικότητα ήταν μέρος της αριστοκρατίας, ανκαι ήσσονος σημασίας, και ενδεχομένως πολύ πρόσφατης. Φέρεται να ήταν γιος τουσυγκλητικούΜάρκου Πουπιηνού Μάξιμουκαι της γυναίκας του Κλαύδιας Πούλχρας. Όταν ξεκίνησε την καριέρα του, ο πατέρας του ίσως δεν ήταν ακόμα συγκλητικός. Η «Ιστορία» λέει ότι υιοθετήθηκε από κάποια Πεσκεννία Μαρκελλίνα (κατά τα άλλα εντελώς άγνωστη σε μας) και χρημάτισε ανθύπατος της ΒιθυνίαςκαιτουΠόντου, έπειτα της Αχαΐαςκαι τελικά της Γαλλίας Ναρμπόνενσις. Κατόπιν διορίστηκε ΛεγάτοςστηνΙλλυρίακαι τελικά κυβερνήτης των γερμανικών επαρχιών. Τα στοιχεία αυτά είναι πιθανότατα φανταστικά, καθώς μόνο η τελευταία θέση τουστηΓερμανία μπορεί να διασταυρωθεί με άλλες πηγές (Ηρωδιανός). Την εποχή εκείνη απέκτησε Γερμανούς σωματοφύλακες που, όπως μας μεταφέρει ο Ηρωδιανός, τον ακολούθησαν ως την ενθρόνισή του.
Το σίγουρο είναι ότι ο Πουπιηνός, ανκαι ίσως ναμην γεννήθηκε Πατρίκιος, ήταν ηγετική μορφή της τάξης των συγκλητικών κατά το τελευταίο μισό της δυναστείας των Σεβήρων. Προερχόταν μάλλον από τηνετρουσκική πόλη Βολτέρρα, όπου επιγραφές αναφέρουν το αριστοκρατικό όνομα της κόρης του (Πουπιηνή Σεξτία Παυλίνα Κεθεγίλλα) που ήταν σύζυγος του Ρωμαίου πολιτικού Μάρκου Ούλπιου Ευβίοτου Λεύρου. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο Πουπιηνός (καιο πατέρας τουπουδεν ήταν αναγκαστικά σιδηρουργός) έσμιξε μετην ευγενή οικογένεια των Σεξτίων από νωρίς, μετην δεύτερη ξαδέλφη του Σεξτία Κεθεγίλλα (γεν. περ. 170) να είναι κόρη του αριστοκράτη Τίτου Σέξτιου Αφρικανούκαι της γυναίκας του Κορνηλίας. Υπήρξε ύπατος δυο φορές, άγνωστο πότε για πρώτη φορά (μάλλον περί του 213) καιτο 234 για δεύτερη ως Πολίαρχος, όταν και απέκτησε τη φήμη του αυστηρού πολιτικού, κάτι πουτον έκανε ελάχιστα δημοφιλή μετο λαό. Εκτός από την κόρη του, ο Πουπιηνός είχε δύο γιους, τονΤιβέριο Κλώδιο Πουπιηνό Πούλχερ Μάξιμοπου ήταν ύπατος (224 ή 226 ή Ιούλιο 235) καιτονΜάρκο Πουπιηνό Αφρικάνο Μάξιμο, ύπατο το236και συνεργάτη του αυτοκράτορα Μαξιμίνου του Θράκα. Η δεύτερη θητεία ως υπάτου καιτο γεγονός ότι ο γιος του ήταν επίσης ύπατος για ένα έτος παρά τω αυτοκράτορα είναι ενδείξεις πως η οικογένειά του είχε επιρροή και ήταν ευνοημένη. Είναι αποδεδειγμένο ότι κατείχε περιουσία στα Τίβουρα (σημερινό Τίβολι) έξω από τη Ρώμη όπου ο Πουπιηνός Πούλχερ Μάξιμος ήταν Πάτρονας της πόλης.
Σύμφωνα μετονΈντουαρντ Γκίμπονπου δανείζεται από τον Ηρωδιανό καιτην «Ιστορία των Αυγούστων»:
«Το μυαλό του Πουπιηνού ήταν φτιαγμένο από τραχύ εκμαγείο σε σχέση μετουΒαλβίνου. Μετην ανδρεία καιτην ικανότητά του, ανέβηκε παρά την ταπεινή του καταγωγή στις κορυφαίες θέσεις του κράτους καιτου στρατού. Οι νίκες του έναντι τωνΣαρματώνκαιτων Γερμανών, η λιτότητα της ζωής τουκαιη αδέκαστη αμεροληψία τουσε θέματα δικαιοσύνης όταν ήταν έπαρχος της πόλης κατέκτησαν την εκτίμηση ενός λαού που ήταν σταθερά υπέρ τουπιο συμπαθή Βαλβίνου. Οιδυο συνάδελφοι είχαν υπάρξει ύπατοι (ο Βαλβίνος δυο φορές) αλλά είχαν οριστεί και μέλη των είκοσι επίτρόπων της Συγκλήτου. Δεδομένου ότι ο ένας ήταν 60 και ο άλλος 74 χρόνων, είχαν αμφότεροι προλάβει να απολαύσουν την ωριμότητα της μακράς εμπειρίας τους» [3]
.
Όταν οιΓορδιανοί ανακηρύχτηκαν αυτοκράτορες στην Αφρική, η Σύγκλητος ανέθεσε σε επιτροπή είκοσι ανδρών, μεταξύ των οποίων καιο Πουπιηνός την αποστολή εναντίον του Μαξιμίνου. Όταν έφτασαν τα νέα της ήττας των Γορδιανών, η Σύγκλητος συγκεντρώθηκε κεκλεισμένων των θυρών γιανα ανακηρύξει τους Βαλβίνο και Πουπιηνό συναυτοκράτορες (ανκαι δέχτηκαν τη συμμετοχή τουΓορδιανού τουΓ'). Ο Πουπιηνός έτρεξε στηΡαβένναγιανα επιβλέψει την εκστρατεία εναντίον του Μαξιμίνου καιο τελευταίος σκοτώθηκε από τις βολές των στρατιωτών του Πουπιηνού έξω από τηνΑκυληία. Κατόπιν, ο Πουπιηνός έστειλε τις στρατιές τόσο του Μαξιμίνου όσο και τις δικές του πίσω στις βάσεις τους και επέστρεψε στη Ρώμη συνοδευόμενος μόνο από την Πραιτωριανή Φρουρά και τους σωματοφύλακές του.
Εντω μεταξύ ο Βαλβίνος είχε αποτύχει να διατηρήσει τη δημόσια τάξη στην πρωτεύουσα. Οι πηγές αφήνουν να εννοηθεί ότι ο Βαλβίνος φοβήθηκε πως ο Πουπιηνός ήθελε νατον υποκαταστήσει. Έτσι σύντομα οιδυο τους άρχισαν να μένουν σε διαφορετικές πλευρές του παλατιού. Δολοφονήθηκαν καιοιδυο από δυσαρεστημένα στοιχεία της Φρουράς πουδεν επιθυμούσαν τον διαρκή έλεγχο του αυτοκράτορα από τη Σύγκλητο.
↑Στην κλασική λατινική γλώσσα, το όνομα Πουπιηνός θα αναγραφόταν ως MARCVS CLODIVS PVPIENVS MAXIMVS AVGVSTVS.
↑Michael Grant, The Roman emperors: a biographical guide to the rulers of imperial Rome, 31 BC-AD 476, σελ. 144 (1985)
↑The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, vol. I, p. 225, Edward Gibbon (The Online Library of Liberty). [1].
Christian Settipani. :fr:Continuité gentilice et continuité sénatoriale dans les familles sénatoriales romaines à l'époque impériale (Christian Settipani)|Continuité gentilice et continuité sénatoriale dans les familles sénatoriales romaines à l'époque impériale, 2000